POCHYBA (112) sb f
-chy- (110), -chi- (2).
Fleksja
G sg pochyby (112).
Sł stp brak, Cn w innym znaczeniu, Linde XVI w.
Wątpliwość, niepewność; zawsze w wyrażeniu przyimkowym: »bez, przez, [krom] pochyby« [107:5] (112):
a.
Niewątpliwie, na pewno;
sine dubio Vulg, Calag; haud dubie Mącz, Modrz (110):
á potym wziąwſzy iednę piłułkę thak wielką iako ieſt ſocżewicżne ziarnko/ włoż na bolaczy ząb/ przez pochyby odeydzie bolenie. FalZioł V 80v,
I 53b;
KromRozm I E2v,
K2;
KromRozm II d4v,
t4,
v3v;
A bogá oycá prośił zá tymi/ ktorzy weń vwyerzą/ áby byli yedno: w czem bez pochyby wyſluchan yeſt. KromRozm III E7,
D3v,
H,
I6,
I6v,
M4v,
N2v,
Q3;
GliczKsiąż D8v;
Ale ieſli tego co powiádaćie ſkutkiem nieuczynićie/ bez pochyby [nulli dubium est] przećiwko Bogu zgrzeſſyćie Leop Num 32/23,
Deut 5/25,
1.Cor 15/27;
BibRadz *7;
Wezwawſzy ſtárſzych [królowa] powiedźiáłá im/ iż bes pochyby ieſt to od Bogá poſłany cżłowiek BielKron 464v,
195,
199,
244,
311 [2 r.],
348,
402;
Ocium est pulvinar diaboli, proverbialiter, Prożnowanie yeſt węzgłowie diabelskie/ to yeſt/ gdźie proznowánie pánuye/ tám też bez pochiby diabeł pánuye. Mącz 331b,
371d,
445d;
Prot B2v;
ieſli ieſt więtſzy y nawyſzſzy Ociec/ tedyć iuż muśi być bez pochyby Syn mnieyſzy y nizſzy? SarnUzn H3v,
C8v,
D4,
F8v,
H2v;
LeovPrzepSamb b4v;
GórnDworz Kk,
Kk2v,
Ll,
Ll5v;
Ale iż połowicá mnieyſzégo Kwádratu/ vczyni ćwierć więtſzégo: tedyć bez pochyby dwie połowicy mnieyſzégo/ vczynią dwie ćwierći GrzepGeom F3v;
RejPos 239;
BielSat E;
KuczbKat a2,
195,
210,
415;
BielSpr 20v,
57v;
WujJud 35,
51,
156,
215;
MycPrz II C;
CzechRozm 27,
99,
126v,
173;
BRzozdowſcy ſą zyemiánie w Ruśi ták cnotliwi/ Bez pochyby mi káżdy przyzna to pocżćiwy PaprPan F,
K4;
KarnNap C4,
E3,
E4;
ModrzBaz 8v,
114v,
116;
SkarJedn 65;
Oczko 10v;
Calag 372b;
Co iedno chwálebnego ieſt w innych białych głowách/ bez pochyby/ wſzytko ſię w tey łáſki pełney/ náydowáło. SkarŻyw 242,
92,
173,
[236],
245;
NiemObr 149;
KochMRot B4v;
WerKaz 291;
PudłFr 7,
19,
65,
68;
BielRozm 33;
ieśli kárnośći ná wyſtępné nie máſz/ tám bez pochyby wſzeteczność/ y ſwawola pánowáć: muśi KochWr 30,
29;
ActReg 133,
149;
GrochKal 18;
WujNT 89,
419,
447,
460;
PaxLiz D2v;
Ták też y Sżkutnik przykład bez pochyby/ Poiął od pławney y od wodney ryby/ Ktorey rzecż właſna ieſt w wodźie przebywáć KlonFlis E3v,
D;
KlonWor ded **3v;
[Bo wſzyścy Iána zato [!] mieli/ że krom pochyby [vere] (marg) iſtotnie (–) był. MurzNT Mar 11/32 (Linde)].
Ze zdaniem dopełnieniowym [iż, żeby] (2): Ale ieſli mąż ćiebie opiwſzy ſie bić chćiał/ Bez pochyby iż tám cżárt przez ten dom przelećiał BielSjem 22; PudłFr 67.
Połączenia: »przez pochyby iście« (1): Náſzáć to tu rodźiná przez pochyby iśćie. ZbylPrzyg A2v.
»bez pochyby pewnie, pewna« [szyk 1:1] (1:1): Abowiem kto vżywa tu ſwey woley ſmácżnie/ To pewna bez pochyby káżdy zginie znácżnie. RejWiz 70v; GrabowSet X.
Zwroty: »bez pochyby twierdzić« (
1):
Tedy my temu wierzymy z tych ſłow Ianá ś. bez pochyby Papieżá Rzymſkiego y z iego náſládowcámi twierdźimy być/ nie tylko gońcem/ [...] ále ſámym włáſnym y prawdźiwym Antychriſtem CzechEp 344.
»bez pochyby wiedzieć« (1): Thu tedy gdy ſłyſzymy po trzy kroć że iednemu Bogu zaſthępow ſpiewáią Anyeli ſwięty ſwięthy/ bez pochyby wiedzmy/ że ſie tu zámyka táiemnicá y iednośći Boſkiey/ itheże trzech perlon SarnUzn D8v.
Wyrażenie: »bez wszej, żadnej pochyby« (5:1): Y ná zyemi y w niebye wſzędy zacnym będzyeſz/ A bez żadney pochyby pewnie tám oſiędzyeſz. RejWiz 103; Bo ieſliby ták było/ iákoby bes wſzey pochyby muſiáło być: tedydyſmy [!] ſie bárzo ná mniemániu ſwym omylili CzechRozm 212, 185v, 198; CzechEp 424; KlonFlis B3.
b. Stanowczo, bez wahań (1): Lepiéy iednák gdźie ſpráwy dobré ſtárſzych znamy/ Tych ſie trzymáć á mocnie/ bez pochyby mamy. GosłCast 35.
c. Śmiało, spokojnie (1): W miękkiey pływáią wodźie bez pochyby/ Morſkie potwory y rozlicżne ryby KlonFlis B4v.
Synonimy: a. »bez wątpienia«, »bez wątpliwości«, istotnie, iście, nieomylnie, niepochybnie, niewątpliwie, oczywiście, pewnie, prawdziwie.
Cf POCHYBNOŚĆ
MF, SBu