[zaloguj się]
[pdf]

GABANIE (16) sb n

Oba a jasne, e pochylone.

Fleksja
sg pl
N gabani(e)
G gabaniå
A gabanié gabaniå
I gabanim
L gabaniu

sg N gabani(e) (7). ◊ G gabaniå (2); -å (1), -(a) (1). ◊ A gabanié (4); -é (1), -(e) (3). ◊ I gabanim (1). ◊ L gabaniu (1). ◊ pl A gabaniå (1).

Sł stp, Cn notuje, Linde bez cytatu.

1. Udręka, niepokój, prześladowanie, napastowanie, pokusa; vexatio Mymer1, Mącz, Cn; molestia Mącz; inquietatio, tentatio, vexamen Cn (13): Racż datz zgodę milowanijé/ Oddál przeciwné gabanijé. OpecŻyw 177v; Mymer1 35v; Vexatio dat intellectum, Gábánie/ trápienie dáye rozum/ po ſzkodźie polak mądry. proverbium. Mącz 491d, 229c, 491d; Lecż ná puſtyni oney ſrogie gábánia cżártowſkie odnośił. Raz przyſzedł do niego świetnie barzo y w wielkim máieſtaćie/ y rzecże mu: błogoſłáwionyś ſtárcze Abrámi/ nie máſz nád ćię wdrodze Bożey nikogoſz doſkonálſzego. SkarŻyw [236].

W charakterystycznych połączeniach: gabanie czartowskie, przeciwne.

a. Pokusa cielesna; pieszczota; lenocinium Mącz (7): Lenocinium etiam, Pieſzczotá/ gábánie/ przekwintowánie. Mącz 188d; Nocne od cżártá gábánie miáły Pánienki Stárſzey powiádáć. SkarŻyw 225 marg, 225, 226 [2 r.].
Wyrażenia: »cielestne gabanie« (1): w then cżas cżłowiek [...] drugą ſmiercią też vmiera, gdy wſzitkie cieleſne żadze [!] mądroſcią potepiaiąc [!] á ie od ſiebie zamiata y każde cieleſtne gabanie. BielŻyw 81.

»nocne gabanie« (2): Potym ieſzcże cżárt drugi raz ią nocnym gábánim ſkuśił/ y vkazał ſię iey w oſobie onego oblubieńcá/ iákoby ią z klaſztoru brał. SkarŻyw 225, 225.

2. praw. Skarżenie, prawowanie się (3): yakom ya hy przodek moy bylem wposesiey hy zatrzymalem wpokoyv vysey trzech ⟨lath⟩ hymyenye wsisthko ⟨moye⟩ sberosz vedlie prawa mego biesz zadnego (pr) gabanya thako my bog pomosz. ZapWar 1529 nr 2477; Niech by kto poń poſłány był/ á tu go ſtáwił/ żeby poznał iaki ieſt kośćielny porządek y karánie. [...] Y poſłał poń Iulianá Defenſora [...]: áby Mąż Boży prze ono gábánie krzywdy żadney niemiał. SkarŻyw 212.

gabanie od kogo (1): Máią też być y inſzy ſąſiedzi poſtronni pozwáni [...] A to dla tego/ iżby iákie gábánie od nich niebyło przy okázowániu á obwiedzyeniu gránic. UstPraw I.

Synonimy: 1. boleść, cierpienie, dręczenie, katowanie, męka, niepokoj, trapienie, trestanie, trudność; a. kuszenie.

Cf GABAĆ, NIEGABANIE

MM