[zaloguj się]
[pdf]

DYSKRECYJA (11) sb f

discrec- (4), discret- (4), diskrec- (2), dyscrec- (1).

e jasne, a pochylone.

Fleksja
sg
N dyskrecyjå
G dyskrecyjéj
D dyskrecyjéj
A dyskrecyją
I dyskrecyją
L dyskrecyj(e)j
inne sg N (lat.) - discretio

sg N dyskrecyjå (3). ◊ G dyskrecyjéj (1). ◊ D dyskrecyjéj (1). ◊ A dyskrecyją (2). ◊ I dyskrecyją (1). ◊ L dyskrecyj(e)j (1). ◊ (lat.) sg N discretio. (2).

Sł stp brak, Cn: dyszkrecyja, Linde XVI – XVIII w.

1. Rozeznanie, rozsądek, roztropność, rozwaga; considerantia, discrimen, prudentia, ratio Cn [discretio ‒ baczność BartBydg; ‒ roztropność, opatrzność, naznaczenie, rozdzielenie Mącz 49a; różność, różnica – discretio Cn] (5): GDyż w rozmyśle dobrym zależy mátká cnot Diſcretio, to ieſt/ dobré rzeczy vważenié y rozeznánié SarnStat 144; Tu diſcretiiéy, iáko zową, godźi ſię vżywáć. Bo mowią, Ignorantia non facit peccatum. SarnStat 1272.
Zwrot: »mieć [w czym] dyskrecyją« (1): Ale áby [rodzicy karali] y bácżnye y nye bez przycżyny máiąc wtim nieiaką diſkrecyią cobi było tak wcżás ábo wmyárę á práwye poprzęckę/ á nye názbyt/ áni bárzo záſępliwye. GliczKsiąż F8v.

W funkcji imienia własnego postaci literackiej (tu: personifikacja) (2): A zá nią [boginią Minerwą] dwie pánience/ iedná Diſcrecia/ A podle niey też ſtałá druga prudencia. RejWiz 27, 27 marg.

[W przen (1):
Szereg: »roztropność abo dyskrecyja« (1): roſtropność ábo dyſcrecyą/ zwał iako woznicą cnot wſzytkich. SkarŻyw 918 (Linde).]
2. Wzgląd na kogoś lub na coś; ratio, respectus, reverentia Cn (6): Pátrz iáko discrecia ieſt nádobna cnotá/ bo ciekáwa beſpiecżność/ wnet zá nią ſromotá. RejFig Aav; PudłFr 17.

dyskrecyja na kogo (2): Wſzákże też tu ma być bácznoſć/ iáko mowią diſcrecya/ ná pilnego Rzeczniká GroicPorz f; Owa nie długo/ pánie/ więcéy doſtániećie/ Nie wątpim/ diſcretią/ mieć ná nas będźiecie. PudłFr 9.

Zwrot: »[czyjej] dyskrecyjej polecić« (1): ná ktory to obiad/ iuż niepowtorzę/ ále twéy dyſcrecyéy polecę/ co przyrządźić trzebá Oczko 28.
W przen (2):
Zwrot: »być w dyskrecyjej« = być branym pod uwagę, liczyć się (2): Koſcioł pełen/ nie był tám łáńcuch w diſkreciey/ Ni złotogłow/ nie znał chłop Slácheckiey náciey. StryjWjaz C2.

Synonimy: 1. baczność, mądrość, ostrożność, rozeznanie, rozsądek, roztropność, rozwaga, uważenie; 2. baczenie, baczność, wzgląd.

WK, BC