[zaloguj się]
[pdf]

PIĘKNY (1260) ai

comp i sup (46+65) -piękniejszy (110); sup nå- (61), nåj- (4) Mącz (2), GórnRozm, GórnTroas; ~ nå- (59), na- (1); nå- : na- SkarŻyw (4:1); ~ nåj- (3), naj- (1); nåj- GórnRozm, GórnTroas; nåj- : naj- Mącz (1:1).

Fleksja
sg
mNpiękny, piękniejszy, nåpiękniejszy fNpięknå, piękniejszå, nå(j)piękniejszå nNpiękné, piękniejszé, nåpiękniejszé
Gpięknégo, piękniejszégo Gpięknéj, nåpiękniejszéj, piękné Gpięknégo, piękniejszégo
Dpiękn(e)mu Dpięknéj, nåpiękniejszéj, piękné Dpięknému
Apiękny, nåpiękniejszy, pięknégo, nåpiękniejsz(e)go Apiękną, piękniejszą, nå(j)piękniejszą Apiękné, nåpiękniejszé
Ipięknym, nåpiękniejszym, piękn(e)m Ipiękną, piękniejszą, nåpiękniejszą Ipięknym, piękn(e)m
Lpięknym Lpięknéj Lpięknym
Vpiękny Vpięknå, nåpiękniejszå Vpiękné
pl
N m pers piękni
m an piękni
subst piękné, piękniejszé, nåpiękniejszé
G pięknych, piękniejszych, nåpiękniejszych
D pięknym, piękn(e)m
A m pers piękn(e)
m an piękn(e)
subst piękné, piękniejszé, nåpiękniejszé
I m pięknémi, pięknymi
f piękn(e)mi, pięknymi
n pięknémi, pięknymi
L pięknych
V subst piękné

sg m N piękny, piękniejszy, nåpiękniejszy (149). ◊ G pięknégo, piękniejszégo (31); -égo (3), -ego (2), -(e)go (26); -égo WyprPl, SarnStat; -ego OpecŻyw; -égo : -ego KochPs (1:1). ◊ D piękn(e)mu (1). ◊ A piękny, nåpiękniejszy (45), pięknégo, nåpiękniejsz(e)go (17); -égo (1), -(e)go (16). ◊ I pięknym, nåpiękniejszym (38), piękn(e)m (1) RejPs. ◊ L pięknym (11). ◊ V piękny (4). ◊ f N pięknå, piękniejszå, nå(j)piękniejszå (212). ◊ G pięknéj, nåpiękniejszéj (61), piękné (1) OpecŻyw; -éj (13), -(e)j (48). ◊ D pięknéj, nåpiękniejszéj (14), piękné (1) OpecŻyw; -éj (4), -(e)j (10). ◊ A piękną, piękniejszą, nå(j)piękniejszą (99). ◊ I piękną, piękniejszą, nåpiękniejszą (41). ◊ L pięknéj (22); -éj (3), -(e)j (19). ◊ V pięknå, nåpiękniejszå (23). ◊ n N piękné, piękniejszé, nåpiękniejszé (59); -é (5), -(e) (54). ◊ G pięknégo, piękniejszégo (41); -égo (5), -(e)go (36). ◊ D pięknému (5); -ému (1), -(e)mu (4). ◊ A piękné, nåpiękniejszé (28); -é (5), -(e) (23). ◊ I pięknym (22), piękn(e)m (1) RejPs. ◊ L pięknym (4). ◊ V piękné (4). ◊ pl N m pers piękni (3). m an piękni [cum N jelenie (1), koniowie (1)] (2). subst piękné, piękniejszé, nåpiękniejszé (86); -é (4), -(e) (82). ◊ G pięknych, piękniejszych, nåpiękniejszych (61). ◊ D pięknym (6), piękn(e)m (1) OrzRozm. ◊ A m pers piękn(e) (3). m an piękn(e) (1). subst piękné, piękniejszé, nåpiękniejszé (74); -é (15), -(e) (59). ◊ I m pięknémi (18), pięknymi (1); -émi : -ymi SkarŻyw (2:1); ~ -émi (1), -ęmi (1), -(e)mi (16). f piękn(e)mi (24), pięknymi (3); -ymi BielKron, Calep; -(e)mi: -ymi Mącz (1:1). n pięknémi (18), pięknymi (7); -ymi KrowObr; -émi : -ymi KromRozm I (1:1), SkarŻyw (2:5); ~ émi (2), -(e)mi (16). ◊ L pięknych (13). ◊ V subst piękné (4); -é (2), -(e) (2).

Składnia comp: piękniejszy nad co (7), kogo [w tym: wszech (2)] (3), ze wszech (1), niż co (2); nic piękniejszego jako kto, co (2); składnia sup: najpiękniejszy miedzy kim [w tym: miedzy wszemi (2)] (6), z kogo [w tym: ze wszech (2)] (3), kogo, czego [wszech, wszego świata] (2).

Sł stp: piękny, piekny, Cn notuje, Linde XVI (jeden z niżej notowanych przykładów) – XVIII w.

Posiadający cechy lub właściwości budzące zachwyt, sprawiające przyjemność, wywołujące aprobatę; pulcher Mymer1, HistAl, Vulg, Mącz, Modrz, PolAnt, Calag, Calep, Cn; speciosus HistAl, Vulg, Mącz, PolAnt, Modrz, Calep, Cn; formosus HistAl, Mącz, PolAnt, Modrz, Calep, Cn; decorus Mącz, Vulg, PolAnt, Cn; venustus BartBydg, Mącz, Calep; elegans Mącz, Calep, Cn; bonus Vulg, Mącz; scitus Mącz, Calep; lautus, luculentus Mącz, Cn; perpulcher Modrz, Cn; bellus, perelegans Calep, Cn; pretiosus, splendidus Vulg; optimus PolAnt; computus, cum eleganti forma, dulcis, eximia pulchritudine, honestus, iucundus, lepidus, mundus, praeclarus, spectandus, subtilis Mącz; perbellus, perdecorus Calep; aureolus, aureus, candidus, festivus, lepore et venustate affluens, mundulus, nitidus, non inelegans, pulchellus, purpureus, putus, scitulus, venustulus, visendus Cn (1260): Mymer1 24v; BartBydg 167b; Decorus, Piękny, Wdzyęczny/ cziſtey oſoby/ Vrodźywy. Mącz 79d; Venustus, Piękny/ nadobny/ głádki/ wdzięczny. Mącz 484a; Abunde pulchrum, Wielmi piękne. Mącz 502d, 7d, 101b, 125c, 134b, 187d (18); [słońce, miesiąc i gwiazdy] máią táką piękność w ſobie/ y ozdobę/ iż rozum cżlowiecży/ nic pięknieiſzego wymyſlić ſobie nie może. GórnDworz Ll6, Mm5v; Pátrz iáko ſie oko kocha gdy co pięknego po ſwej myſli widzi/ á ſerce mu tego iſcie wiernie pomaga. RejZwierc 142v; Calag 424a, b, 425a; Perbellus – Prawie piękni. Calep 775a, 135b, 356a, 430a, 776b, 778a (10).

N sg f w funkcji orzecznika (3): Ale y to piękna/ iż wielka cżęść tych pobożnych ſpraw/ Ktoreſmy wyżſzey opiſáli/ potym ſą dopiero wzbudzone ReszHoz 135; LatHar +10; Piękna to iść zá Pánem iáko piſmo mowi. WysKaz 26.

W przeciwstawieniach: »piękny ... szpetny (4), sprośny« (5): RejWiz 21; BudBib Gen 41/2, 4; A iáko promieńmi słonecżnemi wſzytko bywa oświecono/ á ſzpetne rzecży od pięknych bywáią rozeznáne [omnia deformiaque a formosis discernuntur]: ták rozumem rády ludzkie/ [...] bywáią doznáne. ModrzBaz 70; táka ieſt natura wſzyſtkich rzeczy/ ná świećie/ iż im co ieſt w mierze ſwey naypięknieyſze/ y naypożytecznieyſze/ tym gdy wyniedźie [!] s ſwey miáry ieſt nayſprośnieyſze/ y nayſzkodliwſze. GórnRozm Bv.

W charakterystycznych połączeniach: barzo piękny (3), prawie, tak, wielmi.

Fraza: »(jako) (owo) piękna rzecz (jest a. byłaby)« [w tym: cum inf (5), kiedy (4), aby (1), gdyby (1), że (1)] = jest (byłoby) pięknie; (per)pulchrum (est) Modrz [szyk zmienny] (14): Pyęknaćby rzecz byłá/ oboyey oſoby śwyątoſći vżywáć. KromRozm I G3v; RejWiz 42v; Zaſz owo nie piękna rzecż/ kiedy ſie białagłowá/ vbierze/ y vchędoży thák s proſtá/ á bez wymyſłow GórnDworz Gv, E8v; Ieſt tych niemáło/ co śię iym zda być piękna rzecż/ że drudzy y wſtawáią z mieyſcá przed nimi/ y z drogi iym vſtępuią ModrzBaz 39v, [16]v, 44; Iako rzecz piękna/ iáko rzecz przijęmna Pátrzáć/ gdźie miłość pánuie wzaięmna [Vulg Ps 132/1] KochPs 196; GórnRozm H3; WujNT 690; rzecz nietylko piękna/ ále téż wielce vżyteczna káżdému Páńſtwu práwá porządnie mieć ſpiſáné. SarnStat 3v, 3v; SkarKazSej 693b; Z brzegu ná morze pátrzyć y ná ſzumne wáły Piękna rzecż KlonFlis B2.
Wyrażenie: bibl. »piękny na we(j)źrzeniu (a. pojźrzeniu), na poj(ź)rzenie, w oczu (a. w oczach); pięknego poj(ź)rzenia (a. weźrzenia)« = pulcher a. decorus aspectu PolAnt; pulcher visu Vulg; praeclarus ad aspectum a. in speciem Mącz (5:2:3;4): KromRozm I N2; pobił wſzyſtko co iedno było pięknego ná poyzrzenie w przybytku corki Syońſkiey Leop Thren 2/4; Widzę ćię być niewiáſtę piękną ná weyrzeniu. BibRadz Gen 12/11, Gen 24/16, Dan 1/4; BielKron 15; Mącz 404d, 405c; Y pożárły ony krowy ſzpetne ná poyrzenie y ſzcżupłe ćiáłem/ ſiedm krow pięknego poyrzenia á tłuſtych BudBib Gen 41/4, Gen 29/17, 41/2, Dan 1/4; SZláchetné płótno/ ná którym leżáło Owo ták piękné w oczu moich ćiáło KochFr 18; Máła rzecz byłá iábłko w ráiu/ dáleko lepſzych owocow mieli doſtátek/ ále [...] zwiedźieni kłamſtwem czártowſkim/ choć ieſzcze w cáłey náturze/ vpádli/ pátrząc ná piękny on w oczách owoc. SkarKaz 121a.
Szeregi: »piękny i lubieżny« (1): Widźyáłá nyewyáſtá/ (powyáda piſmo) iż dobre było drzewo ku yedzenyu/ á pyękne w oczu/ y lubyeżne ná wzrok [quod ... esset ... pulchrum oculis, aspectuque delectabile Vulg Gen 3/6] KromRozm I N2.

»urodziwy i piękny« (1): nic vrodźiwſzego y pięknieyſzego nád nie [ciało po zmartwychwstaniu] nie będźie. SkarKaz 205a.

α. W funkcji rzeczownika: »piękne« (2): KochSob 65; Y Bogóm niepomáłu záwżdy piękné miło. PudłFr 67.
a. O osobach i elementach urody (354): záby ſie pannie mlodé ij wielmi piękné/ ſynowi teéż mlodziuchnémv wielmi ſlicżnemu niedziwowál? OpecŻyw 28v, 8, [34]v, 39v; PatKaz II 58; piękhną płeć cżyni liczą gdy ſie tym będzieſz vmywał. FalZioł I 88b; Ieſtlis piękny pocżkay mało nie będzieſz taki BielŻyw 93, 49 [2 r.], 55, 67 [2 r.], 75, 110, 116; KlerWes A2 [3 r.], A2v [2 r.]; Obácż też ieſtli że cie racżył piękną ſtworzyć Nie dayże ſwey vrody tey niecznocie borzyć RejJóz E5, B, F7; Byłá tá krolowa niewymownie piękna. HistAl L6v, Iv, Lv, M3; BielKom E5; LubPs hhv; GroicPorzRej C4; KrowObr 173v, 217v; Przyſzedł do mnie iákiś mąż s piękną śiwą brodą RejWiz 36; A twoy rozum vrodá to tobie ſpráwiłá/ Iż cie był miedzy wſzemi napięknieyſzą obrał RejWiz 85v, 24, 25 [2 r.], 37v, 41, 84v (14); Y roſkazał komornikowi/ [...] żeby iey dał cżęśći iey/ y śiedḿ pánien co pięknieyſſych z domu Krolewſkiego Leop Esth 2/9; Nieznaſzli ſie ſámá/ o napięknieyſſa między niewiáſthámi Leop Cant 1/7, 1.Reg 16/18, 25/3, Tob 5/5, Esth 2/2, 8 (11); KochZuz A2v, A3; RejFig Cc6v; PArys miedzy pięknemi pániámi obierał/ Pállás/ Iuno/ á Wenus/ ktorey iábłko dáć miał. RejZwierz 42, 15v, 62v, 122 [2 r.]; Serce weſołe czyni piękną twarz BibRadz Prov 15/13, Gen 12/14, Cant 1/7, 9, 14 [2 r.], Eccli 9/8; iáką potráwę kto pomyſli/ táka mu będzie daná do ſytośći/ ſzáthy z iedwabiu z biſu/ dziewki nád obycżay piękne BielKron 260v, 1v, 4, 18v, 21v, 55 (11); KwiatKsiąż B4; Iuvenis est cum eleganti forma, tum vero moribus optimis, Młodzieniec yáko yeſt piękny/ ták też y obyczáyów niepoſpolitych. Mącz 71d; Pulcherrimus undiquaque prospectus, Bárzo piękne/ weſołe ze wſzech ſtrón poyźrzenie. Mącz 406b, 26a, 100d, 101a, 131b, 142c (12); Prot D; SienLek 47; RejAp 184; Bym ia Miłośćiwy pánie miał ią v ſiebie zá piękną/ vkazał bym ią tu bez wſzelákiego vbioru GórnDworz V5v; żem wiele pięknych białychgłow bárzo złych/ hárdych/ y gniewliwych widział GórnDworz Ll4; á then kſtałt wſzythek cżłowiecży/ przedſię ieſt bárzo piękny. GórnDworz Ll6, D2v, D8v [2 r.], Gv, G2, G2v (24); Tá miáłá corkę od ſwego krolá nakráśnieyſzą/ ták iże pod niebem nie mogło nic pięknieyſzego náleźiono być. HistRzym 7; Vyźrzawſzy Ceſarz to dziećię thák piękne y mądre/ żądał go od oycá iego áby mu go dał ku dworu iego. HistRzym 133v, [2], 8, 17, 17v, 19v (22); RejPos 100v, 107 [2 r.], 189, 216 [2 r.]; BielSat D2v; RejZwierc 47, 154v, 235v; BielSpr 52v; Tych słow Iris do pięknej Heleny użyła KochMon 24, 21, 23 [2 r.], 33; BudBib Gen 29/17, Cant 4/1 [2 r.], 7, 10, Eccli 9/8; [Uryjasz żonę] oſobliwie piękną miał. ModrzBaz 113v; KochOdpr C4; Y wdárłem ſye ná ſkáłę pięknéy Kálliopy KochPs 2, 67; ocży tylko podniozwſzy w niebo/ pocżęła piękną á rumianną/ y nieiáko iáśniącą twarz mieć SkarŻyw 583, 67, 98, 126, 152, 207 (26); MWilkHist C4v; Ták rósć/ piękny Michniku/ iákobyś poſpieſzył Wiekiem/ á oczy ieſcze dźiádowſkié náćieſzył KochFr 122, 5, 44, 54, 55, 73 (9); KlonŻal B3, D, D3; KochMuza 25, 26; KochPam 84; Pierwéy niż pleśnią piękna twarz przypádnie/ Y zupełnému ćiáłu kraſá ſpádnie: Niechay mię wilcy pożrą w téy głádkośći KochPieś 8, 5, 8, 9, 34, 37, 54; KochSob 60, 61; Ze wſzech piękna CIPRIA chrómégo obráłá PudłFr 75, 60 [2 r.], 66, 67, 68, 69 (12); KochProp 7; GrochKal 3, 4, 28; GórnTroas 60, 73; KochCz A3v; A przypátrz ſie ſtworzeniu pilnie ták pięknému: [...] Anyołowi podobna bárźiéy niż człowieku. KochFrag 25, 21; WujNT Hebr 11/23; WysKaz 45; Oto zacny Chodkiewicż ku wiecżney ozdobie/ Piękną Rádźiwiłownę wźiął zá żonę ſobie. WitosłLut A4v, A3, A4, A4v; SkarKaz 121b, 578b; PaxLiz D2v; SapEpit A3v, [B]2v, B3, B4; PudłDydo B3; ZbylPrzyg A2; we zbroi zdaſz ſie napięknieyſzy SzarzRyt C2v, A2v.

W połączeniach szeregowych (2): OpecŻyw 18; A ták mamy krolewnę/ [...] Madrą [!]/ ſiłno wymowną/ piękną vrodziwą. A wdziętzna [!] niewymownie k temu dobrotliwą. KlerWes A2v.

W przeciwstawieniach: »piękny ... żądny (3), niepodobny, parszywy, plugawy, sprosny, szpetny« (8): ſyn twoy byl kráſy anielſkié/ wſſech ſynow cżlowiecżych nápięknieyſſy/ ale ten ieſt miedzy wſſytkimi ludźmi nániepodobnieyſſy OpecŻyw 132; Mącz 206d; Otoż iż piękne białegłowy záwdy ná ſię pokuſy máią/ á żádnych nikt ni ocż nie prośi/ záwdy tedy piękne odmawiáć zwykły/ y zá tym tho idzie/ iż muſzą też być cnotliwſze/ niż żádne GórnDworz Ll7v; Bo rozumieſz gdy párſzywy cżłonek vźrzyſz v pięknego ciáłá/ iż nie máłą obrzydę cżyni ciáłu onemu. RejPos 172, 228; Duſzá w złym ciele co ſie złoſcią ieży. Ieſt iáko piękny więzień w ſproſney wieży. RejZwierc 221; (marg) Co znácżą głowy trupie (–) Abowiem proſzę kto tu rozezna/ cżyia to głowá/ Páná cżyli ſługi? [...] pięknego cżyli ſzpetnego WysKaz 45.

W porównaniach (10):

~ Jako comparandum (6): niebaczę komuby miał być táki Dworzánin rowny/ iedno piękney vbráney á dworſkiey Pánnie OrzRozm R, R; OrzQuin E2v; RejZwierc 221; Piękney á pieſzcżonej niewieśćie przyrownałem corę Cyiońſką. BudBib Ier 6/2; y był kośćioł iego/ iáko piękná oblubieńcá/ onemi kapłany ozdobioná. SkarŻyw 454.

Jako comparatum (4): OpecŻyw 182v; Os humerosque Deo similis, Twarzą y zroſtem bogu podobny/ to yeſt ták piękny by bogiem był Mącz 393d; SkarŻyw 478; Corko Syońſka: wſzytkáś ieſt ślicżna y przyiemna: piękna iáko mieśiąc/ wybrána iáko ſłońce LatHar 410. ~

W charakterystycznych połączeniach: piękny(-a, -e, -i) anjoł (2), biała głowa (8), bogini (3), chłopiątko (2), corka (3), człowiek, dziecię (dzieciątko, dziatki) (5), dziewka (dzieweczka, dziewoja) (10), krolewna, krolowa, ludzie, łani [= kobieta], małżonka, mąż (3), mężczyzna, miła sb, młodzieniec (młodzieniaszek) (5), niewiasta (12), nimfa (2), oblubienica (2), osoba (10), pacholę, pan, pani (8), panicz, panienka (3), panna (25), stworzenie (2), syn (synaczek) (6), ślachcianka, więzień (2), żona (10); w połączeniu z imieniem [w tym: piękna Helena (6)] (42), z nazwiskiem (3); piękna(-y, -e) broda (3), ciało (6), głow(k)a (3), kształt, noga, oblicze (3), oko (3), płeć [= cera] (2), pojrzenie (2), ręka (4), stan [= postawa], szyja (2), twarz (19), warkocz, włosy (2), wzrok, zęby; piękny kształtem, na ciele, na twarzy; mieć [kogo] za piękną,, widzieć [kogo] pięknym, zdać się piękny, zastawać piękniejszą; barzo piękny (24), dostatecznie, dosyć (3), dziwnie, mało, nader (2), niewymownie (2), osobliwie, tak(o) (14), wielce, wielmi (3); piękny na schwał, nad obyczaj.

Wyrażenia: »piękna krasa« (2): Oná że byłá w zaſłonie/ odkryć ią kazáli/ Aby ná iey piękną kraſę do woley pátrzáli. KochZuz A4; RybWit Cv.

»piękna uroda« [w tym: [kto] pięknej urody (5), być pięknej urody (4)] = egregia a. lepida forma, commendabilis a. conspicuus forma, praestans corpus Mącz [szyk 20:1] (21): A ku piękney vrodźie cznotę przycżytaią RejJóz E3; BielKom D6; RejWiz 4; RejZwierz 114v; Przyſzłá tedy Rebeká corá Bátuelá dziewká piękney vrody po wodę BielKron 13, 17, 76, 368v; Commendabilis forma, Doſić chwalna vrodá/ doſić piękna nie żádna. Mącz 206d, 149d, 157d, 189b, 230c, 405c, 429a; zacność narodu/ piękna vrodá/ wſpaniła poſtáwá/ wywieſzone herby/ wſzytkoć to ſą iáko iágody ná głogu RejZwierc 52v, 82v; SkarŻyw 459; PudłFr 73; Płácz/ mowi piſmo/ nád vmárłym: [...] z piękney vrody/ táka ſzpetność y trup ſproſny. SkarKaz 385a; PaxLiz Bv.

Szeregi: »piękny, cudny« (1): Oto thy piękna ieſteś przyiáćiołko moiá/ oto ty ieſteś bárzo cudna Leop Cant 1/14.

»piękny a gładki« (1): Lukrecya/ [...] będąc pyękną á głádką żoną/ przeſtrzegáłá też cnoty ſwey GliczKsiąż P8.

»krasny, piękny« (1): Aby ią pan Bog omyſlił kraſnym ſynem/ Piękną dziewoią. LudWieś A3v.

»kwitnący i piękny« (1): Był młodzieniec kwitnącey y piękney vrody SkarŻyw 459.

»piękny a miły« (1): [przydzie] ocżymá ná vdátny wzroſt/ ná kſtałtowne cżłonki/ ná piękną/ á miłą thwarz/ ná luby ſmiech/ á vcżćiwe obycżáie páthrzáć GórnDworz Mm2.

»piękny, (i) nadobny (a. podobny)« (2): rozniemogl ſie dnia iednégo piękny ij wielmi podobny panitz/ ijmieniem Lazárz OpecŻyw 66v; Mącz 372c.

»piękny i ochędożny« = mundus et elegans Mącz (3): ktory ſie iey [Holofernes Judyty] wnet rozmiłował/ widząc niewiáſtę thák piękną y ochędożną. BielKron 113v; Forma honesta et liberali, Piekney [!] y ochędożniey twarzi Mącz 134a, 187d.

»piękny i ozdobny« (1): Otho ty piękny ieſteś miły moy/ y ozdobny [pulcher ... et decorus]. Leop Cant 1/15.

»piękny, (i) śliczny« (3): MrowPieś A3; [Hester] bárzo piękna/ y ſliczna ná twarzy [pulchra nimis et decora facie]. Leop Esth 2/7; ArtKanc N11.

»piękny i ucieszny« (1): Ten krol nie iádał nigdy/ tylko z iedyną corką ſwą/ ktora byłá wielmi piękna y vćieſzna. HistRzym 12v.

»piękny, (a, i) urodziwy (a. urodliwy)« = lepidus et liberalis Mącz (6): Puella summa forma, Wielmi piękna á vrodźiwa pánná. Mącz 431d, 155c, 191a, 428c; Potym Kſiążętá możne żądáli ſobie poſlubić krolewnę/ bo byłá dziewká piękna á wyſoce vrodliwa HistRzym 13v; PaprUp G3.

»piękny, (i, a) wdzięczny« [szyk 2:1] (3): Otoś y ty namilſzy moy ieſt napięknieyſzy y nawdźięcżnieyſzy [pulcher ... etiam dulcis] BibRadz Cant 1/15; GórnDworz Mm; SkarŻyw A3.

»piękny, (a) wesoły« (3): Proferre gaudium oculis, Pięknym á weſołym poyźrzenim robotę y weſele ſwe dáć znać. Mącz 124a; Tranquilla et serena frons et vultus, Piękny weſoły wzrok. Mącz 386b, 406b.

Przen (9): O iáko piękne ſą nogi tych kthorzy opowiádáią pokoy/ y ktorzy opowiádáią dobrá? Leop Rom 10/15; RejPos 84v, 123, 288v; nie możeſz mieć nigdj pięknieyſzych znákow ná ſwey twarzy iedno ty ktore twą cnotę á ſławę ozdobiły. RejZwierc 100; niewzgárdził [Pan Bóg] duſzą iego: ále grzech iego piękną męcżeńſką krwią obmyć iemu dał SkarŻyw 440.

piękny z czego (1): a ktorziby ſię zaiś nietak piekney [!] oſoby być widzieli/ ći vśiłować mayą iżebyſię pieknemi [!] ze cnot vcżynili. KwiatKsiąż B4.

W połączeniu szeregowym (1): A Pan Bog weyźrzał nań [na mytnika]/ y grzechy iego odpuśćił/ [...] Y wyſzedł piękny/ świetny y ozdobny/ y práwie odrodzony ná duſzy SkarKaz 349b.

Zwrot: »mieć [na co] piękną rękę« = umieć coś robić bardzo pięknie (1): Nawięcey ſię piſanim/ máiąc ná to prętką y piękną [!] rękę/ żywił: y vbogie ſtego kármił. SkarŻyw 46.
α. W funkcji rzeczownika (7):
»piękna« = piękna kobieta (6): gdyby piękna była dobrymi obycżaymi okraſzona, [...] tedyby ſie mądry ożenić mogł BielŻyw 108; Wſthań ſpieſz ſie przyiaćiołko moiá/ gołębicżko moiá/ piękna moiá [formosa mea]/ á prziydzi Leop Cant 2/10; Y toć ſie podobno trefić może/ iż piękna wyſtąpi s kreſu GórnDworz Ll7, Ll4v; który pięknéy/ tylko dla głádkośći/ Dał ſye w niewolą: y tám prędko po miłośći. PudłFr 76, 67.
»piękny« = piękny mężczyzna (1): Zona mądra rozumem ſobie męża wybira á nie okiem. Zona lepak błazniwa pięknego ſobie wyzwala. BielŻyw 53.
β. O społeczności, grupie ludzi (11): BielKron 427v; Iáko piękna ieſt Rádá Polſka/ bes ſrokátéy Rády: Co ón rozumieiąc Biſkupy mówił. OrzQuin D2, D2v; GórnDworz Ll6v [2 r.]; y vyrzał piękny ludzi iezdnych pocżet SkarŻyw 511; Zámną/ zámną piękné koło/ Opiéwáiąc mi weſoło KochSob 58 [idem] 58, 68; PaprUp D3; OrzJan 28.

W charakterystycznych połączeniach: piękne(-y, -a) koło [= tańczący] (2), państwo, poczet (4), Polska, rada [= zespół ludzi], rota, wojsko.

b. O zjawiskach przyrody (235): FalZioł I 92d, 154a; [Panie, Ty] ziemię ſwego czáſu zimą á ſwego czáſu pięknem látem ochędożyć raczyłeś. RejPs 109; Widziałem piękną rzekę nadobnie płynączą RejJóz K3, I8 [2 r.]; HistAl F6, Lv; Azaſz Słońce też y Mieſiąc w ſwey pyękney yáſnośći/ Nye yáwnye tu chwali Páná w yego wſſechmocnośći LubPs ff3v, M2v, dd2v, ff3v; Miedzy tym záſię były fiołecżki drobne/ Stokroć piękne y ine kwiatecżki nadobne. RejWiz 23v; Gdy vźrzyſz piękne gory/ áno ſie zyelenią/ Dziwne kſtałty y fárby rozno w ſobie mienią. RejWiz 153, 20v, 23v [2 r.], 24 [3 r.], 24v, 25v (22); Leop Gen 41/22; KochZuz A2; RejZwierz 113v, 114, 116v, 138v; BibRadz Dan 4/9; Podłogá iego [kościoła] byłá s pięknego kámienia mármorowego BielKron 77; Cżáſu thego iaſny y piękny dzień był BielKron 307v, 16v, 77, 457v, 461v; KochSat B3v; Fallaces herbae, Piękne/ ále nie długo trwáyące kwiécie. Mącz 117a, 176b, 201c, 238b, 386b [3 r.], 427a, 498d; Prot B3v; RejAp AA5v, 54, 180v, Cc8; A thák piękność/ wſzędzie tám ma mieiſcze/ gdzie ma być czo dobrego: y dla tego od tąd więc záwdy chwalić pocżynamy mowiącz/ piękny dzień/ piękne niebo/ piękna ziemia/ piękna rzeká/ piękny kray/ piękny lás/ piękna łąká/ piękny ſad/ piękne drzewo GórnDworz Ll6v, Aa6; RejPos A5, 72v, 172, 220 [2 r.]; Przeto Paw ku Pawicy/ ſwoy ogon roſtocży/ By iey ſwym pięknym pierzem/ nawiodł kſobie ocży. BielSat D3; RejZwierc 33, 49, 69v, 142v, 170, 172v; ſiedm kłoſow wychodziło ze zdzbła iednego pełnych y pięknych. BudBib Gen 41/22, Ps 47/2, Zach 11/2; HistHel D; Strum M4; PaprPan G4, Bb4v; Oczko 23; Trąbćie w trąby/ trąbćie: á to ſłowie Ná pięknym mieśiącá nowie KochPs 122; Niebá pięknégo śiły Iego świętą ſławiły Spráwiedliwość KochPs 146, 65, 109, 122, 166, 199, 212; Ziemię wnim [w raju] vcżynił wyſoką/ piękną z págorkámi y cżtermi rzekámi/ y zioły ią/ kwiáty wonnemi/ y pięknemi/ tákże y drzewy rozſadzonemi/ z owocy przewybornemi/ oſadził. SkarŻyw 259; Tedy wnet vyrzáłá przed ſobą krynicę piękney wody: ktorey gdy ſię nápiły bydlętá/ wnetże śiłę wzięły SkarŻyw 403, 32, 102, 207, 258, 259 [2 r.] (11); KochEpit A2v; KochFr 78; KlonŻal Dv, D2v; KochDz 106; WSzytki gwiazdy tym pięknym wzorem vſádzoné: Póymuie z ſobą niebo nieuſtánowioné. KochPhaen 2; WisznTr 16, 28; KochPieś 14, 15, 41; Piękna nocy życz pogody/ Brón [!] wiátrów y nagłéy wody KochSob 56; y tá świátłość ták pięknégo ſłońcá/ Y ten okrąg niebieſki czeka ſwégo kóńcá KochTarn 77, 79; PudłFr 68; Ci w Europie/ y w pięknéy Aziéy władáli KochProp 12, 6; Calep 1128b; GrabowSet F3; KochFrag 20, 26; WyprPl C2; WujNT Matth 13/45; OD Narwie do Gdańſká álbo do Lemburgu, iest 130. mil morzem brzegu pięknégo, y wielce pożytecznégo SarnStat 134; WitosłLut A3, A3v, A4v, A6; SkarKaz 245b, 515b; GosłCast 21; PudłDydo B2v.

W połączeniach szeregowych (2): Pan był wezwał imię twoie oliwą gáłęźiſtą/ piękną/ rodzáyną/ y wdźięczną BibRadz Ier 11/16; RejAp 175.

W przeciwstawieniach: »piękny ... gruby, ogniły, plugawy, sprosny« (4): Y Coż po twym żywocie/ ieſli nie maſz cnoty/ Iákoby gdzye piękny ſad/ á ogniłe płoty. RejZwierz 133v; Bo iáko iáſne á piękne złoto by też w naplugáwſzym worku leżáło/ tedy ono oney ſwey iáſnośći dla ſzpetnego worká nigdy ſtráćić nie może. RejZwierc 71v; Y przybrał grubą ziemię/ trawą y zioły/ [...] kwiáty roſkoſznemi y wonnemi/ rodzáynemi drzewy/ wyſokiemi gáymi/ weſołymi dąbrowami/ pięknemi gorámi SkarŻyw 259; Oto trwożliwy świat á przedśie go miłuią/ coż gdyby był ſpokoyny? pięknego iákobyś ſię trzymał/ ktory ták ſproſnego obłápiaſz? WysKaz 11.

W porównaniach (31):

~ Jako comparandum (29): Bowiem ſpráwiedliwy zákwitnie włáſce bożey/ iáko drzewo pálmowe/ á będzie roſſerzon iáko piękny Cedron ná puſſczy RejPs 137v, 105v; HistAl H7v; Ano zá nimi chodzą nadobne dzyatecżki/ Nie inácżey by piękne pod drzewkiem kwiatecżki. RejWiz 42v, 15v, 53; RejZwierz 133v; GórnDworz Ll5; Obácżże thy ieſliżeś nie ieſt iáko pięknym drzewem ſtworzon od Páná twoiego RejPos 204v, 176, 204v [2 r.], 207; HistLan F5v; RejZwierc 54, 71v, 143v, [193] [2 r.], 269; Iáko piękna oliwá wywyſzſſyłám ſię w rownym polu/ á iáko iáwor nád wodámi. BudBib Eccli 24/15, Eccli 50/10[11], Esth 15/8; náuki ktoremi ſam ten żywot/ iáko kwiáty wonnemi y pięknemi przeplata/ ſam ſobie ku zbáwienney pomocy zbieray. SkarŻyw 253, 12, 372; ArtKanc O4v; LatHar 410; SkarKaz 579b.

Jako comparatum (2): HistAl L2v; Szyrokość nieprzeźrzána ná gorze rowniucżka/ Ná niey trawá by Hátłas piękna zyeleniucżka. RejWiz 179v. ~

W charakterystycznych połączeniach: piękna(-y, -e) Azyja, brod brzeg (2), cedron, chrost, dębina, drzew(k)o (17), dzień (3), fijołeczek, gaj (3), gałąź, gora (3), groch, grono, gwiazda (2), jabłko, jagoda, jasność (2), kamień (3), kapłun, kłos, kraina, kraj, krzak, kwiatek (kwiat, kwiateczek, kwiecie) (24), las (4), lato, latorośl (2), lilija, list [= liść] (2), łąka (3), macica, miejsce (3), niebo (9), noc (2), now miesiąca, ogień, ogrody oliwa (4), orzech, owoc (4), perła, pi(e)rze (piorko) (6), płomień, pogoda (5), pole (3), pszczoła, pszenica (2), rola, rzeka (6), sad (4), skała, słońce (4), sol, sośnia, strona, szczep (4), szmarag, świat, trawa (traweczka) (3), wełna (2), winnica (3), wiosna (3), woda, wysep, zdroj (3), ziarno (2), ziele, ziemia (4), złoto, zorza, źr(z)odło (5), żorawina; barzo piękny (3), niewymownie, stokroć, tak, wielmi; piękny na wybor, nad zwyczaj.

Wyrażenia: »w pięknej krasie« (1): Wſze śię ſtworzenie śmieie/ k śile śię wracáiąc/ ktore źimie mdleie, [...]. W ſwoiey śię piękney kraśie wſzędźie okázuie ArtKanc F4v.

»piękny w sobie« (1): TV lás odźiany ſtoi wſzyſtek piękny w ſobie WitosłLut A3v.

Szeregi: »piękny a chędogi« (1): ſłowo [Sethim] v Zydów ſośnią po Polſku známiónuie piękną á chędogą OrzQuin Nv.

»piękny i cudny« (1): theż ſie kochamy w mieyſcach pięknych leſnych y przi wodach cudnych [optimis locis silvarum et fontium] HistAl I7v.

»piękny a wdzięczny« (1): Gdy vźrzyſz piękny kwiathek [...]/ álbo drzewko s pięknym á wdzyęcżnym owocem/ [...] á co inſzego maſz cżynić iedno dáwáć cżeść á chwałę zá to Pánu RejAp 54.

»piękny, (a) wesoły« (4): Epidaphne, Mieyſce wielmi piękne á weſołe w Syriey przi mieście Antiochiey. Mącz 106c, 198c, 276d, 245b.

Przen (13): Ty ogląday tę ſlawną v Florijana winniczę, Y tak piękne grona z Polſkiey macicze FalZiołUng V 119v; bácżnym vpominániem [trzeba wieść białągłowę] ku ſkromnośći/ ku miernośći/ ku wſtydu/ á vcżćiwośći: [...] Sieiącz tedy ták piękne ziárno/ wznidzie nadobne zboże/ obycżáiow/ y poſthępkow vpodobánego cżłowieká GórnDworz Mm2v; RejPos 166v, 172; RejZwierc 105v, 131, 142v; Winnicęś z AEgyptu przenióſł [...]. Rozwiódłeś iéy płodné rózgi do morzá ſámego/ A iéy piękne latorośli do brodu wielkiego. KochPs 121; SkarŻyw 71; GrabowSet F3; SkarKaz 122b, 420b; (nagł) NAGROBEK IEDNEY PANNIE. (–) TV on napięknieyſzy kwiát pánieńſkiey młodośći/ [...] leży pochowány SzarzRyt D2.

W charakterystycznych połączeniach: piękne(-y, -a) drzewko, grona, kwiat, latorośl (2), ogień, owoc, pszenica, szczep (2), wełna, ziarno.

α. O zwierzętach (36): BierEz Q2v; ielenie piękni y ine zwierzętá buiáią ſkacząc ná żywnoſćiach gor wyſokich. RejPs 152v; Tych cżáſow Kxiążę s Kápádociey przywiodł iednego koniá nie vſmierzonego/ barzo okrutnego/ niewymownie wielkiego á bárzo pięknego HistAl A8, L2v; BielKom E5v; Pyękny też owo Pſtrążek coś go owo widzyał RejWiz 72v, 88v; RejZwierz 2, 114; Merkuriuſz (ktory to vmiał) przemienił ſie w Wołu pięknego BielKron 48v; Potym Carz Turecki poſłał krolewicowi węgierſkiemu trzy konie piękne/ z pozłoconemi rzędy BielKron 313, 16v, 48v, 120v, 271, 332; GórnDworz I7, P7v; HistRzym 115, 127 [2 r.]; RejZwierc 53; Baranowi go rownam ja kędzierzawemu. Ktory pięknemu stadu wodzem jest owczemu. KochMon 26; SkarŻyw 575; GostGosp 122; GórnTroas 53; JanNKar B4v; WitosłLut A3v; CzahTr L2, L3; KlonWor 19.

W przeciwstawieniu: »piękny ... żadny« (1): Y ták niemal we wſzytkich źwirzętach/ czo żádne/ to y złe/ á czo piękne/ to j dobre GórnDworz Ll5.

W porównaniach (3): RejWiz 57v; Egipth ieſt iako piękna ćielicá BibRadz Ier 46/20; krzacżek gdzie ſobie Cnothá nie inácżey iáko piękna pápugá gniazdo vwiłá RejZwierc 22v.

W charakterystycznych połączeniach: piękna(-y, -e) cielica, frez, inochodnik, jeleń (5), kapłun, koń (konik) (10), krowa, orlica, oślica, papuga, prosię, pstrążek, stado, woł(ek) (5); barzo piękny.

Wyrażenie: »sposobu pięknego« = piękny (1): Ludzi tak rozeznawać mamy iako konie gdzie kupuiemy, [...] na nogi pilnie patrzymy aby był ſpoſobu pięknego ku bieżeniu richły BielŻyw 92.
c. O głosie i dźwięku (14): Ktory to łabęć był tak pięknego głoſu iż też ku poſłuchaniu wſzitek ſwiat pobudzał. BielŻyw 79; RejJóz C7v; RejAp Cc8; [syreny] pięknym ſpiewániem ſwym vſypiáią ludzi ná okręciech/ á potym ie vtapiáią. RejZwierc 47v, 176v; PaprPan Mv; Oczko A3; SkarŻyw 583; Concentus – Spiewanie melodią piękną, zgądwspiewaniu [!]. Calep 232b, 378b.

W przeciwstawieniu: »piękny ... szpetny« (1): Do vſzu gdy też przydą iákie piękne głoſy/ Ráduią ſie/ á s ſzpetnych áż więc wſtáią włoſy. RejWiz 21.

W charakterystycznych połączeniach: piękny(-a, -e) dźwięk (2), głos (6), melodyja, śpiewanie, ton, wymowa (3); barzo piękny.

Szeregi: »piękny i wdzięczny« (2): GórnDworz Hv; A oto ty v nich (ieſteś) iáko pieśń ſzyderſka pięknego głoſu y wdzięcżnego śpiewánia [pulchre vocis et bene scientis canere] BudBib Ez 33/32.

»piękny albo wesoły« (1): Páthrz iáko ſie vcho cieſzy kiedy czo pięknego álbo weſołego ſłyſzy. RejZwierc 142v.

d. O barwie (24): [pokrzyk samiec] ma iabłko [...] barwy piękney ſzafranney/ woniey barzo wdzięcżney FalZioł I 86d; [Solon odpowiedział Krezusowi] Kury kapłuny, cietrzewie, pawy maią przyrodzoną barwę ſtokroć piękniejſzą niż ti. BielŻyw 6; Przynyeſcye Pánu roſſcżki w pyękney zyelonośći LubPs aa4; RejWiz 2v, 3, 108, 125v, 177; RejZwierz 45v; Oppony będą záwieśiſte cżterech bárew napięknieyſzych BielKron 33; [Pektorał] co z napięknieyſzych farb złotogłowu háwtárſkim dzyáłem ſpráwiony BielKron 34, 32v marg, 33v, 34 [2 r.], 34v [3 r.], 35v; Ardens purpura, Piękney á gorącey maśći Szárłat Mącz 15b; WisznTr 5; WitosłLut A5; ieſt woyſko nieprzyiaćielſkie wielkie/ [...] y piękne rozmáite bárwy/ ále pry ſpráwá zła/ niezgodá wielka CzahTr D3v.

W charakterystycznych połączeniach: piękna barwa [w tym: [co] barwy pięknej (2)] (6), farba [w tym: [co] (co) napiękniejszych farb (3), [co] (co) z napiękniejszych farb (3)] (10), [co] pięknej maści; piękna czerwoność [w tym: [co] pięknej czerwoności (1)] (2), modrość, zieloność [w tym: [co] pięknej zieloności (1)] (3).

Przen (1):

W przeciwstawieniu: »piękny ... przykry« (1): O nędzny náſz żywocie/ márna báńko śklána, Co ſie tu záwżdy błyſzcżyſz iáko málowána [...]. Piękna fárbá ná wirzchu/ we wnątrz gorzkość przykra RejWiz 83v.

e. O zapachu (5): Drugim rzędem fiołki zá tym ſie zyelenią. [...] Foremnie rozſádzone/ piękną wonią dáiąc. RejWiz 23v; Mącz 31a, 135c; A iákoż ſie tedy nie ćiſnąć do tych to ſłow ſwiętych á obietnic iego [Pana] [...] á nie inácżey iákobyś wſzedł miedzy iákie pyękne kwiecie/ áno co dáley thym cye pięknieyſze wonnośći á roſkoſzy zálatáią od niego. RejPos 176.
Przen (1): Tá ieſt prześlicżna oná lilia [św. Barbara]/ miedzy ćierniem pogáńſtwá roſtąca/ á piękną wonność prawdźiwey wiáry/ [...] z śiebie wydáiąca. LatHar 469.
f. O wytworach człowieka; elaboratus, illaboratus Mącz (366): MetrKor 46/46v, 175; Ieſtli ią [żonę] tez [!] w piękne á koſztowne ſzaty przyprawiſz niebezpiecżenſtwo cżyſtoty ieſt BielŻyw 109, 6, 108; RejKup t8; wyiął z zánadrza ſwego bárzo piękną tablicę vcżynioną z moſiądzu y s koſći Słoniowey HistAl A3; Były thám podle rzeki páłace piękne bárzo miſternie poſtáwione HistAl F6, C2, F2; MurzNT Luc 21/5; Poźrzał áno wśi miáſtá piękne puſto ſtoią RejWiz 82v, A6v, 6, 7v, 8, 34 (15); RejFig Aa7v; IEden ſkępiec odumárł wiele ſrebrá złotá/ Ceſárzowi dano znáć/ iż piękna robotá RejZwierz 24v, 28, 90v, 114v, 117, 118v, 135; BibRadz *3v, 3.Esdr 4/18, 19, Eccli 9/5; O iáko piękne namioty twoie [Vulg Num 24/5] Iakobie/ á przebywánia twoie Izráelu BielKron 42v; Tyberyuſowi ieden hutnik przynioſł napirwey śklenicę s pięknego śkłá BielKron 140, 26v [2 r.], 43, 147v [2 r.], 226v, 321 (18); Simila et Similago, Co naypięknieyſza co namielſza mąka pſzeniczna. Mącz 393c, 76d, 157d, 192a, 207a, 262a (9); RejAp 181v [2 r.], 185v; GórnDworz B6v, L8, M7, N5v, Ee5, Ll6v [3 r.], Ll7; HistRzym 16v, 25, 69v; RejPos 195v; BielSat B3v; Bo y háwtowánie/ y káżda ſubtylna robotá záwżdy pięknieyſza bywa/ ktora powoli á z rozmyſłem bywa robiona. RejZwierc 15, 54, 76, 97, 114v, [121]v, 177v; Paris [...] Naprzod nakolankami nogi obwarował Pięknemi, złocistemi KochMon 31, 33 [2 r.]; BudBib Eccli 9/5, 2.Mach 9/16; PaprPan Lv, [Hh]5; kłádźiećie ná konie piękne rzędy/ rádźi chodźićie vpſtrzywſzy ſię śrebrem y złotem. ModrzBaz 143; KochPs 35, 77, 92, 130, 188 [2 r.], 200, 216; kazał ſobie bochen chlebá pięknego białego przynieść święty Biſkup. SkarŻyw 414, A3v, 69, 70, 93, 179 (21); KochFr 123; Trzebá piękny poſąg wywieść pod oley robiony KlonŻal D3v; PudłFr 73, 77; ArtKanc K5v; BielRozm 13; KochProp 9; chroncie ſie vbogiego Pana Znedznei famileijei/ bi mial naipieknieiſza cerwona tzapke/ boc ya z Skarbu R:P: drogo zaplaceno PaprUp L3; Calep 395a; WujNT Matth 23/27, Luc 21/5; WitosłLut A2, A2v; SkarKaz 637b; SkarKazSej 676a; W ſzerokiey kráyce/ piękney/ przekobiáłey/ [...] Kto idźie? KlonFlis H4v; SapEpit A3v.

W połączeniu szeregowym (1): Multitia, Piękney ćienkiey á ſubtylney nićy płótno Mącz 236c.

W przeciwstawieniach: »piękny ... marny, parszywy, sromotny, szpetny, wszeteczny« (4): Iákoby zacny Smarág powieśił w wychodzye. Albo gdy w pięknym gmáchu márnym dymem kurzą RejWiz 7v; Izaż nie lepſza piękna á pocżćiwa bieſiádá niżli wſzetecżna/ ſromotna/ á wſtydliwa? RejZwierc [782], 220; Wſzytko chcemy mieć piękne/ iedno duſzę ſzpetną. SkarKaz 209a.

W porównaniach (17): RejPs 94v; [piękna łąka] Dziwnie rozlicżnym kwieciem z dáleká ſie pſtrzyłá. Nie inácżey iákoby gdzye piękna oponá/ Perłámi háfftowána byłá roſtocżoná. RejWiz 25v, 7v; RejAp 129; Bo cnothá w chłopye niedbáłym ieſt [...] iáko piękna ſzátá ná plugáwcu RejZwierc 68; Sláchectwo ma być iáko Kryſztał cżyſte/ Iáko ſkło piękne ná wſzem przeźrocżyſte. RejZwierc 219v, 45v, 84v, 92, 148v [2 r.], 161v, 162, 220; SkarŻyw 14, 258; Ale náſz wiek wziąwſzy rzeczpoſpolitą iáko málowanie napięknieyſzé/ [...] tego nie vczynił/ áby był przynamniéy wizerunk iego/ á zwierzchnié linié záchował. KochWr 27.

W charakterystycznych połączeniach: piękna(-y, -e) biesiada (2), brama (brona) (2), brant, budowanie, chleb (3), cukier, czapka, czynienie jeść, dom(ek) (3), dwor (2), dział, folwark, forbot, ganek, gmach (2), gniazdo, gotowości [= przybory], gron, hełm, kamień [= ozdoba] (4), kle(j)not (2), kobierzec, kolleijum, korona, koszula, kościoł (2), krajka, krzyżyk, kubek, len [= tkanina] (2), łaźnia (2), majestat [= tron], malowanie [= obraz] (2), maszkara (2), mąka, miasto (miasteczko) (9), mur, naczynie, nakolanki, namiot (2), nić, obłow, obraz, obręcz, obroż, opon(k)a (3), ornat, osiadłość, pałac, patrzalnik [= zwierciadło], płaszcz (2), płotno, posąg (2), prasa, procesyja, przędza (przędziwo) (3), przyprawy [= przybory] (2), robota (3), rzęd [= ozdoba końska] (2), rzecz (5), skrzynia, słup, smalc, stoł, sukiennica (2), szabla (2), szarawary, szata (9), sznurkowanie, ściana, śklenica (2), śkło (4), tablica (2), taniec (3), ubior (3), upominek (3), uzda, warstat (2), wieniec (4), wieża (2), wino, zamek (3), zapona, zbroja, złoto, zwierciadło (2); barzo piękny (3), dobrze, dosyć, tak (8), znamienicie; piękny się zdać (3).

Wyrażenia: »ozdoba najpiękniejsza« (1): Prośi/ w koſztowné ſzáty żeby ią vbrano/ Głowie iżby ozdobę naypięknieyſzą dano. GórnTroas 62.

»napiękniejszy wzor« (1): Bo byś ty napięknieyſzy/ wyrzezał ná miedzi/ Wzor/ y z wirzchu pozłoćił/ przedſię będziem bledzi. RejZwierz 84v.

Szeregi: »piękny, foremny« [szyk 1:1] (2): Ony ganki foremne/ ony piękne wieże/ Miſternie rozſádzone/ iedná drugiey ſtrzeże. RejWiz 64; Mącz 181a.

»piękny a misterny« (2): HistRzym 106v; przynieſiono podárek Witołdowi Smoká pięknym á miſternym działem od złotá y ſrebrá vrobionego StryjKron 562.

»piękny a ochędożny« (1): Elegans in cibis, Piękne á ochędożne czinienie yeść. Mącz 187d.

»piękny i ozdobny« (1): Co zrozumiawſzy Bonifacyuſz/ vbráł ſię w piękne y ozdobne Biſkupie ornaty SkarŻyw 576.

»piękny, wdzięczny« (1): Táńce piękné/ tańce wdźięczné/ Niebioſá/ gwiazdy mieśięczné/ [...] To wſzyſtko chwal Páná zgółá. ZawJeft 17.

Przen (40): RejŁas w. 35; Cżnotha piękny vbior RejJóz G2 marg; a terás iem iſćie piękné wiary a rycerſtwa twoiego kleinoty przynofiſz MurzHist N3v; RejWiz 15v marg, 16, 88v, Cc8v; RejZwierz 34v, 75, 130v, 141 [2 r.]; pięć ich przyſzło s pięknemi przypráwámi á s pięknemi gotowoſciámi ſwoiemi/ tho ieſt/ z ochędożonemi cnotámi mocney wiáry á ſthałośći ſwoiey RejPos 241, 351; BiałKat d4v; Tho ſą ſlácheckie napięknieyſze bramy/ Gdy nic ná cnocie przyſády nie mamy. RejZwierc 219v; Piękny tho wárſtát kto thák ná nim kuie/ Iż tho co ſzkodzi w ſobye vpátruie. RejZwierc 220v, 91v, 104v, 105v, 211v, 214 (13); PaprPan Z4; Ták idąc z cnoty w cnotę/ ſtał ſię pięknym mieſzkániem y kośćiołem Chryſtuſowym. SkarŻyw 354, 258; Lecz to ſczęściém ſzáczuię/ Zem ieſt ták pięknym śidłem [miłością] vłowiony KochPieś 53; SkarKaz 353a, 457a; oſzuſt ſwoie fałſze zdobi/ W piękny płaſzcżyk/ kiedy co foremnego zrobi. KlonWor 1.

W przeciwstawieniu: »gruby ... piękny« (1): daná ieſt [Eufrozyna] nieiákiemu Agápiuſzowi/ cżłeku w rzecżách Boſkich biegłemu [...]/ żeby on iáko z grubey gliny nacżynie piękne y ſtołu Páńſkiego godne vcżynił. SkarŻyw 14.

W charakterystycznych połączeniach: piękny(-a, -e) bram (2), delija, forbot, glanc, gotowość, karwatka, kle(j)not(ek) (5), kolet, marcepan, mieszkanie, obercuch, obraz (2), opona, pałac, perfumy, płaszczyk, przyprawa, przysmak, sidło, stroj (3), sznurkowanie, ubior (5), warstat, wirydarz (2).

Wyrażenie: »piękny wzor« (2): Kto ſie ták záchowywa co komu przyſtoi/ Pięknemi ten ſwą cnotę iście wzory ſtroi. RejWiz 45; RejZwierc 214.
Szereg: »nadobny, piękny« (1): A nadobny obercuch piękne ſznurkowánie/ gdy ná cnocie z rozumu będzye háfftowánie. RejWiz 16.
α. O wypowiedziach, wywodach, tekstach literackich; computus, lepidus, luculentus, ornatus, pulcher, purus, rotundus Mącz; magnificus PolAnt (155): OpecŻyw 21; OpecŻywSandP ktv; OpecŻywSandR nlb 2; PIękne zálecenie zgody á miłośći bráterſkiey w kościele Bożym/ ten to Pſalm nam okázuie. LubPs dd2v, P3v marg; RejWiz 67v; RejZwierz 8v; OrzRozm D4v; BielKron 108v; KwiatKsiąż I3v; Pura oratio, Cziſta/ piękna mowá. Mącz 332c; Carpere flosculos, Kwiatki á piekne [!] ſentencie z piſmá wybieráć. Mącz 39b, 181a, 201a, 383a [4 r.], 404a; PRzimćieſz zacne Xiążętá do ſkárbu ſwoiego Ty piękne vpominki Ianá Mącżynſkiego MączLub 3; SarnUzn G; te dwie mowie/ ſą y piękne/ y obfitye/ y dawne GórnDworz F7, F3v, F6v, F8v; HistRzym 7; Hiſtoria piękna/ iáko Pan vprzedza káżdego z miłoſierdzyem ſwoim RejPos 282 marg, 37 marg, 69v marg, 76v marg, 123 marg, 148 marg (22); RejPosWiecz2 90v marg; BielSat C4; HistLan A3v żp; Piękne przeźwiſko/ Dobre chłopiſko. RejZwierc 238v; (nagł) Do [...] Mikołáiá Reyá z Nagłowic dziedzicá. (–) [...] Iák Cycero w Láćinſkim ięzyku przodkuieſz/ A iáko Wergiliuſz piękne wirſze kuieſz. RejZwierc 266, 99v, 105, 191v; WujJud A6v; BiałKaz D2; Záś do Koſciołá wſtąpił Krol Pánny Máriey/ Słuchał Kollegiatow piękney Oráciey. StryjWjaz C; Piękneby ſpieránie miedzy obywátelmi było o cnotę á o dowćip ModrzBaz 74v, 10v [2 r.]; SkarŻyw 46, 120, 337, 338, 517; StryjKron 567; ReszPrz 77, 110; ReszList 154; WerGośc 211; BielRozm 22; Calep 403a, 968b [3 r.]; Doſyć piękna y tá do vżywánia pobudká/ y pożytek nieprzepłácony. LatHar 203; Piękna o porátowánie krewkośći prośbá. LatHar 603 marg, +12, 15, 61, 717; WujNT 245 marg; SarnStat 1263, 1277, 1280; SiebRozmyśl A3v; WitosłLut A2; Ná co ia mam wierſzycżek łáćinſki málucżki/ Z dobrym węzłem á piękny prawdźiwy kroćiucżki. CzahTr K2; SapEpit A4; KlonWor ded **3v; Wſzákże rozmnaża cnoty przyrodzone Cwiczenie: czynią ſerce vtwierdzone Piękne náuki SzarzRyt B4v.

W przeciwstawieniu: »piękny ... przykry« (1): Kiedy ią iego miłość nápomináć racży/ Cżáſem ſłowki pięknemi/ cżáſem też przykremi RejWiz 59.

W charakterystycznych połączeniach: piękne(-y, -a) dokończenie (2), dowod, dyskurs (2), dziękowanie, historyja (4), język, łacina, miejsce [w tekście], modlitwa (2), mowa (4), namow(k)a (3), nauka (20), odpowiedź, oracyja (2), pieśń (4), pisanie, pobudka (3), pociecha (4), podobieństwo (2), powiestka (2), powieść (5), prośba, przestroga, przezwisko (2), przypowieść, racyja, rozmowa, rozprawa (2), rym, rytm, rzecz [= mowa] (2), sentencyj(k)a (7), spieranie, upominanie (4), usadzenie słow, wiersz(y(cze)k) (4), wnęta słow, wykład (3), wyprawa (2), wywod, wyznanie (3), zalecenie, żart; barzo piękny (3), dosyć (2), tak (2).

Wyrażenie: »piękne słow(k)a« = dictum dulce a. speciosum, blanda oratio, verbum aureum Mącz [szyk 38:7] (45): Bo to ſzpetna przyſada gdy kto piękne ſlowa Vmie więcz ſtawić komu a zle myſli głowa RejJóz O2; błąd y nyeprawdá ſlowki pyęknemi á lubyeżnemi przyſmáki ozdobyona y ocukrowána/ [...] w ſerce ſye wkráda. KromRozm I N2v; KrowObr C3; RejWiz 59; RejZwierz 76; Lactare per translationem, Nęćić kogo/ piękne słówká kómu dáwáć. Mącz 181b; Logodaedalus, Mądry w rzeczi/ Pięknych słów vżiwáyący. Mącz 196d, 21c, 25d, 91d, 96a, 182b (14); RejAp 78; goſpodarz [...]/ widząc dziewkę y czudną/ y ſámę/ pocżął pirwey pięknemi ſłowy prośić/ á potym fukiem y groźbą/ áby mu poſłuſzną byłá GórnDworz Bbv; RejPos 251; kiedyby ſłowá náſze wedle powinnośći náſzey ſlácheckiey y Krześćijáńſkiej były ieſt ieſt/ niemáſz niemáſz/ toby to piękne ſłowá były. RejZwierc 96, 13v, 19, 51, 78v, 81 (10); SkarŻyw 20, 358, 408, 444, 487 (9); NiemObr 113; ZawJeft 35; Phil G2; Dla czegóż bym ia zmyśláć y pokrywáć miáłá Słówkiem pięknym niecnotę/ y fárbowáć śmiáłá? GosłCast 47; [Okázuiąć oni zwierzchu pobożność: mowiąc ſłowki pięknymi; Chriſtus/ Ewángelia/ Słowo Boże/ Láſká Boża/ Wiárá rc HerbOdpow Bb].
Szeregi: »piękny a dobry« (1): Libare etiam, Ofiárowáć/ też co pięknieyſzego á lepſzego z xiąg wybráć y zgromádźić. Mącz 192a.

»piękny i dostateczny« (1): Piękny y doſtátetzny dowod vkazuieſz konietznie? KrowObr 14.

»piękny a foremny« (3): Sine ullo verborum lenocinio, Króm którego przekwintowánia álbo zdobywánia ná piękne á foremne słowá. Mącz 188d, 22b, 61d.

»piękny a gładki« (1): Pellicio et pelliceo, Pięknemi á głádkiemi słowki kógo prziwabiam Mącz 182b.

»osobliwy a piękny« (1): OSobliwa ieſth á bárzo pyękna modlitwá/ áby Pan ſtłumił ſprzećiwniki koſciołá ſwego LubPs N6.

»piękny, spaniały« (1): Ornata et perpolita oratio, Piękna ſpániáła rzecz. Mącz 308b.

»piękny a wdzięczny« (1): Lepida et suavis cantio, Piękna á wdzięczna pieśń. Mącz 189b.

»piękny a znamienity« (2): Mącz 383a; Ták téż y ty/ onych pięknych á známięnitych náuk/ o któréś ſye ty piérwſzy z Ruśi pokuśił/ [...] nie térayże ich proznowánim w Zurowicách OrzQuin E2.

Iron. (5): Słyſz ty licemyerniku/ Ancykryſtow ſługo/ nyeprzyyaćyelu prawdy [...]. (–) Kogo ten woła ták pyęknymi przezwiſki? KromRozm I A3.

W połączeniu szeregowym (1): lepiey nákoniec dyabeł wierzył y wyznawał w Ewányeliey á niżeli ći ktorzy to wyznánie dawne dzierżą. Ták piękna/ łágodna/ zgodna/ vcżćiwa y pocżeſzna to ieſt náuká y wiárá tych Nowowierkow. SarnUzn G8.

Wyrażenie: »piękna nowinka« (3): Och och toć piękna nowinka A godna by vpominka Ale ſnadz kija nie złota Bo mi przydaie kłopota RejJóz F2v, G8, K2v.

Przen: O autorach (3): Nihil politius, nihil acutius Aristotele, Nie pięknieyſzego nie oſtrſzego yáko Ariſtoteles. Mącz 308a; Pulcherrimus poetarum, Náypięknieyſzy/ náyłágodnieyſzy z Poetow. Mącz 330c; Albo ieslićby cięſzko mowić/ [...] tedybyś ſobie czytał Philozophy/ hiſtoryki piękne/ ony ich wdzięczne ſpráwy y roſpráwy RejZwierc 160.
g. O abstraktach, cechach, przymiotach, stanach, postępowaniu; compositus Mącz (184): RejJóz E5v; Piękna odmiáná ktho złe przirodzenye odmieni. RejWiz 4 marg; Bo co ieſt pięknieyſzego gdy żoná pocżćiwa/ Cnotliwemu mężowi záwżdy wierna bywa. RejWiz 42v, 17, 72v, Cc8; Leop Sap 4/1; Toć ieſt dworſtwo/ zachowáć ſwoy ſtan w pocżćiwośći/ A zdobić ſie cnotami/ w pyękney ſtátecżnośći. RejZwierz 124v, 70, 141; BielKron 116v; á czym ſye chlubićie/ Onę ták piękną wolność niebácznie tráćićie. KochZg A2; KwiatKsiąż I4; Mącz 383b, 484a; Prot B; duſz á [!] náſzá cnotámi ozdobiona/ ieſt dziwnie piękna GórnDworz Ll, Bb8, Hh7; RejPos 116; á ſtáray ſie pilnie o to/ iákobyś ſobie ták pięknego ſtaniku ſwego/ [...] nicżym nie przekáźił. RejZwierc 35; y Hethman y káżdy dzielny cżłowiek iuż cie będzie ná lepſzey bácżnośći miał/ wiedząc tho wżdy ná cię iż tho vmieſz cżego drugi nie vmie. [...] Iużći ſtąd ſławá/ ozdobá/ y piękno [!] znáiomość rość y mnożyć ſie ſnádnie może. RejZwierc 113; A gdzie piękne záchowánie á vcżćiwa ſławá/ thám iuż v wſzech miłość RejZwierc 114v; Piękna pomierność tho ieſt klenot wielki RejZwierc [213]v; Piękna to zgodá kiedy mieſzek z gębą/ Zgadza ſie ná wſzem RejZwierc 217v; [poćciwy] wſzykiego [!] z wielką wdzięcżnoſcią y s piękną ſławą vżywa. RejZwierc 268, 18, 18v, 19, 24, 24v (36); BudBib Eccli 24/20 [24]; PaprPan Bb4v; ModrzBaz 135; y był piękny á przyſtoyny Chrześćiánom między temi kośćioły pokoy. SkarJedn 223; KochDryas A2; Piekne [!] ſumnienie/ ſtać przy przyiaćielu/ (–) Ieſzcże pięknieyſze/ zoſtawáć przy prawdzie. KochOdpr A4; KochPs 159; SkarŻyw A4v [2 r.], 67, 312, 334, 517, 536, 538; KochTr 5; dokądeś młody/ Vżiy świátá zá czáſu y pięknéy ſwobody. KochFr 52; ReszHoz 132; KochPieś 51; GórnRozm Bv; KochWr 24; ZawJeft 25, 37; OrzJan 44; LatHar 210 marg; RybGęśli B3v; Nic nie máſz pięknieyſzego/ iáko gdy ſię wyſokiego ſtanu człowiek poniża SkarKaz 515b, 80a; Ale kto doſtánie cnoty/ Ma wſzytkie piękne przymiotj. CzahTr [D2], E3v; PaxLiz A4v, B4; SkarKazSej 659a, 676a; SzarzRyt D4v.

W połączeniach szeregowych (4): RejZwierc 18, 103; SkarŻyw 393; [sprawiedliwość] duſzę świetną/ piękną/ y ſpoſobną do wſzytkiego dobrego [...] cżyni. SkarKaz 349a.

W przeciwstawieniach: »piękny ... nieuczciwy, sprosny (2), zbrukany« (3): Zwirzchu piękna poſtáwá/ we wnątrz też zbrukána/ Rownie iáko ſprochniáła ściáná málowána. RejWiz 40; Coż pięknieyſzego iedno prawdá ſwięta/ Coż ſproſnieyſzego iáko łeż przeklęta. RejZwierc 216; koło Senatorſkie/ [...] Krolá y zwierzchnego Páná do pięknych á vcżćiwych rzecży pobudza/ od ſproſnych á nieucżćiwych odwodźi ModrzBaz 25v.

W charakterystycznych połączeniach: piękna(-e, -y) cześć, ćwiczenie (2), dusza (3), imię, miłość (2), myśl, nadzieja, ochłoda, ochota, odmiana (2), opatrzność, państwo, poćciwość, pokoj, pomierność (pomiara) (5), porownanie, postępek, pożytek (2), pretekst, przyczyna, przymiot (3), przypochlebienie, przysmak (2), przystojność, przywilej, robota (3), rozliczność (rozmaitość) drogi (2), rozum (2), rzecz (6), skromność, skutek, sława (4), sprawa (14), stan(ik) (2), staranie, stateczność (2), sumnienie (2), swoboda (3), tytuł, układność, umiarkowanie, więzienie [= uwięzienie], wolność (2), wspaniłość, wybadanie, zabawa (2), zachowanie, zgoda (4), znak; barzo piękny, dosyć, dziwnie, tak (5).

Wyrażenia: »piękna cnota« (13): RejWiz 96v, Cc3; RejZwierz 130v, 134; Prot Av; Piękna tho cnotá w ćichym ſercu ſzcżyrość RejZwierc 215v, 19, 68, 142v, 148v; KlonKr C3; Poſt rodźi ſię ná oney piękney cnoćie/ ktorą powśćiągliwośćią [...] zowiem. SkarKaz 120b, 515b.

»piękny ks(z)tałt, sposob« (4:1): Iedná [kuńsztowna posługa abo żart] ieſt/ kiedi kto pięknym kſtałtem/ á miſthernie podeydzie kogo/ y zbłaźni GórnDworz S4, Ddv, Ff6v; Napięknieyſzy kſtałt ktho miáry vżywa RejZwierc 217v; SarnStat 24.

»piękny obyczaj (a. zwyczaj), nałog« = compositus a. lepidus, a. modestus, a. praetextatus mos Mącz; civilitas Calep [szyk 20:2] (21:1): Bo ſwawola podobna ku plugáwey świni/ Co nie myſli ni o cżym ni o żadney cnocie/ Kiloby ſie po woli kąpáłá we błocie/ A z onego pięknego dawnego nałogu/ Aby potym po vſzy wlázłá do bárłogu. RejWiz 89; Mącz 189b [2 r.], 228b, 310b, 453d, 484a; GórnDworz V8v; Piękny to zwycżay ſtárſzy nam oddáli/ By o nieprawdę w gęby ſie pláſkáli. RejZwierc 216, 18, 24, 24v, 52v, 99v, 105; Iedná roſkoſz wſpómináć ſtátecznému człeku/ Przeminęłégo piękné obyczáie wieku. PudłFr 75, 57; Calep 202b; SkarKaz 8a; VotSzl C2; Bo ácz kto bywa w piękné zwyczáie ozdobny/ Rad nierad vléc muśi GosłCast 33, 30.

»piękny porządek, rząd« (7:2): Oliwne drzewká wſzędy przy brzegoch zyelone/ Stoią pięknym porządkiem/ iáko rozſádzone. RejWiz 176v, 144v; RejZwierc 26; StryjWjaz Cv; ReszList 175; w Rzecżypoſpolitey náſzey Polſkiey ieſt to piękny porządek/ że do boku Páńſkiego ſą przydáni ſtrożowie Phil S3, S3; [Piast Kruszwicki] Rząd piękny czyniąc w kráiu páńſtwá ſwego, Dzwigáć nie przeſtał Kśięſtwá vpádłego. KlonKr B3; PowodPr 4.

»piękna postaw(k)a« (11): Czo ieſt ſproſtny grzech v boga ſnadz y v wſzech ludzy Kiedy kto piękną poſtawą zdradnie kogo łudzy RejJóz H4, H4 marg; Przybiegłá druga páni [...] S pięknemi á nie z náſzey zyemie poſtáwámi. RejWiz 32v, 40; Wſzakoz on w then cżás zápátrzał ſię ná nię [...] á iefłiż [!] ona piękną poſtáwkę vkazáłá [et si arriserit ei]/ tedy ſię iey vśmiechał BibRadz 3.Esdr 4/31; GórnDworz C4v; RejPos 201; RejZwierc 219, 239, 241; KochFr 32.

»piękny przykład« [szyk 6:4] (10): GroicPorz aa4; RejAp [Ff5]; cżyta káżdy rad tę kſięgę/ [...] w kthorey rzecży poważnych/ przykłádow pięknych/ cnych ſkutkow śiłá widzi GórnDworz G8v; ázaſz nam ono nie pięknego około tych náſzych niepotrzebnych fráſunkow on Dawid krol ſwięthy przykłádu zoſtáwił? RejZwierc 154, 23v, 112v; LatHar 538; WysKaz 29 [2 r.]; SarnStat 1263.

»piękny ku wiedz(i)eniu« = warto o nim wiedzieć (2): Medicina, to ieſt/ kunſt lecżenia/ ieſt zaprawdę ku wiedzieniu piękny/ y ku zdrowiu ćiał pożytecżny KwiatKsiąż I4v, E4.

»piękny żywot« (6): á záwżdy będzieſz ſobie chodził w beſpiecżney myſli ſwoiey á w pięknym á w ſpokoynym żywocie ſwoim. RejZwierc 134v, 62v, 82v, 103, 103v, 132v.

Szeregi: »dobry i piękny« (1): ſławny dwor Krolewſki/ [...] bywał y ieſt ſzkołą wſzech dobrych y pięknych obyczáiow VotSzl C2.

»piękny...z nadobnym...« (2): Pomierność piękna z nadobną ſkromnoſcią/ Káżdego ſnádnie zdobi poććiwoſcią. RejZwierc [213] [idem] Phil M.

»piękny i osobny« (1): ludźie młodego wieku máią to ſobie zá rzecż piękną y oſobną [pulchrum]/ rodźicow ſwych we wſzem náśládowáć. ModrzBaz 11v.

»piękny, (a) poćciwy (a. uczciwy)« = pulcher et honestus Modrz (5): GórnDworz Ddv; á czoż kiedy myſl záboláła/ á pięknemi ſpráwámi á poććiwemi cnothámi nie ozdobiona. RejZwierc 105, 103v, 132v; ModrzBaz 25v.

»pomierny a piękny« (1): miſtrz gdy komu dziatki nadobnie wychowa/ cnoty pomierne y piękne obycżáie w nich poſtánowi RejZwierc 99v.

»piękny a uważony« (1): A iżby s ciebie perfumy zálátywáły pięknych á vważonych obycżáiow twoich á nie thylko z rękáwicżek twoich RejZwierc 24.

»piękny a wdzięczny« (1): Lepore et venustate affluens, Pełen pięknych á wdzięchnych [!] obyczáyów. Mącz 189b.

»zacny i piękny« (1): bo śię godźi/ áby ták wielkiey á miedzy ludźmi zacney y piękney rzecży [Rzeczypospolitej sławnej, w bogactwa obfitej] [operis maximi ... atque pulcherrimi] on był Sprawcą. ModrzBaz 23.

Iron. (4): SarnUzn D5; z obżárſtwá [przypada] záſię co napięknieyſzy klenotek opilſtwo ſproſne á ożrálftwo. RejZwierc 61; [Kościeleckiego] obietnica yakas niepewna [lege: obietnicą jakąś niepewną] odprawiono/ piekni prziſmak y checi dodanie do poſlug PaprUp G3v; Záprawdę/ piękna przyczyná gwałcenia przymiérza. OrzJan 87.

h. O czasie (3): Da Bog/ iż w rychle będźie Słońce przed iey [Korony] wroty/ Tedy ſię do nas wroći on piękny wiek złoty. Prot D2v; A wy godźiny piękne/ tu ſię zwiedźćie/ Z tey rożey co dźień/ świeże wieńce pleććie. KlonŻal D2; onáć to doyźrzáłość/ Latek pięknych w niey buia/ á przyſtoyna ſtáłość. PaxLiz B2.
i. O majątku (3): Pulchra dos, Piękny/ poczćiwy poſag. Mącz 330c.
Szereg: »piękny a dostateczny« (1): In alienam pecuniam plenam atque praeclaram invadere, Rzućić ſie ná piękną á doſtáteczną máyętność cziyę. Mącz 304b.
Przen (1):
Szereg: »pożądniejszy ani piękniejszy« (1): Pan część właſności/ pan część méy nagrody/ W opiece iego nie boie ſye ſzkody: Niemógł ná mię dźiał przypáść pożądnieyſzy/ Ani pięknieyſzy [haereditas mea praeclara est mihi Vulg Ps 15/6]. KochPs 20.

Synonimy: chędogi, cudny, foremny, krasny, nadobny, ozdobny, podobny, śliczny, wdzięczny, wyborny, wybrany.

Cf NIEPIĘKNY

LW