« Poprzednie hasło: POKAPANY | Następne hasło: POKARAĆ SIĘ » |
POKARAĆ (136) vb pf
o oraz drugie a jasne. ◊ W inf -ka- (33), -kå- (14); -ka- LubPs (3), BibRadz (3), HistLan, MycPrz, CzechRozm (2), SkarJedn, SkarŻyw, GrabowSet, WujNT, też RejPs (7); -ka- : -kå- RejAp (1:3), RejPos (9:4), RejZwierc (1:6), PowodPr (1:1). ◊ W imp -kå-. ◊ W pozostałych formach -kå- (64), -ka- (5); -ka- KlonKr, też RejPs (2); -kå- : -ka- RejPos (2:1), CzechRozm (4:1).
inf | pokarać |
---|
praet | ||||
---|---|---|---|---|
sg | pl | |||
2 | m | -ś, -eś pokåråł | m pers | |
3 | m | pokåråł | m pers | pokårali |
n | pokårało | subst |
plusq | ||
---|---|---|
sg | ||
2 | m | -ś był pokåråł |
3 | m | był pokåråł |
imperativus | |
---|---|
sg | |
2 | pokårz |
conditionalis | ||||
---|---|---|---|---|
sg | pl | |||
1 | m | bych pokåråł | m pers | |
2 | m | byś pokåråł | m pers | |
3 | m | by pokåråł | m pers | by pokårali |
impersonalis | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|
con | by pokåråno | |||||
participia | ||||||
part praet act | pokåråwszy |
inf pokarać (51). ◊ fut 1 sg pokårzę (3). ◊ 2 sg pokårzesz (1). ◊ 3 sg pokårze (12). ◊ 2 pl pokårzecie (1). ◊ praet 2 sg m -ś, -eś pokåråł (7). ◊ 3 sg m pokåråł (31). n pokårało (1). ◊ 3 pl m pers pokårali (1). ◊ plusq 2 sg m -ś był pokåråł (1). ◊ 3 sg m był pokåråł (2). ◊ imp 2 sg pokårz (5). ◊ con 1 sg m bych pokåråł (1). ◊ 2 sg m byś pokåråł (2). ◊ 3 sg m by pokåråł (9). ◊ [3 pl m pers by pokårali.] ◊ impers con by pokåråno (1). ◊ part praet act pokåråwszy (7).
Sł stp notuje, Cn brak, Linde XVI w.
- 1. Ukarać, skazać na karę (128)
- 2. Pohamować, powściągnąć (4)
- 3. Skarcić słownie, zganić (4)
pokarać kogo (G) (1): ieſtli iey [żony] pokarzeſz iaduć przyprawi. BielŻyw 109.
pokarać z czego (1): KAZIMIERZ PIERWSY [...] Máſłáwá ſkroćił: wielu pokárał z vporu. KlonKr wstęp A3.
pokarać o co (1): A ták gdziebychmy kogo [...] káráć chcieli/ weźrzymy pirwey w ſwe affekty iáko we źwierciádło/ ieſlibychmy też thám cżego tákiego nie náſzli o coby nas też ſłuſznie pokaráć miano. RejZwierc 77.
pokarać w co [= bijąc w co] (1): Gdyż Plato [...] przeciw ſłużebnikowi ſwemu ſie pognał, á zwlec ſie iemu kazał chcząc go w pleci pokarać BielŻyw 81.
pokarać kim (1): Lecż ſię one ſpráwowáły/ mowiąc: zákazał nam ſrodże [!]/ y iednę ktora go byłá wydawáć pocżęłá/ złym Cżártem pokarał. SkarŻyw 108.
W przeciwstawieniu: »pokarać ... miłować« (1): Tego ſobie za krola wybierzecie/ [...] ktoryżby pyſzne pokarał á dobre miłował. BielŻyw 148.
pokarać czego (1): ácz czáſem ábyś pokarał ſſálenſtwá mego od wroćiłeś ſie ná chwilę odemnie RejPs 43.
pokarać co [= za co] (1): Prorok ſwięty prośi ná końcu/ áby Kriſtus był poſłan/ ktoryby tę złość ich/ przez opowiádánie Ewányeliey/ w nich pokarał. LubPs Dv; RejPos 164; Gdyż Bog náſzę niewdzyęcżność iáwnie chce pokáráć HistLan Dv; RejZwierc 78; SkarJedn 20; SkarŻyw 492, 493.
pokarać dla czego [= z jakiej przyczyny], dla kogo [= przez czyje złe czyny] (8): Leop Num 11 arg; Pan Bog ná zyemi mocarze/ Dla ich hárdośći pokarze. BielKron 134; Dla iednego kápłaná złego/ pokarał pan Bóg wſzyſtki BiałKat 138v; CzechRozm 84v; Inflanty dla czego Bog poknrał [!]. GórnRozm Dv marg; SarnStat 600; PowodPr 52. Cf pokarać dla czego na czym.
pokarać dla czego na czym (1): Rodźice náſze pierwſze [...] dla iednegoż niepoſłuſzeńſtwá/ Pan Bog ná duſzy y ćiele we wſzem pokarał/ y to karánie ná ich wſzyſtko potomſtwo wylał. PowodPr 11.
pokarać przez kogo (4): práwie mi ſie dziećinny [...] widzi ten ich dowod gdy ták twierdzą/ iż dla tego Bog pokarał Iezuſá przez Papieżá Rzymſkiego ktory Iezuſowe vſtáwy odłożył CzechRozm 81, 81, 246; Pierwſzą tedy plagą pokarał Pan Bog przez Moyżeſza/ nie tylko Pháraoná/ ále wſzytko kroleſtwo iego. SkarŻyw 480.
pokarać za co (5): RejPs 161; RejWiz 95v; RejPos 253; Onić to Gogowie y Magogowie/ kthorym tu Pan obiecał dáć moc nád ludem ſwoim/ áby ie pokarał zá złośći á zá wyſtępki ich. RejZwierc 263v; WerGośc 230.
pokarać kim, czym (33): ys pan bog nas samich y naſze zyemye pokarał wſzitkymy zlimy obiczaymy yako glodem thak thes woyną y podatkamy Tvreczkiego Czeſſarza LibLeg 10/62v; A ták ty miły pánie obaczywſſy niewinnoſć moię pokarz ſrogim nieprzyiáćielem tákiego/ a niechay ſtánie w káżdem ſądzie zelżona káżda ſpráwá iego. RejPs 163, 117v; LubPs Sv marg; Leop Num 11 arg; RejAp 31, 31v; RejPos 32, 42, 42v, 50v, 195v; RejZwierc 35; CzechRozm 81 marg, 84v, **3; SkarJedn 20; cżemuś moy Pánie pokarał ſługę twego tym vrzędem SkarŻyw 482, 480, 500; CzechEp 73; Piotr S. [...] pierwey záklął Anániaſzá y Sáphirę/ á potym ná znák mocy ſwey/ y ná ſtrách ſentencyey/ nagłą ie śmierćią pokarał. WujNT 588; PowodPr 11, 13, 32, 66; Słuſznie mię P. Bog tym pokarał/ iż ſię Turczynowi ábo Tátárzynowi temu/ ktory mi y gárdło bierze/ kłániam: bom ſwoich ſpráwiedliwych y świętych krolow czćić niechćiał. SkarKazSej 693a, 666a. Cf W przen.
pokarać na kim (1): Który [Bóg] Aegypt pokarał ná piérworodzonych KochPs 199.
pokarać na czym [= odebrać komu co] (1): Zá co ia/ przeklęctwo [...] Odnoſzę: y pewne do ćiebie wołánie/ Abyś ná ſwey łáſce mnie pokarał Pánie. GrabowSet C3v.
W porównaniu (1): Ty/ nic tákowego nie każeſz/ łáſkáwy/ Nie iák ſędźia/ ále iáko Oćiec práwy/ Máiąc ná tym doſyć/ mnie pokáráć máło/ Iák mátká/ gdy dźiećię/ v wod ſie záſtáło. GrabowSet S.
»pokarać grzech« (1): áni ſam zrozumieſz cżym on iednák muśi pokarác grzech twoy RejAp 31v.
»srodze (a. srogo) pokarać« [szyk zmienny] (7): BielKom D; LubPs T5 marg, Z4; RejPos 200; ReszPrz 62; będźiemyli chcieli ták beſpiecżnie iáko ſzaleni żyć/ á o kazánie/ [...] niedbáć/ P. Bog nam tego łatwie nie przepuśći/ y owſzem zá ty ſpráwy náſze ſrodze nas pokarze WerGośc 230; SkarKaz 707a.
»zgromić i pokarać« (1): Bądź pozdrowiony P. Iezu Chryſte/ ktoryś znieważyćiele Kośćiołá twego zgromił/ y pokarał. LatHar 534.
»[czyją] ręką [= za czyim pośrednictwem] pokarać« (1): Pan Bog [...] odſtąpienia y rozerwánia kośćielnego dłużey ćierpieć niechćiał/ ále odſzcżepieńce pagáńſką [!] ręką pokarał. SkarJedn 353.
»pokarać rozgą(-ami)« = flagellare PolAnt [szyk zmienny] (3): Opowieda iż nie miáłá być żadna tákowa moc ná świećie doſtáteczna ktoreyby Pan rozgą ſwoią pokáráć nie miał. BibRadz I 363c marg, Tob 11/11; BudBib Tob 11/11.
pokarać z czego (3): Y kto mnie pokáráć może z grzechu/ kiedy ia ſzcżyrą prawdę powiádam wam? RejPos 84v, 84, 86.
pokarać czym (1): Ale roſtropny cżłowiek może ták vważnemi ſłowy proſthacżká pokaráć/ że mu to dłużey pámiętno będzie niżby go vderził/ ábo iáką iną ſrogość nád nim vcżynił. RejZwierc 77.
Synonimy: 1. skazać, zgromić; 2. pohamować, pomiarkować, powściągnąć, uskromić; 3. poganić, połajać, zganić.
Formacje współrdzenne cf KARAĆ.
MZ