[zaloguj się]
[pdf]

POSILAĆ SIĘ (29) vb impf

posilać się (28), posielać się (1) Calep.

się (15), sie (14).

o oraz a jasne (w tym w a 1 r. błędne znakowanie); posielać się z tekstu oznaczającego é niekonsekwentnie.

Fleksja
inf posilać się
indicativus
praes
sg pl
1 posilåm się posilåmy się
3 posilå się
praet
sg pl
3 m m pers posilali się
f posilała się m an
n subst posilały się
fut
sg
1 m posilać się będę
2 m posilać się będziesz
imperativus
sg pl
2 posilåj się posilåjcie się
conditionalis
sg
3 m by się posilåł
f by się posilała

inf posilać się (4). ◊ praes 1 sg posilåm się (2). ◊ 3 sg posilå się (3). ◊ 1 pl posilåmy się (2). ◊ praet 3 sg f posilała się (2). ◊ 3 pl m pers posilali się (2). subst posilały się (1). ◊ fut 1 sg m posilać się będę (1). ◊ 2 sg m posilać się będziesz (1). ◊ imp 2 sg posilåj się (5). ◊ 2 pl posilåjcie się (2). ◊ con 3 sg m by się posilåł (1). f by się posilała (1). ◊ part praes act posilając się (2).

Sł stp s.v. posilać, Cn notuje, Linde brak.

1. Wzmacniać się, pokrzepiać się, nabierać sił; confortari Vulg; virescere Calep; Cn cf POSILAĆ w połączeniu z se a. vires a. aliquid [= ciało lub część ciała] (28): iż ten ieſt koniec y tá potrzebá Zborow S: áby Heretyctwo wykorzenione było/ á zdrowa náuká cáła zoſtáłá: áby ſię wiárá roſtárgniona Heretyctwem pośiláłá SkarJedn 298.
a. O siłach fizycznych, zdrowiu (jedząc lub śpiąc); też jeść, pożywiać się [w tym: czym (7)] (11): FalZioł V 67v; SkarŻyw 29; Viresco – Siełi nabiwam, poſielamſie. Calep 1129b; Niema żaden u ſtołu ſromać ſię: proznaby Praca y myśl o rzeczách duchownych y świetſkich, By się tám ná kożdy dzień człowiek nie posilał. CiekPotr 38.
Zwrot: »posilać się pokarmem, jedzenim« [szyk zmienny] (2:1): iż ona natura zemglona poſila ſie onymi pokarmy zwykłymi GlabGad K7v; Cżym ſie więcey cżłowiek poſila ieſtli ſpanim albo iedzenim. GlabGad L; zakonnicy zwłaſzcżá poſtem Páná Bogá chwalą nád inſze/ v ktorych mięſá niektorzy nie iádáią/ iárzyn warzonych rzadko y máło/ drudzy wtorego/ drudzy y trzećiego dniá ſię pokármem bárzo nędznym poſiláiąc ReszList 165.
Przen (4): karmię ſię cżęſto onym v Zácháryaſzá Proroká opowiedźiánym zbożem wybránych twoich/ y pośilam ſię winem/ iáko tenże mowi/ pánny rodzącym LatHar 234.
a) O Eucharystii (3): KuczbKat 160; ná drodze roſkazánia Bożego prętko zemdleieſz y vſtánieſz/ gdy ſię tym chlebem z Heliaſzem pośiláć/ nie będzieſz. SkarŻyw 36.
Zwrot: »pokarmem się posilać« (1): Dla tegoć też przeſławni oni oboiey płći męcżennicy/ y w naſrożſzych mękách/ nieuſtráſzone ſerce miewáli: bo ſię cżęſto tym pokármem pośiláli. LatHar 202.
b. Umacniać się duchowo, utwierdzać się, podnosić się na duchu (16): A iáko to przyrodzenie ſpráwiło/ [...] áby duſzy cżáſu nieco vżycżono było/ ktoregoby rozmiśláiąc o Pánu Bogu pośiláć śię mogłá KuczbKat 295; Y ná inne dlá Chryſtuſa prace y męki ſpołnie ſię pośiláiąc gotowáli. SkarŻyw 62.

posilać się z czego (1): Zá oną świátłośćią [...] wonność ſię niewymowna puśćiłá/ ták iſz im zawdzięcżney oney wonnośći słodkośćią/ ſtrách ſię vlżywał/ y zniey ſię świátłośćią przeſtráſzone pośiláły. SkarŻyw 589.

posilać się czym (2): Przetoż ſię iemi [sprawami ojców świętych] ludzie ſtárego zakonu pośilali SkarŻyw A4v. Cf posilać się czym na co.

posilać się czym na co (1): vgęſzczaymy do Sákrámentow/ pámiętaymy ſłowá Bozkie ktoremi ſię ná onę godźinę [godzinę śmierci] pośiláć. SkarKaz 423a.

posilać się w czym [= wzmacniając co w sobie] (3): BiałKat 198v; Tedy táiemnie przyzywáiąc do ſiebie Kápłaná Cereberná/ wmyślách ſię świętych pośiláłá SkarŻyw 486, 444.

Zwrot: »posilać się w Bogu« (1): ále walcżyć znim [z głosem diabelskim] á pośiláć ſię w Bogu trzebá/ zá ktorego pomocą wſzytkich ſzátáńſkich śideł vść mogł. SkarŻyw 308.
α. Być mężnym (7): Rżecżćie boiázliwym/ Pośilayćie ſie/ á nie chćieyćie ſie bać Leop Is 35/4, 2.Par 32/7.
Szereg: »posilać się a (i) być duży(m) (a. mocny, a. mężem mocnym)« = confortare et esse robustus Vulg (5): Poſilay ſie á bądz dużym: Abowiem ty będzieſz dzielił loſem thę źiemię ludu temu/ ktorąm oycom ich przyſiągł dáć im. Leop Ios 1/6, Ios 1/7, 9, Dan 10/19; SkarŻyw 501.
2. Nabierać umiejętności, wprawy [w co] (1): Roborat se eloquentia, Pośila zámaga ſie w wymowę. Mącz 357b.

Synonimy: 1. krzepczyć się, krzepić się, mocnić się, pokrzepczać się, pokrzepiać się, potwierdzać się, umacniać się, utwierdzać się, wspierać się, wspomagać się, wzmacniać się, wzmagać się, zmocniać się.

Formacje współrdzenne cf SILIĆ.

ALKa