[zaloguj się]
[pdf]

ŁASKAWY (963) ai

łaskawy (822), łaskaw (141).

W łaskawy oba a jasne (w tym w pierwszym a 6 r., w drugim 5 r. błędne znakowanie); w łaskaw pierwsze a jasne, drugie pochylone.

comp i sup (36 + 63) -łaskawszy (99), comp łaskawi(e)jszy (1) RejPs. ◊ sup nå- (61), nåj- (2); nå-: nåj- ModrzBaz (1 : 1), SarnStat (7 : 1); nå- (57), na- (1), n(a)- (3); nå-: na- SkarŻyw (1 : 1).

Fleksja
sg
mNłaskawy, łaskawszy, nåłaskawszy, łaskaw fNłaskawå, łaskawszå nNłaskawé, łaskawszé, nåłaskawszé, łaskawo
Głaskawégo, łaskawszégo, nåłaskawszégo Głaskawéj Głaskaw(e)go, nåłaskawsz(e)go
Dłaskawému, nåłaskawszému Dłaskaw(e)j, nåłaskawsz(e)j Dłaskaw(e)mu
Ałaskawégo, łaskawiejszégo, nåłaskawszégo, łaskawy, łaskawszy Ałaskawą Ałaskawé
Iłaskawym, nåłaskawszym, łaskawem Iłåskawą, łaskawszą Iłaskawym, łaskawszym, łaskaw(e)m, łaskawęm
Lłaskaw(e)m Lłaskaw(e)j Lłaskawym, łaskawszym, łaskaw(e)m
Vłaskawy, nåłaskawszy Vłaskawå, nåłaskawszå V
pl
N m pers łaskawi, nåłaskawszy
m an łaskawi
subst łaskawé, łaskawszé, nåłaskawszé, łaskawy
G łaskawych, nåłaskawszych
D łaskawym, łaskaw(e)m
A m pers łaskawé, łaskawszé
m an łaskaw(e)
subst łaskawé, łaskawszé
I m łaskaw(e)mi, łaskawszymi
f łaskaw(e)mi
n łaskaw(e)mi
L łaskawych
V m pers łaskawi
subst łaskaw(e), nåłaskawsz(e)

sg m N łaskawy, łaskawszy, nåłaskawszy (143), łaskaw (138); ~ (attrib) łaskawy (64); (praed) łaskawy (54), łaskaw (138); łaskawy OpecŻywList, BielŻyw, BielKom (2), LubPs, RejWiz, GrzegRóżn, SienLek (2), CzechEp, BielSjem, GrabowSet, LatHar (2), SzarzRyt; łaskåw BierRaj (3), BierEz (3), ForCnR, MiechGlab, LibLeg (7), SeklKat, GliczKsiąż (6), Leop, BibRadz (4), KochSat, GrzepGeom, GórnDworz, RejPos, HistLan, BielSpr, KochList, BiałKaz, CzechRozm (5), SkarJedn, KochFr (4), ReszList, WerKaz, ArtKanc, ActReg, Calep, KochFragJan, WyprPl, WujNT, JanNKar, KmitaSpit, CiekPotr, KlonFlis, KlonWor, RybWit; łaskawy : łaskåw OpecŻyw (2 : 1), FalZioł (1 : 1), WróbŻołt (3 : 1), RejJóz (1: 4), KrowObr (5 : 2), BielKron (6 : 28), Mącz (1 : 14), Prot (2 : 1), RejZwierc (1 : 2), BudBib (2 : 3), ModrzBazBud (1 : 1), KochPs (4 : 12), SkarŻyw (4 : 3), StryjKron (1 : 1), NiemObr (1 : 1), SkarKaz (2 : 2), CzahTr (2 : 1). ◊ G łaskawégo, łaskawszégo, nåłaskawszégo (27); -égo (5), -(e)go (22). ◊ D łaskawému, nåłaskawszému (31); -ému (3) OpecŻyw, ForCnR, Strum, -emu (2) GrzepGeom, -(e)mu (26). ◊ A łaskawégo, łaskawiejszégo, nåłaskawszégo (36), łaskawy, łaskawszy (22); -égo (4), -(e)go (32). ◊ I łaskawym, nåłaskawszym (51), łaskawem (14); -em TarDuch, RejPs (7), LibLeg, PaprUp (2): -ym : -em ZawJeft (2 : 3); ~ -em : -ém ZawJeft (2 : 1), -(e)m (11). ◊ L łaskaw(e)m (1). ◊ V łaskawy, nåłaskawszy (115). ◊ f N łaskawå, łaskawszå (19); łaskawa (1), łaskaw(a) (4); ~ (attrib) -å (10); (praed) -å (6), -a (1) OpecŻyw. ◊ G łaskawéj (20); -éj (4), -(e)j (16). ◊ D łaskaw(e)j, nåłaskawsz(e)j (5). ◊ A łaskawą (57). ◊ I łåskawą, łaskawszą (10). ◊ L łaskaw(e)j (4). ◊ V łaskawå, nåłaskawszå (19); -å (14), -(a) (5). n N łaskawé, łaskawszé, nåłaskawszé (16), łaskawo (1); -é (3), -(e) (13); ~ (attrib) -é (11); (praed) -é (4), -o (1); -é : -o OrzRozm (1 : 1). ◊ G łaskaw(e)go, nåłaskawsz(e)go (26). ◊ D łaskaw(e)mu (1). ◊ A łaskawé (54); -é (10), -(e) (44). ◊ I łaskawym, łaskawszym (14), łaskaw(e)m (3), łaskawęm (1); -(e)m ModrzBaz; -ęm MurzNT; -ym : -(e)m RejPs (1 : 2). ◊ L łaskawym, łaskawszym (2) RejPos, łaskaw(e)m (2) RejPs. ◊ pl N m pers łaskawi, nåłaskawszy (28). m an łaskawi (1). subst łaskawé, łaskawszé, nåłaskawszé (19), łaskawy (1); -é (2), -(e) (17); ~ (attrib) -é (1); (praed) -é (1) KochCz, -y (1) RejZwierc. ◊ G łaskawych, nåłaskawszych (22). ◊ D łaskawym (3) RejZwierc, KlonŻal, GrabPosR, łaskaw(e)m (1) ZapWar. ◊ A m pers łaskawé, łaskawszé (5); -é (3), -(e) (2). m an łaskaw(e) (1). subst łaskawé, łaskawszé (21); -é (3), -(e) (18). ◊ I m łaskaw(e)mi (1) BielSpr, łaskawszymi (1) StryjKron. f łaskaw(e)mi (3). n łaskaw(e)mi (5). ◊ L łaskawych (3). ◊ V m pers łaskawi (8). subst łaskaw(e), nåłaskawsz(e) (3).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XIX w.

1. Życzliwy, przyjazny, pełen dobroci (o stosunku wyższego, np. wiekiem, urzędem lub jakąkolwiek sytuacją społeczną, do niższego; także o stosunku Boga do człowieka); clemens Modrz, Calag, Cn; benignus Modrz, JanStat, Cn; exorabilis, observans Mącz; propitius Calep; affabilis, aequabilis, aequum et bonum amans, civilis, comis, commodus, iustus, decoctus, facilis, incruentus, indulgens, iustus, lenis, liquidus, mansvetus, pacificus, placatus, placidus, sequens Cn; humanus Modrz; eucharis Vulg (921): BierRaj 23v; BierEz F2v; Niedoſitz ſie mu widzialo bytz naſſym panem ij laſkawym oytcem/ ale nad to/ z ſweé láſki/ chciál ſie nam ſtatz naſſym braciſſkiem. OpecŻyw 16, 10, 40v, 73v, 95, 115 (8); OpecŻywSandR nlb 4; PatKaz III 91, 121, 142; prosza myly panovye aby mya V.M. raczyly oddeslacz nalaskavy rosąth krolya iego mylosczy ZapWar 1528 nr 2457; BartBydg 31b; TarDuch D; BielŻyw nlb 5; y dzyekowal waſſchey Kro mczi yako ſwoyemv prziyaczyelyowy [...] za laſkawam odpowyecz y za poſelſthwo czoſz powyedzyal przeſz naſſche poſſli. LibLeg 11/183v, 11/33, 141; WróbŻołt K7v; tobie [Panie] poruczamy nędzne duſſe naſſe właskawą opiekę twą RejPs 45v; RAcz miły panie łaskawe błogoſlawienſtwo vczynic nam tu wiernemu zebraniu twemu RejPs 96v, 27 [2 r.], 39, 43v, 113, 127v (49); SeklWyzn e4v; RejJóz H4v; SeklKat O, Zv; HistAl G2; Tą świętá Hiſtoriá o wiernyi prośbie i łaſkawęm wyſłuchaniu tyi niewiaſty Kananeiſkiéi MurzNT 78; Diar 71; BielKom D4; Láſkáwy yeſt [Pan] á w gnyewye nic nye popędliwy/ Owſſem w miłoſierdzyeńſtwye wyelkim litośćiwy. LubPs ee6v, D, G, O5, bb, bb4, ee5; GroicPorz c4, hh2, hh2v; RejWiz 33v marg, 128v marg, 140, 143; KrowObr 46v, 216; Leop Ps 97/9, Eccli 6/5; BielKron 99, 199, 203, 204, 211 (8); Observans, Báczny/ chutliwy/ wzgląd máyący/ łáskáwy. Mącz 389b, 225b, 227a, 270a; OrzQuin O4v; GórnDworz S8; A Pan Bog łáſkáwy wáſz/ ktory was wezwał do wiecżney chwały ſwoiey/ ten vtwirdzi á vmocni was RejPos 47v, 68, 84v, 111v, 118v, 200v (10); BiałKat 58v, 198v; KuczbKat 375; RejZwierc 5v, 78v, 106v, 109, 229 (8); bądźćie álbo ſtráchem wielkim nieprzyiaćielowi/ álbo lithość łáſkáwą okażćie/ poyśrodká tu nie trzebá BielSpr 46, 45v, 46v; WujJud 76v; RejPosWstaw 111; Okázuy ſię łáſkáwym w zgromádzeniu [amicabilem te fac congregationi] vbogich BudBib Eccli 4/7, 3.Reg 20/31, 2.Par 10/7; MycPrz I A3; PaprPan Y4, Cc3v; KarnNap F, F3v; Wſzákże nie omyli nas w zapłáćie/ on nayłáſkáwſzy niebieſki Oćiec [benignissimus pater coelestis] ModrzBaz [38]v, 20, 47v, 68, 80v; SkarJedn 313; KochOdpr B4; Calag 231a; á mnie wboiu krwáwym Ieſteś obrońcą záwżdy łáſkáwym. KochPs 208, 24, 33, 44, 111, 138 (11); SkarŻyw 120 [2 r.] 173 [2 r.], [197]; StryjKron 230, 462, 612; KochJez B4; To ia tedy przedſię biorąc/ te ſwoie zabáwy Wam poſyłam/ proſząc o chęć y pozor łáſkáwy. KlonŻal A2v; KochPhaen 1; WerGośc 250; WisznTr 4; BielSjem 33; KochPieś 7; KochTarn 73 [2 r.]; ArtKanc A10v, A13, H17v, I17v, K12 (10); PaprUp F2; Ten [Pan Bog] ſam walczy/ ón prawdą ſam włáda y práwem: A kto ma ſpráwiedliwſzą/ vzna go łáſkáwém. ZawJeft 13, 5, 7, 9, 22, 25; Ia tobie dźięki cżynię/ żeś godnym vcżynił Mnie twoich świątośći: á to/ comći był przewinił Odpuśćiłeś łáſkáwy GrabowSet P3v, Cv, E2, H4, N, N2v (11); KochFrag 21; LatHar 79 [2 r.], 109, 140, 143, 521, 575; WujNT 1.Cor 13/4; JanNKarKoch F; KlonKr C4v; GosłCast 69; PaxLiz B2v, C2v; SkarKazSej 673b; SapEpit B3v; ZbylPrzyg B3, B4v [2 r.]; SzarzRyt Bv, D4.

łaskawy do kogo (1): wierzę/ że Bog będąc iuż do narodu ludzkiego łáſkáwſzy/ dodawałći rády gdyś to piſał. ModrzBazBud ¶5v.

łaskawy komu, czemu (53 : 4): BierEz L2; y brátá ſwego wezḿcýe a idzcýe do męża a bog moy wſſechmogący vtzyni go wam łáſkawego a puśtzi zwami brata waſſego HistJóz C4v; FalZioł IV 34b; á zdami ſie ſnadz nawięczſſemi prozbami trudno ćie ſobie mam łáſkáwieyſſego vczynić. RejPs 31; GliczKsiąż G7v; OrzList d, d2; GrzegRóżn D; Mącz 121d; OrzQuin A3v; GórnDworz Mm2v; GrzepGeom B3, K4v; RejZwierc 119; Strum A2; A vſłyſzyćie w ſwé vſzy/ Iáko łáſkaw pan méy duſzy. KochPs 95, 175; SkarŻyw 412; MWilkHist B2; WerKaz 275; ZawJeft 12, 17; Phil M2, Q3; GórnTroas 47; GrabPospR Lv; KochFrag 22; SiebRozmyśl Hv; PaxLiz B2v. Cf »być łaskaw«.

łaskawy ku komu, ku czemu (5 : 1): Twarz ſucha á rozwlokła vkazuie cżłowieka [...] trudnich obicżaiow, wſzako ku vproſzeniu łaſkawego GlabGad N2; A ták według tey náuki Sabelliuſzowey y mybyſmy Bogá nie mieli Oycem/ áni miłoſiernym/ áni ku nam łáſkawym GrzegRóżn B2; Mącz 510b; HistRzym 27v. Cf »być łaskaw«.

łaskawy przeciw(ko) komu (5): Mącz 157b, 510a; Tyś móy obrońcá: Ciebiem ia łáſkáwym znał przećiw ſobie záwżdy w boiu krwáwym. KochPs 204; SkarKaz 348a. Cf »być łaskaw«.

łaskawy na kogo, na co (157 : 9): ForCnR A4; Iſcie on o tym nie piſze Gdy dwa dobrzy thowarzyſze Ieden ſie z drugim zabawi Zwłaſzcża gdy na ſię łaskawi RejJóz E6v; GliczKsiąż B7v, C2v, M7; KrowObr 53, 55v, 212; BielKron 73, 187v; Odio esse omnibus et in odio esse apud omnes, Nikogo nie mieć ná ſię łáskáwego. Mącz 259d, 128b, 274c, 301c, 389c, 423c, 473d; GrzepGeom B3v; RejPos 98; RejZwierc 210; RejPosWstaw [412]v; Strum R; Bo wźięli ſobie ná tákich vcżtach w obycżay pić zá zdrowie niektorych ná ſię łáſkáwych [pro salute aliquorum gratiosorum bibendi]. ModrzBaz 54; SkarŻyw 98; KochFr 52; KochWz 137; ReszList 187; WerKaz 283; ArtKanc D19v, G13v; ActReg 157; WujNT Luc 1/30, s. 540; SarnStat 863; SkarKaz 209a, 611a; RybWit B3v. Cf »być łaskaw«.

łaskaw nad czym (2): a [Panie święty, ojcze] bądź laſkaw nad mnoſtwem zloſcy naſſey. BierRaj 23, 22.

łaskawy w czym (1): w bakaniu grozny/ w vpominaniu/ laſkawy lubiezny/ mily ij weſoly OpecŻywList Cv.

W formułach modlitewnych (zawsze V, najczęściej sup) [tym: najłaskawszy (-a) (Boże) Ojcze (10), Pani (4), Panie (Boże) (11), (Panie) Jezu (Chryste) (18)] (58): BierRaj 17v; Przeto cie iuż proſimy Iezu mily/ laſkawy panie/ wezrzy dzis miłoſiernym okiem na twé ſtworzenijé OpecŻyw 141 v; O nálaſkawſſy/ o námiloſiernieyſſy/ ij nálutoſciwſſy boże oytcże/ ienże zwykles dawatz miloſierdzie grzéſſnym ciebie proſſącym/ racż ſie dzis ſmilowatz nad iedynym ſynem twym OpecŻyw 132, 18, 20v, 99, 103, 139v (13); PatKaz I 18 [2 r.]; TarDuch D; Łáſkáwa Pánno ty nas záchoway o Máryá/ ktoraś ieſt koniec y potzątek. KrowObr 173, 148v, 164v, 166v, 173v; RejPos 134; ArtKanc A14, A16v, H7v, H17v, K8v, T5v; Chwalę ćię o nawyżſzy y nałáſkáwſzy Boże LatHar 44; RAcż przyiąć nałáſkáwſzy BOże [...] tę poſługę powinną náſzę LatHar 50; Boże wielce łáſkáwy/ zmiłuy ſię náde mną. LatHar 611, 23, 24, 25, 44, 84 (29).

W formułach grzecznościowych i dyplomatycznych, w listach i dedykacjach [w tym: V (65), D (30); łaskawy (-a) (moj, a. swoj, a. nasz) pan (a. przyjaciel, a. dobrodziej) (65), czytelnik (30), pani (8), przyjaciel (6), przyjaźń (3); łaskawy wielce (5), osobliwie (4), zawżdy (4)] (126): BierEz Mv; [Wie]lmozney y ſláchetney pányey Annye z Iaroſláwiá Kaſſtellánce Woynickiey [...] pániey moyey nałáſkáwſſey/ Yeronym Wiyetor Ympreſſor/ Służbę ſwą pokorną ij vkłonę powyáda. March1Wiet Av, Av [2 r.]; ForCnR Wiet Av; BielŻyw nlb 2, 5; GlabGad Av, A3v; Cznemu y dobrze ſławnemu riczerzowi, Panu Mikołaiowi Oporowſkiemu [...] panu ſwemu łaſkawemu M. Andrzey Glaber z Kobylina ſłużbę y powolnoſć ſwą wſkazuie. MiechGlab ktv; ZapWar 1537 nr 2494; LibLeg 7/10v, 11/162v, 164v [2 r.], 165, 168v, 169; RejJóz A6, C2, C6, H6v, L4 (8); SeklKat A3 [2 r.], Z3; BielKom G6; GliczKsiąż F4v; GroicPorz B3v; A ták tegoć ia ſzukam moy łáſkáwy pánie/ Abych mogł mieć w ſwych myſlach ſłuſzne rozeznánie. RejWiz 47, 46, 126v, 147, 185v; A ták łáſkáwy mnie Pánie Oleſznicki, możeſz mi wáſzá M. wierzyć OrzList d2, d [2 r.], f4, g3v; BielKron 333, Mmmm2; BielKronCies Mmmm3v; Do łáskáwego á w proſthoćie Krześćiáńſkiey ſię kochaiącego cżytelniká/ proſta á kroćiuchna przedmowá. GrzegRóżn A2, A3; OrzQuin A3v; Prot C3; SienLek a4, Vvv2v; GórnDworz R6v; GrzepGeom A3 [2 r.], B3 [2 r.], K4v; HistRzym 2v, 36, 36v; GrzegŚm 67 [2 r.]; KuczbKat a2; RejZwierc A2, 28, 119, 182, 254v; KochList nlb 1, nlb 4; BudBib B, C4; Strum A2; BiałKaz M2v; BudNT przedm b, k. Ff6 [2 r.]; Otoż maſz łáſkáwy Cżytelniku dwu zacnych mężow o náſzem miłem Fricżu świádectwá/ y wielkie zálecánia. ModrzBazBud ¶6v, ¶5 [2 r.]; Páni Mádleno łáſkáwa Y Mária Iákobowá [...] Coż mi powiećie dobrego? MWilkHist C2v, B2 [2 r.], C3, Gv; StryjKron A, 1; Mam iśćie/ moy łáſkáwy Pánie Podcżáſzy/ tę w Bogu nádźieię/ iż prawdá zátłumiona [...] ná iáſnią wynidźie CzechEp 11, 9 [2 r.], 416; KochFr 15; KlonŻal A2; WerKaz 275; WisznTr 5; KochPieś 20; PudłFr 63; GórnTroas [3]; KochFrag 47; WyprPl B4v, C3v; LatHar 682; RybGęśli A4; WujNT przedm 1; JanNKar Av [2 r.]; zá pomocą łáſki Bożey Naiáſnieyſzé Kśiążę Páná Włádyſłáwá Krolá Polſkiégo [...] páná náſzégo nałáſkáwſzégo z pogánſkich błędów wywiódſzy/ zá Królá y páná ſobie wźięli. SarnStat 8, 119, 220, 993, [994], 997 [2 r.] (12); Co też W.M. mnie wielce łáſkáwym y miłośćiwym Pánom y bráćiey oſobną Kśiążecżką do wiádomośći podam. GrabPospR Lv; CzahTr A4v, K2, K3; PaxLiz E2v [2 r.]; KlonWor ded **2.

W połączeniach szeregowych (27): OpecŻyw 132; OpecŻywList Cv; March1 Wiet Av; PatKaz I 18; FalZioł V 51; BielŻyw 115; KromRozm II o3v; GroicPorz c2; KrowObr 62; BielKron 155v, 187v, 207v, [3322], 345v; Mącz 53a, 121d, 157b, 510b; SienLek 29v; RejZwierc 49v; CzechRozm 206v; [był Władysław Jagiełowic] w pracy/ y w poſtách bárdzo cierpliwy/ y trzeźwi/ bo winá nie pijał/ hoynośći zbytniey/ cnotliwy/ vkłádny/ y łáſkáwy/ też y ku nieprzyiaciołom miłoſierny/ wielkiego vmyſłu/ y ſercá wyſokiego StryjKron 607; GórnRozm D4; Iáko ſię poſtáwiſz Pánu Bogu/ tákći ſię poſtáwi P. Bog: ćichy/ łáſkáwy/ y wielkiego miłoſierdźia/ ćichych/ łáſkáwych/ vkłádnych/ pokornych y miłośiernych potrzebuie. LatHar 279, 99, 229, 482.

W przeciwstawieniach: »łaskawy ... srogi (5), straszliwy (3), surowy (3), groźny (2), mściwy (2), rozgniewany (2), chmurny, ciężki, gniewliwy, morderca, okrutnik, przeciwien, przykry, straszący, twardy, tyran« (24): Wyſłuchawać Bog kożdego/ Kto prośi z ſercá práwego: A iáko łáſkaw dobremu/ Táko też przećiwien złemu. BierEz L2; OpecŻywList C; Sędźia ták ſye w then czás przećiw człowiekowi ma ſtáwić/ áby ſye więcey widźiał być łáſkáwym Sędźiem/ niż okrutnikiem GroicPorz hh4v; KrowObr 209v; RejWiz Dd; BielKron 403v; Quanto tuus animus est natu grandior tanto ignoscentior, Imeś ſtárſzy/ tymeś łáskáwſzy/ tymeś nie ták ſurowy. Mącz 251a, 251a; GrzegŚm 56; BiałKaz H2v; nie tylko dobrym y łáſkáwym [przełożonym] ále też przikrim/ to ieſt/ ćięſzkim y ſrogim [non tantum bonis et humanis dominis sed et dyscolis, hoc est asperis et difficilibus] posłuſznemi być każą ModrzBaz 49v; SkarŻyw 142, 243 [2 r.], 298, 414; Wiem to iż vrząd káżdy/ y wſzelkie przełożeńſtwo od Bogá ieſt/ podcżas łáſkáwego/ podcżás gniewliwego. CzechRozm 246; KochSz C3v; LatHar 149, 150; RybGęśli B2v; WujNT 540; GosłCast 14; Nie dbáią twárde ſercá ná łáſkáwą mowę KlonWor 28.

W charakterystycznych połączeniach: łaskawy (-a, -e) Bog (27), chęć (3), człek (2), dar (2), dobrotliwość (4), głos (5), litość, matuchna, mąż (2), napominanie (upominanie) (7), natura (2), nauczanie (2), nauka (4), obrona (3), obrońca (4), obyczaj (2), odkupienie, odpowiedź (9), odpuszczenie, o(j)ciec (24), opatrzyciel, opieka (5), opiekalmk (opiekun) (2), pan (22), pani (3), panna (2), pokoj, pomoc (3), pomocnik, postanowienie, pozdrowienie, przestroga, przestrzeżenie, przychylność, przyjaciel (3), przyjaźń (6), przyjęcie, przyrodzenie, rozsąd, rozkazanie, sędzia (5), skłonność, sprawa (4), staranie, syn, szczodrobliwość, weźrzenie, wspomożenie (6), wysłuchanie (słyszenie) (6), zmiłowanie; barzo (11), dziwnie (2), miłościwie, nadobnie, osobliwie (6), silno, tak(o) (28), wielce (8), wielmi (5) łaskawy.

Zwroty: »by(wa)ć łaskaw« [w tym: do kogo (1), komu (25), czemu (3), ku komu (2), naprzeciw komu (1), na kogo (120), na co (9), nad czym (2); łaskaw (116), łaskawy (72)] = amare, benevolentiam erga aliquem suscipere, carum habere, impertiri clementiam Mącz; beneficum esse Modrz; benignus esse Vulg (188): Wſſakożeſli dlya odkupyenya grzeſſnich ſnyeba s ſt[ą]pyl a nyewyeſcye kananſkyey laſkaweſbil BierRaj 18v, 22, 23; BierEz P3v, Q, Rv; OpecŻyw 23, 85v, 191; ForCnR Cv; TarDuch Cv; BielŻyw 115; MiechGlab 48; LibLeg 7/34v, 35v, 37, 97v, 9/53v (8); WróbŻołt aa3v [2 r.], 124/4; RejJóz Cv [2 r.], H5v, K6, Qv; SeklKat A3; BielKom A3v, B2; GliczKsiąż Cv, N6, N8v, P5; Owſzeki ná ſlugę Bożego nienależy wáltzyć/ ále náprzećiwko wſzyſthkim łáſkáwym być KrowObr 3v, 146v, 212 [3 r.], Ss4v; RejWiz 3; Leop Num 32/5, 2.Mach 12/31; Ale Noe ználaſł łáſkę v Páná. (marg) Bog iemu był miłośćiw y łáſkaw nań BibRadz I 4b, Gen 18/3, 2.Reg 16/17, 2.Esdr 2/5; ſtrzeż tego/ ábyś Zołnierſtwá tym nie rozgniewał/ ktore wieſz iáko ná ćię ieſt łáſkáwo. OrzRozm Q4v, Q4v; A kto náſládował iego [Nerona] obycżáiow/ ná tego był łáſkaw/ y vbogáćił go vrzędy BielKron 145; [papież Agaton Sykulus] ták był łáſkáwy/ iż nigdy od ſiebie ſmutnego cżłowieká nie opuſzcżał. BielKron 166v, 17v, 35, 60v, 69, 71 (31); GrzegRóżn F3v; KochSat Bv; Cupio tuam gratiam, Radbym ábyś ná mię był łáskaw. Mącz 148d, 36c, 51b, 71d, 151a, 178a (11); Prot A3 [2 r.], B3v, Dv, E, E2; GórnDworz B3v, D4v, G6v, X4v, Mm3; Ludzie ſie pogarſzáią: iáko to iáwnie widzimy/ bo ſtárych cżáſow byli ludzie łáſkáwſzy niż dziś/ y miłoſiernieyſzy HistRzym 51; HistLan C4v; KuczbKat 420; RejZwierc B4v, 49v, Aaa, Aaa2; BielSpr 43v; KochList nlb 3; BudBib C4, 2.Esdr 2/5, Iudith 5/18 [25]; BiałKaz L4, L4v; CzechRozm 47, 80v, 199v [2 r.], 243; Bo to ná Páná zależy hámowáć y káráć nieposłuſzne sługi/ á Oycowſka rzecż ieſt łáſkáwym być y przebácżáć ſynom. ModrzBaz 20, 121 v; ModrzBazBud ¶5v, ¶6v; SkarJedn 366, 379; Calag 231b; Pánie [...] Ty bądź łáſkaw méy prośbie: á nie day mię moim Nieprzyiaćiołóm w pośmiéch KochPs 56, 52, 77, 88, 92, 142 [2 r.] (14); SkarŻyw 59, 117, 142, 180, 293 (8); StryjKron 161, 467; NiemObr 61, 113; KochFr 20 [2 r.], 65; ReszHoz 135; ArtKanc A11; ZawJeft 10, 44, 47; ActReg 164; Calep 411a; KochCz A3v; KochPij C3; KochFrag 22; KochFragJan 4; WyprPl B4v; LatHar 63; JanNKar Av; Zygmunt to ſtáry: ten iáko krol práwy Lechom poddánym był ná wſzem łáſkáwym. KlonKr F2; KmitaSpit Av; Wierzy iáko [Bóg] ieſt łáſkáwy pokutuiącym/ y odpuſzcza rad grzechy y krzywdy ſwoie SkarKaz 348a, 161a; CiekPotr 15; CzahTr A3v, F3, F4, G3v, I4; KlonFlis H5; KlonWor 4.

»łaskawego słowa [komu] nie dać« (1): Heretyckim/ Arryanow y Mánicheuſzow towárzjſtwem/ ták [św. Antoni] ſię brzydził/ iſz ich y do rozmowy nigdy nie przypuśćił: áni im łáſkáwego nigdy ſłowá nie dał/ y twarzy ku nim weſołey nie vkazał. SkarŻyw 57.

»sstać się łaskawem [komu]« (1): W tym náſz Hetman/ áby ſye rzecz ſkońcyłá práwem/ Aby mu Bóg y ludźie sſtáli ſye łáſkáwem ZawJeft 12.

»łaskawym się [komu] stawi(a)ć« [szyk zmienny] (4): Láſkáwym ſię y rozmownym káżdemu ſtáwił SkarŻyw 412, 318; Phil M2, Q3.

Wyrażenia: »łaskawe miłosierdzie« (8): TarDuch A6v; abowiem gdyſz ſie znamy być winnemi nielza nam iedno ſſukac łaskawego miłoſierdzia twego RejPs 58v, 219; SeklKat O; RejPos 183v, 240; BiałKaz M4; LatHar 95.

»łaskawe obietnice« [szyk 15 : 4] (19): RejPs 43, 61, 122, 122v, 131, 177; LubPs bb; Krolowa [...] piſáłá liſth do Ceſárzá [...] proſząc áby pámiętał ná ſwe przyrzecżenie á obietnice łáſkáwe BielKron 313v; RejPos 3v, 145, 167v, 172, 175 (7); RejZwierc 256v; WujJudConf 112v; ArtKanc K10; Y ktoż nie będźie znał/ żeś/ o Boże wiecżny/ W pełnieniu obietnic łáſkáwych/ ſtátecżny? GrabowSet V2v.

»okiem łaskawym« = ochotnie; in bono oculo PolAnt (2): Oddaway Nawysſzemu vpominki według iego ſzcżodrobliwośći przećiwko tobie/ y dochody z pracey twey okiem łáſkáwym. BudBib Eccli 35/10, Eccli 35/8.

»łaskawa (prze-, roz)mowa, rzecz« [szyk 4 : 3] (5 : 2): OpecŻyw 47, 84, 136v; KrowObr 47v; BielSpr 45v; O iáka łáſkáwa rozmowá/ á iako Bog wſzechmogący do náſzych ſię ludzkich obycżáiow ſchyla SkarŻyw 285; KlonWor 28.

»łaskawe słowa, słowo« [szyk 8 : 2] (8 : 2): OpecŻyw 119; RejPs 178, 188; Bog możny [...] vpádłego cżłowieká ku vznániu iego przywodzić racży/ mowiąc kniemu łáſkáwemi ſłowy ſwoiemi RejPos 234v, 71v, 324v; RejPosWstaw 22v; SkarŻyw 57, 142; KochFr 32.

»łaskawe(-a) szczęście, fata, fortuna« (2 : 1 : 1): StryjWjaz A2v; ZawJeft 21, 30; O wychowáńcże ſzcżeśćia łáſkáwego GrochKal 11.

»jako [kto] łaskawy« [w tym: ociec (8), matka (2), przyjaciel (2)] [szyk zmienny] (21): March1 Wiet A2; a tak onich mial [Jezus] pilnoſtz iako laſkawá matka o dziátkach ſwych OpecŻyw 40, 171; o czo pokornye proscha yako panow moych laskavych. ZapWar 1528 nr 2457; RejPs 109v, 167v; zatho proſchi hoſpodar moy thwoyey Kro. mczi yako prziyaczyelya ſſwego laſkawego y ſtharſchego. LibLeg 11/167v, 11/165; SeklKat N4, N4v; RejKupSekl a4; GroicPorz Bv; Leop Sap 11/11; Wyſsimirus iáko ſwobodny á łáſkáwy mąż vczynił wſzytko dla niego/ wroćił mu co pobral y ziednał ſie ſnim BielKron 340; RejPos 337v; KochPs 154; SkarŻyw 359; ArtKanc T6; KmitaPsal A3v; Zá cżym ty Pánie mnie y moie ſpráwy Weś pod ſkrzydłá ſwoie iáko Bog łáſkáwy. CzahTr B3v; LatHar 14.

Wyrażenia metonimiczne na oznaczenie łaskawości:»łaskawe(-y) oko, wzrok« [w tym: wejźrzeć łaskawem okiem (a. wzrokiem) (6), obrocić łaskawe oko (3), ukazać łaskawy wzrok (2)] [szyk 11 : 6] (14 : 3): PatKaz I 18; TarDuch C3; Ieno rácz łáſkáwem wzrokiem ſwem wezrzeć ná nas ſnádnie ſie okaże moc twa nád wſſemi możnoſćiami ziemſkiemi RejPs 120; MurzHist F4; LeszczRzecz A6v; RejAp 26v; KochPs 2, 16; KochPhaen 5; KochSz C3v; Weyźrzałeś ná nas Oycże ſwoim práwym Okiem łáſkáwym. KmitaPsal A2; ZawJeft 18; Proſzę Oycże vżycż oká łáſkáwego/ A ieſli vcżynić nie racżyſz y tego/ Day ćierpliwość w ſerce GrabowSet B2v, Cv; LatHar 239, 645; CzahTr G.

»łaskawa ręka« (8): racz miły panie nam miłoſciwie podawac: łaskawą rękę twoię gdy baczyſz ze wpadamy wgłębokie przepaſci ſproſnych grzechow naſſych RejPs 56v, 113, 192, 205v; LubPs bb2v; RejWiz 179; SkarŻyw 83; KlonKr Fv.

»łaskawe serce« (3): [Bóg] ſpráwiwſzy łaſkawe ſerce W.K.M. ku mnie/ dobrodźieyſtwem W.K.M. znácżnym racżył mię okráśić BibRadz *2; SkarŻyw 243 [2 r.].

»łaskawa(-e) twarz, oblicze« [w tym: łaskawą twarz (po-, u)znać (7), obrocić (4)] [szyk 13 : 5] (13 : 5): TarDuch C3v; RejPs 71, 96v, 148, 222v; LubPs H2v marg; GórnDworz K8, Ii2v; Strum R2; [ludzi prawdziwie rządzić] znákámi twarzi á poſtáwámi/ z ktorychby ludźie ſkromni á vkłádni łáſkawą twarz Krolewſką [regis benevolentiam] á pyſzni y nádęći/ náruſzenie łáſki poznáć mogli. ModrzBaz 20; KochPs 7; SkarŻyw 558; KochPam 82; ZawJeft 40, 41; GrochKal 2; Skłoń ku mnie łáſkáwą twarz/ porzuć gniew/ á ſwoie Miłośierdźie wzruſzyć rácż/ ná wołánie moie GrabowSet Ev; SiebRozmyśl L2v.

»łaskawe ucho, uszy« [w tym: (na-, przy-, s)kłonić ucha (a. ucho) (13)] [szyk 16 : 10] (14 : 12): RejŁas w. 74; PRoſſę moy pánie áby co nabliżey przypuſćił do łáſkáwych vſſu ſwoich/ wołanie moie [appropinquet deprecatio mea in conspectu tuo, Domine Vulg Ps 118/169] RejPs 188, 32v, 127, 170v, 197; W dzień trapienia nákłoń ku mnie vchá nałáſkáwſzego LubPs X3v, B4, D3v, Q2v, T3v, Y3v (8); KochPs 5, 33, 58, 100, 131 (8); Hániebniem zbłądźił/ iednákeś/ o Pánie/ Láſkáwe vcho miał/ ná moie łkánie GrabowSet M2v, Dv; Wykłády tych przypowieśći. Ktorym proſzę áby kożdy podał vchá łáſkáwego. CzahTr D4; SkorWinsz A2.

Szeregi: »cichy i łaskawy« [szyk 3 : 2] (5): BielKron 141; SkarŻyw 243, 483 [2 r.]; Kátholickie nátury będąc łáſkáwe y ćiche/ lepiey towárzyſtwu ludzkiemu ſłużą y ono ſpaiáią. SkarKazSej 687b. [Ponadto w połączeniach szeregowych 2 r.].

»cnotliwy a łaskawy« (1): Bacżąc drugie miáſtá cnotliwe á łáſkáwe iego [Bolesława Krzywoustego] záchowánie/ dobrewolnie ſie mu poddawáły BielKron 351. [Ponadto w połączeniach szeregowych 3 r.].

»łaskawy, (i, a) dobrotliwy« [szyk 6 : 6] (12): Mącz 36c, 114a; RejAp 83v; RejPos 337v; KuczbKat 265, 420; RejPosWstaw [212]v; Zły ieſt trwáłośći ſtroż boiaźń: á záśię dobrotliwa ku káżdemu y łáſkáwa ſkłonność wierna ieſt y do wiecznośći [benevolentia fidelis est vel ad perpetuitatem]. ModrzBaz 127; CzechRozm 113; Gdyż on ieſt nie tylko Bogiem náſzym/ ále też y oycem dobrotliwym y łáſkáwym CzechEp 271; GrabowSet C2v; LatHar 34. [Ponadto w połączeniach szeregowych 3 r.].

»łaskawy i dobrowolny« (1): A ták z pewnéy náſzéy wiádomośći máiąc doſtáteczné rozmyślenié y vmyſł łáſkáwy y dobrowolny [animo benevolo et voluntate nostra ultronea JanStat 753] [prawa odnawiamy] SarnStat 995.

»dobry, (i, a) łaskawy« [szyk 6 : 5] (11): LibLeg 11/49, 70, 162v; RejPos 145v; ModrzBaz 49v; KochPs 128, 210; PaprUp A4; Prośimy ćię/iáko tego ktoryś ieſt dobrym y łáſkáwym/ ábyś nas od wiekuiſtego potępienia obronić y vchowáć racżył. LatHar 227, 64; SkarKaz 348a. [Ponadto w połączeniach szeregowych 2 r.].

»litościwy i łaskawy« (1): Niechayże mi tá ſłábość y oźiębłość moiá [...] náchyla y ſkłánia litośćiwą y łáſkáwą Bozką dobrotliwość twoię/ do niepotężnośći moiey pośilenia LatHar 217. [Ponadto w połączeniach szeregowych 5 r.].

»łaskawy i ludzki« [szyk 1 : 1] (2): GórnDworz Mm 2v; obroć ſię á wzgorę ſię podnieś/ podeymie ćię łáſkáwy y łudzki [!] Chryſtus. SkarŻyw 120. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.].

»łacny i łaskawy« (1): Záś do łácnego vbłagánia y łáſkáwey ſkłonnośći [ad placabilitatem item et elementiam]/ temi słowy nas nápomina ModrzBaz 67v.

»łagodliwy a łaskawy« (1): Drugie [Płanety] ſą łágodliwe á bárzo łáſkáwe RejWiz 129.

»łaskawy, (a, i) miłościwy« = gratiosus et misericors PolAnt [szyk 26 : 16] (42): BierRaj 17v; OpecŻyw [61]v; RejPs 76, 92, 112, 144v; GliczKsiąż F4v; LubPs Xv, bb2v; BibRadz I 4b marg; Mącz 116c, 326c; Tu Pan dawáć racży łáſkáwą á miłośćiwą otuchę káżdemu thu ná tym ſwiecie vćiſnionemu RejAp 195, 45v; iżby y obcy cżłowiek/ y ſwoy podług godnośći znał káżdy łáſkáwą twarz/ á miłośćiwe oko páńſkie GórnDworz Ii2v, RejPos 59v, 71v, 145, 167v, 172 (14); BiałKat 31; RejZwierc A2, 256v; BudBib Ioann 4/2; BudBibKaw A3v; SkarŻyw 117; LatHar 143, 154, 645; JanNKar Bv; SiebRozmyśl L2v; GrabPospR Lv; CzahTr A4v. [Ponadto w połączeniach szeregowych 4 r.].

»miłosierny, (a, i) łaskawy« = gratiosus et misericors PolAnt [szyk 11 : 10] (21): ForCnR C3; TarDuch C7v; abychmy teſz naſladuiąc woley ſwiętey iego znali go łaskawego miłoſiernego krola gdy ſtanie w ſrogoſci maieſtatu ſwego RejPs 97; BibRadz 2.Esdr 9/31; GrzegRóżn B2, D, F3v; Mącz 116c, 241b; HistRzym 51; RejPos 134; RejZwierc 256; BudBib 2.Esdr 9/31; BiałKaz H2v; CzechEp 319; NiemObr 113; Calep 862a; LatHar 32, 71; SiebRozmyśl Hv; Trzebá żebychmy pilnie Páná Bogá/ o miłośierne wſpomożenie/ y łáſkáwą obronę w ták nálegáiącym y poblizkim niebeśpieczeńſtwie prośili. VotSzl Bv. [Ponadto w połączeniach szeregowych 8 r.].

»łaskawy, (a, i) miły« [szyk 5 : 4] (9): abychmy tam mogli patrzyc nałaskawe a miłe ſwięte oblicze twoye RejPs 71, 142; LibLeg 11/168v; Mącz 51b [2 r.], 56d; RejPos 3v; Pátrzże ná zachod ſłońcá kto też z námi ſiedzi/ Chociay są náſzy mili łáſkáwi ſąſiedzi. RejZwierc 246; WujNT przedm 1. [Ponadto w połączeniach szeregowych 5 r.].

»łaskawy a ochotny« (1): Lew ſie łaśi/ igra/ głáſkáć ſie dopuśći onemu po kim łáſkáwe á ochotne dobrodzieyſtwo zna. RejZwierc 97.

»łaskawy i pokorny« (1): cżemu niepodnoſiſs ſertza twégo ku milému bogu/ mowiątz pokornym ſercem/ ku twému łaſkawému ij pokornému panu OpecŻyw 135.

»przejednany i łaskawy« (1): Będąc vſpráwiedliwieni z wiáry/ mamy Bogá przeiednánego y ná ſię łáſkáwego/ ktoregoſmy przed tym mieli dla grzechow rozgniewánego WujNT 540.

»przyjacielski i łaskawy« (1): vczyniwſzy táką tránſactcią przyiaćielſką y łáſkáwą, z wielką ſławą ſwą, dał mu ná to przywiléy ten. SarnStat 1141.

»sprawiedliwy, (a) łaskawy« = aequus et benignus Modrz (2): ModrzBaz 58v; [o Stefanie Batorym] Bo kto ćiebie nie mnieyſzy? práwie bez rownośći/ W rádźie/ w mowie/ w dowćipie/ w vmyſłu miernośći? Kto rownie ſpráwiedliwy? kto łáſkáwy? SzarzRyt C2v. [Ponadto w połączeniach szeregowych 5 r.].

»łaskawy i szczery« (1): [obywatelów ziemie Bełskiej do Korony wzięliśmy] zá przypátrzeniém Królewſkim vważáiąc ſłuſznie ich przerzeczoną wiárę łáſkáwą y ſczérą przychylnośćią vmyſłu [pio et sincero mentis affectu JanStat 796] SarnStat 1053.

»łaskawy i szczodrobliwy« = benignus et liberalis JanStat [szyk 1 : 1] (2): Przeto tedy yáko máło ſſcżodrobliwych á łáſkáwych ludzi/ ták też máło vcżonych. GliczKsiąż M7v; SarnStat 842. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.].

»łaskawy, (a) ubłagany« [szyk 1 : 1] (2): Rozumye tho Cicero/ iż nyemáſz nic lepſſego nád łáſkáwego á vbłágánego cżłowieká GliczKsiąż G2; á iętym á związánym/ ábych opowiedał miłoſierdzie [...] á látá y cżáſy iuż vbłagáńſze/iuż łáſkáwſze od Bogá oycá ſwego. RejPos 118v.

»użyty i łaskawy« (1): panowie iego pytáli go [Attyli]/ cżemu ſię nád zwycżay ſwoy ták vżytym y łáſkáwym ábo przelękłym Papieżowi ſtáwił: iſz iáko zwyćiężony vćiekał SkarŻyw 318.

»wdzięczny a (i) łaskawy« (3): RejAp 37; A iákoż ſie tu przełożeni ſwiátá tego nie máią ćiſnąć do tey łodki iego/ á do tego ſłowá ſwiętego/ á do tych ták wdzyęcżnych á łáſkáwych obyetnic iego RejPos 175, 274v. [Ponadto w połączeniach szeregowych 3 r.].

»łaskawy a zbawienny« (1): wſzákże cżáſu przyſcia onego dniá wielkiego/ kiedy iuż ſtąd przechodzić będzyemy/ vkaże ſie nam P. Kriſtus łáſkáwym á zbáwiennym RejPosWstaw [1102]v.

Iron. »pan łaskawy« (3): Bo ſą drudzy co ie więc by niechcieli poią. Leie mu w gárdło dzbanem to zá zdrowie twego/ Ktoby mu go nie życżył páná łáſkáwego. RejWiz 73; Albo kijem przetrzeźwią páná łáſkáwego. Pewnie ſie tám przeſzuma ták nie przeſypiáiąc RejZwierc 252, 61.

a. Przyjemny, wdzięczny (2): Zefir ná ćichym morzu podnośi báłwány/ Ná piérwſzym ſłońcá wſchodźie/ któré póki czuią Láſkáwy wiátr/ leniwo naprzód poſtępuią/ Potym zá dużſzym duchem co raz gęſtſzé wſtáią KochProp 14; Tu iuż morzá ſzeptánié łáſkáwé náſtáło/ A wiátrowi ná dálſzy czás fuków nie sſtáło. GórnTroas 18.
2. Łagodny, niesurowy; mitis, clemens Cn (35): RejPs 188v; RejKup ee2v [2 r.]; KromRozm II m2v; LubPs B2; A ieſliby ſye łacwi ku karániu okázował/ vpokorzáiąc ſye y vniżáiąc/ tedy łáſkáwſzym karánim tho ieſt ná pieniądzoch álbo ſyedzenim ma być karan. GroicPorz k; RejWiz 121; BielKron 73v; RejAp 28, 45v, 164, Ee4v; Gdzie y ſam Pan náſz zá nimi łáſkáwą ſentencią wydáć racżył/ powiedáiąc: iż to ieſt wola Oycá moiego áby żaden s tych málucżkich nie zginął. RejPos 153, 17, 67v, 169v, 181v, 229; SkarŻyw 262, 598; Więc práwá łáſkáwe máćie/ á ludźie pod tem prawem żyiąc/ okrućieńſtwá nád ſwą bráćią nieſłychánego vżywáią. GórnRozm D3, D2, D3 [4 r.].

łaskawy przeciw komu (1): Ale im [zakon] łáſkáwſſy yeſt przećiw tym/ ktorzy ſye po wyſtęmpye ſwym vznawáyą/ á do Bogá vćyekáyą/ tym ſroſſſſey karze tych/ ktorzy ták obfitey łáſki bożey źle vżywáyą KromRozm II m2v.

W przeciwstawieniu: »srogi ... łaskawy« (2): RejKup cc3; á iż ten zakon ták ſrogi/ kthory nas iáko kát mordował/ zábijał/ á vſtháwicżnie oſkarżał przed oblicżnoſcią Páná náſzego/ łáſkáwſzy vcżynić racżył [Zbawiciel] RejPos 179v.

W charakterystycznych połączeniach: łaskawy(-a, -e) dekret (6), karanie (3), kaźń, prawo (6), sąd (6), sentencyja (2), zakon (10).

Szeregi: »lżejszy i łaskawszy« (1): náuká piękna o iſthnośći Páná Kriſtuſowey/ y iáko nam ieſth w imię iego y lżeyſzy y łáſkáwſzy zakon vſtáwion. RejPos 229 marg.

»(łacny), łaskawy a miłościwy« [szyk zmienny] (2): RejAp 28v; O miły wſzechmocny Pánie tocieś łácny/ łáſkáwy/ á miłośćiwy zakon nápiſáć racżył w tych nędznych ſercach náſzych RejPos 181.

»łaskawy a (i) miłosierny« [szyk 1 : 1] (2): RejPos 230v; Zátym przyſzedł do nich Pan Bog do Ráiu/ pozywáć ie ná miłośierny y łáſkáwy ſąd ſwoy/ nie ná potępienie SkarŻyw 262.

»sprawiedliwy a łaskawy« (1): owſſem záwżdy [język mój] wyſpiewawáć muſi łáſkáwe ſlowá twoie á ſpráwiedliwe náwſſem á łáſkáwe ſądy twoie. RejPos 188.

3. Oswojony (o zwierzętach); blandus, cicur, manum patiens, mitigatus, placidus Cn (6): Merkuriuſz (ktory to vmiał) przemienił ſie w Wołu pięknego/ chodził miedzy pánnámi łáſkáwy. BielKron 48v, 48v; SienLek 174; Iáko łáſkáwe beſtye/ báránki/ konie/ pieſki/ kotki/ káżdy rad widźi: ták człowiek ćichy káżdemu miły ieſt. SkarKaz 638a.

W przeciwstawieniach: »łaskawy ... dziki, płochy« (2): Zaſię gdy był pytan iako ſie vcżoni od nieucżonych dzieli, odpowiedział, iako łaſkawi koniowie od płochych. BielŻyw 58; SkarŻyw 259.

4. Faworyzowany, obdarzony łaskami [od kogo] (1): Gdy obacżył lud y ięzyk Zydowſki ná ſwiecie być naſtárſzy/ y od Bogá łáſkáwy/ kochał ſie [Ptolomeus Filadelfus] w ich kſięgach BielKron 128v.

Synonimy: 1. dobrotliwy, dobrowolny, dobry, litościwy, ludzki, łacny, łagodliwy, łagodny, miłościwy, miłosierny, miły, przyjacielski, szczery, szczodrobliwy, ubłagany, użyty; a. łagodny, przyjemny, wdzięczny; 2. lekki.

Cf ŁASKLIWY, NIEŁASKAWY

LW