[zaloguj się]
[pdf]

PERSONA (838) sb f

persona (838), [parsona].

e oraz a jasne; -on- (57), -ón- (2); -on- : -ón- BiałKat (9:2); parsona z tekstu nie oznaczającego pochyleń.

Fleksja
sg pl du
N persona persony personie
G persony, personej person
D personie personåm, personom
A personę persony personie
I personą personami personoma
L personie personach
inne sg Abl (lat.) - persona

sg N persona (88). ◊ G persony (95), [personej]. ◊ D personie (15). ◊ A personę (70) [w tym: -ą (1)]. ◊ I personą (42). ◊ L personie (67). ◊ pl N persony (124). ◊ G person (135); -on (11), -ón (3), -(o)n (121); -on : -ón SarnStat (6:3). ◊ D personåm (12), personom (3) KochFr, LatHar, WujNT, ~ -om (1), -(o)m (2). ◊ A persony (65). ◊ I personami (25); -ami (23), -åmi (1) Mącz, -(a)mi (1). ◊ L personach (88); -ach (70), -åch (13), -(a)ch (5); -åch MurzNT, SarnUzn, WujJud (2); -ach : -åch RejPos (1:7), KuczbKat (3:1), SkarŻyw (1:1). ◊ du N (cum nm) personie (3) SarnUzn E6, E6v, SarnStat 599. ◊ A (cum nm) personie (3) GroicPorz ff2v, SkarJedn 305, 315. ◊ I (cum nm) personoma (1) Mącz 97b. ◊ (lat.) Abl sg persona (2).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVII w.

1. Jednostka ludzka, pojedynczy człowiek, osoba; ktoś; persona Mymer1, BartBydg, HistAl, Vulg, Mącz, Modrz, Calep, JanStat, Cn [persona – osoba Mymer1, Mącz 293b, Calep, Cn; – osobna persona BartBydg 112; pacifica persona – spokojny człowiek Mącz 293b; człowiek – persona Cn] (363): Iakom ya nyeprzyszethl sze dwyemadzesczama person szobye nyerownyemy yszechtermy szobye rownemy nyeposzalem szytha na roly marczyna ZapWar 1509 nr 2051; PatKaz III 152, 153; FalZioł V 52; LibLeg 11/107v; SeklWyzn b3v, c3; LibMal 1545/94, 1546/111; SeklKat K3; RejKup g3; MurzNT 1 marg, 46; á obácżmy yáki yeſt ſtan dzyecyęcy/ á co zá perſoná yeſt dzyecyę przed pánem Bogyem. GliczKsiąż D7, N5, N6; LubPs S5; Bo ſye niewiádomoſćią żaden niewymowi/ oprocz pewnych Perſon w práwie opiſánych/ iáko ſą niewiáſty/ dźieći/ ſzaleni/ rc. GroicPorz C2; Kthory pozew [...] bywa poſpolićie ná Perſonę zbiegłą/ kthora niema mięſzkánia ſwego GroicPorz n3v; SZperunk álbo Areſt ieſt Zapowiedź Perſony álbo dobr iey/ vczynioná przes ſługę vrzędowego GroicPorz dd3v; Perſony záſye nie ośiádłe/ lekkie/ iáko ſą gracze/ koſterowie/ pijánice/ márnotrawcy/ [...] máią być Areſtowáne GroicPorz dd4; Pień Tu rozumiey/ tę Perſonę od kthorey krewni poſzli. GroicPorz fſv; Ciotká/ ieſt Oycowá álbo Mátczyná śioſtrá. Acz ty obiedwie Perſonie iednym Polſkim ſłowem Ciotká zową/ ale [...] GroicPorz ff2v; poki perſon ná doł y wzgorę idących sſtawa/ poty pobocznie Perſony bywáią wyłączone [ze spadku] wedle Práwá. GroicPorz ff4v, Cv, a2v, a3, b [2 r.], e2 (80); Leop Eccli 20/24, 35/15, 42 arg, 11; UstPraw C, I4v; ábowiem iedná perſoná nie może ták wiele obácżyć iáko kilko ich BielKron 116, 11v, 32, 105, 151v, 175v (10); GrzegRóżn H3; Duellum, Woyná/ bitwá miedzi [...] dwiemá perſonomá/ yako gdy rycérze na hárc wyyeżdzą. Mącz 97b, 35b, 50b, 143a, 176c, 275c; SarnUzn E7v, E8v; Daycie co ieſt Boże Bogu/ á co ieſt Ceſárſkie Ceſarzowi. A tákież y káżdey namnieyſzey perſonie co należy ná oſobę iey. RejPos 46v, 46v; GrzegŚm 51; BielSpr 6, 38; ModrzBaz 84v; CzechEp 144; Niechay kártá wyſtępom/ nie perſonom/ łáie KochFr 54; ReszHoz 127; BielSjem 12, 16; iż mię pátrżyć nie możeſz z ośiádłośći źiemſkiey/ bo iey nie mam/ ále pátrż mie de perſona w moiem náleżnem duchownem práwie. GórnRozm G3; Calep 790b, 791a; LatHar 322, 323; Ieſus imię ieſt właſne perſony/ á Chriſtus imię vrzędu ábo doſtoieńſtwá. WujNT 3, 23, 31, 208, 354, 594 marg (11); ſądowi Duchownému ſą poddáné kauzy Iuriſpatronatus [...]: tákże téż Rozwody/ y wiáná między rozwiedźionémi perſonámi. SarnStat 215; áby tym zwiąſkiem nie tylko dwie perſonie, któré w małżeńſtwo wſtępuią, w przyiaźń ſe złączyły, ále téż przyiaćiele przyiaćioły oboiéy ſtrony SarnStat 599; Ile iest perſón iedná po drugiéy, tyle ſtopniów [pokrewieństwa] liczyć SarnStat 600, 147, 148, 215, 411, 456 (38); Bo iedney perſony vbior/ mogłby cżáſem kilká ſzpitalow przyodźiać. PowodPr 70, 49; SkarKaz 549b; [Mądry] zá wielkośćią perſon y liczbą więtſzą nie idźie/ gdy prawdy nie widźi. SkarKazSej 661b, 661b [2 r.].

persona czyja [= kto; w tym: G sb i pron (14), pron poss (4), ai poss (1)] (19): BierEz R; PatKaz I 8; SeklKat T3; ieſliże ſie chcecie weſelić z mocnoſći perſon wáſzych HistAl D7v; MurzHist R3v; Przeklęcthwo ná złe niewierne żydy/ iż oni wzgárdzili perſonę Páná Kriſtuſowę LubPs Z marg; LInia proſta/ kthorą w tym Drzewie Krewnoſći widźiſz/ począwſzy od wierzchu od Perſony Práprádźiádá/ áż ná doł do Perſony Prápráwneká [!]. Thá ſye ná dwoię dźieli. GroicPorz ffv, 14v, q4v, t2v; BibRadz I 3b marg; Mącz 169b; oprocż tych oſob ktorzy krzcżą/ potrzeba też było wſpomnieć perſonę tego ktory śie krzći KuczbKat 125; ModrzBaz 86; SarnStat 1265; PowodPr 69; [Nie miej za złe, panku mój, żem cię tak przywitał, Parsonęć twą dawno znam, przezwiskam nie pytał. DramStp IV 488]. Cf »pod personą«.

W połączeniu z przymiotnikiem od rzeczownika osobowego = człowiek będący tym, co oznacza rzeczownik osobowy (13): (nagł) O Powodney Perſonie. (–) POwodem názywáią thę Perſonę/ kthora przed Sądem żáłuie ná kogo GroicPorz fv, f3, nn2 [2 r.]; Ktorzy do perſony kápłáńſkiey abſolucyą mocno przywiązáli/ y wiárę zbáwienną odpuſzcżenia grzechow [...] tym ſpoſobem gáſzą y zágubiáią. WujJudConf 82v; PowodPr 45. Cf »persona krolewska«, »persona ludzka«.

W połączeniach szeregowych (7): Yako ſą roſne perſony/ ſtąny/ ſprawy/ vrzedy/ y kupie miedzy ludzmy/ tak ze tez ieſt rozmayte kradzieſtwo miedzy niemy. SeklKat L2; RejKupSekl a6v; KwiatKsiąż Q; Mącz 371b; RejPosRozpr c3; WujNT 8; wſzyſtkié liſty y przywileie/ [...] ták poſpolité wſzéy korony/ [...] iáko y z oſobná wſzem ſtanóm/ y perſonam/ y mieyſcóm poſpolićie y z oſobná [...] wydáné: [...] vmocnić vmyśliliſmy. SarnStat 12.

W porównaniu (1): w ktorey [duszy] widziemy trzy rzecży z rozeznániem/ rozum/ pámięć/ y wolą/ iákoby trzy perſony SarnUzn B6.

W charakterystycznych połączeniach: persona Bogu oddana (poślubiona) (4), dobra, dostatnia, gładka, istna, lekka, loźna, młoda, w modlitwie ustawiczna, mowiąca, nabożna (3), namniejsza, nieopatrzna, niewinna (2), pełna okrutności, poważna (2), rozpustna, rozumiejąca, stara (2), uboga (2), urodziwa, wielka (nawiętsza) (2), wychwalona, zacna, zła, znaczna, znamienita, żywiąca; persona Boga, chłopka, dłużnika, faryzeusza, ku gospodarstwu (ku ozdobie dworu) należąca (2), grodowi należąca, grzesznych, Kaina (Kaimowa) (2), kapłańska, katolicka (2), (Pana) Krystusowa (3), ludu wybranego (wiernego) (3), męczenników, od męki [= tortur] wolna (3), w niewolą pobrana, (starych, starego zakonu) oćcow (3), odporna (2), (nie)osiadła (3), Pana Jezusa (3), Panny Maryjej, pisarza, podsędka, pozwana (3), prawem przekonana, prokurata, do sądu przychodząca, sędziego (3), ślachecka, świadka, na urzędzie będąca, wiernych krześcijanow, woźnego, wszelkiego człowieka, zbiegła; persony sobie (nie)rowne (2); chwała persony, dobra, gwałcenie, imię własne, imowanie, kondycyja (2), krzywda, mocność (2), oszukanie, rozność, stan (2), szczęście, świadectwo, ubior, wezwanie wedle prawa, wielkość (wiele) (3), więzienie (2), wolność, zapowiedź, zasiędzienie; persony bać się; personom łajać; personę fantować, imować, na kapłaństwo poświęcać, lżyć, oszukać, poz(y)wać (3), uczcić (2), wołać do prawa, wzgardzić (wzgardzać) (2), wziąć do więzienia; wziąć na się [czyją] personę; o personę dbać; gardzić personą, z personą gadać (rozmawiać) (2), przyść; [o stopniach pokrewności i powiązaniach rodzinnych:] persony(-a) na doł idące (pochodzące) (4), poboczni(i)e (5), na prostej liniji, (nie)rowne w stopnioch (2), rozwiedziona (przez rozwod rozdzielone) (3), sobie krewne (krewnością spojone) (3), spolnego pnia, ślubem obwiązane, wzgorę idące (idę) (4); persona prapradziada, praprawnęka, rodziców; linija, rząd person; powinowactwo jednej persony ku drugiej.

Zwroty: »brakować personami; nie masz braku w personach, person; nie jest brak nad personą; brakowanie person« [szyk zmienny] (8;4:1;1;1): LubPs A2; Nie będźiećie brákowáć Perſonámi ná Sądźie/ ták máłego będźiećie ſłucháć iáko y wielkiego. GroicPorz pp2, tv, pp2; KrowObr 48v, 201; BielKron [842]; RejAp Ff2v; Y chciał tu ten wſzechmogący Pan okázáć/ iáko v niego w perſonach żadnego bráku nie máſz. RejPos 58v, 243 marg [2 r.], 243v [2 r.], 255v; SkarŻyw 311, 544; SkarKaz 2a.

»nie patrzyć (a. patrzać) na persony, person« = non respicere personom Vulg [szyk zmienny] (4:2): OpecŻyw 75; RejWiz 157 marg, Dd; Leop Matth 22/16; iż [Pan] nie páthrza ná perſony żadne/ ná zacznośći żadne/ iedno pátrza ſerczá wiernego RejPos 244v, 56v marg.

Wyrażenia: »persona duchowna« = spiritualis persona JanStat [szyk 5:1] (6): ComCrac 21; GroicPorz t4; Ktoryby Celnik cło wybierał od Perſony duchowney álbo ſlácheckiey nád wolnoſć poſpolitą UstPraw E2; SarnStat 318, 944; PowodPr 22.

»persona jawna [= urzędowa]« (2): PIſarz/ ieſt perſoná iáwna/ godna/ przyſyęgą w Mieſćie obwiązána GroicPorz d3v, aa3v.

»persona krolewska« [szyk 2:1] (3): OrzRozm K2; BielKron 307; POzywa ćię: iżeś ty zápomniawſzy dobrego obywátela [...] powinnośći/ mówił to álbo owo przeciw perſonie królewſkiéy [contra personam nostram Regiam JanStat 539] SarnStat 141.

»persona ludzka« = persona hominum Vulg (4): Miſtrzu wiémy ijżes práwdziwy/ a drógę bożą w práwdzie naucżáſs nikogo ſie nieboiątz/ bo nie patrzáſs na perſony ludlkié. OpecŻyw 75; KrowObr 201; Leop Matth 22/16; PejPos 250.

»personą [= osobiście] nieznajomy [komu]« (1): Ia aczkolwiek perſoną nieſnaiomy W.M. [...] v myſl[i]lem ty male kxiązki [...] W.M. przipyſac SeklKat A3.

»osobliwa, prywatna persona« (3:1): Oſobliwy záſye Liſt ieſt/ ktory od oſobliwey Perſony/ nie iáwnego Piſárzá ręką bywa piſány/ iáko ieſt Cyrograff/ Ausczug GroicPorz y3, y3, y3v; Zeydźie ſie w Polſzce priuatney perſonie przygánić etiam publicé Vrzędom/ Ziázdom/ Práwu/ y ſámemu cżáſem zwierzchniemu Pánu PowodPr 85.

»osobna [= poszczególna] persona« = singularis et privata persona JanStat (3): BartBydg 112; Bo ſwięty Páweł żadnego liſtu do wſzytkich w obec nie piſał [...] ále niektore piſał do oſobnych kosćiołow Pogáńſkich/ iáko do Rzymian/ do Korynthyan [...]. A niektore do oſobnych perſon: iáko do Tymotheuſzá/ y do Tytuſá WujNT 516; SarnStat 263.

»persona sądow(n)a, sądowi przynależąca, do Sądu należąca, na sądzie siedząca« (8:5:1:1): PErfony Sądowi przynależące/ bes ktorych Sąd być nie może/ ty ſą: Sędźia/ Powod/ y ſtroná obwiniona. GroicPorz b, C, b, b2 żp, dv, d3v (10); UstPraw C; Opiſawſzy iedné perſony ſądowé: drugié perſony do ſądu przychodzącé [...] opiſuię SarnStat 716, 551, 553, 749.

»swą personą« = osobiście (1): Kurátores ámimarum iáko plebani/ áby ſwą perſoną w kośćielech bywáli BielKron 228v.

»persona świetcka« (2): iż ná przyſzłé czáſy ná vrzędy Kánclérzkié y Podkánclérzkié/ gdy będą wákowáć/ [...] my y potomkowie náſzy ná ieden vrząd z tych dwu iednę perſonę duchowną/ á drugą świetcką przełożyć mamy [ad unum ex illis spiritualem personam; et ad aliud secularem JanStat 288] SarnStat 318 [idem] 944.

Szereg: »persona, (i, a) osoba« [szyk 2:2] (4): Mymer1 3; Leop Matth 22/16; Mącz 293b; Duchá ſwego świętego/ nie tylko ná ſto y dwádzieśćia perſon/ y osob/ iáko ná pocżątku/ ále y ná niezlicżone mnoſtwo [...]/ inſzych cżáſow LatHar 680.
Wyrażenia przyimkowe: »pod personą [czyją]« = biorąc kogoś za symbol (2): pod perſona [!] rodziczow/ rozumieią ſię też przełozeny/ duchowny/ yſwietczy/ naucziciele/ kaznodzieie [...] y yny przełozeny. SeklKat Hv; GroicPorz n4v.

»w [ile] person, w [ilu] personach« (5:1): Ia kom ya weczthernaszczye person dnya rocznego nyeprzyyechal szmyeczmy luky pauezamy dogoszpody ZapWar 1503 nr 1927, 1503 nr 1925, 1926, 1508 nr 2047 [2 r.], 1514 nr 2150.

»w personie [czyjej]« = w czyimś imieniu, zamiast kogoś (3): SarnUzn B7; Bo ácz ieſt iedyny Kápłan Chryſtus ná náſzym ółtarzu/ y iedyną ofiárą: chce/ áby byli ſłudzy: którzyby w perſonie iego/ mocą iego/ y ſłowem iego/ ty vrzędy/ y tę iedyną ofiárę ſpráwowáli BiałKat 366; CzechEp 262.

»w personie [czyjej]« = biorąc kogoś za symbol (1): Y cy nimniey grzeſzą ktorzy dufaią w ſwey godnoſcy/ [...] ſamy ſię vſprawiedliwiaiąć/ takowe ſyn boży okazał w perſonie pharizeuſſa ze niebędą ych proſby wyſluchane. SeklKat T3.

»w personie [czyjej]« = za czyimś pośrednictwem (1): gdi cie roſgrzeſzy maz tęmu wierzic/ iako by cię ſam pan bog roſgrzeſził wperſonie iego SeklKat X2v.

»w cudzej personie« = podając się za kogoś innego (1): Ktoby w cudzey Perſonie wyznawał v kſiąg álbo Prokurował/ to fáłſz. UstPraw C3v.

»w personie własnej, swej« [w tym: swej własnej (1)] = osobiście [szyk 2:1] (2:2): Po czym wſzytkim ſam Antychriſt w perſonie ſwey właſney ma ſię okázáć WujNT 837; SarnStat 425, 447.

»z persony, w personie« [w tym: czyjej (18)] = tak, jakby to mówił ktoś (przybierając formę gramatyczną właściwą określonemu podmiotowi) (12:9): O cżym ſwiatcży ſwięty Biernát ij Anzelmus w perſonie iéy [Panny Marii] rzekątz: Patrzalam na pana ij na ſyna mégo/ na krzyżu wiſſącégo OpecŻyw 188; PatKaz I 10v; Sądz mie [Ps 25/1]) to mowi prorok w perſonie pana Ieſuſa do boga otcza WróbŻołt H8v; W thym Pieniu z perſony wſzelkiego cżłowieka ludu ſtarego zakonu proſi prorok o przyſzcie na ſwiát ſyna bożego/ mieniącz iż nie mogł być pocieſzon dla długiego cżekania WróbŻołt aa2v, C3v [2 r.], M7v, O5, R8, T3 (15); Stworzmy cżłowieká ná podobieńſtwo á ná wyobráżenie náſze. Tu iuż rozumieſz iż nie w iedney perſonie thy ſłowá mowił. Bo mowi/ ná podobieńſtwo á ná wyobráżenie náſze. RejPos 149v, 149v [2 r.]; Przetoż Pácianus ſtárodawny Doktor ták w perſonie Kátholiká mowi: Imię mi ieſt Chrześćijánin WujNT 444.

»[kto] z własnej persony« = ktoś jako taki (1): Abowiem w ten czás Sędźia ieſt Perſoná iáwna/ ktoremu z właſney Perſony nie przynależy w oney ſpráwie nie wiedźieć GroicPorz aa3v.

a. Członek wyższej warstwy społecznej (4): [Nie przyimie Bog perſony náprzećiwko vbogiemu [non accipiet Dominus personam in pauperem Eccli 35/16] KsięgiEklez L4.]
Wyrażenia: »osobliwa pęrsona« (3): KwiatKsiąż K3; Congiarium, Dar/ [...] który król álbo xiążę ludziem/ álbo oſobliwym yakim perſonam dáye Mącz 63b, 205a.

»wasza wysoka persona« = tytuł grzecznościowy (1): nie miałem nic tákiego wáſſey wyſokyey perſonye doſtoynego. Przeto miłoſćiwa goſpodze [...] przimi tego tęraz ku czćy á ſlawye ná potem twoyey/ Márchołtá March1Wiet A2.

b. Osoba dramatu; histrio, mimus Calag (33): Zywot Iozepha [...] rozdzielony w rozmowach perſon RejJóz kt; RejKupSekl b4v; RejKupSekl a5, a7v; zem nieieſt iako ieden ſtych ktorzy Tragedie abo Comedie ſprawuią i cudzą perſonę pod larwą abo maſzkarą na śię biorą MurzHist Q3v; BielKom B, D4v, G; Atellaciae fabulae. Wymysły álbo Komediye/ w których ſmieſzne á nieſrómieźliwe perſony w wodzono. Mącz 19c; Dramaticum carmen. Rzecz którą perſony w komediey miedzi ſobą rozmawiáyą/ á nie poeta który komedią popiſał. Mącz 95b, 61d, 110c, 437d; KochOdpr A3; Calag 109a; iż ſię [Historia o zmartwychwstaniu] ſzeroko rośćiągnęłá/ y ná ták wiele / bo wſzytkich 35. Wſzákże/ gdźieby nie był doſtátek ták wiela perſon/ tedy z Biſkupow/ z Piłatá/ ze trzech ſtrożow y z Aptekarzá/ mogą być oycowie święći MWilkHist A2v; Cżęść Trzećia. Perſony do niey. Piláx y z drugimi. Annas. MWilkHist C4, A2, A2v, Bv, C, D4, G3v, I2; BielSjem 3; ZawJeft 4; Akt Trzeći. Perſony Przyſłuſzáiące. Dibidzban/ Lizyczop PaxLiz C4, A4, B, B4, D4v; RybWit [A2].

W charakterystycznych połączeniach: persony (miedzy sobą) rozmawiające (mowiące, ktore z sobą rozmawiają) (10), wwodzony; persony wwodzić; rozmowy person(y), wwodzenie.

c. Postać literacka (2): Iż Káſtiglio piſał ięzikiem Włoſkim/ á piſał Włochom ktorich obycżáie ſą od náſzych dáleko rozne. Otoż ktoby to był chciał ták práwie iáko ſtoi przetłumácżáć/ perſony Włoſkie/ ták męſzcżyzn/ iáko y białych głow/ záchowuiąc/ mogłby był podobno mądry vcżynić temu doſyć/ ále ia proſtak [...]. Przetho nie tylko zániechałem imion Włoſkich/ á włożyłem Polſkie/ [...] ále też y wiele inych rzecży włożyciem niechciał GórnDworz Bv; KochList nlb 3.
2. Jedna z trzech osób Trójcy Świętej (457): Ten bląt gaſſą ſlowa Ewangelyey ſwiętey Mat. xxviij gdzie tam ſą rozdzielone perſony/ Chrcząc wymię oyca/ y ſyna y ducha ſwiętego. SeklKat O4; GrzegRóżn H2; Ponieważ my pokázuiemy/ że iedny piſmá ták o Oycu iáko y o Sinie záraz Duch ſwięty przytacża. Oni mowią/ że to nie idzie zá tym/ iż gdy iedno piſmo y ſentencia dwiemá perſonam bywa przycżytawaná/ áby ony dwie perſonie miáły być ieden. SarnUzn E6, B5v [2 r.], B6v, B7, B7v, E6v [2 r.], F8v, H3v; RejPosWiecz2 94v; Cokolwiek ogułem o Bodze mówimy/ o wſzyſtkich Perſonách rázem mówimy BiałKat c marg; Rozumiéyże iuż iedno być króleſtwo/ ieden Máieſtat/ Oycá y Syná nierozdźielny/ iáko y boſtwo ich ieſt nierozdzielné iſtothą/ perſonámi tylo rozdźieleni: to ieſt/ iż ón Ocieć/ á ón Syn/ y káżda perſoná z oſobná práwy Bóg: y obie wſpół złączoné ieden nierozdźielny Bóg. BiałKat 183v, a4v; KuczbKat 15 [3 r.], 125; SkarJedn 286 [4 r.]; iż przez Bogá rozumie tu ś. Páweł/ nie tylko oycá/ ále iſtność boſtwá ktora ieſt wſzem perſonam ſpolna CzechEp 312, 145 [2 r.], 181, 198, 222; niechay X.K. o duchu ś. iednę ſentenciykę/ z Ignácyuſá vkaże/ kędy by go/ ábo perſoną/ ábo Bogiem/ zwáć miał NiemObr 124, 138; LatHar 371, 372, 379 [2 r.]; WujNT 582; iż doſyć było ná on czás do zbáwienia ták Pogánom iáko y Zydom/ wierzyć w iednego Bogá/ bez wiádomości o perſonách. SkarKaz 274b; (marg) Perſony ſię nie mieſzáią. (–) Oćiec nie ieſt Synem/ Syn nie ieſt Oycem/ Duch ś. nie ieſt áni Synem áni Oycem. SkarKaz 276b, 274b, 275a [6 r.], 485a [3 r.], b, Ooooa.

persona czego (8): CzechEp 145; Bo iáko Dawid y krol nie ſą dwie oſobie/ ále iedná oſobá: [...] Ták też iedná ieſt perſoná ábo oſobá Słowá y ćiáłá/ choćia dwie rożne ſą rzeczy ábo nátury/ boſtwo Słowá/ á ćiáło człowieká. WujNT 306. Cf »persona Trojce Świętej«.

persona czyja [w tym: G sb i pron (31), ai poss (23)] (54): Ian ś. zátym oznáymuie rożność y rodzenie perſony iego [= Chrystusa] od Bogá Oycá etc. CzechEp 144. Cf Wyrażenia.

W połączeniach szeregowych (4): SarnUzn B; KuczbKat 15; Boć y oni [trojbożanie] dla tego te terminy/ Troyce świętey/ Perſony/ nátury/ homouſii/ y tákowe inſze odrzucáią/ że ich iáwnie w Piſmie niemáſz. WujJud 173v; WujNT 735.

W przeciwstawieniach: »persona(-y) ... is(t)ność (a. istotność) (29), bostwo (5), jedność bostwa (a. boska) (3), natura (2), podstać« (40): SeklKat N4v, O, P4v; Iedná ieſt Iſtność á trzy Perſony. GrzegRóżn H2; SarnUzn B3, B5v [3 r.], Fv, Hv; RejAp 182v; RejPos 151; Bóg Oćiec/ y Bóg Syn/ iedno ſą/ nie z iednoczeniem Perſony/ ále ziednoczeniem y złączeniem iſnośći. BiałKat b2v; KuczbKat 15; Twirdziſz w Boſkiey náturze być ták záwżdy wiecżne/ Trzy perſony/ á iedność Boſką w nichże znáiąc RejZwierc 266v; iż tám S. oycowie [...] dwie náturze w Chryſtuśie rozne y rozdzielne wyználi: nie mogli tego poiąć co perſoná á co náturá. SkarJedn 305, 314; SkarŻyw 385; CzechEp 34, 69 [2 r.], 70, 145 marg, 146 [2 r.] (11); NiemObr 122 [2 r.], 142 [2 r.]; Acżeś ty ieſt w Perſonách troiákim/ A wſzákeś w podſtáći iednym BOgiem ArtKanc I10v, I6; WujNT Xxxxx2v; O trzech perſonách á iednym boſtwie dziśieyſza Ewángelia. SkarKaz 275a marg, 275a, 276b, Oooo2a.

W porównaniu (1): Bo Iſtność [...] ma ſie iáko Słończe w zupełnośći/ ále Perſoná iákoby onego ſłońcá iáſność/ gorącość/ y ſamo centrum álbo diſcus Solis. SarnUzn B5v.

Wyrażenia: »Bog w personie« (1): iż Pan Ieſus Chriſtus ieſt ſtworzyćielem wſzytkich ániołow/ Bogiem w perſonie WujNT 693.

»(jeden(-a, -o) a. jedyne) Bog (Istność) (a. (boska) Istność, a. Bostwo, a. jedyność Bostwa) we trzech personach, ze trzech person, ze trzemi personami« [szyk 23:1] (22:1:1): ná drugich mieyſcách broni iednogo Bogá Iſtnośći we trzech Perſonách/ ábo trzech Perſon w iednym Bogu GrzegRóżn I2, D [2 r.], D4, D4v [2 r.], H2 [3 r.], H3 [2 r.], Iv, Kv [2 r.]; RejPos 148 [2 r.], 149v marg; ſłowo Imię [...] znácży Boſką iſtność/ śiłę/ y moc/ ktora y iedná y táż ieſt we trzech perſonách. KuczbKat 125; SkarŻyw 258; iż do kilku ſet lat po Chriſtuśie pánu/ oni Oycowie pierwſzy/ nigdy o iednym Bogu/ ze trzech perſon/ áni wierzyli/ áni wyznawáli NiemObr 127; y ten ſam ieſt bog Chrześćijáńſki/ Bog ieden w trzech perſonách/ Oćiec/ Syn y Duch ś. SkarKaz 276a, 274a marg, 516a, Ooooa.

»persona boska (a. boża), bostwa, Boga« [szyk 14:14] (18:8:2): SeklKat P3; coż to zá Bog ieſt táki niezmierzony/ W kthorym Oćiec iák właſność iáka ieſt zámkniony? Toć thedy iuż názową Oycá Kryſtowego/ Perſoną Bogá pewnie nam nieznáiomego. GrzegRóżn N4; RejAp BB7v; RejPos 149 [2 r.], 150v [2 r.], 151 [2 r.]; KuczbKat 125; SkarŻyw 2; Ten przy oſtátecżney wiecżerzy obiecował Duchá S. y od Oycá/ y od ſámego śiebie: doſyć wyráźnie trzy Boſkie perſony myśli náſzey przekłádáiąc. LatHar 376, 165 marg, 322, 329, 371 marg, 375 [2 r.], 376 [3 r.], 379; WujNT 582, 827; SkarKaz 161a, 204b, 516a, 579a.

»(trzy) persony (a. trójakość person) w (jednym) bóstwie, w (jednym) Bogu« [szyk 18:9] (20:7): GrzegRóżn D4, D4v, H2 [3 r.], H3, I2, Kv; BiałKat c3v; Perſon w Boſtwie licżbá y rozdział. KuczbKat 15 marg, 15; WujNT 67, 582 marg, 649, 850, Cccccc2v; ieſli trzech perſon w boſtwie nie wierzą/ pewnie nie w tego Bogá wierzą co ſtworzył niebo y źiemię. SkarKaz 274a, 274b [3 r.], 275a, b, 276a [2 r.], 485b, Ooooa [2 r.].

»persona Ducha Swiętego« (2): SeklWyzn B; Abowiem inſza ieſt perſoná Oycowſka/ inſza Synowſka/ inſza Ducha S. LatHar 371.

»istotna persona« [szyk 2:1] (3): Duch święty ieſt Bóg. [...] Ieden y iedná iſtotna Perſóná. BiałKat c3v, 181, 201.

»persona (Pana) Krystusowa, Jezu Krysta« [szyk 5:1] (5:1): SarnUzn B6v, B7, F4; iż kiedy iuż Pan Chriſtus vmárł/ duſza iego do Piekłá zſtąpiłá/ y tám byłá ták długo/ poki ćiáło iego w grobie leżáło. [...] Tymi też ſłowy ſpołem tho wyznawamy/ iż iednáż Páná Chriſtuſowá perſoná/ iednego cżáſu/ y w Piekle byłá/ y w grobie leżáłá. KuczbKat 45; SkarJedn 315; WujNT 746.

»persona (Boga) Ojca, Ojcowska (a. Ojcowa)« (7:6): SeklWyzn B; SarnUzn E2, G; KuczbKat 15; CzechEp 144, 146 [2 r.], 264; LatHar 371; Bo tymi ſłowy (iáko y onymi/ Ia y Oćiec ieſteſmy iedno) wyráził nam y rożność perſon Oycá y Syná/ przećiw Sábellianom; y iedność Boſtwá/ przećiw Arianom. WujNT 365, 305 marg; PowodPr 33; SkarKaz 485b.

»osobliwa persona; w personie osobny« (1): SeklKat P3; Syn Boży wiecżyſty/ [...] W perſonie oſobny/ będąc Oycu rowny/ wſzákże ták przedſię chćiał/ áby ſię sługą sſtał ArtKanc A11v.

»pierwsza persona« = Bóg Ojciec [szyk 3:1] (4): Bo co powiedamy że Oćiec ieſt pierwſzą perſoną/ nie ták to rozumieć mamy/ iákoby w Troycy było co pierwſzego álbo pośledniego KuczbKat 15, 15 [2 r.]; CzechEp 146.

»persona Syna, Synow(sk)a, Syn« (10:3:1): SeklWyzn b; GrzegRóżn K4; że tego nie mamy rozumieć/ żeby ſie Iſtność z Iſtnośći miáłá rodzić/ álbo Iehoua ex Iehoua. Ale perſoná Synowá s perſony álbo podſtáći Oycowſkiey. SarnUzn E2; SkarJedn 315; SkarŻyw 320; tedy tego niewiem/ áby to kto mowić mogł/ żeby ten ſyn perſoná/ z iſtnośći Oycowſkiey mogł być vrodzony: ponieważ iedná ieſt obudwu istność CzechEp 146, 146, 182; ArtKanc A12v; LatHar 371; WujNT 305, 346, 365; SkarKaz 485b.

»trojaki, troisty w personie(-ach); trojakość person« [szyk 16:4] (12:1;7): wierzę w iednego boga [...]. Tegoż wierzę być troiakiego w perſonach/ oicza/ Syna/ y Ducha ſwiętego/ iednym bogiem być w iſnoſci SeklWyzn B; SeklKat N4v, O, P4v; Tám Ian ſwięty wyſławiwſzy troiákość perſon Boſtwá wiekuiſtego pod iedinnoſcią zákrytego/ wyſławia iuż potym z oſobná cżłowiecżeńſthwo Páná náſzego RejAp BB7v, 182v; RejPos 149 [2 r.]; gdyż o tymże mowiąc/ do ktorego ći trzey krolowie dáry przynieſli. Zowie záś troiſtym w perſonách/ á w iſtnośći iedynym. CzechEp 70, 69 [2 r.], 70, 272; CzechEpPOrz *3; NiemObr 122 [2 r.]; ArtKanc I6, I10v; WujNT 850, Xxxxx 2v.

»persona Trojce Świętej, w Trojcy« [szyk 7:2] (6:3): SeklKat O2, O3v, P2, P2v; BiałKat c3v; KuczbKat 65, 80; wierzę/ y chwale [!] y wielbię iednę perſonę Troyce S. Páná naſzego Iezuſa Chryſtuſa SkarŻyw 172; CzechEp 224.

»trzecia persona« = Duch Święty (10): Wierzę też w ducha ſwiętego/ y tegoż wyznawam być trzecią perſoną/ od oicza/ y od Syna pochodzączą SeklWyzn Bv; SeklKat P2, P2v, P3; SarnUzn E4v; RejPos 150v [2 r.]; BiałKat c3v; KuczbKat 65, LatHar 379.

»trzy persony« (141): SeklWyzn B; A yż ſą trzy perſony á ieden bog dowiec tego ſpyſma ſwiętego? (–) Ociec/ ſyn/ y duch ſwięty/ ty trzi perſony ieden ſą j. v Iąna ſwiętego v. cap. SeklKat P2, D3, P4v; GrzegRóżn D, D4, D4v [7 r.], H2 [6 r.], H3 [5 r.], I2, Kv; SarnUzn B3 [2 r.], B4, B4v, B6, B7v (19); RejPos 148v, 150v, 151 [4 r.]; BiałKat 201; KuczbKat 9, 15 [3 r.], 80, 365; RejZwierc 9v, 266v; WujJud b4v, 43v; WujJudConf 22; CzechRozm 15v [2 r.]; SkarJedn 314; CzechEp 34, 145, 174, 220, 225, 227 [2 r.]; Ponieważ bowiem wyznawáią: iż Márya Bogá doſkonáłego vrodźiłá: á to imię Bog/ v nich zámyka w ſobie trzy perſony. Muſzą podobno/ wedle oney dawney pioſnecżki/ Máryą/ mátką troyce ś. názwáć. NiemObr 137, 122, 126, 142 [2 r.]; WSzechmogący ſtworzyćielu [...]. Trzecheś Perſon, ieden w Boſtwie ArtKanc I2v; ábychmy iednemu BOgu w Troy/ á Troycy w iednośći pokłon cżynili. (marg) Troycy/ to ieſth/ trzem perſonom. (–) LatHar 371; A w tey Troycy nie máſz nic pierwſzego/ áni poślednieyſzego: [...] ále wſzyſtkie trzy perſony/ ſpołwiecżne ſą y ſpołrowne. LatHar 373, 165 marg, 371 marg, 372 marg, 375, 376 [3 r.], 377, 379; WujNT 649, 827; Izáiaſz widźiał Bogá tego prawdźiwego/ nie bez oznaymienia trzech perſon/ gdy Cherubinowie wołáią trzy kroć miánuiąc/ święty/ święty/ święty Pan zaſtępow. dáiąc znáć o trzech w iednym boſtwie. SkarKaz 274b; A z ſtrony Zydow dźiwnie do wiela bogow ſkłonnych/ było bárzo niebeśpieczno o trzech im perſonách w boſtwie powiádáć. SkarKaz 274b, 274a [2 r.], b [2 r.], 275a [2 r.], b, 276a [2 r.] (14). Cf »Bog w trzech personach«, »trzy persony w jednej istności«, »w trzech personach«.

»trzy persony w jednej (a. boskiej) istności, jednej istności, jednoistne; jedna istność trzech person« (5:1:1;1): GrzegRóżn D4v, H2 [3 r.]; Nie ták ſie dzieie v Bogá nie/ gdzie trzy perſony iednoiſtne/ iedną chwałą theż ſpolnie mamy chwalić ná wieki. SarnUzn H4v, E5v; BiałKaz F2; Syn Boży [...]: Bog ieden z oycem: ábo/ Oćiec/ ſyn/ duch ś. trzy perſony w iedney iſtnośći: á ogułem mowiąc: Bog w troycy iedyny NiemObr 95.

»wtora, druga persona« = Chrystus [szyk 7:1] (7:1): [złe uczynki przeciw wierze:] Trzimać z Serwetem heretikiem nie bic Chriſtuſſa wtorą perſoną przed prziyęcim naſię człowieczeńſtwa. SeklKat O3v, O2, O3, P; SarnUzn Fv, Hv; BiałKat 181; NiemObr 136.

Szeregi: »persona i bostwo« (3): A o wſzytkich trzech perſonách y o iednym boſtwie/ w dźiśieyſzey Ewángeliey tenże doſkonáły miſtrz náſz oznaymił/ mowiąc: Náuczayćie wſzytki narody/ chrzcząc ie w imię Oycá y Syná y Duchá ś. SkarKaz 275a, 276b, 484a. [Ponadto w przeciwstawieniach 5 r.]

»istność, (ani, i) persona« (3): Przed Concilium Niceńſkim y przed kácerſtwem Arryuſowym/ nie trzebá było áni vżywano w Kośćiele tych terminow/ homouſii y Conſubſtántiálitatis/ to ieſt iedneyáalbo ſpołecżney iſtnośći/ perſony/ etć. WujJud 174; CzechEp 70; NiemObr 126. [Ponadto w połączeniach szeregowych 3 r., w przeciwstawieniach 29 r.]

»persona a(l)bo osoba« [szyk 7:1] (8): ktorzygo [Syna Bożego] vtzą y powiedáią być álbo tylko tzłowiekiem/ álbo tylko Bogiem/ á nie tzłowiekiem y Bogiem w iedney oſobie álbo perſonie. KrowObr 185v; KuczbKat 15; WujJud b4v, 43v; WujJudConf 22; LatHar 376; WujNT 306, 827.

»persona, (albo) podstać« [szyk 1:1] (2): żeć ieſth ieden Bog práwy iedney podſtháći/ iedney perſony. SarnUzn B2v, E2. [Ponadto w przeciwstawieniach 2 r.]

Wyrażenie przyimkowe: »w personach(-ie)« (40): A ktoryż inſzy może być Bog obrotny ktory ſię ták odmienia? iż cżaſem ieſt tym á cżáſem owym/ cżaſem w Perſonách/ cżáſem záſię Perſony w nim GrzegRóżn Kv, I2. Cf »Bog w personie«, »w personie osobny«, »trojaki w personie«.
~ Wyrażenie:»we trzech personach« (23): gdyż Wiárá Chrześćijáńſka/ we trzech perſonach/ iednę wieczność/ y ieden Mágeſtat chwały wyznawa. KuczbKat 15. Cf »Bog we trzech personach«. ~
W przen (2): że ſię to pokázowáć będźie/ iż ſamemu tylko BOgu Oycu to wſzytko właſnie [...] należy: co on [ksiądz Powodowski] ná iednę iſtność/ y ná iey też trzy oſoby/ ktore ogułem Troycą názywa [...] wkłáda: z Bogá iedynego [...] to gwałtownie zdźieráiąc/ á inſze w to perſony obłocżąc. CzechEp 236, 222 marg.
a. Jako termin z zakresu chrystologii, oznaczający według teologii katolickiej jedność natury ludzkiej z boską osobą, Chrystusa (45): iż oná perſoná ktorey to prawdźiwie przypiſuiemy/ weſpołek y Bogiem doſkonáłym/ y Cżłowiekiem doſkonáłym byłá. KuczbKat 40; Ná ktorym [synodzie w Efezie] potępiony ieſt Neſtor Cárogrocki Pátryárchá/ ktory dzielił Perſonę w Chryſtuśie SkarJedn [A*2]v; ReszPrz 78; ArtKanc A11v; SkarKaz Oooo2a.

persona czyja [w tym: ai poss (3), G sb i pron (2), pron poss (1)] (6): SarnUzn F4v; iż Pan Ieſus Chriſtus przyſzedł w ćiele: To ieſt/ iż ſłowo Boże przyięło prawdziwie ćiáło w iedność ſwey perſony WujNT 825; [SkarKaz 535b]. Cf »persona boska, Boga«.

W przeciwstawieniu: »natura ... persona« (1): iż náturá/ od onych Oycow opiſána/ nie náturą/ ále perſoną rácżey názwána być miáłá rć. Wolał tedy ták wyznać: Iż ſyn Boży przedwiecżny/ złącżywſzy ſię z cżłowiekiem/ odmienił cżłowiecżeńſtwo w boſtwo NiemObr 139.

Wyrażenia: »persona boska, Boga« (3:1): PatKaz III 98; iż w Chriſtuśie náturá/ y perſoná Boſka cáło zoſtáły: iedno iż cżłowiecżeńſtwem/ iákoby nie iáką poſtáwą zwierzchnią/ były nákryte CzechEp 142, 147 marg; LatHar 262.

»dwie personie(-y)« (4): ktory [Nestor carogrodzki patryjarcha] dwie perſonie kładł w Pánu náſzym Iezuśie/ á innego cżynił z Máryey narodzonego/ á innego z oycá przed wieki SkarJedn 305, 315; CzechEp 247; WujNT 305.

»jedna persona; jedność persony« [o dwu naturach Chrystusa] (26;4): wktorym [Krystusie] to troye czyalo duſſa boſtwo zeſzlo ſyą wyedną perſoną wzyuoczye maryey panny PatKaz III 104, 98; GrzegRóżn C4; SarnUzn E5, E5v, F4v; że Pan Kryſtus ieſt Bog y cżłowiek prawdziwy/ w iedney perſonie/ á to dwoie ſpołu złącżáiąc/ ieſt ieden Kryſtus RejPosWiecz2 91, 91, 91v, 94v [2 r.]; KuczbKat 30 [2 r.]; WujJud 45, 45v; WujJudConf 254v; SkarŻyw 318, 320 marg; CzechEp 147, 320, 347, 348; NiemObr 139, 140; Adamus Paſtoris/ temu ſię ſniło: iż iáko P. Chryſtus iedna tylko perſoná/ ták też tylko iednę náturę ná ſobie miał. ReszPrz 80; LatHar 262; Prawdziwe boſtwo/ gdy powiáda/ że y z niebá sſtąpił/ y ieſt w niebie. Y złączenie Boſtwá z człowieczeńſtwem w iedność perſony: kiedy mowi/ iż Syn człowieczy ieſt w niebie. WujNT 314, 481 marg, 724, 825.

Szeregi: »człowiek abo persona« (5): áni ſam thylko ſzcżyry cżłowiek ieſt Synem Bożym/ bo nie przez cżłowieká tylko ábo przez perſonę tylko ſtworzone ſą wſzytki rzecży/ ále przez słowo Boże/ Syná Bożego z iednego Bogá Oycá Bogá vrodzonego/ ktory ſię potym ſtał ćiáłem GrzegRóżn C4, B2v, C2v, C4 [2 r.].

»persona i (a) natura« [szyk 2:2] (4): o Dwu náturách á iedney perſonie w Chryſtuśie SkarŻyw 320 marg; CzechEp 142, 247; NiemObr 140.

b. Przedmiot dyskusji teologicznych, w których kwestionowany jest przez innowierców jednoznaczny sens pojęcia osoby boskiej (95): Abowiem nie ſámegoć ſiebie vrodźił Oćiec/ áni Kryſtus ieſt ſwoim Synem/ ále Bożym ſynem/ Ani ieſt perſoną perſony ábo wzgląd względu/ ále Syn Boży właśnie y prawdźiwie Bog z Bogá Oycá vrodzony GrzegRóżn B2; Co też ieſt v nich perſoná/ ieſzcże nic pewnego w thym nie poſtánowili ći Bábilońſcy Miſtrzowie GrzegRóżn H2v; v nich Kryſtus ieſt Synem oycowſkim á nie Bożym/ [...] bo Bog nie rodźi iedno Perſoná/ to ieſt Oćiec/ bo v nich inſzy ieſt Bog/ á inſzy Ociec/ á nam tho ieden ieſt nie rozdźielony żadnym punctem. GrzegRóżn L4, B2, B3 [2 r.], B3v, B4, Cv [2 r.] (32); A iże ty Podſtáty zowiemy Perſonámi/ y toć nie tylko Tertulianem/ Hiláriuſem/ [...] ále theż y piſmem ſwięthym dowieść ſie może. SarnUzn B6v; że Perſoná tho ſłowo lepiey w ſobye nierówno wyraża to rozeznánie Perſon á niżeli bytność. SarnUzn B7, B6v [2 r.], B7 [3 r.], H2v, H6; CzechRozm 17v, 19; Ieſli by ią záś vrodźić mogłá perſoná/ á oná też ieſt tákże perſoną/ á byłaby tá perſoná rzecżą ſkutecżną przez ſię będącą/ także y trzećia/ tedy też z tego niewiem iáko wynidą/ żeby nie muśieli być trzey Bogowie CzechEp 145, 145 [2 r.], 146 [4 r.], 180, 181; NiemObr 141.

W połączeniach szeregowych (13): O Iſtnośćiách/ Perſonách/ Względách/ Właſnośćiách/ dopuśćmy ſię wádźić Sofiſtam GrzegRóżn L4v, E3v, I4; Abowiem ty wſzytki ſłowá y Iſtność/ y Perſoná/ y Troycá ſą ſubſtantiua. Ale tria y to ſłowo ſunt/ adiectiue ſie máią. SarnUzn Cv, B2; iż Troyce/ iſtnośći/ perſon/ dźiećiokrzcżeńſtwá etc w piſmie ś. nowego przymierza nie máſz. Ale to wſzytko ſą wymyſły Antychriſtowſkie/ Kátholiki X.K. Rzymſkiey. CzechEp 361, 70, 85, 186, 234 [2 r.], 276; Był nie máły ſpor/ y o ty ſłowá Substantia, hypostaſis, ábo perſona. Bo iedni byli/ ktorzy trzy ſubſtáncye w iednym Boſtwie wyznawáli/ vżywáiąc ſłowká ſubstantia miáſto perſony NiemObr 141.

W przeciwstawieniu: »is(t)ność ... persona« (8): GrzegRóżn [L2]v [2 r.]; SarnUzn B4v, C4, C6v, G4; Kto perſonę rodzi oćiecli iáko perſoná, cżyli iáko istność. CzechEp 145 marg, 69.

Wyrażenia: »boża persona« (1): ná iednym też do niego [Boga] pośrzedniku cżłowieku Iezuśie Chriſtuśie/ przeſtawamy: á tey wielkośći Bogow/ ábo Bożych perſon/ ták y owák ſię odmieniáiących/ y doległośći y przypadki ćierpiących nie znamy CzechEp 214.

»jedna persona« (2): thák że Ociec s ſwym Synem miłym álbo s ſwą Mądrością/ y z [...] Duchem ſwiętym/ ſą iednym wiernym á wiecżnym Bogiem: nie w iedney perſonie/ boby to ná Sábelliuſzá poſzło/ ále w iedney náturze álbo iſtnośći/ ábowiem to ieſt náuká Koſciołá Bożego. SarnUzn B4v, E6v.

»trzy persony« (5): w drugich ſą trży ſubſtáncye/ abo bytnośći/ á drudzy to świętokráćtwem zową/ drugim trzy Perſony ſą trzy ſubiecta ſuppoſita indiuidua (wyłoż ktho ia nie vmiem) á wſzákoż nie ſubſtancialia. GrzegRóżn H2v, F2. Cf Wyrażenia przyimkowe.

Szeregi: »(abo) is(t)ność abo (i) persona« (7): A nie będziem ich tu pytáć ábo o Iſtność ábo o perſony/ o ktore ſię ieſzcże ſámi nie zgodźili GrzegRóżn Bv, A4v, E2v, H3 [2 r.], Iv, [L2]v. [Ponadto w połączeniach szeregowych 8 r., w przeciwstawieniu 8 r.]

»persony i jedność bostwa« (1): A ten Elochim ćielec przy máłey y wielkiey licżbie ſtoi. [...] Przeto ten ćielec z máłą licżbą złącżony iednę oſobę Boſką znácży y nią ieſt/ á gdy záś wielką licżbę ma przy ſobie/ tedy też ma y perſon wiele w ſobie/ á ták ſie ty perſony y tá iedność Boſtwá y w ćielcu nayduie. CzechRozm 17v.

»persona abo (to jest) rzecz przez się będąca« (3): CzechEp 145 [2 r.]; Aći goniwiátrowie tegoż Ducha ś. przą/ bydź nietylko Bogiem/ ále áni perſoną ábo rzecżą przez się będącą: ále tylko dárem Bożym/ á boday nie wiátrem. PowodPr 34.

Wyrażenia przyimkowe: »o trzech personach« (1): Zydowie/ Máchomethowie/ thego iednego bogá Oycá Páná Kryſtuſowego nie chcą/ á ták y Syná zárzucáią/ bo to przy iednego Bogá Oycá/ przy też y iednego Syná Bożego. Tákći przed tym Bog Báál/ Moloch/ Beethſegor/ Aſtároth/ Bog Wálentego/ Bythus/ y Antykryſtow Bog Iſtność/ Ieden Troy o trzech perſonách. GrzegRóżn M4.

»w personach(-ie)« (5): Nie obiáwił ſię tu przy krzćie Kryſtuſowym/ żaden Bog Eſsentia/ ábo Iſność/ ábo w Iſności/ abo w iákich perſonách/ ábo iáki Bog troiáki/ abo nie wyrzecżony. GrzegRóżn A4v, E2v, Iv.

~ Wyrażenie: »we trzech personach« (2): Pothym [upuścili sofiści] iednego Bogá we Trzech Perſonách/ gdyż áni Oćiec ieſt we Trzech Perſonách/ áni Syn/ áni Duch S. y owſzem ieſli zmieſzaſz tych Trzech w iednego Bogá/ iáko Sábelliuſz vcżynił/ tedy ten Ieden Bog Oćiec/ Syn y Duch S. nie ieſt w żadney Troycy GrzegRóżn Kv, K2v. ~

3. Figura biblijna, tj. znaczenie niektórych fragmentów Starego Testamentu, ktore w perspektywie prorockiej wskazują na rzeczywistość realizowaną w Nowym Testamencie [czyja] (3): iż gdy Moiżeſz piſze/ że to naśienie miáło zetrzeć głowę ſzátáńſką/ przez to bez wątpienia dawa znáć w oneyże iego perſonie prawdźiwe boſtwo iego. CzechEp 294.
Wyrażenie: »persona Pana Krystusowa, Krysta Pana« (1:1): Pſalm LXXV. [...] WLaſnie w tym Pſalmie perſoná Kriſtá Páná ieſt wyráżoná. LubPs R3v, O4.
4. Postać, kształt, wygląd zewnętrzny, forma; persona Calep (15): Dármo ſie ze mnie [brzydkiego Ezopa] śmieiećie/ [...] Boć nie trzebá ná twarz pátrzyć Ale rozum w mężu bacżyć: Acż perſoná nie pocżćiwa/ Cżęſtokroć rádá pod nią bywa. BierEz E4v; [Sybilla] chodziłá w złotym odzyeniu świetlno/ wdzięcżney y cudney perſony BielKron 132v, 52v; Calep 790b; SkarKaz 485a.
a. Kształt człowieczy, w który wcielił się Chrystus (5): przetoſch naperſonye bylczy ieſus ku matcze podobyen PatKaz II 41; CzechEp 148 marg.

persona czego (1): iako pan Iezus/ acżkoli ieſſcże dzieciątko/ a wſſakoż tak ſie ijm ſtále poſtawil/ ij laſkawie ie przyiąl/ ijż onij kochaiątz ſie w perſonie ięgu ſwięiego cżlowiecżeńſtwa tako wnętrznym iako zewnętrznym okiem napatrzatz ſie go niemogli/ bo [...] náſlicżnieyſſey był tzudnoſcij nad ſyny ludſkiémi. OpecŻyw 25.

Zwrot: »wziąć na się personę [czyją]« (1): ktory [Syn Boży] wziąwſſy na ſię perſonę ſlugi/ oto cirpi za naſſe zloſci OpecŻyw 134v.
Szereg: »suppositum abo persona« (1): że onemu cżłowiecżeńſtwu Páná Chriſtuſowemu [...] nie było potrzebá właſnego ſuppoſitum/ ábo perſony/ bez ktorey cżłowiecżeńſtwo inſzych ludźi być nie może. CzechEp 148.
b. Postać, w jakiej ukazuje się bóstwo (5):
Zwrot: »wziąć personę [czyją]« (1): [Anioł Gabriel] (wziąwſſy perſonę mlodzieńtza pięknego) w ocemgnieniu przed panną w iey celli ſtanąl OpecŻyw 8.
Wyrażenie przyimkowe: »w personie« [w tym: kogo, czego (2), jakiej (2)] (4): TarDuch B2; Poſłał Pan Bog do niego Aniołá Gábryelá w perſonie młodzyeńcá BielKron 97; cżemu tákże Oyczá y Duchá s. bythność ktora ſie też raz w perſonie Anyelſkiey/ álbo też gołębicżey pokázowáłá zwáć nie mam? SarnUzn B7; SkarKaz 274a.

Synonimy: 1. człowiek, osoba; 2. osoba, podstać; 4. figura, forma, kstałt, osoba, podobieństwo, postać, postawa, wyobrażenie.

IG, ZCh