[zaloguj się]
[pdf]

DOPIERAĆ SIĘ (28) vb impf

dopierać się (22), dopirać się (6); dopierać się GliczKsiąż (3), Mącz, RejPos, NiemObr, KlonŻal, KochFrag, KlonWor; dopirać się BartBydg, Diar; dopierać się : dopirać się BielKron (11 : 1), ModrzBaz (1 : 2), CzechEp (1 : 1).

sie (18), się (10).

o oraz a jasne; -é- (1) KochFrag, -e- (1) Mącz.

Fleksja
inf dopierać się
indicativus
praes
sg pl
2 dopieråsz się
3 dopierå się dopierają się
praet
sg pl
3 m dopieråł się m pers dopierali się
f dopierała się m an
conditionalis
sg
3 m by się dopieråł

inf dopierać się (6). ◊ praes 2 sg dopieråsz się (1). ◊ 3 sg dopierå się (6). ◊ 3 pl dopierają się (1). ◊ praet 3 sg m dopieråł się (7). f dopierała się (1). ◊ 3 pl m pers dopierali się (3). ◊ con 3 sg m by się dopieråł (2). ◊ part praes act dopierając się (1).

Sł stp, Cn brak, Linde XVI w. s.v. dopierać.

Domagać się, nalegać, żądać; exigere BartBydg; despondere Mącz (28): exigere, dopiracz syą BartBydg 54.

dopierać się czego, kogo (24): [posłowie] karty tej od nich nie wzięli, bo im od panow nie była podawana, a oni się jej też nie dopirali. Diar 51; kto chce być kápłanem/ dobregoć ſie dopyera. GliczKsiąż O6, O2v, O6; iż Pruſki Miſtrz prożno ſie dopiera Prus álbo Pomorſkiey źiemie BielKron 407v, 63v, 302v, 396, 409v; Despondere sibi domum alicuius. Prziwlaſzczáć á dopieráć ſie domu cziyego/ zá to mniemáć yákoby nań przipádáć miał. Mącz 410a; oſtro ſię [Kato] Hetmáńſtwá mieyſkiego dopirał [contendit]. ModrzBaz 43v, 50, 75v; CzechEp 366; NiemObr 59; Ale iż ſie mnie znowu dopiérał król ſrogi/ Wydano mię/ vchodząc poſpolitéy trwogi KochFrag 40; KlonWor 76. Cf dopierać się czego od kogo; czego u kogo; czego na kim, Ze zdaniem dopełnieniowym, Zwrot.

dopierać się czego od kogo (1): Ale ktoby ſie też tego [mocy ziemskiej] od niego [Pana] ná ſkáżenie duſze ſwoiey dopierał/ [...] tedy ſie też nie máſz bárzo cżego nápieráć. RejPos 34.

dopierać się czego u kogo (2): A gdy ſie dopierał v Senatu obietnic zá poſpolſtwem BielKron 107v; KlonŻal D3v.

dopierać się czego na kim (1): ná ſeymie w Rádomiu dopieráli ſie [Panowie litewscy] thego ná Michále Glińſkim co im zá winę miał dáwáć/ iáko powiedał przed krolem. BielKron 402v.

Ze zdaniem dopełnieniowym (1): ná kthorym [sejmie] ſie śláchta dopieráłá thego/ iżby duchowni ná woynę ieźdźili BielKron 403.

Przysłowie: káżda rzecż do cżáſu idzye/ á ſwego ſie końcá dopyera GliczKsiąż O2v.
Zwrot: »gwałtem, mocą się dopierać [czego]« (1 : 1): Borochus bękárt Kolomannow/ mocą ſie dopierał kroleſtwá BielKron 302; CzechEp 366.
a. Dochodzić czego sądownie (3):
Zwrot: »dopierać się bliskością« [w tym: czego (2), czego na kim (1)] [szyk zmienny] (3): iáko Ceſarz Máxymilian z oycá ſwego Frederyká dopierał ſie też bliſkośćią kroleſtwá Węgierſkiego po Mátyaſzowey śmierći BielKron 412v, 192, 408.

Synonimy: brać się, cisnąć, przyciskać, przymuszać, przynaglać, przypiekać, żądać.

Formacje pochodne cf PRZEĆ SIĘ

Cf DOPIERANIE

LZ