[zaloguj się]
[pdf]

CICHY (392) ai

comp i sup (1 + 4) (nå)ciszszy [w tym zapis: ciższy (3)].

Fleksja
sg
mNcichy, (nå)ciszszy fNcichå nNcich(e)
Gcich(e)go Gcichej Gcich(e)go
Dcichemu Dcich(e)j D
Acich(e)go, cichy Acichą Acich(e)
Icichym, cich(e)m Icichą Icichym, cichem
Lcichym Lcich(e)j Lcichym
Vcichy, nåciszszy V Vcich(e)
pl
N m pers ciszy
m an ciszy
subst ciché
G cichych
D cichym
A m pers ciché
subst ciché
I m cichymi, cich(e)mi
n cichyimi
L cichych
V m pers ciszy
subst nåciszsz(e)
inne formy
sg n G skostn - z cicha; sg n D skostn - po cichu

sg m N cichy, (nå)ciszszy (107). ◊ G cich(e)go (10). ◊ D cichemu (3); -emu (1), -(e)mu (2). ◊ A cich(e)go (13), cichy (8). ◊ I cichym (8) RejWiz, BibRadz, BielKron (2), RejPos, BudNT, CzechEp, KochFr, cich(e)m (2) RejKup, CzechRozm. ◊ L cichym (5). ◊ V cichy, nåciszszy (3). ◊ f N cichå (14). ◊ G cichej (4); -ej (1), -(e)j (3). ◊ D cich(e)j (1). ◊ A cichą (9). ◊ I cichą (8). ◊ L cich(e)j (5). ◊ n N cich(e) (6). ◊ G cich(e)go (12). ◊ A cich(e) (5). ◊ I cichym (4) WróbŻołt, RejZwierc, ModrzBaz, KmitaSpit, cichem (1) ZawJeft. ◊ L cichym (2). ◊ V cich(e) (1). ◊ N pl m pers ciszy (13). m an ciszy (1). subst ciché (12); -é (1), -(e) (11). ◊ G cichych (5). ◊ D cichym (6). ◊ A m pers ciché (13); -é (2), -(e) (11). subst ciché (6); -é (1), -(e) (5). ◊ I m cichymi (10) RejPos, BielSat, GrzegŚm, CzechRozm (4), BielSjem, LatHar, GrabowSet, cich(e)mi (5) LubPs, BibRadz (2), RejPosWstaw, WujNT. n cichyimi (1). ◊ L cichych (3). ◊ V m pers ciszy (1). subst nåciszsz(e) (1). ◊ sg G n skostn z cicha (5). ◊ D n skostn po cichu (79).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI (trzy z tych samych przykładów) – XIX w.

1. Niegłośny; bezgłośny; insonus, summissus, suppressus Cn (55): Słowem, czuſz cichym a prawdziwym. mnie łaią WróbŻołt oov; ModrzBaz 19v; Murmurillum ‒ Markotanie cziche. Calep 681b, 295a, 715b.

cichy w czym (1): Nadobny poſag tho y białey głowie/ Gdy ćicha w ſpráwách/ ćicha y w rozmowie. RejZwierc 215v.

Zwrot: peryfr. »dzwonić cichym dzwonem« = cicho wypuszczać wiatry (1): Alie niewiem czo ſię ſtalo Czos my barzo zaſmierdzyalo. Alboć kto rzygnal ogonem Albo dzwoni czyhem dzwonem. RejKup 15v.
Wyrażenia: »głos cichy« (1): Głos cienki cichy gładki á przyiemny, znamionuie cżłowieka ſpokoynego GlabGad O3v.

»cicha muzyczka« (2): może też ſobie y iáką cichą muzycżką głowkę náſzychtowáć/ á Potym ſie ſmácżno przeſpác RejZwierc 164, 102v.

Wyrażenie przyimkowe: »po cichu« (21): RejKup i7v; RejZwierz 104v; ieden moj dobry przyiaciel [...] kiedy s kim mowi/ á iż w mowie trefi ſie iákie pomilcżenie/ to wnet poćichu imuie ſie ſpiewáć GórnDworz I8v; Bo ták długo ſobie ludzie będą ſzeptáć á poćichu rády ſwe roznośić/ że s tego potym śiłny ſie ogień rozniećić może. RejZwierc 147; ZawJeft 48; CzahTr E.
Zwroty: »po cichu mowić« [szyk zmienny] (8): Zephira do Achizy po cichu mowi RejJóz F8v; RejKup h4v, h6; Mącz 239d [2 r.]; GórnDworz Cc5v; RejZwierc 45v, 109v.

»pytać po cichu« (1): PIſarz ſie miał ku pániey/ y obacżył kupiec/ Gdy go pytał poćichu/ zwierzył mu ſie głupiec. RejFig Dd7v.

»po cichu rozmawiać« (1): Abowiem pátrz gdy ná pogrzebiech bywamy [...] tedy máło odſzedſzy ná ſtronę pokiwawſzy głową poćichu ſobie rozmawiamy RejZwierc 151.

»rzec po cichu« (1): á gdy nye nálaſł yedno kilká groſſy/ rzekł po cichu Rurałowi GliczKsiąż I.

»po cichu szeptać« [szyk zmienny] (4): Kſiądz ſie do niego ſchylił/ poćichu ſzepcęcy RejFig Cc; RejZwierz 138; A tego nie bacży iż wſzytek ſwiát ſmieie ſie z niego/ á ſzepce ſobie poćichu/ ſzácuiąc ony ſproſne poſtępki iego. RejPos 228; RejZwierc 50v.

W przen (2): Potym on przy mym boku ſtáwlł ćichą nogę SapEpit A2.
Wyrażenie: »cichy szept« (1): [lipa mowi] A ia ſwym ćichym ſzeptem ſpráwić vmiem ſnádnie/ Ze człowiekowi łácno ſłodki ſen przypádnie. KochFr 43.
a. Bezgłośny, nie wydający dźwięku, milczący; taciturnus Mącz; tacitus Cn (22): Ostium taciturnissimum, Bárzo ćiche drzwi/ nie skripią nic. Mącz 438b; SkarŻyw 502; Iuż wſzyſtki rzeczy były vſkromioné Wdźięcznym pokoiem. Iuż były złożone Cichem pułnocnym/ y głuchym milczeniém ZawJeft 7.
Wyrażenia: »cicha modlitwa« (3): Ciche modlitwy przed Praefácyą/ znáczą táiemne á ſkryte mieſzkánie Páńſkie w Ephrem LatHar 79, 80 [2 r.].

»ciche podanie« = zwyczaj kościelny [szyk 3 : 2] (5): A1e pan Kryſtus nye do podánya vſtnego/ álbo y tego ćichego á zwyczáynego/ [...] ále do piſmá nas odſyła KromRozm II iv, n3v, ſ, y2; KromRozm III A4v.

»cicha sprawa« = przykład [w tym: cichą sprawą (6)] (8): á yemu [...] we wſſem/ co on bez piſmá z podánya vſtnego/ álbo też ćichey ſpráwy páńſkyey álbo Apoſtołow yego przyyął [...] zupełną wyárę dáć mamy KromRozm II t3v, h2 marg, iv, n3v, t3v, y2; KromRozm III B7v, Cv.

Szereg: »cichą sprawą a zwyczajem« (2): y owſſem y ápoſtolſkye y páńſkye vſtáwy ták piſáne/ yáko vſtmye [!] álbo ćichą ſpráwą á zwyczáyem podáne wedle potrzeby odmyenić może. KromRozm II y2; KromRozm III Cv.
Wyrażenie przyimkowe: »po cichu« (3): Bo y z onych drugich przemierzłych obycżáiow możeſz ſie ſam w ſobie poćichu náſmiać RejZwierc 73, 81, 237.
2. Pogrążony w ciszy; spokojny, łagodny, niewzburzony, nieporywisty, leniwy; bezwietrzny, nieburzliwy; zaciszny, bezpieczny; silens, tacitus Mącz, Cn; placidus, requietus, serenus, tranquillus Mącz; mitis, placatus, silentiosus Cn (41): Páſterz ſwoię trzodę páſąc/ A ná ćiche morze pátrząc. Pocżął ſam z ſobą rozmyſláć BierEz L4v; March3 V7; WróbŻołt 106/29; KromRozm I Lv; RejWiz 35, 108; Leop Ps 106/29; RejZwierz 130; Mącz 302b, 342a, 393a [2 r.], 462c [3 r.]; Prot A4; RejPos 50; Boć nie to miſtrz co ſie ná ćichey wodzie woźić vmie/ ále to więtſzy kiedy wſtáną wiátry burzki/ iż y rádzić/ y pomoc/ y rátowáć vmie RejZwierc 113, 103, 150; KochPs 81; KochPam 83 [2 r.]; tám/ iáko więc rány Zefir ná ćichym morzu podnośi báłwány KochProp 14; Acta — Cżicheſtanowisko dlia łodzi. Calep 19b; GostGosp 170 [2 r.]; GrabowSet T3v; WitosłLut A3v; KlonFlis D4v; SapEpit B; Nádbieżyć piękna Wioſná/ w ten cżás ćichey wodzie/ Możeſz zwierzyć beſpiecżnie/ wſzytki twoie łodzie. PudłDydo B2v; Y tu/ dokąd Bug ćichy wody ſwoie Nieśie do Wiſły/ dotąd imię twoie Trwáć będźie w vſtách ludu Rycerſkiego SzarzRyt Cv.

W charakterystycznych połączeniach: cichy (-a, -e) deszcz, dzień, jezioro, morze (5), noc (2), pogoda, powietrze, strumień, wiatr (6), woda (7), ziemia.

Wyrażenie: peryfr. »mieszkanie ciche« = grób (1): O mieyſce źiemne/ Toś nieprzyiemne/ Pobożnych wiele Bierzeſz/ á śmiele. W rodzicách ſzkodziſz/ Bo ie odwodziſz/ W mieſzkánia ciche/ A bárzo liche. WisznTr 21.
Szereg: »cichy i spokojny« [szyk 1 : 1] (2): Mącz 438b; Y nálezli paſzą ſytą á dobrą/ y ziemię przeſtroną/ á ćichą/ y ſpokoyną [et terram latam locis et quietam\ BudBib 1.Par 4/40.
Wyrażenia przyimkowe: »z cicha« (1): Sensim, Z lekká/ z nienacká/ z nie nagłá/ z ćichá. Mącz 382d.

»po cichu« (2): RejKup h6; Boć tákże ná ogień s przodku poćichu dmucháią RejZwierc 147.

W przen (2): Przeto ktorzy tego Duchá vcżeśnicy nie ſą/ pierśiámi ſię they mátki [...] ku żywotu nie karmią/ áni vżywáią ćichego zrzodłá z ćiáła Chryſtuſowego płynącego SkarJedn 10.
Wyrażenie: »cicha woda« = człowiek na pozór spokojny (1): Iuż ty fukay iáko chceſz przy tey ćichey wodzye/ Naydzyeſz ták potężnego coć prętko dobodzye PaprPan L3v.
3. Skromny, prosty, spokojny, pokorny, potulny, łagodny; niewojowniczy; mansuetus, mitis Mącz, Cn; modestus, placidus, promptus, requietus, sedatus, temperatus, tranquillus Mącz; mansues, permitis Cn (217): OpecŻyw 97; TarDuch C2; BielŻyw 10; HistAl D8; BielKom D3v, D5v, F5v; LubPs Kv marg; Leop Iac 3/13; Goski 15; BibRadz 1.Thess 2/7; BielKron 23, 25v, 40, 134; Mącz 228c, 325b; RejPos 289; GrzegŚm 66; KuczbKat 280; RejZwierc 139 [2 r.]; CzechRozm 114; SkarŻyw 226, 484; KochFr 91; W woźie idźie łáſkáwość y powolność ćicha: Przy woźie wiárá/ miłość/ y nádźieiá wzdycha. KochMRot C2; BielSen 12; ArtKanc P5, P7; Calep 785b; o naćiżſzy Iezu [...] rácżże mię przypuścić w pocżet y licżbę wybránych twoich. LatHar 25; Bądźćie pozdrowione naciżſze pierśi Páná Iezuſá Chryſtuſá LatHar 266, 599; ále sſtáliſmy ſię málutkimi (marg) ćichemi. 2L.G.S.(‒) miedzy wámi/ iákoby mámká ogrzewáiąc dźiatki ſwoie WujNT l.Thess 2/7, Matth 21/5; SkarKaz 638a; SkarKazSej 687b.

cichy ku komu (1): Ano ſłudze Páńſkiemu nie trzebá walcżyc/ ále ćichym być ku wſzem vcżytelnym złe ćierpiącym BudNT 2.Tim 2/24.

cichy w czym (3): Leop Eccli 5/13; RejPos 265v; Nadobny poſag tho y białey głowie/ Gdy ćicha w ſpráwách RejZwierc 215v.

W połączeniach szeregowych (10): w żywocie ſwoiem ij w vcżynku był proſty/ dobry/ ſmierny/ tzijchy/ a wielmi roſtropny OpecŻyw 4v; GlabGad N6v, O2v, P5v; Mącz 228c, 438b; RejPosWstaw [1103]v; CzechRozm 184; PaprPan T3; SkarŻyw 328; CzechEpPOrz *3v.

W charakterystycznych połączeniach: cichy(-a, -e) człowiek (5), duch (8), ludzie (4), natura, przyrodzenie.

Wyrażenia: »cichy baranek« [szyk 4 : 2] (6): A pán Iezus iako baranek cichy odpowiedziál ijm pokornie rzekątz. OpecŻyw 65; SkarŻyw 262 [2 r.], 535; SkarKaz 7a, 515b.

»cichy jako baranek« (1): A1e słowo Páńſkie [...] vmartwia thy wſzytki pożądliwośći w ludźiách/ ktorzy [...] ſtaną ſię ćichemi iáko báránkowie y gołębice BibRadz I 358d marg.

»duch cichy« [szyk 5 : 1] (6): co też może być naſkromniey w duchu ćichym y vcżćiwym [...] odpowiedam CzechEp *3v, 12, 90, 334, [387]; gdy kto/ máiąc z kim przą [...] miáſto duchá ćichego/ iákiego piſmo ś. w wiernych záleca/ gniewliwie y popędliwie/ [...] beſtyą/ świnią dziką [...] przezywa. CzechEpPOrz *3v.

»owieczka cicha« (1): gdy ná cżás náznácżony ſpráwy ſwey z Heretyki [...] iáchał: ſługá dyabelſki Heretyk on przenáięty/ zá 40 funtow ſrebrá/ na onę owiecżkę ćichą/ á broni niemáiącą vderzył SkarŻyw 373.

»serce ciche« [szyk 3 : 2] (5): Iáko ſobie pan bog lubi wtych/ ktorzy ſą ſercá ćichego RejPs 226v, 219; Abyś nam Swięty Staniſláwie dał ſerce ćiche KrowObr 174; RejZwierc 215v; Ták oni niebożętá ſobie rozmyśláli/ A ćichym ſercem tylko do Bogá wołáli. KmitaSpit B3.

»cichy żywot« = tranquilla vita Modrz, Vulg [szyk 5 : 1] (6): Gdyż ſie tobye podoba na wſſem żywot ćichy LubPs I4v; KrowObr B3; Leop 1.Tim 2/2; BiałKat 196; ModrzBaz 3; WujNT l.Tim 2/2.

Szeregi: »cichy a bojaźliwy« (1): Cżego [...] poznáć łatwye z owce/ źwyerzęcya [al]bo bydlęcyá bárzo pokornego/ ći[che]go á boyáźliwego. GliczKsiąż C8v.

»cichy i cierpliwy« (4): A1e ten poſtępek Páwłow/ iż ma przećiwną ſobie v Chriſtuſá y v niego ſámego náukę/ y roſkazánie/ przeto go żaden wierny náſládowáć nie ma: ieſli ſie niechce Chriſtuſowi ćichemu y ćierpliwemu zuchwale ſprzećiwiáć. CzechRozm 244v, 239v; CzechEp *3v; LatHar 611.

»cnotliwy i cichy« (1): Vcży zbytku/ márnośći/ nienawiſney pychy; Choćia Pan z przyrodzenia cnotliwy y ćichy. KlonWor 57.

»cichy, czysty« (1): Rozwiązawſſy grzéchy ijſté/ Vcżyń nas ciché cżyſté. OpecŻyw 190v.

»cichy, (i) dobrotliwy (a. dobry)« [szyk 3 : 1] (4): GliczKsiąż H7; BibRadz I 138c marg; Cżeladnicy niech będą poddáni we wſzey boiazni goſpodarzom/ nie iedno dobrym/ y ćichym [non tantum bonis et aquiis]/ ále y przykrym. BudNT 1.Petr 2/18; Calep 666a.

»cichy, (i) łaskawy« [szyk 4 : 1] (5): Przeto wybráli Klaudyuſá Tyberyuſá wuiá Káiuſowego zá Ceſárzá/ mężá ćichego y łáſkáwego. BielKron 141; SkarŻyw 243, 483 [2 r.]; LatHar 279.

»mierny, cichy« (2): Pirwe imię miał Iobás/ pánował w kráinie Edon [...] będąc ſtały/ mierny/ ćichy/ ſpráwiedliwy/ vcżony/ prawdę nade wſzytko miłował. BielKron 27; Mącz 443a.

»cichy a (i) miłosierny« (2): Krol polſki ćichy y miłośierny. OrzQuin D3 marg; SkarŻyw 483.

»słodki a (i) cichy a (i) wielkiego miłosierdzia« (2): Bociemes thy ieſt ſlodki á ćichy a wielkiego miłoſierdzia [suavis et mitis, et multae misericordiae] wſzytkim ktorzy ciebie wzywaią. WróbŻołt 85/5; Leop Ps 85/5.

»cichy, (a, i) pokorny« [szyk 18 : 10] (28): OpecŻyw 2v, 71v; GliczKsiąż C8v; LubPs I4v marg, V3; KrowObr 34v, 49; BielKron 166v, 168v; Mącz 302b; A Anyoły pokorne á ćiche wzyął na to mieyſce ku ſwięthey ſłużbye ſwoiey. RejPos 56v, 3v [2 r.], 288v; GrzegŚm 65, 66 [2 r.]; CzechRozm 233, 234; CzechEp 43, 316; NiemObr 18 [2 r.], 20; BielRozm 8; Calep 637a; LatHar 197; SkarKaz 515b.

»cichy a (i) pokornego serca« = mitis et humilis corde PolAnt, Vulg (8): MurzNT Matth 11/29; ábowiem on ieſt Miſtrz náſz/ ćichy á pokornego ſercá BibRadz I *7; RejPos 199, 287, 313; CzechEp 18; LatHar 533; WujNT Matth 11/29.

»prosty, cichy« [szyk 1 : 1] (2): Iakob był proſty/ ćichy/ mieſzkał domá rad. BielKron 14; SkarŻyw 470.

»cichy, (a, i) skromny« [szyk 7 : 5] (12): GlabGad N7; BielKron [3322]; Mącz 225a, 342a, 380d, 438b, 443a; RejZwierc 139, 139v, 273v; áni też oni drugiego przed vrząd przywodźili/ będąc ſkromnymi y ćichymi. CzechRozm 249, 234.

»spokojny, (i, a) cichy« = pacatus et tranquillus Mącz; quietus et tranquillus Vulg [szyk 10 : 8] (18) : GlabGad M7, M7v, O3v; Vpominam was [...] áby ſpokoyny y ćichy żywot wiedli KrowObr B3; Leop l.Tim 2/2; Mącz 208c, 302b, 342a [2 r.], 462c; BiałKat 196; RejPosWstaw [1103]v; iż ći ktorzy ſą prawdziwymi Chriſtiány/ á pod ćichem y ſpokoynem krolem żywący áni walcżą/ ani ſie walcżyć vcżą CzechRozm 112v, 252v, **6; ModrzBaz 3; Calep 810b; WujNT 1.Tim 2/2.

»cichy, sprawiedliwy« (2): thám nálazł lud nági ále pobożny/ ćichy ſpráwiedliwy/ wierny BielKron 443v, 27.

»cichy a uniżony« (1): O ſwiętha pokoro á ſerce ćiche á vniżone/ komu ie Pan z łáſki ſwey dáć racży RejPos 271v.

»cichy i uprzejmy« (1): ponieważ on będąc w kſztałćie Bożym/ nie wynośił ſię/ ále był pokornym/ ćichym y vp-rzeymym/ áby go w tym y oni bez poſwarkow náśládowáli. CzechEp 316.

Iron (1): Znam was teraz/ o pánie/ z zwyczáymi pięknémi/ Liży obraſki ćiché/ z rożumki ſtucznémi. GosłCast 30.

a. W funkcji rzeczownika (48): RejWiz 102; Leop 4.Esdr 11/42, Ps 75/10, 146/6; RejFig Ee3v; RejPos 118v, 265, 266; BielSat [14]; RejZwierc 139, 190, 227v; Ciſzy [humiles] poſiedą ziemię BudBib Ps 37/11; Sżukayćie Iehowy wſzytcy ćiſzy ziemſcy BudBib Soph 2/3, 4.Esdr 11/42, Ps 149/4, Eccli 3/19, Am 6/1; CzechRozm 119; KochPs 33, 215; BielSjem 13; GrabowSet G4; LatHar + + + v.
Fraza: »błogosławieni (a. błodzy) ciszy« [bibl. Matth 5/4] (10): OpecŻyw 42; KrowObr 34v; Błogoſláwieni ćiſſy [beati mites]: ábowiem oni poſiędą á opánuią źiemię. Leop Matth 5/4; RejPos 263v, 265 [2 r.]; RejZwierc 190; BudNT Matth 5/4; KołakSzczęśl B2; WujNT Matth 5/4.
Szeregi: »cichy, ci(e)rpliwy« [szyk 1 : 1] (2): Coś to iuż ſłyſzał [...] co ſie dzyało nád ćichymi/ nád ćirpliwymi w vćiſkach ſwoich RejPos 265v; CzechRozm 234v.

»cichy, łaskawy« (1): ćichych/ łáſkáwych/ vkłádnych/ pokornych y miłośiernych potrzebuie [Pan Bóg]. LatHar 279.

»cichy, (a, i) pokorny« [szyk 5 : 2] (7): RejPs 216; RejPos 265, 283v; CzechRozm 234v; Nie polega duch moy/ iedno ná pokornych y ćichych/ y tych ktorzy drżą na ſłowá moie. SkarŻyw 196; CzechEp 38; ReszPrz 101.

»cichy i poniżony« (1): przyidźie ten [...] ktory [...] záſtáwi ſię o ćiche y poniżone ná źiemi. SkarKaz 84b.

»cichy, skromny« [szyk 2 : 1] (3): drudzy ludzie rádzi widzą ćichego/ ſkromnego GórnDworz C8v; RejPos 265v; CzechRozm 115.

»cichy a utrapiony« (1): Ten Pan ſam k ſobye przyymuie ćiche á vtrapione LubPs ff2v.

b. O zwierzętach; niedrapieżny (8): Zaſię zwierzęta ciche, gładkie bywaią abo cienkiey ſierſci, iako ſarna zaiąc etc. GlabGad P3, E6v; WróbŻołt 67/11, V7v; Byli też tám ná tym polu ptacy bárzo ćiſzy latáiący HistAl K7, A5v; SkarŻyw 58; GosłCast 52.
4. Skryty, tajemny, niepostrzeżony; zdradliwy, podstępny; clandestinus Mącz, Calep; arcanus, clancularius, occultus Mącz; apocryphus Calep (75): A co Więc nieprzyiacioł ćichych dla nich mamy/ Chociay ſie nam kłániáią/ á my ich nie znamy. RejWiz 104v; zebrawſzy ſwe towárzyſze rozbiegłe s ćichą pomocą Thebanow/ wzyął miáſto Atheny BielKron 121, 415v; Mącz 55b; RejPos 266v; KochPs 3; KochPieś 4; KochWr 34; ZawJeft 20; Calep 203a; LatHar 578.

W charakterystycznych połączeniach: cicha(-y) krzywda, pomoc, pomsta (2), praktyka, wrzod (2), zdrada; po cichu dybać, kraść, okradac, ukraść, wykradać.

Szereg: »skryty (a) cichy, (tajemny)« [szyk 3 : 2] (5): Homo arcanus, Człowiek skryty á cichy ſam w ſobie. Mącz 14c, 55b, 258b; RejZwierc 147; Calep 81b.
Wyrażenia przyimkowe: »z cicha« (4): Tákżeć ten wilk chowány z iednym nie zoſtánie/ S ćichá pátrzy ponuro gdzye drugich doſtánie. RejWiz 77; PudłFr 56; ArtKanc 014v; GórnTroas 39.

»po cichu« = po kryjomu, ukradkiem; furtim Mącz, Calep; occulte, tacite Mącz; celatim, clanculum Calep; abscondite Vulg (53): A tak kiedy iuż ſiędą czo mnieyſzemu w worek Zawiązeſz więcż po ćichu czo nalepſzy kubek RejJóz Ov; RejWiz 27v, 92, 102; Leop Ruth 3/7; RejFig Aa3v, Aa6v, Cc2, Cc2v; RejZwierz 6v, 18v, 22, 22v, 24 (11); OrzRozm I3v; BielKron 309v; Mącz 55b, 141a, 386d, 387a, 395c, 438b; Prot D3v; RejAp 166v, Ee4v; RejPos 35v, 36, 152; BielSat D2v; ABowiem pátrz moy miły brácie iáko nas cżás iáko złodziey poćichu okrada. RejZwierc 131v, 45v, 48, 49, 90v, 96, 98, 169v; KochWz 136; Calep 178a, 203a, 442b, 1019b, 1059b; CzahTr F2.

Szeregi: »nie jawnie, ale po cichu« (1): áby wkáżdym vnieſieniu nadobnie páná przeſtrzegáli/ [...] nie iáwnie ále poćichu/ y to z dáleká náń záſzedſzy/ á iákoby z pożártku iákiego. RejZwierc 51.

»(nie) po cichu ani pokątnie« (1): A nie pytáłi ſie o nim poćichu/ áni pokątnie/ ále áż ſie tho roznioſło y do krolá RejPos 36.

»po cichu [= nieoficjalnie] a nie publice« (1): A iż przeciwko pospolitemu ruszeniu chcieli się Protestowac Sandomirscy Posłowie [...] przywiodł ie do tego Marszałek Koronny, ze do stołka przystąpiwszy tylko pocichu prostestowali [!] się przed Krolem anie publice ActReg 74.

W przen (2): Lákomſtwo ćichy tho wrzod. RejWiz 191 marg, Cc7.
5. Zestawienie w funkcji n-loc: »Cicha Sosna« (1): a od wyerzchv owyeczeowodi w wyerzch somara y wwyerzch orya az do Doncza a od Doncza po czychą soſnę LibLeg 10/72.
*** Bez wystarczającego kontekstu (3): Mymer1 24v; MurzOrt Bv; Silens, Milczący/ ćichy/ ſpokoyny. Mącz 393a.

Synonimy: 1. milczący, niegłośny; 2. spokojny; 3. bojaźliwy, cierpliwy, dobrotliwy, dobry, łaskawy, mierny, miłosierny, pokorny, poniżony, prosty, skromny, smierny, spokojny, stateczny, uniżony, utrapiony; 4. skryty, tajemny, zakryty, zdradliwy, zdradny.

Cf CICHOPĘK, CICHOŻYW

MM