[zaloguj się]
[pdf]

PODPARCIE (50) sb n

o oraz a jasne; teksty nie oznaczają é oraz -é.

Fleksja
sg
N podparci(e)
G podparciå
D podparciu
A podparci(e)

sg N podparci(e) (4). ◊ G podparciå (13). ◊ D podparciu (20). ◊ A podparci(e) (13).

Sł stp notuje, Cn s.v. socha, Linde XVI (jeden z niżej notowanych przykładów) – XVII w.

1. Oparcie się na czymś dla pewniejszego chodzenia; w przen [może od PODEPRZEĆ SIĘ] [czego] (1): á káżdy będźie trzymał kiy w ręce ſwey/ ku podpárćiu ſtárośći ſwoiey [viro erit baculus in manu pro multitudine dierum]. BibRadz Zach 8/4.
2. Pomoc, wspomożenie, dodanie sił (30):
a. W dziedzinie materialnej (2):
Wyrażenie przyimkowe: »ku podparciu [kogo, czego]« (2): RejPos 315; A w oney nadobney ſpołecżnośći ſtáráć ſie o to [...]/ iákoby wżdy ony látá ſwe [...] ták wiodł/ thák ſpráwował/ iákoby wżdy w nich żywot ſwoy ſtánowił ku cżći Pánu Bogn [!] [...]/ tákże ieſliby ſie do thego pozdárzył ku ſłużbie Rzecżypoſpolitey y oycżyznie ſwoiey/ á ſtąd y ku podpárciu y ku porządkowi lepſzemu dobrego mienia ſwego. RejZwierc 30v.
b. W dziedzinie duchowej i umysłowej (28):

podparcie czego (14): chociabyś też ani piſmá nic nie vmiał/ áni żadnego podpárcia rozumu ſwego przyrodzonego niſkąd nie miał RejPos 115, 148, 241v. Cf podparcie czego czym; Wyrażenia przyimkowe.

podparcie czego czym (1): gdyż to ieſt znák tych powołánych od Páná/ [...] ktorym też dał przyrodzone oſwiecenie rozumu iákiego/ álbo iákim wychowániem álbo náukámi podpárcie przyrodzenia onego/ ktore potym ná mieyſcá á ná ſtany ſwiátá tego przekłádáć racży RejPos 239.

podparcie czyje [= kogo] w kim (1): áczkolwiek przeminie źiemiá/ y mieſzkaiący ná niey á wſzákoż podpárćie ich będźie w Bodze. BibRadz I 311b marg.

podparcie czyje [= przez kogo] [w tym: G sb i pron (10), pron poss (2)] (12): RejAp 16v; Cżytáć piſmá bez podpárcia Duchá s. máło pomoże. RejPos 141v marg; Iż kto ma namnieyſzą iſkierkę wiáry o Pánu ſwoim/ á ſtára ſie o ſwięte podpárcie iego/ będzye mu tego ieſzcże więcey dano. RejPos 337, 1, 131v, 137, 142 marg, 142v, 143 [2 r.], 347; Maſz to w ręku Oycże/ byś mi pomogł z tego/ Skrzywdzonym nágrodźił/ z podpárćia twoiego GrabowSet C3v.

W połączeniu szeregowym (1): A gdyż tego doſtáć áni doſthępić nie możemy/ oprocż rády/ pomocy/ á podpárcia Duchá ſwiętego. RejPos 143.

W charakterystycznych połączeniach: podparcie mdłości, myśli, nadzieje (3), pamięci, przyrodzenia, rozumu (3), wiary (4).

Szeregi: »podparcie a miłosierdzie« (2): A żadna godziná nie ieſt áby nędzny cżłek był od vpadku przeſpiecżen/ nie będzyeli podpárcia á miłoſierdzya duchá ſwiętego. RejPos 142v, 347.

»podparcie a nauka« (1): á iákoż okázáć mamy tho vſpráwiedliwienie náſze? [...] gdyż bárzo ſłábe ſą myſli náſze/ nie będzyeli podpárcia á náuki ſwięthey twoiey. RejPos 179.

»rada a podparcie« (1): Ale iż náſz wſzechmogący Pánie/ [...] ſłábe obacżenie náſze/ ieſli nie będzie rády á podpárcia Duchá twego ſwiętego. RejPos 131v. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»podparcie a wspomożenie« (1): A my też [...] iákobychmy go [Zbawiciela] wdzięcżnie przyięli w nędzne przybytki ſercá ſwego/ [...] ieſli ſobie vprośimy ku lepſzemu zrozumieniu podpárcie á wſpomożenie Ducha s. RejPos 1.

Wyrażenia przyimkowe: »ku podparciu [czego]« (8): KwiatKsiąż L2; Abowiem Pan rozumiał/ iż ich [sakramentów] nam byłá pilna potrzebá/ ku podpárciu mdłośći náſzey. RejPos 31; Pomniſz ieſzcże ná to/ ku podpárciu lepſzey nádzyeie twey/ iż on [Pan Bóg] nigdy grzeſzniki á vpádłemi ludźmi nie gárdził RejPos 147v, 82, 149, 242, 285 [2 r.].

»na podparcie [czego]« (2): RejAp 2; á owo ná podpárćie nádzieie/ y pośiłek iego [Jakuba] przećiw oney boiázni SkarŻyw 348.

W przen (1): O wſzechmogący náſz miły Pánie/ podayże z łáſki ſwey ſwięthey podpárcie ſercá y myſli temu nędznemu cżłowiecżeńſtwu náſzemu RejPos 241v.
3. Potwierdzenie, uzasadnienie, przytoczenie na poparcie [czego] (18): Commentum seu Commentatio, Wymyſlenie/ Dowód/ Podpárcie rzeczi. Mącz 104a; RejAp 86; Znowu Márká tego po kilá kroć ná dyſputácyą/ y mowienie y podpárćie tego co zle fałſzywie trzymał/ wyzywano SkarJedn 297.

W charakterystycznych połączeniach: podparcie artykułu, błędu, dumy (2), kapłaństwa, obecności [Chrystusa] w sakramencie, pogrozki, pokuty, prawdy (2), rzeczy (4), wiary, wywodu, żałoby.

Wyrażenia przyimkowe: »ku podparciu« (9): kthore [dowody] mu było wolno przed Gwarem vkázowáć/ wyiąwſzy ty kthorych przed Gwarem ku podpárćiu żáłoby vżywał GroicPorz v3; Leop Nn5; A ták też ku podpárćiu rzecży ſwey/ baykę iákąś/ onym ſtárym Papieſkim podobną przypomináli CzechRozm 67v, 73, 152v, 187v; CzechEp 216, 294; Ale nigdy nie vczynili áni vczynią cudu żadnego prawdziwego ku podpárćiu ktorego ártykułu náuki ſwey obłędney. WujNT 159.

»na podparcie« (6): A moc ſwoię Chryſtus ná podpárćie obecnośći ſwey w Sákrámenćie tákim cudem pokazáł SkarŻyw 168; Y ná podpárćie pogroſki Bożey: budował on korab ná wyſokiey gorze/ powiádáiąc: iſz wodą P. Bog ſkarze y potempi świát SkarŻyw 270, 390, 493 marg; SkarKaz 119a.

~ Szereg: »na świadectwo i podparcie« (1): Kędy y to obácz/ iż pierwſze cudo ná świádectwo y podpárćie wiáry Piotr święty vczynił. WujNT 408. ~

*** Bez wystarczającego kontekstu (1): Suggestio, Podpárcie/ podporá/ też przipomnienie. Mącz 145c.

Synonimy: 2. pomoc, posiłek, wspomożenie; 3. dowod, świadectwo, wymyślenie; 3. potwierdzenie.

Cf PODEPRZEĆ

KWysz, AL