Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: ROZSIAN

Następne hasło: ROZSIANY »

ROZSIANIE (6) sb n

rozsianie (5), rozsienie (1); rozsianie BielKron, RejPos, LatHar, PowodPr; rozsianie : rozsienie Mącz (1:1).

rozſ- (4), rozś- (2).

o jasne; -siå- (4) BielKron, Mącz, RejPos, PowodPr, -sia- (1) LatHar; w rozsienie pierwsze e jasne; końcowe e z tekstów nieoznaczających é oraz -é.

Fleksja

	sg
N	rozsiåni(e)
G	rozsiåniå
L	rozsiåniu

sg N rozsiåni(e) (1). ◊ G rozsiåniå (2). ◊ L rozsiåniu (3).

Sł stp, Cn brak, Linde w objaśnieniu s.v. rozsiewać.

Znaczenia

I. Rzeczownik od „rozsiać” (5)
- 1. Rozsypanie, rozrzucenie (3)
  - [Przen: Rozmnożenie (o ludziach)]
  - a. O nasionach (2)
    - Przen (1)
- 2. Rozgłoszenie, rozpowszechnienie (2)
II. Rzeczownik od „rozsiać się” (1)
- 1. Rozejście się w różne strony, rozproszenie się (1)
- 2. [Uszkodzenie narządów wewnętrznych wskutek pęknięcia]

I. Rzeczownik od „rozsiać” (5):

1. Rozsypanie, rozrzucenie (3): Circumspersio, Wokoliczne rozſianie. Mącz 404b.

[Przen: Rozmnożenie (o ludziach) [kogo]: Wtory Kośćiołá krzeſćiáńſkiego wiek/ kthory z rodziwſzy ſie y poſſedſzy z ſſkoły Apoſtholſkiey ſluſniebych mogł názwáć Rozſianie Męczennikow. WizFałeczDucha N3v. ]

a. O nasionach (2):

rozsienie czego (1): Cylindrus, Kámienny álbo drzewiány wał/ długi á okrągły/ którym dno głádzą y vbiyáyą/ w niektórych też ſtronách po rozſieniu żita miáſto włok álbo brón włóczą Mącz 76b.

Przen (1): Abowiem iáko tu ſłyſzyſz w Ewányeliey/ iż on [Pan] iáko wierny goſpodarz/ kthory ſie pilnie ſtára o zbáwienie náſze/ wyſzedł tu ná ten ſwiát rozſiewáć tego wdzięcżnego naſienia ſłow á náuki ſwiętey ſwoiey. O kthorym rozſianiu powieda: Iż iedno [ziarno] vpádło podle drogi/ drugie ná opokę/ drugie miedzy ćirnie RejPos 64v.

2. Rozgłoszenie, rozpowszechnienie [czego] (2): Nam ten miły Pan ieſt dány/ nam z Pánny národzony/ Dla nas z niebieſkich páłacow ná źiemię wypráwiony/ Po rozśiániu ſłowá ſwego/ końcem żyćiá wſławiony. LatHar 384; PowodPr 85.

II. Rzeczownik od „rozsiać się” (1):

1. Rozejście się w różne strony, rozproszenie się (1): BielKron 427; [Nuż też Ruś od rozśiania tákże: ktory narod ták ſie też był bárzo rozśiał/ że wielką cżęść Europſkiey y Azyátyckiey Sármácyey nápełnił. BielKron 1597 16].

2. [Uszkodzenie narządów wewnętrznych wskutek pęknięcia [czego]: Cżerwonká ieſt troiáka/ co powśćiągnienia potrzebuie. Pirwſza przychodzi z rozśiánia ielit. SienHerb A#v.]

Synonimy: I.1. rozrzucenie, rozsypanie; 2. rozgłoszenie; II.1. rozeście.

Cf ROZSIAĆ, ROZSIAĆ SIĘ