[zaloguj się]

OŚM (529) nm

ośm (528), osim (1); ośm : osim FalZioł (24:1; I 6b).

-ś- (353), -ſ- (107), -ſz- (29), -ſſ- (8), -s- (7), -(s)- (13), -(s)z- (8), -(ss)- (3), -(s)ch- (1); -ḿ (185), -m (153), -(m) (112).

o- (108), ó- (3); o- : ó- GrzepGeom (13:1), SarnStat (37:2).

Fleksja

N (cum m pers) ośm (25). (cum subst) ośm (80), ośmi (1) Goski A4v. (poza związkami z rzeczownikiem) ośm (15).G ośmi (38), ośmiu (3), ośm (2); ośmiu WyprKr (2); ośmi : ośmiu ZapWar (10:1); ośmi : ośm BielKron (3:1), (5:1).D ośmi(o)m (5) BielKron, Mącz (2), SkarJedn, SkarŻyw [w tym: -ą (3) BielKron 82, Mącz 259b [2 r.]], ośmi (1) GrzepGeom.A (cum m pers) ośm (22), ośmi (3); ośmi PaprUp; ośm : ośmi BielKron (12:1), StryjKron (1:1). (cum m an) ośm (6) LibMal, Leop, BielKron, BudBib, SarnStat (2), ośmi (1) LibLeg. (cum subst) ośm (240), ośmi (12); ośmi PatKaz III, LibLeg, GliczKsiąż; ośm : ośmi BibRadz (2:2), GrzepGeom (3:6), SarnStat (19:1). (poza związkami z rzeczownikiem) ośm (2).I ośmią (19).L ośmi (49), ośm (2); ośm BudBib; ośmi : ośm Diar (1:1).indecl ośm (2) Mącz 72d, KlonKr C4.Dubium ośmi (1) [nyevszgodzylem go yak oszmy kop] ZapWar 1513 nr 2093.

Składnia orzeczenia: ośm (kogo, czego) jest, było (16), ośm (kogo, czego) , były (3); ośm (kogo, czego) jest, było BibRadz (5), BielKron (3), SkarŻyw (2), StryjKron, SarnStat (2); ośm (kogo, czego) , były BielSjem; ośm (kogo, czego) jest, było : ośm (kogo, czego) , były Leop (3:2).

Składnia rządu lub zgody z rzeczownikiem lub zaimkiem przedmiotu liczonego dla poszczególnych przypadków: w składni rządu: N (107), D (1), A (314), I (18), L (36); w składni zgody: D (4), L (20); w składni rządu lub zgody: z G (43).

stp, Cn notuje, Linde XVIII w.

Liczebnik główny; octo Murm, Mymer1, Miech, HistAl, Vulg, PolAnt, Mącz, Calep, JanStat, Cn; octoni Cn (529): Octo viij. Achte Oſm Murm 199; Mymer1 42v; gdy wezmę cżtyrzy kroć dwoie/ bedzie oſm KłosAlg A3v; octonarius numerus, Ośmioráka lidżbá/ Lidżbá zámykáyąca w ſobie ośm. Mącz 259b, 259a, b, 261b; Czworá ośḿ/ vczyni trzydźieśći y dwá. GrzepGeom F2v, G4v, K2v; BudBib I 292d marg; Octo – Oſm. Calep [723]a.
W połączeniu z rzeczownikiem (lub zaimkiem) przedmiotu liczonego (czasem z elipsą rzeczownika) (515):

W składni rządu z rzeczownikiem przedmiotu liczonego (421): y zadał mv oszm Ran pyancz krwavych dwye wglovą et thrzy wranka prawą y thrzy szyne wramya ranky levey ZapWar 1508 nr 1991; A iesli by ssia dal pozwacz o tho zytho albo o thą osm kop do kthorego kolviek poviathu wkorunye polskiey tham ma stacz na pirwssym Roku ZapWar 1550 nr 2676, 1512 nr 2142, 1520 nr 2257 [2 r.], 1527 nr 2383, 1528 nr 2396, 1542 nr 2559 (12); Aza ten wieprz pięć nog miał: On rzekł/ á dwá wiele ich máią/ Xánt rzekł/ ośḿ ich policżáią. BierEz C2v; a to ſwięto [wielkonocne] trwało przez oſḿ dnij. OpecŻyw 32, 21v, 22v, 43v, 58v; MetrKor 40/825, 57/117v, 118, 59/277 [2 r.]; myal czyalo yako mąſz nye yako obrzym any yako karzeł nycz uyſſy yedno na oſzmy dlon uyelkych a na dzyeuyącz mnyeyſzych PatKaz III 118v; dodrans marce Achtſchillinge. oſm ſzelągow. Mymer1 42; Wezmi ſoku ſzcżawiowego iakoby oſm łotow FalZioł I 4b; á potym w oſim godzin omywai onę fiſtulę wodą FalZioł I 6b; á ná dymiona ciepło raz y oſm przyłożyſz macżaiącz ie w oney goraczey wodzie FalZioł I 124b, I 16b, 72c, II 15c [2 r.], d, 16a (21); BielŻyw 96; á poleżawſzy oſm dni w Bolcziſku na morawę ſie vdali MiechGlab 14, 48, 49; takież rzecż ktora ma oſm grani może na iedney mocno ſtanąć/ przetho ią po Laćinie zową Cubus perfectus. KłosAlg A3v, F4v; Item, crowa za grzywną Item Baran albo owcza za oſſmy grossy polſkich LibLeg 6/118v, 9/53, 11/102; Cuſzka darował Mandrowy oſm ſlotich LibMal 1543/67; Item zeznał yſch wzalyaſſowye v Byenka lenczuch vkradł, kthori v Zida [...] woſzmy groſchi zaſtawyl LibMal 1546/110, 1543/67 [2 r.], 74v, 1544/93, 1545/97v, 99v (16); iż thylko ſiedm álbo oſm łokći płotná wezmiemy w grob s ſobą s tego ſwiátá HistAl G2, G5v, H7, K7v [2 r.], K8, L3, M2v; kiedyſcie iakoby przed ſiedmią abo oſmią kſiężycow do Wenecjiei iezdźili. MurzHist P4v, E3; MurzNT Luc 9/28; że bywało złożenie pieniężne z osiadłego łanu po ośmi groszy, bywał też i po sześci groszy i po dwu. Diar 28, 41; GliczKsiąż 16; A Szołtyśia winá zá tákieſz przewinienie/ ośḿ ſzelągow GroicPorz k2v, k3v; ręką właſną podpiſałem ia Ludwik/ y podpiſáli ſie teſz trzey ſynowie iego/ dzieſięć Biſkupow/ ośm Opatow/ Grábiow piętnaśćie KrowObr 31v, 29, 41, 235; krolował [Joram] ośm lat w Ieruſálem. Leop 2.Par 21/5; W oſmi lát był Ioáchin kiedy krolowáć pocżął Leop 2.Par 36/9; A gdy iuż były wypełnione oſḿ dni [Luc 2/21] Leop YY4v, *B2, Ex 26/2, 36/9, 30, Num 7/8 (22); OrzList h; UstPraw A3v, B, C, E4, G [3 r.], Iv [3 r.]; RejFig Ee4; Szat Axamitnich czarnich na oſm panien, j na dwie karliczi WyprKr 89v, 5, 7v, 8v, 9, 18 (13); NA ten czás ośḿ lat było Iozyaſzowi gdy zoſtał Krolem BibRadz 4.Reg 22/1; A Izmáel ſyn Náthániego vćiekł z ośmią mężow przed Iohánnánem BibRadz Ier 41/15, I 46a marg [2 r.], b marg, 1.Par 12/35, 23/3, 1.Esdr 8/11 (15); Gdy ſzie wipełniło oſmy dny/ Lukaſz 2. Goski A4v; tám ośḿ mężow co naprzednieyſzych Turcy oſkocżyli w ćiáſnym mieyſcu BielKron 256; woz [...] w ktory záprzężono ochędożnych Krolewſkich woźnikow ośḿ BielKron 328v; W ten cżás też náſzy widźieli oſḿ ludźi y oſḿ niewiaſt Kánibałow/ gdy ſie wieźli w koryćie BielKron 442; Trzeći raz Kolumbus puśćił ſie ná morze z Hiſzpániey z ośmią okrętow rownych BielKron 443, 33, 43v, 48, 49, 51v (92); yżebyſmy od cżterzech y dwudzieſtu godzin trzećią cżęść/ to ieſt/ ośm godzin ſpaniu pozwolili. KwiatKsiąż P4v; Didoron, id est duorum palmorum, Ná dwu dłoni ná ośm pálcy. Mącz 88a, 90d, 97d, 259b [2 r.], 296d, 464c, d; SienLek 10, 82v, 97, 163v, 174v, Aaaa2v; LeovPrzep A4v, B2, C3, I; ná prądnik odiechawſzy/ ſiedḿ/ álbo oſḿ dni tám mieſzkał. GórnDworz B8; Iugerum tedy Rzymſkié/ vczyni Puł morgá Mázowieckiégo/ y ośḿ Pólek. GrzepGeom N2, Iv [3 r.], I2, Kv [2 r.], N2; bo ná káżdy dzień muſzę mieć ośḿ pieniędzy HistRzym 49v, 10v, 11, 49v, 50, 51v; RejPos 33v; Ieſt tey źiemice ośḿ mil KwiatOpis A4; GrzegŚm 21; RejZwierc 104v; Kśiążki ná ośḿ Cżęśći rozdźielone. BielSpr kt, 19, 73, 74v; WujJud 33; BudBib Num 7/8, 29/29, Ios 21/41, 2.Par 29/17, 36/9 (10); tedy ſobie day Stolarzowi vczynić Liniją ná dłuż łokći ośḿ/ podobną Synwadze Strum C2v, B2, B3v, D2v, D3, D3v [4 r.] (14); A gdy ſię ſpełniło ośm dni obrzezáć pácholątko/ y názwano imię iego Ieſus BudNT Luc 2/21; PaprPan kt; ModrzBaz 120; Phocius [...] ośm ártykułow przećiw ſtolicy Apoſtolſkiey nápiſał SkarJedn 231, [A*2]v, 159, 231, 247, 267; Oczko 9v, [43]; Gdy ſię ták modliłá/ wnet oni ktorzy ią męcżyli/ á było ich ośm ktorzy do nog iey vpádli/ proſząc áby im odpuśćiłá. SkarŻyw 21, 15, 29, 143, 187, 249 (10); ZapKościer 1580/7v, 1581/19v, 1582/35v, 1585/60v, 1588/75, 79; StryjKron 26, 290, 320, 345, 370, 616, 622; CzechEp 418; KochPhaen 18; ReszHoz 119; Ze ośm mieśckich ſynkow zſzedſzy ſię/ zmowili ſię ná to/ áby mięſopuſtne dni [...] w pićiu y iadle ſtrawili WerGośc 228; BielSjem 25; KochPieś 21; BielRozm 15; á będźie miał ná ſobie nie iednę ále śiedm/ ośm/ y dáley banniciy. GórnRozm I2v; KochPropKKoch 3; Marcinowi oſmi Sinow zabito PaprUp E4; Octies – Oſm razow. Calep [723]a, [723]a; GostGosp 158; WyprPl B2v, B3v; LatHar 80, 282 marg, 320, 492, 493 marg, 530, 535; KołakCath A4v; A po ośmi dni/ byli záſię vczniowie iego w domu WujNT Ioann 20/26, Matth 5 arg, Mar 2/1, Luc 2/21, 9/28, Ioann 5 arg (9); Funt imbiéru/ zá óśm groſzy. SarnStat 274; áby powrozy łyczáné nie ináczéy były poczytáné w ráchunku/ iedno kożdy po ośmi ſkótów. SarnStat 374; Cętnar [soli] w Wieliczce po ſześći groſzy: w Bochni po ośmi groſzy SarnStat 375; Rotmiſtrz ſam poczet miéwał iedno ná 10 koni: á Dźieśiątnik nawięcéy ná ośm koni. SarnStat 427, 31, 63, 151, 153, 187 (39); Duch święty w ośm dni potym/ zſtąpił ná nié z niebá SiebRozmyśl K3; Ośmći oſtrowow ná drodze záśiędźie KlonFlis G2.

W składni zgody z rzeczownikiem przedmiotu liczonego (21): A ſtalo ſie ijż po oſmi dnioch zaſie byli vcżennicy iego wnątrz ſpolu OpecŻyw [170]v; FalZioł II 18a; LibLeg 11/77; Przy ſtronie brany były tám cżtery ſtoły/ á ſám czterzy ſtoły/ ná tych ośmi ſtolech rzezáli. BibRadz Ez 40/41; thylko iedno dziewcżę w oſmi lećiech po nim zoſtáło BielKron 368; á w onych ośmi dniach przes przeſtánia przychodźili ná brzeg oni ludzie wyſepni BielKron 447v, 258v, 447; Octenis pueris dati sunt duo grossi, Ośmią á ośmią chłopiętóm dano dwá groſzá Mącz 259b, 259b; GrzepGeom E4v; RejPos 118; RejZwierc Aaav; Przećiw wſzytkim ośmiom Zborom/ ktore zá to/ iáko ſię vkazáło Biſkupá Rzymſkiego záwżdy miáły. SkarJedn 343; vmyślił cżterdzieśći dni poſtu w iednym dole/ ná dzieſiąći żemłach/ á ośmi cybulách odpráwić. SkarŻyw 472; Dam wam Bálſam po ſtá złotách Mirę po ośmi Tálárách. MWilkHist C3v, Lv; KochJez B2; WujNT przedm 40, s. 576.

G w składni rządu lub zgody z rzeczownikiem przedmiotu liczonego (37): nyewzial gwalthem szesczi kobierczi szesczi vesgłow osmy pyerzin trzechnasczie podvsk ZapWar 1532 nr 2471; a nym go sbil hy nyezadalem mv osmy ran ZapWar [1536] nr 2519, 1502 nr 1908, 1513 nr 2093, 1521 nr 2274, 1522 nr 2278, 1523 nr 2296 (12); FalZioł IV 5d, V 114; hneth Guziczky onemv vcziekacz kazall dawſchimv dwa groſcha na dlug oſzmi groſchi kthore mv bill wynyen LibMal 1552/167; Leop *B2; kaſda szata z oſmiu bramow zlotoglowowich WyprKr 89, 70v; Cżekáli ich tedy w okręćiech do ośmi dni BielKron 447v, 185v, 252v, 332; Octuplatus, z ośmi części złożony/ álbo ośm rázów więcey. Mącz 259b, 17c, 222a; Kiedy choremu wrzody ſye ná koleniech vdźiałáią: vmrze do ośmi dni. SienLek 23, 42; GrzepGeom I2; HistRzym 50; BudBib 1.Mach 10/85; Y nálazł tám cżłowieká niektorego/ Eneaſzá imieniem/ od ośmi lat leżącego ná łożu BudNT Act 9/33; iednák żáłobę ná ktorym z tych śiedmi ábo ośmi Synodách [!] pierwey ná Rzymſką ſtolicę vcżynić [...] Grekom przyſtało SkarJedn 164, 354; Oczko 20; WujNT 35, Act 9/33; Muzyká z ſześći y ośmi głoſow ſkłádána/ ma w ſobie rożne głoſy: wyſokie/ niſkie/ mierne. SkarKazSej 676b.

Z elipsą rzeczownika przedmiotu liczonego (36): triens (marcae) czteri selągi; dodrans (marcae), oszm BartBydg 194b; FalZioł V 5; a pyenyedzi grzywną albo oſzm ſznym vkradl LibMal 1547/125v; yeſliże ſyná myeć żywego/ zdrowego/ nye dáyąc go we młodych lecyech áżby we dwunaſcye lat vcżyć/ yeſliże też zá ſiedmi álbo osmi ná nauki/ yákoby ná yáką ſmyerć/ álbo ná kátowánya pusćić GliczKsiąż I7; Leop 2.Esdr 11/8, 1.Mach 5/20; BibRadz I 1, 2.Mach 8/20; Day ſiedmią ludzi żądáiącym chlebá s ſwey cżęśći/ day y ośmią [Da partem septem necnon et octo Vulg Eccle 11/2] BielKron 82, 74, 269, 432v; Tetrametrum, O ośmi. Mącz 220a; Octophorus Nieco tákowego co muſza ośm nośić/ loże/ zedel/ máry álbo co tákowego. Mącz 259b, 95b, 97d, 179c, 259b; A przetoż rządny Człowiek/ we Dwudźieſtu czterzech godźin/ ten ſobie ma zwyczay vſtáwić Ośḿ godźin ſpáć/ Ośḿ prácowáć/ á ośḿ ná ſłużbę Bożą obroćić. SienLek 10; Niech będźie drugi plác/ cztéry łokćie ná ſzérzą/ á ośḿ ná dłużą GrzepGeom F2, G4v [2 r.], K2v; Hárienska Ziemicá ieſt wzdluż ſzeſnaśćie mil/ á wſzerz ośḿ. KwiatOpis Bv; BielSpr 10v, 69v; SkarJedn 162 [2 r.]; Piją tedy dniá piérwſzégo kieliſzków ſześć/ wtórégo ośm Oczko 19v, 20, 27; Co by ośmiom było doſyć/ to ſam ziadł: tákim obżercą był SkarŻyw 164; Octonus – Po oſmi. Calep [723]a; WujNT Act 25/6; To iuſz máło kobiećie poſzeſne woźniki, Osmią ſię chce wieść, y to nie ládá iákiemi: A dwá kotowie vwlec mogliby lichotę. CiekPotr [30].

Zestawienia liczebnikowe (109): A wſzytki miáſtá Lewitow wpośrodku oſiádłośći ſynow Izráelowych/ miáſt cżterdzieśći ośm [quadraginta et octo]. BudBib Ios 21/41; ktory leżał v owczey ſadzáwki / od trzydźieśći ośmi lat chorobą złożony. WujNT przedm 35.

gdzie piſáno o niemotznym/ trzydzieſci lát ij oſḿ OpecŻyw 43v, 58v; I krolował tam Genſirik po polſku Gąſiorek cżderdzieſci [!] y oſm lat [annis quadraginta octo]. MiechGlab 48; Cupil ono piczie za dwadzieſczia y oſzm ſlotich. LibMal 1543/67; HistAl H7; Izali niebył wielki roſtyrk w Rzymie przez dwádzieśćiá dni y ośm vſtháwitznie? KrowObr 29; táki ma być karan winą dwiemadźieſti y oſmią grzywien UstPraw B, A3v; BibRadz I 46a marg, 418c marg; áby Lewitom dano miaſt ku mieſzkániu cżterdzyeśći y ośḿ BielKron 43v; Vmárł ten okrutnik w lećiech cżterdzieśći ośḿ BielKron 258v; zbudowano dwádźieśćiá y ośḿ pras ku práſowániu cukrow BielKron 448v, 33, 48, 153v, 162v, 270v (17); Mącz 97d [2 r.]; á po dwudźieſtu lat y ośmi/ (ktore ſą ſłożone z lat po czterzy kroć śiedmi) iuż dáley człowięk [!] przeſtáie rość w mięſz LeovPrzep I, A4v, B2; Wſzytek tedy plác ten/ ma Kwadratowych ſznurów Sto czterdźieśći y cztéry/ któré vczynią Morgów czterdźieśći y ośm GrzepGeom Kv; BudBib 1.Esdr 8/11; Strum D4; Gdy [...] táki żywot przez lat trzydzieśći y ośm wiodłá SkarŻyw 15, 29; iż iedná Niewiáſtá ſiedḿdzieſiąt y ośm dzieći miáłá iednym porodzenim. StryjKron 345, 320; yſz przedali okolę yako ogrot za ſzvmyę dwadzeſzcza y ſza oſzm Grziwyen lyczby pruſzky ZapKościer 1588/75; LatHar 535; WujNT Ioann 5 arg, 5; SarnStat 279, 349, 493, 840.

y było oblićżonych [!] pogłowia mężczyńſkiego trzydźieſći y ośḿ tyſięcy [triginta et octo millia]. BibRadz 1.Par 23/3.

Długość Opony iedney będzie ośm y dwádzieśćia łokći [viginti octo cubitos] Leop Ex 26/2, Ex 36/9, 4.Reg 10/36; BibRadz 1.Esdr 8/11; Miał Roboám żon ośḿnaſcie/ á nałożnic ſześćdzyeſiąt [...]. Miał ze wſzytkimi ſynow ośḿ y dwádzyeściá/ á corek ſześćdzyeſiąt. BielKron 83, 61; ad tricies centena millia sestertium, Około ośmi á ośmidzieſiąt złotych álbo talerów. Mącz 464c, 179c; WyprPl B3v; SarnStat 63, 883.

Z pokolenia theż Dán ludu godnego ku boiowi było ośḿ á dwádźieſćiá tyſięcy y ſześć ſeth [viginti et octo millia]. BibRadz 1.Par 12/35.

BielŻyw 96; vmárło w tym boiowániu ludzi dwie ſcie y oſm [milites ducenti et octo]. HistAl M2v; Synow Ater ſyná Hezechiaſſowego: dziewięć ſet y ośḿ [nonagita octo]. Leop 2.Esdr 7/21; GrzepGeom N2; a dali iemu, marc. Sto, y ośm. ZapKościer 1581/19v.

A byłá tych licżba z bráćią ſwoią/ ktorzy vcżyli pieśni Páńſkiey/ wſſech Doktorow dwieśćie ośmdzieſiąt/ y ośḿ [octogintaocto] Leop 1.Par 25/7, 2.Esdr 7/15, 16, 22, 26, 27, 11/8, 14; BudBib Tob 14/13; Roku páńſkiego 1438 to ieſt przed ſtem trzydzieśćią y ośmią lat/ vcżynione ieſt Koncilium w Florencyey SkarJedn 267; ZapKościer 1580/7v.

roku Páńſkiego národzenia/ tyſiąc ſiedmdzieſiąt y oſm lat. KrowObr 235.

Y było wſzyſtkich [...]/ około ośm tyſięcy mężow [Octomilia]. Leop 1.Mach 10/85, 1.Mach 5/20, 34; BibRadz 2.Mach 8/20 [2 r.]; przebrawſzy lud co godnieyſzy ku podkániu ośḿ tyſiąc ieznych á ſiedḿ pieſzych BielKron 244v; poległo w ten cżás ludzi ná plácu ośḿ tyſiąc BielKron 364v, 123v, 202v, 250, 252v, 309 (13); Phalanx, Woysko drabskie/ oſḿ tiśięcy pieſzich w ſobie máyące ku bitwie vſzykowáne Mącz 296d; Legia máła: miewáłá ludu w głownym woyſku ośm tyſiąc. BielSpr 10v, 19; BudBib 1.March 5/34, 10/85; Turkow tákże y Sárácenow ná ośm tyśięcy do chrzſtu [!] S. Pánu Bogu pozyſkał SkarŻyw 310, 187, 511; woyſko Litewſkie w oſmi tyſięcy rycerſtwá iezdnego/ do zięmie Sambiyſkiey w Pruſiech wtárgnęło StryjKron 370; KołakCath A4v.

á naydźieſz wſzytkiégo ośḿ tyśiąc y ſto Kwádratowych ſznurów GrzepGeom Kv.

Owyecz szeſczdzieſyąnth y oſmy thyszieczy LibLeg 9/53.

a. W funkcji liczebnika porządkowego (1):

Zestawienie liczebnikowe (1): Pothym roku Bożego we dwadzieſcia y oſmi po tyſięczu y po dwu ſeth [Millesimo ducentesimo vigesimo octavo], zebrawſzy ſie mnoſthwo wielkie Tatarow: wtargnęli w Rus MiechGlab 4.

b. W funkcji liczebnika przysłówkowego wielokrotnego (2):

Zestawienia liczebnikowe (2): Duodetricies, Adverb. Ośm y dwádzieścia kroć. Mącz 97d; Ruſnaki, Węgry, y Niemce z Czechámi, Moráwce ziádłe, z bitnymi Pruſámi. Ośm á czterdzieśćikroć te przećiwniki, Męznie porazał KlonKr C4.

Cf OŚMDZIESIĄT, OŚMDZIESIĄTLETNY, OŚMDZIESIĄTNY, OŚMDZIESIĄTY, OŚMIDZIESIĄTKROĆ, OŚMIONOG, OŚMIONOGI, OŚMIOR, OŚMIORAKI, OŚMIORNASOB, OŚMIOROG, OŚMIORONAŚCIE, [OŚMIORZECZNY], OŚMKROĆ, OŚMKROTNY, [OŚMLETNI], OŚMNASTY, OŚMNAŚCIE, OŚMNAŚCIEKROĆ, OŚMNAŚCIESET, OŚMPALCOWY, OŚMPIENIĘŻNY, OŚMSET, OŚMSETNY, OŚMSTOPNY, OŚMSTOPY, SAMOOSMY

TG