[zaloguj się]

37. Schemat graficzny części gramatycznej.

Fakty rozpatrywane w części gramatycznej przedstawiamy w zasadzie za pomocą jednego wspólnego schematu graficznego, od którego w poszczególnych jej partiach mogą zachodzić pewne odchylenia, co jest każdorazowo zasygnalizowane w odpowiednich podrozdziałach niniejszej instrukcji (por. 44, 53, 85).
Po skróconym opisie gramatycznym lub uwadze słownej (pisanych kursywą) wypisujemy antykwą daną postać, formę gramatyczną, dźwięk lub cząstkę wyrazową, a po niej w nawiasie stawiamy liczbę frekwencyjną kursywą.
W wypadku posiadania w materiale oboczników danej postaci postępujemy w jeden z poniższych sposobów, zależnie od tego, czy zdarza się, aby w obrębie jakiegoś tekstu wystąpiły równocześnie dwie lub więcej odmianek.


a. Lokalizacje po każdej z odmianek.

Jeżeli warianty rozkładają się według tekstów, nie krzyżując się wewnątrz żadnego z nich, po zapisie formy najczęstszej i odnoszącej się do niej liczbie wymieniamy w kolejności chronologicznej kursywą wszystkie źródła, w których ten wariant występuje, wraz z liczbami frekwencyjnymi (nie stawiamy żadnej liczby, gdy forma w danym zabytku występuje jeden raz). Kolejno po przecinku notujemy następną co do częstości odmiankę, postępując dalej tak samo jak poprzednio. Powtarzamy to tyle razy, ile znaleźliśmy w materiale form obocznych. Gdy odmianka reprezentuje tylko jeden utwór, liczbę statystyczną (o ile jest ona większa niż jeden), piszemy tylko po skrócie lokalizacyjnym, np.:

apostaci LibMal (3), apostatowie SarnStat (2)
– ale:
archanjeli (1) ArtKanc.


b. Lokalizacje po łańcuchu odmianek.

Jeżeli natomiast stwierdzimy, że nie ma ścisłego rozgraniczenia form według tekstów, postępujemy następująco:
Wypisujemy obok siebie w kolejności malejącej frekwencji wszystkie postaci oboczne z ich liczbami, każdą pozycję oddzielając przecinkiem. Następnie po średniku powtarzamy zapis pierwszej odmianki (w całości lub tylko potrzebnej jej części), a po niej wymieniamy skróty tych utworów (z liczbami frekwencyjnymi), w których dana forma występuje jako wyłączna. Tak samo postępujemy z każdą kolejną, zawsze kończąc daną pozycję średnikiem. Wyczerpawszy w ten sposób utwory nieposiadające odmianek, wypisujemy pełny łańcuch oboczników, stawiając między nimi znaki stosunku, tj. dwukropki. Po ostatniej pozycji notujemy w kolejności chronologicznej źródła, w obrębie których panuje obraz pod rozpatrywanym względem niejednolity, a po każdym skrócie w nawiasie piszemy ciąg liczb (oddzielonych wzajemnie również dwukropkiem) odpowiadających kolejnością poszczególnym pozycjom wymienionego uprzednio ciągu wariantów. Jeżeli jakiś zabytek (w łańcuchu więcej niż dwuczłonowym) nie posiada którejś z wymienionych odmianek, na jej miejscu stawiamy kreskę. Łańcuchy wieloczłonowe, których właściwe odczytanie mogłoby nastręczać trudności, można dzielić na kilka krótszych, np.:

ciernie : cirnie ...; ciernie : cierznie ...; ciernie : czernie ...; ciernie : cirznie ...; ciernie : cirnie: czernie: czyrnie Mącz (7:1:12:2).
Jeżeli między odmiankami zachodzi duża dysproporcja ilościowa (orientacyjnie biorąc przekraczająca stosunek 3:1, dla postaci podhasłowych 10:1), nie wymieniamy wszystkich źródeł, lecz tylko te, które mają postać rzadszą, oraz te, w których występują oboczności.


c. Sposób mieszany.

Oczywiście odpowiednio do rzeczywistego rozkładu materiału można kombinować oba powyższe sposoby. Jeżeli np. wśród trzech wariantów jeden z nich nie wchodzi w żadne pokrzyżowania wewnątrztekstowe, piszemy skróty źródeł bezpośrednio po pierwszym wymienieniu tejże formy i potem jej już nie powtarzamy, a z pozostałymi postępujemy tak jak normalnie w typie opisanym pod b., np.:

2 sg będziecie chodzić (6), chodzić będziecie (4), będziecie chodzili (1) KołakSzczęśl; będziecie chodzić ...; chodzić będziecie ...; będziecie chodzić : chodzić będziecie ...


d. Cała egzemplifikacja z jednego źródła.

Jeżeli cały materiał odmianek pochodzi z tego samego tekstu, bezpośrednio po wymienieniu obu postaci z ich liczbami (bez żadnego znaku interpunkcyjnego) piszemy skrót utworu i w nawiasie stosunek liczbowy (będący powtórzeniem uprzednio podanych cyfr), np.:

anagyros (1), anagyrus (1) FalZioł (1:1).


e. Lokalizacja form wyjątkowych.

Formy rzadkie, a przy tym wyjątkowo interesujące, opatrujemy lokalizacją według strony. Jeżeli forma taka wystąpi w źródle, w którym istnieją oboczności, lokalizację tę piszemy w obrębie nawiasu po średniku, np.:

cesarz (3927), casarz (1); cesarz: casarz Mącz (32:1; 280c).