[zaloguj się]
[pdf]

POŻĄDLIWY (78) ai

pożądliwy (77), pożądliw (1).

o jasne.

comp i sup (5+1) (nå)pożądliwszy.

Fleksja
sg
mNpożądliwy, pożądliwszy, pożądliw fNpożądliwå, pożądliwszå nNpożądliw(e), nåpożądliwsz(e)
Gpożądliw(e)go Gpożądliw(e)j Gpożądliwégo, pożądliwszégo
D Dpożądliw(e)j Dpożądliwému, nåpożądliwszému
Apożądliwy Apożądliwą Apożądliw(e)
Ipożądliwym, pożądliw(e)m Ipożądliwą I
L Lpożądliw(e)j L
V Vpożądliwå Vpożądliw(e)
pl
N m pers pożądliwszy
subst pożądliw(e)
G pożądliwych
D pożądliwym
A subst pożądliwé
I f pożądliw(e)mi

sg m N pożądliwy, pożądliwszy (22), pożądliw (1); ~ (attrib) pożądliwy (16); ~ (praed) pożądliwy (6), pożądliw (1) RejPos.◊ G pożądliw(e)go (3). ◊ A pożądliwy (2). ◊ I pożądliwym (3) HistAl, RejZwierc (2), pożądliw(e)m (1) RejPs. ◊ f N pożądliwå, pożądliwszå (5). ◊ G pożądliw(e)j (1). ◊ D pożądliw(e)j (1). ◊ A pożądliwą (4). ◊ I pożądliwą (3). ◊ L pożądliw(e)j (1). ◊ V pożądliwå (1). ◊ n N pożądliw(e), nåpożądliwsz(e) (4). ◊ G pożądliwégo, pożądliwszégo (3); -égo (1), -(e)go (2). ◊ D pożądliwému, [nåpożądliwszému] (1); [-ému], -(e)mu (1). ◊ A pożądliw(e) (3). ◊ V pożądliw(e) (1). ◊ pl N [m pers pożądliwszy.] subst pożądliw(e) (1). ◊ G pożądliwych (4). ◊ D pożądliwym (1). ◊ A subst pożądliwé (11); -é (1), -(e) (10). ◊ I f pożądliw(e)mi (1).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVI w.

1. Pożądany, upragniony, wyczekiwany; desiderabilis Vulg, Calep, JanStat; optabilis Mącz, Calep, JanStat; exoptabilis Mącz, Calep; optatus Calag (44): LubPs Q2v, ff; W mieſzkániu ſpráwiedliwego ſkarb pożądliwy Leop Prov 21/20; ſrebro moie y złoto zábráliſćie/ y poządliwe y co cudnieyſſe rzecży moie/ w nieſlyśćie do bożnic wáſſych. Leop Ioel 3/5, Thren 1/7, 10, Os 9/6; BibRadz Gen 3/6; Optabilem rem narras, Pożądliwą rzecz powiedaſz/ To yeſt boże day to by ták było. Mącz 267a, 267b; RejPos 121, 141v; Calag 244a; ZawJeft 41; Calep 311b [2 r.], 390b, [735]b; Cżęſtoś był Pánie/ ich ſpráwą ziątrzony/ A gdyś ie karał/ gniewem poruſzony/ Widząc ich vćiſk/ y łzy żáłobliwe/ Okázowałeś folgi pożądliwe. GrabowSet I2, F2, G2, N3v; A iuż nie bądź me ſerce więcey fráſowliwe/ BOG ći dał y da ieſzcże cżáſy pożądliwe. RybGęśli C4v; á iż nád ten [pokój] niemoże bydź ná świećie nic drozſzégo pożądano/ y pożądliwſzégo proſzono SarnStat 1067, 4, 1085; SkarKaz 122b; GosłCast 9, 51; [An ego occaſionem mihi oſtentatam, tam breuem tam optatam, tam inſperatam amitterem. A więc bym był miał opuſćić ták przyſtęp dany/ ták krotki/ ták pożądliwy/ ták nie/ ſpodziewany [!]. TerentMatKęt E3; UrzędowHerb *3v; StryjKron 367 (Linde)].

pożądliwy komu, czemu (8): A nápełnił myſli ich/ áż práwie do ſytoſći rzeczámi iem pożądliwemi RejPs 159v, 63, 73, 78v, 148v; Abowiem tho wielka podechá v nich byłá/ iż vyrzeli onę gwiazdę/ á náleźli przewodniká do mieyſcá ſobie pożądliwego RejPos 36v; Abowiem nam ktorzy ieſteſmy przez Krzeſt iáko látoroſli w Páná Chriſtuſá wſádzeni/ co wdźięcżnieyſzego álbo pożądliwſzego być może/ iáko to/ wźiąwſzy krzyż ná náſze rámioná/ iść zá tym wodzem KuczbKat 140; Ale/ komu pan ieſt miłośćiwy/ Dáie mu ſen oczom pożądliwy KochPs 191.

Wyrażenia: »z dawna pożądliwy« (1): O wit ay [!] że mo[i]e dziecię z dawna poządliwe Panu Bogu czeſcz y chwałą iż cie widzę żywe RejJóz P7v.

[»ratunek pożądliwy«: vczynił rzecz Leſko ozdobną/ poważną do wſzyſtkiego Rycerſtwá/ [...] áby ſię dzielnymi mężámi wſzyſtcy być okazáli/ á małżonkom y dziátkom [...]/ tákże y kmiotkom ſwoim/ ktorych w ſproſną niewolą Litwá pędzi/ áby dopomogli/ y rátunek związánym pożądliwy dáli StryjKron 367 (Linde).]

bibl. »ziemia pożądliwa« = terra desiderabilis Vulg (2): Potym zyemyę pożądliwą záś márnye wzgárdzili/ Onym obyetnicam Páńſkim namnyey nye wyerzyli LubPs Y3; Leop Ier 3/19, [Zach 7/14 (Linde)].

Szereg: »wdzięczny albo ([i]) pożądliwy« (1): KuczbKat 140; [A roſproſſyłem ie po wſſyſtkich kroleſtwach o ktorych nie wiedzą: y źiemiá opuſzcżona ieſt od nich: przetho iż nie było kthoby przeſſedł y wroćił ſie: y vcżynili źiemię ták wdzięcżną y pożądliwą [Terram desiderabilem]/ puſtynią. Leop Zach 7/14 (Linde)].
W przen (3): miły panie [...] racz łaską ſwoią tak ochędozyc nas: iſz bychmy znali nad ſobą kwitnące błogoſlawienſtwa ſwiętego boſtwa thwoiego; a racz nas naſſycic onem pokarmem poządliwem RejPs 200.
Wyrażenie: »pożądliwy port« (2): [Bóg] vſtánowiwſſy wzburzone ony náwálnoſći łáſkáwie ie [ludzie wierzące] do ich pożądliwych portow raczy przywodzić. RejPs 160v; RejPos 50.
Przen (1):
Wyrażenie: »ziemia pożądliwa« (1): y będą was blogoſláwionemi názywáć y powiádáć wſſyſcy Narodowie: bo będziećie wy źiemią pożądliwą/ mowi Pan zaſtępow. Leop Mal 3/12.
a. [W funkcji rzeczownika [od kogo]: Prorok opowiáda przyśćie iego gdy mówi: przyydźie pożądliwy od wſzytkich narodów: to ieſt/ on Meſſyaſz BiałPos 4 (Linde).]
2. Gorąco pragnący, pożądający czegoś; chciwy; cupidus Calag, Calep; optativus Mącz; percupidus Calag; appetens, cupiens Calep; impellens vel pronus ad concupiscendum, concupiscendi vim vel facultatem insitam habens Cn (30): Mącz 267a; Cupiens – Pozadliwy. Calep 278a, 278a.

pożądliwy czego (4): RejPos 160; Ambitiosus – Sławi pozadliwy, Sławiſzie domągaiący. Calep 59b; Cercopa – Zijsku poządliwi. Calep 182b, 1140a.

pożądliwy do czego (2): RejPos 289; Empturio – Poządliwi ieſtem do kupienią. Calep 360b.

cum inf (2): Pożądliwy pánowáć. Et, Radby pánował. Cupidus potentiae/ imperii. Calag 64b; GrabowSet H3v.

Szeregi: »chciw(y), (a) pożądliw(y)« (3): Pátrzayże ieſzcże tego miłośćiwego Páná/ iáko on ieſt chćiw á pożądliw zbawienia náſzego. RejPos 160; Calag 64a; Calep 83b.

»chętliwy, pożądliwy« (1): Kto wykorzenić złego/ ieſt chętliwy/ Bogoboynego vcżćić pożądliwy GrabowSet H3v.

W przen (6): [spraw Panie] áby ſie wżdy ſtáła też kiedy poćiechá ſmutney á pożądliwey duſſy moiey. RejPs 211v.
Wyrażenie: »pożądliwe serce« (5): LubPs Lv marg; Pan poznał á obacżył pożądliwe y wierne ſercá ich/ wypełniał ony pożądliwośći ich/ zmiłował ſie nád nimi. RejPos 213v; obacżywſzy proſte á pożądliwe ſerce twoie do ználezyenia Boſtwá iego ſwięthego [...] ſamći oznaymić racżył Bogá Oycá ſwego RejPos 289, 46, 143.
Przen (2): KlonŻal Cv; potok żywy/ Przeyźrzyſtym źrzodłem płynie; Właſnośćią ſwą/ życżliwy/ Ziołká odżywia/ y kwiat pożądliwy GrabowSet K4v.
α. W funkcji rzeczownika (3): [spis tytułów Apoftegmatów Reja] Prawdziwy s pochlebcą/ Dobry á Zły/ Vcżynny z nieucżynnym/ Oſtrożny á niedbáły/ Niefortunny s fortunnym/ Zycżliwy s pożądliwym RejZwierc B3v, 232v [2 r.].
a. O pragnieniach ludzkich (7): RejPs 89v, 135v; Wiárá á nádzyeyá zwyciężáią rozgniewánye zá pożądliwą proźbą cżłowieká wiernye pokutuiączego. LubPs K4v marg; Wyznánie niegodnośći cżłowieká wyernego z modlitwą pożądliwą/ áby go Pan ſam godnym vcżynił ku poznániu iáwney á iáſney prawdy. LubPs aa5v marg, Iv marg, ee5 marg.
Wyrażenie: »kochania pożądliwe« (1): zwycżáie/ y kochánia [= pragnienia] ich [dorastających chłopców] pożądliwe [Consuetudines autem oblectamenta et ardores]/ do ktorych ſię w onym wieku zápaláią/ niemáiąc żadnego rozſądku vcżćiwośći/ nie mogą być dobre ModrzBaz 11.
3. Lubieżny; concupiscibilis HistAl, Cn; libidinosus Calag (4): Calag 541a; Dla tegom świętá zacné ſobie zamyśliłá/ Abym dźiś pożądliwą myśl ſwą náćieſziłá. Sámá z ſámym zoſtawſzy w domu bez przeſzkody GosłCast 51.
Wyrażenia: »pożądliwa lubość« (1): (marg) Cżemu to nie ma być pozwolono żebyſie IEzus począć miał z naſienia Iozefowego choć bes złącżenia małżeńſkiego. (–) Gdyż by ſie to [poczęcie Chrystusa] (ieſliby to iuż ták było) ſtáło/ nie prze co innego/ iedno dla vwiárowánia ſie pożądliwey lubośći CzechRozm 162v.

»smysł pożądliwy« (1): A to mowiąc wezrzał ná nię [Anaktanabus na królową Olimpię] ſmyſlem pożądliwym [aspexit eam sensu concupiscibili] HistAl A3.

Synonimy: 1. oczekany, oczekawany, oczekiwany, spodziewany; 2. pragnący; 3. jurny.

Cf NIEPOŻĄDLIWY, POŻĄDAJĄCY, POŻĄDANY, POŻĄDNY

JR