A. Tworzy określenie porównawcze, w którym człon wprowadzony przez „jako” ma charakter uogólniający, metaforyczny; podstawa porównania wyrażona lub domyślna dotyczy jakości; velut(i) Vulg, PolAni, Modrz, JanStat, Cn; sicut Vulg, PolAnt, JanStat, Cn; quasi Vulg, PolAnt, Modrz; ut(i) Mącz, Cn; instar Vulg, Modrz; modo, quam, tanquam Mącz; more Cn; quemadmodum Vulg; vice Modrz [w tym: z odpowiednikami taki (38), takowy (5), ten (2)] (5956): March¹ A3v (2); March¹ Wiet A2; BierEz Cv (10); Iezus mily [...] ſſedl milcżątz iako baranek pokorny/ gdzie iedno chcieli. OpecŻyw 116v (69); ForCnR A4v (2); PatKaz I 10 (4); O muſzyl czy to bycz y był przenayczyſtſzy zyvoth w ktorym to boſtwo otpoczyualo yako wnyebye PatKaz II 47 (11); PatKaz III 90 (11); Murm 152; BartBydg 160; TarDuch A3 (9); [Skowronek] ku dołu iako kamień zlatuie ſpiewaiącz. FalZioł IV 24a (68); BielŻyw 46 (6); Takich przodkow naſzych będziemyli ſie trzymać iako płotu [...] zaiſte nieuſtąpimi w wierze krzeſcianſkiey. BielŻywGlab nlb 9; GlabGad B6 (10); Thatarzy iako pſi głodni pierwey przebieżawſzy ziemię Lublinſką, potym ku Sendomirzowi y ku Krakowowi iako mrowie przyciągnęli MiechGlab 34 (3); BierRozm 25; KłosAlg A3; March³ Vv; cuſtodi me vt pupillam oculi. Racż mie ſtrzedz iako zrzennicę oka WróbŻołt 16/8 (75); zonych roſkolſy iáko iną ſſátą zewſſąd pychą bywáią przywleczeni RejPs 106v (33); LibLeg 11/56 (4); RejRozpr B4 (10); LudWieś A4 (5); SeklWyzn c3 (3); Ktorą [cześć] ioko [!] oko w głowie Aſnadz więczey ważą ſobie RejJóz F8 (32); SeklKat H4v (14); Iede ną gus yak nagody RejKup t7v; Sercze drżi Czarta ſię boy Bo yak kat nademna ſtoy RejKup cc7 (35); RejKupSekl a3v; HistAl Av (41); KromRozm I B2 (3); MurzHist G2 (15); MurzNT Matth 10/16 (12); KromRozm II q (2); KromRozm III B2 (8); Diar 68 (2); DiarDop 100; MrowPieś A3v; BielKom A2v (19); GliczKsiąż B2 (10); Bo táka ich miłość iák máść známieniatLubPs dd3 (169); GroicPorz A4v (4); Wſzedł powiádáią ná Papieſtwo iáko Lis/ krolował iáko Lew/ y vmárł iáko pies. KrowObr 79v (36); Ale ią ćirpliwoſcią trzy iáko piołunem/ Potym powſciągliwoſcią poſyp by háłunem. Cnotą miáſto chłodnego okłáday ią wſzędy RejWiz 79 (248); Thedy zięłá boiaźń Páńſki lud/ y wyſſli wſzyſtcy iáko ieden mąż. Leop 1.Reg 11/7 (167); OrzList f3 (2); to com mowił/ tom łgał iáko pies. UstPraw A4v; RejFig Bb (7); Tákżeby właſnie miał być/ káżdy Sláchćic práwy/ Iáko ſkło przeźrzocżyſte/ miałby mieć ſwe ſpráwy. RejZwierz 81 (54); gniew twoy zápáláć ſię będźie iáko ogień? BibRadz Ps 89/47; Abowiem nowy przyiaćiel ieſt iáko nowe wino [Vinum novum, amicus novus] BibRadz Eccli 9/13 (274); By iáko z żywego źrzodłá wſzyſcy z tąd cżyrpáli BibRadzBaz ktv; Goski A10v; OrzRozm B (24); A gdyby [był] Pan zaſtępow nam nie pozoſtáwił plemieniá (to ieſt ſwiętego) bylibyſmy iáko Sodomá/ á podobni Gomorze. BielKron 93v; wy tu ſiedźićie zá Polſkim kroleſtwem iáko za murem BielKron 410 (233); GrzegRóżn A2v (9); KochSat A4v (5); KwiatKsiąż B4; Tanquam auspitium malum aliquid detestari, Odrzekáć ſie kogo yáko czego złego. Mącz 21d (95); OrzQuin B3 (22); Prot Bv (9); SarnUzn B5v (6); SienLek 2 (62); SienLekAndr a3; by iáko trąbą trąbił prawdą ſwięthą do vcha iego iuż mu nic nye pomoże RejAp 146v (187); widziáłá mi ſie oná pirwſza boleść iáko nic/ przećiwko tey wtorey GórnDworz C5v (60); HistRzym 11v (15); A coż ty o ſobie rozumieć maſz/ [...] ktoryś też ieſt iáko márne błoto przed nogámi iego/ gdyż cie ták wſzytki piſmá zową. RejPos 196 (420); RejPosWiecz² 93; BiałKat 43v (5); BielSat D2 (20); GrzegŚm A4 (3); HistLan B2 (5); KuczbKat 35 (16); Zwyerciádło álbo kſtałt w ktorym kázdy ſtan ſnádnie ſie może ſwym ſpráwam iáko we zwierciedle przypátrzyć. RejZwierc A; ábyś nie chodził iáko piąte koło miedzy ludźmi/ ktore wſzytko z drogi zbiega á ledáiáko ſie tocży RejZwierc 20v (454); RejZwierc Trzec [276]v (2); BielSpr 17v (40); KochMon 19 (3); WujJud 69 (25); WujJudConf 29v (7); KochList 1; RejPosRozpr cv (4); RejPosWstaw [21²] (4); Y służył iáákob dla Rachele śiedm lat/ y były w ocżu iego iáko dni krotkie/ bo ią miłował. BudBib Gen 29/20; pogodá cżyſta iáko złoto BudBib 289b marg (266); HistHel ktv (3); MycPrz I Cv (4); Strum O4 (5); WierKróc A2v (2); BiałKaz B4 (6); Synowie wieku tego [...] iáko aniołowie ſą [WujNT: ſą rowni ániołom] BudNT Luc 20/36 (23); A proporce roznych farb iák láſy ſie chwiały. StryjWjaz B2v (22); CzechRozm 4v (68); chłop iák Indiyſki kur ponuro krokorze. PaprPan Y3v (14); KarnNap Ev (3); ták wiele żrze/ że mu ſię brzuch wyciągnie y odmie iáko bęben ModrzBaz 52 (42); SkarJedn 12 (43); KochDryas A3; pátrz iákie orſzaki Dármoiádow zá nimi [...] Proznowánim/ á zbytkiem iáko wieprze tyią. KochOdpr C3 (5); Oczko 8 (11); KochPs 9 (53); śiwizná iáko pozew v drzwi twoich záwieſzony woła ná ćię/ ábyś ſię do ſądu gotował SkarŻyw 4 (219); KochTr 12 (2); Oto piekło maſz ſzátáná Związánego iák báráná. MWilkHist Fv (10); StryjKron 26 (22); CzechEp 344 (72); CzechEpPOrz *3v; NiemObr 13 (22); Cnotá na ćći ma doſyć: tą Zákliká ſłynie: Wſzytko inſzé/ iáko dym/ álbo mgłá przeminie. KochFr 86 (14); KochBr 151; KochPhaen 11; KochMRot A4 (3); ReszPrz 4 (14); ReszList 142 (10); WerGośc kt (16); WerKaz 276 (5); WisznTr 34 (5); BielSen 6 (3); Chłop káſzle/ z niego śmierdzi/ dziewki iáko kwiatki/ Zá niepewne bywáią z tákich oycow dziatki. BielSjem 22 (5); KochPam 80 (2); Ia ſobie ták dobrych lat doczekáć nie tuſzę: Podobno/ iáko niedźwiedź/ łápę lizáć muſzę. KochPieś 14 (20); Nos iáko ſznur vplećiony: Czoło iák mármór głádzony: [...] A oczy dwá węglá práwé. KochSob 68 (5); KochTarn 78; PudłFr 14; ArtKanc A13 (27); BielRozm 26 (3); GórnRozm A3 (11); KmitaPsal A4v (2); KochWr 27; PaprUp D3v (8); ZawJeft 8 (3); iest to rzecz iaesna [!] iako słonce na niebie ActReg 163 (5); Calep 95a (60); GostGosp 40 (4); GostGospPon 170; GostGospSieb +3; Phil L4 (2); GórnTroas 67 (7); KochCn B3; GrabowSet F4v (56); temu gwóli bydź niebogá muſzę/ Który iáko grzéch mierźi moię duſzę. KochFrag 24 (5); OrzJan 37 (4); WyprPl B3 (3); LatHar 2 (100); Liſt z drzewá lecąc iáko deżdż źiemię przyodźieie. KołakCath Cv (12); KołakSzczęśl A2 (11); Pátrz iák w tęcżę w Doedálá ſtárcá przemyślnego. RybGęśli Cv (6); Y ſłowo Boże/ nie ma być opowiedáne tym/ ktorzy go nie przyimuią; owſzem ie depcą iáko świnie: ábo ie bluznią y kąſáią iáko pśi. WujNT 30 (195); WysKaz 7 (11); JanNKar A2v (3); [kollegium] Y niechay iuż tám będźie iáko iáka Perłá náuk wſzyſtkich [sitque ibi scientiarum praevalentium margarita JanStat 216] SarnStat 196 (16); SiebRozmyśl H3v (6); GrabPospR K4v (3); KlonKr A2v (7); KmitaSpit Bv (18); PowodPr 5 (40); Ludźie bez gniewu y gorącośći [...] Ani ćiepli áni źimni: ále rozmokli iáko zmokła kokoſz SkarKaz 313b (100); VotSzl B3v; Niechcę o tobie wiedzieć, áni cię przypuśćić Do ſercá: owſzem ſtrzedz ſię pokim żyw iák ogniá CiekPotr 18 (10); CzahTr D (9); GosłCast 11 (13); PaxLiz ktv (13); Ten namilſzy okręt oyczyzny náſzey/ wſzytkich nas nieśie (marg) Oyczyzná iáko okręt. (–) SkarKazSej 667a (73); KlonFlis B2 (19); SapEpit B4v (3); Do pułnocy gáchuie/ do południá leży: A w tym nieprzepłácony cżás iák ſtrzałá bieży. KlonWor 61 (44); PudłDydo B (2); ZbylPrzyg A4 (4); SzarzRyt Cv (8).

Połączenia: »jako i« (7); Dyanie ku cżći Lánią palili/ ábowiem Dyaná leśna á podrożna bogini byłá iáko y Láni. BielKron 24v; SarnUzn H3; RejZwierc 1v; GórnRozm L4v; KochCn B4v; KmitaSpit A3 (2).

»prawie jako« (113): FalZioł V 5; pociechami prawie iako dzdzem oblewaſz wſſytki wierne ſwoie RejPs 174v (3); LibLeg 11/13v; HistAl L2v; Serce me práwye yák woſk we mnyę roſpłynęło LubPs F2 (42); RejWiz 2 (12); RejFig Cc6; RejZwierz 26; BibRadz I 3v (2); omieniałći práwie iáko iny pień śiedźi OrzRozm K4; Mącz 438d; Prot A2; RejAp 171 (6); RejPos 219 (17); HistLan F4; RejZwierc 37 (13); CzechRozm 235; PaprPan Cc3; ModrzBaz 42; SkarJedn 167; NiemObr 40; BielSen 11; KlonFlis G3v. Cf »prawie ... jako na kształt«.

»prawie ... jako na kstałt [czego]« [szyk 1 : 1] (2): Bom ya widzyał złoſniká w myſli podnyoſłego/ Práwye był yáko ná kſtałt drzewá Cedrowego LubPs K2v; RejWiz 144 v.

»rownie (...) jako« (20): RejPs 55v; ręku ich dotknięniá rownie śię lękám iako katowſkiego okrucienſtwa MurzHist O3v; RejWiz 40 (3); Leop Ier 9/3 (2); RejPos 261 (2); RejZwierc 218v (4); KochPs 25; CzechEp 122; KochFr 20; GórnRozm H3; KochCn B4v; PRáwá ſą równie iáko páięczyná KochFrag 39; GosłCast 26.

»jako ... tak(o) (a, także) (i, też), (rownie, prawie, właśnie) tak(o) (a. także (też) ... jako, tak(że) jako« (106 : 106 : 64): BierEz R4v; OpecŻyw 139v (2); PatKaz III 114; FalZioł I 16c; BielŻyw 92; RejPs 98 (4); RejRozpr B2 (2); RejKup e4 (3); HistAl C5v (2); MurzHist A3v (3); KromRozm III L7v; BielKom C6; GliczKsiąż B2 (3); Thák ſie ná nas wzburzyli yáko byſtre wody LubPs cc4v (30); KrowObr 29v (2); Iáko iny dziki wieprz ták leży w bárłogu/ Iuż ni ludzyom ni ſobie nie godzyen ni Bogu. RejWiz 30v (36); Leop Eccli 21/10 (13); OrzList d3; RejZwierz 18v (2); BibRadz Ps 90/9 (7); OrzRozm E (2); BielKron 40v (5); Mącz 50c (7); SarnUzn B4; RejAp 33v (2); iżby ſwiát wſzytek był [...] pod iednym pánem/ y w iednym práwie/ ktoreby ſwiećiło wſzytkiemu ſwiátu/ thák iáko ſwiátło ſłonecżne GórnDworz Kk5v (4); HistRzym 74; RejPos 44 (20); BiałKat 20v; KuczbKat 135; RejZwierc 1v (13); BielSpr 21; WujJud 36 (2); RejPosWstaw 41v (2); BudBib 1.Esdr 3/1 (6); CzechRozm 24 (7); PaprPan Hh (8); ModrzBaz 40 (2); SkarJedn 292; KochPs 80 (11); SkarŻyw 75 (14); ZapKościer 1580/10; CzechEp 129 (3); KochSz B3v; A iáko wieniec/ ták ſię miłość iéy źieleni KochFr 44 (3); KochBr 151 (2); Bo iákie tám zdrowie być może/ kędy ſię [...] w brzuchu tákże iáko w becżee kiſa? á duſzá miła by ẃ wánnie śiedźi. WerGośc 226 (2); PudłFr 11; ArtKanc P15v (4); GórnRozm E3 (3); KmitaPsal A3v; PaprUp A3v; Calep 447b (3); GostGosp 12 (2); GrabowSet B4v (3); LatHar 376; KołakCath B4; WujNT 21 (3); KmitaSpit B2v; SkarKaz 160a; CzahTr F2v; GosłCast 61; iáko lwi ryk/ ták poſtrách krolewſki SkarKazSej 659b (4); KlonWor **2v (2).

»jako to« (1); cżłowyek myęſzkáyąc ná ſwyecye á ſtoyąc yáko to w goſpodzye [...] báwić ſie ma ni około cżego inſſego/ áni w nicżem inſſym kocháć/ yedno w chwale Bożey. GliczKsiąż E8.

»takim (a. tym) kstałtem ... jako« (2): A tym kſtałtem ſchodzimy iáko ine świnie. RejWiz 129v; RejPos 3.

»właśnie jako« (6): Miałby być właſnie iáko Anyoł Boży/ Kogo tu pan Bog ná ſwiecie przełoży. RejZwierc 225v; KochMon 27; GrabowSet Ev; gdy kogo nie bacżnie Nieprzyiaćiel nápádnie/ y ſtráći nie znácżnie. Właśnie iák leśny zboycá co ná ludźi ſtrzeże KmitaSpit A3v (2); KlonWor 75.

B. Tworzy określenie porównawcze wskazujące na podobieństwo dwóch poszczególnych jednostek lub zjawisk; sicut Vulg, PolAnt, JanStat; iuxta, velut(i) Vulg, PolAnt; similiter atque Mącz, Cn; quam, quemadmodum, quod, ut Mącz; quasi Vulg; secundum PolAnt; aequm atque, pariter atque Cn [w tym z odpowiednikiem: taki(ż) (93), takowy(ż) (14), ten(że) (32)] (2183): ZapWar 1520 nr 2248; BierEz B4v (2); O wezwaniu drugich apoſtolow/ niepiſano iako o tych. OpecŻyw 40 (6); PatKaz I 16v; PatKaz II 73v; PatKaz III 117v (5); MetrKor 46/47 (5); TarDuch C7; Korzeń polnego kminu/ [...] iako paſternak ieſt takiego ſmaku. FalZioł I 40b; Syrzyſko tey Felchus: ieſt podobne iako Caſtoreum. FalZioł IV 35d (60); BielŻyw 15 (2); BielŻywGlab nlb 13; GlabGad B8v (9); ſą Thatharowie wloſzaczy, ktore drudzi Tatarzy Kalmucky/ to ieſt, poganmi zową, bowiem machomethowey wiary nie trzymaią, nie golą ſie też iako ini tatarowie MiechGlab 25; BierRozm 8; WróbŻołt 82/12; LibLeg 6/117v (6); RejPs 75 (2); RejJóz G4v (2); RejKup Bbv (5); HistAl H4v; KromRozm I E (2); iá tego niepozwálám/ żeby kiedy Dauid/ wtak głębokié roſpaczy piekło wſzedł iako iá MurzHist K4v; MurzNT 13v (9); MurzOrt Bv (4); KromRozm II a4v (2); Diar 36; BielKom A3; GliczKsiąż H4v; A iednáka práwie ſpráwá ſie w tym Pſalmie tocży iáko w pirwſzym LubPs dd4v (59); GroicPorz C2v (7); KrowObr 68v (8); ábyś ſtąd ſnádnieyſzy pochop miał/ iáko then młodzyeniec/ do ſłuſznieyſzego wywiádowánia twoich powinnośći cnotliwych. RejWiz A8 (7); będzie poſlugował w imię Páná Bogá ſwego/ iáko wſſyſtcy brácia iego Lewitowie Leop Deut 18/7 (16); UstPraw Bv (2); RejFig Cc4 (2); RejZwierz kt (7); lud moy niechay będźie iáko lud twoy/ y konie moie iáko konie twoie BibRadz 3.Reg 22/4; Y ktoryż ieſt narod ná źiemi iáko lud twoy Izráelſki BibRadz 1.Par 17/21 (41); OrzRozm K4 (3); miał ſyná Emeriká/ thychże cnot y obycżáiow świętych iáko ſam BielKron 299v; Piſzą że ten kámień ieſt Adámás ktory gore ogniem iáko gorá Ethná. BielKron 448v (59); GrzegRóżn C2v (7); KwiatKsiąż N2v; Mącz 272b (6); OrzQuin M4 (3); Prot Bv (3); SarnUzn C5v (2); SienLek 64 (9); RejAp 91v (4); Nieehcę ia być pánie/ iáko on/ ktory rozebrawſzy ſie do koſzule/ gorzey ſkocżył/ niż poki ſkakał w kábacie GórnDworz C8v (12); GrzepGeom K2; HistRzym 12; RejPos 121 v (57); RejPosWiecz² 94v; RejPosWiecz³ 97 (2); BiałKat 8v (9); BielSat B4; GrzegŚm 61; KuczbKat 145 (4); RejZwierc 21 (17); BielSpr 54 (2); WujJud 13v (9); RejPosRozpr cv (3); Kto iáko ty wielmożny/ w świątobliwośći ogromny chwałámi cżyniąc dziwy? BudBib Ex 15/11 (26); HistHel B; MycPrz I B2 (4); Strum B3 (2); WierKróc A2; BiałKaz Bv; BudNT Ioann 17/11 (6); Drugi Orzeł ná bramie Zamkowey miſterny/ Kłániał ſie/ chcąc być iák brát onym Liliam wierny. StryjWjaz C (3); CzechRozm 41v (28); PaprPan G3v (16); ModrzBaz 64 (5); ModrzBazBud ¶6v; SkarJedn 43 (18); ćieplice/ iáko wſzyſtki wody promienióm á ćiépłu Słonecznému/ ſą podległy Oczko 29 (2); SkarŻyw 4 (42); ZapKościer 1580/14v; StryjKron 134 (6); A pewnie też o Bibliey iako X. K. [= ksiądz kanonik] dobrze wiedzieli. CzechEp 179 (14); NiemObr 135 (3); KochFr 6 (4); KlonŻal B4 (2); KochMuza 26; ReszPrz 47; NIE pokaże mi żaden ná wſzyſtkim świećie/ tákiego drugiego Miáſtá/ iáko RZYM ReszHoz 114 (2); WerKaz 289; WisznTr 13; BielSen 16; Dobre ſą Płotná/ Sukná/ y kożuchy Polſkie/ Iáko kiedy Koleńſkie/ Moſkiewſkie/ y Włoſkie. BielSjem 24 (4); KochPieś 27; PudłFr 25; BielRozm 13 (2); GórnRozm A (4); PaprUp E4v (3); ActReg 122 (5); Calep 977b; GostGosp 58 (6); Pátroclus iák Achilles/ iż w iego vbierze GórnTroas 34 (3); GrabowSet Ov (3); WyprPl C2; LatHar 122 (12); KołakCath B4v (2); WujNT Matth 10/25 (54); WysKaz 5; JanNKarKoch E4; Téż y v nas iáko v Wenetów chćiano mieć Magiſtratum ſanitatis SarnStat 294 (53); W Tym męſtwo, dzielność, pánowáły tákie Spráwy y cnoty, iák w oycu wſzelákie. KlonKr B3v (2); KmitaSpit C3v (4); PowodPr 5 (4); SkarKaz 3a (43); CzahTr K4v; SkarKazSej 658b (8); KlonFlis Ev; SapEpit Bv (2); KlonWor 5; ZbylPrzyg A3 (2); SzarzRyt B4 (2); SzarzRytJSzarz nlb 2v.

W strukturze powtórzeniowej („jako” łączy dwie te same formy tego samego wyrazu) wyrażającej fakt, który nie wymaga dalszego komentarza (4): Mącz 97c; RejPos 230; Bo iuż łákomſthwo iáko łákomſtwo/ to wżdy potáiemnie łupi RejZwierc 75; IVż to iáko to/ kiedyś zdrów/ á piieſz do mnie/ Podobnoć y ia mogę podpić ſobie ſkromnie. KochFr 103.

Połączenia: »jako i« (676): MetrKor 31/620v (5); OpecŻyw 189v (2); PatKaz II 64v; knoth [...] toſz rychło vcżyni iako y ſirop wyſzſzey napiſany. FalZioł I 10d (42); BielŻyw 91; ocży ſą rzecż ſubtilna á gładka iako y paznochti GlabGad E6v (8); MiechGlab 21 (4); RejPs 60 (3); wſchakosch ya yednak yako y drugy ſtworzenym bozym LibLeg 11/14 (10); RejJóz L3; LibMal 1547/126 (5); SeklKat Gv; RejKup i7 (4); HistAl F5 (4); MurzHist L4 (2); MurzNT 96; KromRozm II o2; KromRozm III N3 (3); Diar 79 (5); DiarDop 114; BielKom F2v; LubPs O3 (11); GroicPorz m2 (6); KrowObr 93 (11); RejWiz 47v (3); nácżynił gáiow iáko y Acháb Krol Iſráelſki Leop 4.Reg 21/3 (22); OrzList e4v (2); UstPraw A (3); RejFig Dd8v; RejZwierz 52v (2); ieſteſmy páſtuchowie iáko y oycowie náſzy [etiam nos etiam patres nostri]. BibRadz Gen 46/34 (34); OrzRozm H2v (2); ći coby go ſłucháli/ w tákim grzechu ſą iáko y on BielKron 177 (56); GrzegRóżn I2 (3); Mącz 197a (15); OrzQuin S (2); Prot C2; SarnUzn D3v; SienLek 170 (4); RejAp AA3 (9); GórnDworz Aa5v (11); GrzepGeom Lv (3); HistRzym 28 (7); RejPos 202v (40); RejPosWiecz² 96; BiałKat 226 (2); KwiatOpis Cv; GrzegŚm 10 (4); HistLan E2; RejZwierc 40v (14); BielSpr 11 (7); WujJud 45v (11); BudBib 2.Par 6/33; HistHel B; A kiedy będzieſz chćiał ná Linijéy probowáć wagi/ tedy ſye snią ſpráwuy iáko y z Synwagą. Strum C2v (8); BiałKaz Ev (2); BudNT Act 3/13 (2); wáſz ſyn Boży [...] Bogiem też ieſt/ iako y Bog oćiec CzechRozm 50 (32); PaprPan Y3v (3); KarnNap Gv (2); ModrzBaz 105 (4); SkarJedn 196 (10); Oczko 8v (2); SkarŻyw A4v (22); KochTr 24; ZapKościer 1580/11; dał iey imię Helená/ iáko y pierwſzey Ceſárzowey ſwoiey StryjKron 125 (3); CzechEp 10 (35); NiemObr 106 (7); ReszPrz 81; WerGośc 249; WerKaz 292; GórnRozm F2; KochWr 20 (3); PaprUp B3v (2); GostGosp 34 (5); GrabowSet Q3; OrzJan 25; LatHar 145 (5); Páweł śćiętą śmierćią/ iáko y Ian Krzćićiel/ ieſt vkoronowan. WujNT 514 (56); WysKaz 45 (4); JanNKarKoch E3v (4); Gród w Piotrkowie ma bydź/ w którym wſzyſtkié ſpráwy bydź ważné máią/ iáko y w Siérádzu. SarnStat 485 (43); ZapMaz II G 97/89v; GrabPospR M2v (3); KlonKr A2; PowodPr 34; SkarKaz 206b (7); VotSzl A2; CzahTr H3v (4); GosłCast 29; PaxLiz E4; SkarKazSej 658b (5); KlonFlis H; KlonWor [H3]v; ZbylPrzyg ktv.

»prawie (...) jako« (3):LubPs N; Mącz 124b; Iedno náſládowáć onych ſwiętych Prorokow/ kthorzy nam práwie iáko ten ſwięty cżłowiek/ vkázuią tego báránká niewinnego RejPos 11.

»rownie (a. rowno) (...) jako« (11): FalZioł I 154a; Leop Deut 29/23; w onym gumnie/ Iuż dawno Swinie ryią/ rowno iáko v mnie. RejZwierz 136v; BibRadz I 108c marg; Mącz 263a; RejPos 244; RejZwierc A2v (2); NiemObr 166; PudłFr 70; GosłCast 29.

»(prosto) tak(o) (a. takież, także) ... jako (i), tak (a. takież, także) jako (i), jako (i) ... tak (a. także) (i, też, też i)« (212 : 198 : 27): BierEz N3; OpecŻyw 89; PatKaz I 12; PatKaz III 108; FalZioł II 15a (6); Ariſtoteles ſzedł do Stragiriey do ſwey krainy, aby ſie mu też tak iako Socrateſowi nie ſtało BielŻyw 87; BielŻywGlab nlb 8 (3); GlabGad B8 (3); WróbŻołt Q5v (3); LibLeg 10/69 (5); RejPs 89v (6); SeklWyzn Av; SeklKal Gv; RejKup r7v; MurzHist R4; MurzNT 81; KromRozm II q2v; LibMal 1553/178 (2); KromRozm III L7; Diar 64 (2); DiarDop 114; BielKom F2v; GliczKsiąż E7; LubPs R6 marg (7); PRzy Potocznym Sądźie Pozywánie/ [...] także ma być rozumiano/ iáko y przy wyłożonym Sądźie. GroicPorz mv (2); KrowObr 4 (7); RejWiz 151 (6); Leop 3.Mach 7/5 (3); RejZwierz 12 (4); BibRadz Num 18/30 (23); krol Abimelech/ tákież żonę ſwoię zwał ſioſtrą iáko ociec iego. BielKron 14 (12); GrzegRóżn A2; KwiatKsiąż E3v; Mącz 110c (24); OrzQuin S (2); SarnUzn D2v; SienLek 183 (2); RejAp 10v (5); GórnDworz G7 (20); GrzepGeom O4; RejPos 1 (47); RejPosWiecz² 92; BiałKat 148v (3); BielSat L3; HistLan E2; RejZwierc 139v (24); WujJud 155 (6); WujJudConf 16v (2); RejPosWstaw 41v (2); BudBib c2v; Strum Q2 (6); BiałKaz Hv; CzechRozm 7v (26); PaprPan G (6); KarnNap E4 (2); ModrzBaz [16] (5); SkarJedn 92 (13); KochOdpr C2 (2); Oczko 11v (4); KochPs 118; SkarŻyw 47 (24); StryjKron 607 (3); CzechEp 109 (7); NiemObr 95 (8); KochFr 99; KlonŻal Bv; KochBr 153; KochSz B4; ReszPrz 81; ReszList 174 (3); BielSjem 25; ArtKanc N15; BielRozm 3; PaprUp F4v (2); ActReg 30 (3); GostGosp 32 (8); GrochKal 26; GórnTroas 49 (2); OrzJan 7; LatHar 58 (9); WujNT 76 (19); WysKaz 31; Wśi klaſztorné, ták iáko ſzlácheckié, Podymné płáćić máią. SarnStat 352 (19); ZapMaz II G 97/89; GrabPospR M2v (3); KmitaSpit A2v; PowodPr 65 (2); SkarKaz 206a (11); CiekPotr 90; CzahTr H2v (2); GosłCast 29; SkarKazSej 666b (5); KlonFlis H (3); KlonWor 61 (2).

»jako też i« (6): Leop 1.Cor 9/5; Ten ſię pobożnie záchował przed Pánem we wſzytkim iáko theż y Amázyaſz oćiec iego. BibRadz 4.Reg 15/3 (2); BudBib 2.Mach 9/23; BudNT 1.Thess 4/5; SkarŻyw 300.

»też (a. także, takież) ... jako (i)« (8): LibLeg 7/68v; wſzák też Piotr zgrzeſzył iáko y Iudaſz/ gdy ſie záprzał Páná ſwoiego RejPos 290; też tákże duch święty ieſt Bog iáko oćiec CzechRozm 13v (4); CzechEp 128 (2).

»tym(że) sposobem (...) jako (i, też i), tym(że) (a. takim) obyczajem (...) jako (i), tym(że) kształtem (a. na ten kształt) (...) jako (i), tym(że) strychem jako (i)« (16 : 11 : 8 : 2): tym obyczaiem niechay będą przyprawiane, iako vkleia albo iako kleń FalZioł IV 42b (3); Diar 97; GliczKsiąż Kv; GroicPorz 1v; KrowObr 145v (2); BibRadz Ex 39/5; áby Dyanie boginiey kościoł zbudowáli ná gorze Arentynie/ tym kſtáłtem iáko w Efezye w Grecyey. BielKron 103 (6); Utinam pariter doloret tibi atque mihi dolet, Boże day to ábyś tym obyczáyem y tym ſpoſobem tego żáłował yáko y ya Mącz 279c (2); GórnDworz D7v (3); GrzepGeom P3 (2); RejPos 236; BiałKat 343v; KuczbKat 25; Strum Qv (2); SkarJedn 279; CzechEp 365; WujNT Iudae 7/7; SarnStat 460 (7).

»właśnie jako, jak właśnie« (2 : 1): PaprPan Dd2v; dłużey niż było potrzebá/ właſnie iáko ony Niewiáſty Zydowſkie w Egipcie płod donoſzony táiemnie przechowywał. StryjKron A6.

C. Wprowadza wypowiedzenie (zdanie i równoważnik zdania) porównawcze pod względem jakości; quemadmodum Vulg, PolAnt, Modrz; quasi Vulg, Modrz; quomodo Vulg, PolAnt; sicut, tanquam, ut Mącz; iuxta, secundum PolAnt; atque, quam Modrz; prout JanStat [w tym z odpowiednikiem: taki(ż) (143), takowy(ż) (26), ten(że) (35), on (2)] (5313): ListRzeź w. 41; BierRaj 16; PowUrb +3v; ZapWar 1520 nr 2259 (2); Rádá niecżáſu ſwego/ Nie cżyni zyſku żadnego: Iáko gdy deſzcż w on cżás rośi/ Kiedy oracż ſnopy nośi. BierEz K2v (3); OpecŻyw 1v (20); PatKaz I 16v; PatKaz II 48v (3); PatKaz III 95v (10); MetrKor 57/117v (3); TarDuch C2 (5); FalZioł I 28c (27); FalZiołUng V 119; BielŻyw 58 (7); BielŻywGlab nlb 8 (4); GlabGad A3 (3); MiechGlab 2 (3); BierRozm 8 (2); KłosAlg F2; LibLeg 6/78 (21); Facillis ſicut Madian et Syſare [...] Pomſci ſie nad nimi miły panie iakos ſie pomſcił nad Madian y Zizarze WróbŻołt 82/10 (16); WróbŻołtGlab A3; zebránie ludu iego zákwitnie, wmieſcach iego/ iáko gdy piękna łąká kwiećiem bywa okraſſona. RejPs 105v (17); LibMal 1543/68 (5); ConPiotr 31; SeklWyzn b4 (5); RejJóz C8 (4); SeklKat B3v (17); RejRozm 396; Bárzo tu ruſyl rozumem Iako zdechly pyes ogonem. RejKup k2 (8); RejKupSekl a7v; HistAl D6v (9); KromRozm I D4v (4); MurzHist G3 (12); MurzHistSekl ktv; MurzNT 8v (23); MurzOrt B2; KromRozm II h3 (4); KromRozm III A6v (19); Diar 48 (8); DiarDop 118 (2); BielKom G5v (4); GliczKsiąż B4 (16); LubPs A3v (9); z Láćinſkiego nieſpráwnego piſánia/ wielkie częſto ſpory [...] roſtą: gdźie ſłowo álbo wyrozumienie wątpliwe vłápić mogą/ á ná nie iáko Kot ná Myſz dybią GroicPorz ev (18); ſktorych inſze Reguły iáko Záby z błotá láżą/ álbo płyną KrowObr 135v (45); Pomyka rohátyny á gránatá máca/ A iáko łbem ſzalony po ſtronách obráca. RejWiz 13 (55); Leop Is 1/26 (57); OrzList d3v (8); UstPraw F2 (3); RejFig Bb3; Bo ſie tá [obłudność] nie zátái/ iáko ſzydło w worze/ A iáko Kot ze dzwonkiem/ ſkacżąc po komorze. RejZwierz 53v (12); á możećieli go [Boga] oſzukác iáko oſzukawaćie człowieká? BibRadz Iob 13/9 (79); OrzRozm D3v (12); Zydowie [...] nie vżywáią z námi tey obietnice tylko ſtrzegą/ iáko pies v wozá ſtrzeże ſukná á nie chodzi w nim. BielKron 13v; chodźili nágo iáko ie mátká vrodźiłá bez wſtydu/ bez boiáźni Bożey BielKron 448v (130); GrzegRóżn Cv (9); KochSat Cv; KwiatKsiąż I4v (2); Fárbá zwłaſzczá táka yáko gdy co dimem okopcą. Mącz 331a (70); OrzQuin M2v (2); Prot B (3); SarnUzn C2 (6); álem baczył co kátá zwodźiło/ iż on ſzukał żołądká iáko w wieprzu ieſt/ ktorego bydlęćiá flák tylko/ á człowieczy żołądkiem zową SienLek 95v (14); LeovPrzep B4v; A coż to zá ogień? Nie onći to iáko był zá Eliaſzá ſpadł z niebá RejAp 171; Słuchayże ty záſię niedbálcże/ á co iáko ſwiniá we błocie leżyſz w niedbáłoſciach ſwoich RejAp 178v (47); táka pani [...] gdy ſie vbierze/ iuż iáko drewno ſthoi/ á cżeka łoiowego ſłończá/ iáko Moſkwá cżáſu ná przedánie ſoboli. GórnDworz G2 (48); GrzepGeom P3v; HistRzym 50 (13); A iáko Ociec niebieſki/ y ten iego Syn ſwięty miłoſierny ieſt/ ábyś też ty był miłoſierny/ á iáko on nie poſądza/ ábyś też ty owſzem nie tylko poſądzáć miał/ ále rátował á wſpomagał gdzyebyś mogł bliźniego ſwego RejPos 173 (196); RejPosWiecz² 95 (5); RejPosWiecz³ 98v; Miáłá tedy náſtąpić inſza ofiárá/ po wygłádzónéy onéy ſtáréy/ iáko inſzy Teſtáment náſtąpił/ po ónym ſtárym BiałKat 345v (25); Zadny narod poſtronny/ nie miał tey wolnośći/ Iákośćie wy tu mieli w moiey Polſkiey włośći. BielSat Hv [idem BielSen] 19 (5); GrzegŚm 14 (3); HistLan C4v (2); KuczbKat 20 (7); dzierz ſie tego mocno iáko pijány płothá/ boć wſzytko ine ſnádnie zginąć może RejZwierc 38v; Bo iáko go ty probowáć chceſz/ wierz mi że y thy długo v niego ná probie być muśiſz. RejZwierc 89; miothał ſie práwie iáko z motyką ná ſłońce. RejZwierc [275]v (135); BielSpr 4v (22); KochMon 20 (2); Radbych żeby wſzyſcy tácy byli/ [...] iáko ia ieſtem. WujJud 143v (23); WujJudConf 180v (8); RejPosRozpr b4; RejPosWstaw [21²]v (2); BudBib Gen 48/5 (54); MycPrz II C3v (9); Strum B3 (5); WierKróc Av; BiałKaz G3v (4); Iáko mnie poſłałeś ná świát/ y ia poſłałem ie ná świát BudNT Ioann 17/18 (16); StryjWjaz C4 (2); wſzelkie kroleſtwo/ tákimże nacżyniem bronione bywa/ przez iákie z pocżątku powſtáło y iáko nábyte było. CzechRozm 254v (90); PaprPan A3v (11); KarnNap B2v (4); iákoć żywotá ſzcżęśliwego życżę/ że tego nieucżynię [At ita tibi vitam foelicem precor, ut istud non faciam] ModrzBaz 114 (22); To wſzytkoż zá iedno gdy mowią od ſyná/ iáko gdy mowią przez ſyná. SkarJedn 283 (23); Iáko mi niemal wſzyſcy obiecáli/ Ony Antenorze/ proſzę/ y ty ſpráwie Mey bądź przychylnym KochOdpr A4 (2); Oczko A3v (3); KochPs 26 (13); Szłá męcżennicá ná śmierć/ iáko inne do táńcá/ y do roſkoſznego obiádu. SkarŻyw 152 (64); KochTr 4 (3); MWilkHist K4 (2); StryjKron A5 (18); A ieſliż nie ieſt iáko Chriſtus roſkazał/ fałſzerzem ieſt. CzechEp 37 (113); CzechEpPOrz **v (5); KochJez A2v; NiemObr 19 (12); wdzięn ſzwietego iąną roku iako wyſy stoy ZapKościer 1589/87 (4); KochFr 4 (3); KlonŻal B2; KochBr 151; KochSz Bv; KochWz 137; KochMRot A4; ReszPrz 7 (3); ReszList 162 (4); WerGośc 218 (2); WerKaz 286; BielSen 19; BielSjem 12 (4); KochPieś 52; PudłFr 51 (2); Chwałá Pánu náſzemu/ Oycu niebieſkiemu/ z Duchem iego Synowi/ nas Zbáwićielowi/ iák byłá pierwey ninie/ wiecżnie nigdy nie záginie. ArtKanc Q20v (20); BielRozm 20 (2); Sędźia práwi ma śiedźieć iáko ſpráwiedliwość máluią ślepo/ y niemo GórnRozm F (13); KmitaPsal A5v; Iáko więc pioron trzáſka w niepogodné czáſy/ A niebo chmurné huczy/ y wzruſzoné láſy [...] Táki huk wſtał ná ten cżás KochProp 14; KochWr 20 (3); PaprUp B (8); ZawJeft 12; Owo tych sądow co zywo czeka iako kania dzdzu. ActReg 156 (8); Calep 252b (2); GostGosp 4 (5); GrochKal 13 (2); Phil O2; GórnTroas 29 (12); KochCn B3v; KochCzJan A2v; GrabowSet V3 (15); KochFrag 21; OrzJan 20 (3); OstrEpit A3; WyprPl A4v; LatHar 9 (37); KołakCath C (8); Tákowi zginą iák ćień márny wpada w morze KołakSzczęśl [D] (2); RybGęśli A2v (2); Ani kuśmy Chriſtuſá/ iáko niektorzy z nich kuśili/ y od wężow poginęli. Ani ſzemrzyćie: iáko niektorzy z nich ſzemráli/ y poginęli WujNT 1.Cor 10/10 (116); WysKaz 9 (6); JanNKar B3v (4); JanNKarKoch F3 (2); którzy z oboiéy ſtrony dźiedźiny mieſzkáią/ wolnie będą łowić: iáko przedtym czynili/ gdy wodá ſwym piérwſzym y ſtárym rzéczyſkiem ſzłá [prout faciebant tunc JanStat 420]. SarnStat 466 (53); SiebRozmyśl K (6); WitosłLut A2; GrabPospR K4v (3); KlonKr B2; A ći w błoćie wrzeſzcżeli prze ſwoy vpad ſłáby/ Iáko z myſzámi mowne gdy przegráły żáby. KmitaSpit C2v (9); PowodPr 2 (6); SkarKaz 1b (48); VotSzl A2v (5); CiekPotr 3 (9); CzahTr B2 (2); A iákom go ia wśćiekle z tym ſámá ſzukáłá. Niech téż wzgárdzony ćieka/ póki będę chciáłá GosłCast 62 (5); PaxLiz C2; SkarKazSej 659a (24); A ſtyr pozadu tudźież płynie w pogon/ Iáko zá rybą wodowładny ogon KlonFlis E4 (7); SapEpit A3v (3); KlonWor 13 (23); PudłDydo A4; SzarzRyt B2v (3).

W konstrukcjach z 3. os. l. poj. o znaczeniu formy nieosobowej (20): RejJóz C7v (2); NIe przećiẃ ſie iż ſłowá/ iáko piorun trzaſkał/ Ale rozum ſnadź ieſzcże/ w powiciu go záſtał. RejZwierz 51; BielKron 224v; Ruit coelum imbribus, Idzie deſzcz yáko cebrem lał. Mącz 361c; sagax canis, Cziſty łowcá/ który bieży ná ptaká yáko ſtrzelił. Mącz 364a (4); mieymy vpełną nádzieię z Dawidem o tym Pánu ſwoim/ thedy pewnie y ſpráwy náſze [...] poydą nam/ iáko ono ſtára przypowieść ieſt/ iáko wianki wił. RejZwierc 265v (5); StryjKron 702; KlonŻal D3v; żyto w rok [się] vrodźi/ drzewo kiedy porąbiſz/ iáko chłopá zábił. GostGosp 12; Gumno záwſze iáko gay: oborá iáko nátknął. GostGospPon 170; RybGęśli D; Vyźrzawſzy ią ſtrwozoną/ iák mi w łeb kiiem dał. PaxLiz Bv; Głowá byłá ogniſta iák poyżrzał ná tchorzá KlonWor **2.

Połączenia: »jako i« (286): GlabGad F6v (2); MiechGlab 35; RejPs 142v; LibMal 1543/72v; odpvſć nam/ iako y my odpvſzcżamy SeklWyzn c4v (2); LibLeg 11/168 (2); Zedac aby pan Bog dal (dobrą żonę/ męza/ dziatki/ czelać/ dobytek/ iako y tobie dał) bliznemu twemu SeklKat N2 (7); ZapWar 1547 nr 2611; KromRozm I E3; MurzHist K2v (2); MurzNT 163v marg (2); KromRozm II d2 (2); KromRozm III E7 (2); DiarDop 113 (2); GliczKsiąż C6; KrowObr 15 (13); wyznawał ſie przed Bogiem ſwoim/ iáko y przed tym był zwykł cżynić. Leop Dan 6/10 (3); RejFig Dd6; OrzList b3v; BibRadz Matth 6/12 (4); OrzRozm B; BielKron 83v (10); GrzegRóżn I4v (4); Mącz 4b (2); OrzQuin Z4v (2); RejAp 28 (3); GórnDworz Kk2 (2); GrzepGeom L4; A tu wnet pátrzay co vcżynić racżył nád onymi tłuſzcżámi/ [...] iáko y dziś cżyni nád káżdim wiernym ſwoim RejPos 81 (16); RejPosWiecz² 93v (2); BiałKat 211 (2); GrzegŚm 8 (3); KuczbKat 410 (2); BielSpr 3 (3); WujJud 14 (5); WujJudConf 83; BudNT Matth 18/33 (9); CzechRozm 32 (12); PaprPan Cc2; KarnNap F3v (2); Bo trudno temu/ ktory przywykł źle cżynić/ wźiąć przed ſię nowy nałog dobrzecżynienia/ iáko y Murzynowi trudno cżarną ſkorę w iáką inákſzą odmienić ModrzBaz 12 (2); SkarJedn kt (4); SkarŻyw A5v (4); StryjKron 502 (2); CzechEp 25 (21); NiemObr 36 (6); ReszPrz 87; WerGośc 246; WerKaz 289; PudłFr 54; ArtKanc M15v (5); GórnRozm F4v; KochWr 31; KochPij C3; OrzJan 117 (2); LatHar 578 (12); WujNT 16 (64); JanNKar C3v; SarnStat 475 (9); KmitaSpit C4; A przećię vchodząc gęſtſzych cudzołoſtw y ſproſnieyſzych ćieleſnośći/ przegląda y ćierpi poſpolitych nierządnych domow: (iáko y rynſztokow ábo gorſzych mieyſc ćierpiemy/ áby ſię cáły páłac nie pomázał. PowodPr 41 (2); SkarKaz 82b (4); VotSzl c4; SkarKazSej 665a; KlonFlis A3v.

»prawie (...) jako« (24): FalZioł IV 42c; RejJóz H3v; LubPs D3v (5); RejWiz 124; że ſie práwie wiercą iáko piſkorze pod ſolą. RejAp 136v; RejPos 156; Są práwie iáko gdy ná ſię kto cudną ſzátę oblecże/ á błotem ią vpluſka/ álbo pierzem náſtrzępi. RejZwierc 13v (4).

»rownie (...) jako, jako ... rownie« (15 : 1): FalZioł V 61v; BielŻyw 48; RejPs 107; RejWiz 52v (4); Mącz 122a; Ná Liſzáie/ rownie niemal/ iáko wprzod ná trąd námieniono/ iż korzeń bykowy rozwárzyć ná kliy w wodźie SienLek 19v; RejZwierc 21v (4); CzechRozm 215; IAko Chiron [...] Rad był kiedy prziymował [...] Nauczonégo ſyná pięknéy Kálliopy [...] Rowniem wam y ia ták rad/ zacni poetowie KochFr 99; ArtKanc Q8.

»jako ... tak(o) (a. także(ć), takież) (i, też, też i, rownie), tak(o) (a. także(ć), takież) (prawie, rownie, właśnie) ... jako (i, też), (prosto, rownie) tak (a. także, takież) jako (i, też, też i), tak jako ... tak (a. także(ć), takież) (i, też, też i), tak ... tak jako« (1536 : 528 : 506 : 24 : 1): BierEz C (8); iako mily iezus temu niemotznému niedál zdrowiá bez iego przizwoleniá/ tako téż nám niedá zbawieniá bez naſſeégo przyzwoleniá. OpecŻyw 59 (20); MetrKor 40/821 (5); PatKaz I 9v (5); PatKaz II 27v (3); PatKaz III 105v (19); HistJóz Bv; TarDuch Dv (5); iako ſłończe ydzie thakież kwiath thego ziela za ſłończem idzie FalZioł I 49c (18); BielŻyw 4 (11); BielŻywGlab nlb 8 (2); GlabGad A3v (15); MiechGlab 19 (3); BierRozm 23 (2); KłosAlg E4v; radzybyszmy napothem vyedziely zeby nam o rzeczach potrzebnych przyaslywye nam wſkazacz thak yako poczanl. LibLeg 7/37 (36); WróbŻołt L6v (20); WróbŻołtGłab A3v; RejPs 44 (12); ComCrac 18v; Thak ſzie obrocz odnyey wſchithka myſlą wſchithką wyara yako tho drewno obracza^m LibMal 1544/85v (20); LudWieś B2 (2); SeklWyzn 4 (6); RejJóz A2v (6); SeklKat Fv (17); ZapWar 1547 nr 2611 (2); RejKup g6 (7); RejKupSekl a4 (2); HistAl B (20); KromRozm I A2v (7); to tak podobna/ iako wſzyſtko morze wiednę łyſzkę wláwſzy zarás wypic MurzHist O4v (8); MurzNT 8v (16); KromRozm II d (12); KromRozm III A4v (15); Diar 21 (5); DiarDop 98 (6); BielKom B7v (5); wcżem oni ták ſye máyą yáko groch przy drodze/ káżdy ich vrwáć y vſſcżypnąć chce. GliczKsiąż B2 (63); LubPs A2 (32); GroicPorz B (9); KrowObr A3 (82); RejWiz 56v (33); wſtąpmy w przymierze: ábyś nam nic złego niecżynił/ thák iákoſmy theſz [sicut et nos] nic twego ſye nie tykáli Leop Gen 26/29 (51); OrzList d4v (6); UstPraw F3v (2);RejFig Dd; RejZwierz 31v (7); Ták iáko práwidłem nápráwuią tho co ſię vchybi przy budowániu żeby ſię śćiáná ábo mur niechylił áni ná thę áni ná onę ſtronę/ tákże grzechy máią być nápráwione ſpráwiedliwośćią BibRadz I 463d marg (81); OrzRozm A3v (25); BielKron 3v (38); BielKronCies Mmmm3; GrzegRóżn L2v; KochSat C; KwiatKsiąż Av (9); Mącz 68c (11); Mówię teraz ták przed wámi/ iáko im Pan Bóg ieſt mił OrzQuin G2v (32); Prot D; SarnUzn B (7); SienLek 21 (2); LeovPrzep C (8); RejAp 10v (34); Iáko cie widzą/ táko ćie piſzą. GórnDworz L7v (57); GrzepGeom I2v (5); HistRzym 55v (15); RejPos 3v (146); RejPosWiecz² 90v (13); RejPosWiecz³ 97v (2); BiałKat 16 (10); BielSat I4 (2); GrzegŚm 42 (4); HistLan B2 (2); KuczbKat 10 (18); RejZwierc 19 (56); BielSpr 13 (8); KochMon 20 (2); WujJud 9 (21); WujJudConf 99v (3); RejPosRozpr c2v (3); RejPosWstaw [21³] (6); (Iáko) goleni v chrome^go nie rowne/ ták przypowieść w vśćiech głupcow. BudBib Prov 26/7 (43); HistHel C3; MycPrz II C2v; Strum F3 (2); BiałKaz B3; Páná Bogá proſzę/ áby W. mć iáko pocżął/ ták y do końcá racżył w poznániu prawdy [...] pomnáżáć BudNT przedm a6v (7); StryjWjaz Av (2); Iáko przez cżłowieká śmierć: tákże też przez cżłowieká zmartwychwſtánie. CzechRozm 59 (158); PaprPan ktv (12); KarnNap B2v (8); ModrzBaz 2 (58); ModrzBazBud ¶5 (4); ModrzBazStryj ¶2v; SkarJedn 2 (42); KochOdpr A4v (2); Oczko 3v (4); KochPs 29 (30); A Theodor rzecże: Iáko Chryſtus moy Bog ieſt/ ták to prawdá co mowi Máxentius SkarŻyw 188 (87); KochTr 19 (3); MWilkHist F4 (2); StryjKron 155 (7); ZapKościer 1582/36v (5); CzechEp 4 (97); CzechEpPOrz **v (2); KochJez A2; NiemObr 8 (30); KochFr 82 (4); KlonŻal B3 (3); Bo iáko błotné żáby boćianá ſye boią. Iáko ſczurkowie kotá/ ták przed brzytwą twoią Wſzytki włoſy drżéć muſzą. KochBr 152 (2); KochDz 104 (2); KochMarsz 154; KochPhaen 5; KochWz 135; ReszPrz 9 (21); ReszHoz 114 (2); ReszList 145 (3); WerGośc 210 (7); WerKaz 276 (3); WisznTr 10 (3); BielSen 12; BielSjem 13 (2); KochPam 81; Száſuy gotowym bácznie: Oſtátek iáko zácznie Ták fortuná niech kona: raczyli łáſkáwie/ Raczyli téż ináczéy KochPieś 10 (5); KochTarn 76; PudłFr 6 (5); ArtKanc A10 (10); BielRozm 8; wy tákie práwá mieć chcećie/ ktoreby namniey nie vrazáły: proſto ták/ iáko gdyby kto ránnem będąc/ niechćiał ſię dáć inemu bárwierżowi leczyć/ iedno temu/ z ktoregoby opátrowania nie tylko boleść nie byłá/ ále żeby y roſkoſz roſłá GórnRozm D4v (25); KochWr 20 (2); PaprUp E2 (6); ZawJeft 5 (8); iako bywa Pedogryk wchorobie mniema ze go y ten obraza co na kroku od niego stoi Takze IchM wvrazie domu swego, ktokolwiek ich adwersarza nieostrze wspominał, rozumieli. ze im nie praw. ActReg 139 (15); Calep 215a (2); GostGosp 8 (12); GostGospPon 169; GrochKal 9; Phil Dv (10); GórnTroas 30 (3); KochCn B4v (2); KochCz A4 (5); KochPij C (3); GrabowSet B2v (27); KochFrag 20 (3); OrzJan 78 (4); W bębny/ trąby/ niech gráią. Lecz nie ták iák bywa/ Kiedy Mars vzbroiony ſwé igrzyſká miéwa. OstrEpit A2 (2); WyprPl A3v; iáko ſobie zá żywotá pośćielę/ ták ſię y po zeſzćiu moim wyſpię LatHar 638 (29); KołakCath C2 (6); KołakSzczęśl A2 (6); RybGęśli C4 (2); iáko oni ná on czás ſzkárádzie zbłądzili/ ſkazawſzy ná śmierć Chriſtuſá/ ták też y ći [heretycy] błądzą. WujNT 183 (227); WysKaz 3 (12); JanNKar B4 (10); JanNKarGórn H (2); SarnStat 3v (61); SiebRozmyśl K3 (4); GrabPospR K2 (5); KmitaSpit A2 (5); PowodPr 2 (20); SkarKaz 2a (65); Bo iáko oycá z roſkazánia Bożego [...] czćić/ ſłucháć/ y w potrzebách rátowáć ieſteſmy powinni: Ták oyczyznę miłowáć/ y o iey dobrym pilno rádzić/ oney bronić/ ieſtechmy obowiązáni. VotSzl A4v (5); CiekPotr 10 (12); Dźiwna przedśię rzecz, że máło nie zewſząd iáko przyſzedł, ták w tychże ſzátách co dawno, záś od nich wyſzedł GosłCast 4 (8); PaxLiz C2 (6); SkarKazSej 661b (14); A iáko rybá wodę głową porze/ Ták ſzkutá rzekę ſztabą rznie y orze. KlonFlis E4 (6); SapEpit [B2]v; KlonWor 24 (12); PudłDydo A2 (4); ZbylPrzyg A2v; SzarzRyt A3v (2). Cf Frazy.

»jako też« (39): LibLeg 10/154; SeklKat Rv; GliczKsiąż F7v (3); LubPs S6; KrowObr 62; Leop Gen 26/29; BibRadz I 353v; BielKron 288v (2); GrzegRóżn B4 (2); OrzQuin Q4; RejPos 284v (3); RejZwierc 19; RejPosWstaw [110²]v; HistHel C3; gdy mi tá zwierzchność/ ábo z ſobą ná walkę iść/ ábo kogo zábić roſkaże/ iáko też to cżyniáli Krolowie żydowſcy etc. A więc że bym też y tego cżynić nie miał? CzechRozm 251v (5); ModrzBaz 92v; Oczko 20v; SkarŻyw 456; StryjKron 41; [w stare kaftany] ſnadź y obruſy/ y zgrzebi/ y wełnę y báwełnę/ y niewiedźieć co tyle tkano/ iáko też do tego mſzału bárzo wiele y tego y owego nátkano CzechEp 241 (5); WisznTr 35; WujNT 2.Cor 1/14 (2); SarnStat 591; PowodPr 64.

»jako też i« (26): LibLeg 11/88v; MurzNT 38v; GliczKsiąż P5v; KrowObr 108; BibRadz I 111b marg; RejAp 88v; RejPos 300 (3); WujJudConf 79; BudNT przedm d; CzechRozm 156 (3); Abowiem dymy ktore z zápalenia krwie pochodzą/ ſpráwuią to/ że śię káżda rzecż więtſza widźi niżli ieſt/ iáko też y słońce zda śię być więtſze/ gdy kto ná nie przez dymy pátrzy. ModrzBaz 7v (2); SkarJedn 15; SkarŻyw 125 (2); StryjKron 21; CzechEp 293 (2); NiemObr 8; LatHar 375; SarnStat 591; tęby ſtráwę [...] koláſámi z ſobą prowádźić mogli/ iáko też y Turcy ná wielblądách noſzą GrabPospR M3v.

»tym(że) (a. takowym, takiem) sposobem (a. w ten sposób) (...) jako, (onym) (a. tym(że)) obyczajem (...) jako, tym kształtem (a. na ten kształt) (...) jako (owo, więc), tym(że) porządkiem ... jako« [szyk 45 : 18] (28 : 24 : 7 : 4): FalZioł VI 59c (4); GlabGad M; KłosAlg A4v; ZapWar 1545 nr 2646; Diar 37; Yáko wrzody/ á nyemocy/ choroby/ ktore ſą brzydliwe á myerźyone przyſtoi y należy zákrywáć/ á onych nye powyádáć/ y owſſem then ktoryby tákye ćirpyáł w zámknyenyu á mieyſcu oſobliwem leżeć á chowáć ſie ma/ tym ſpoſobem też s karánim á z bićiem rodzicy nye máyą ná kożdym mieyſcu wylátáć/ ále domá oſobliwye/ gdzyeby nikt áni widzyeć áni ſlyſſeć mogł. GliczKsiąż G4v (7); LubPs L3v; GroicPorz 12; KrowObr B4 (3); OrzRozm E4; iáko tu ná moię przyrzecżenie w cáłośći przyiechał/ tymże go obycżáiem odſyłam wezdrowiu do domu BielKron 197 (7); GrzegRóżn B2v; KochSat A2v; Mącz 233c; LeovPrzep I2v; GórnDworz R8; RejPos 316; WujJud 254v; RejPosWstaw [110²]v (2); HistHel C4v; Strum Dv; WierKróc A4; KarnNap E4; CzechRozm 137v (2); ModrzBaz 14v (5); CzechEp 48; choćia Loiki nieumiem/ tedym ie tym porządkiem prowádźił/ iáko ie poſpolićie Pápieżnicy prowádzą NiemObr 30; KochEpit A2v; ROwnie iák buyna Láni cżáſu gorącego/ Z wieliką chućią żąda źrzodłá chłodzącego; Tymże kſztałtem wielice prágnie duſzá moiá ku tobie Pánie. ArtKanc Q8; GórnRozm N; KochProp 14; KołakSzczęśl Cv; SarnStat 5v (7); KlonWor 32.

»jako więc« (34): RejWiz 18; Leop 4.Reg 21/13 (3); GórnDworz C6v (4); KuczbKat 380; A jako więc wierzch gory szara mgła odzieje, Na pasterze niedobra, ale na złodzieje lepsza niż noc, [...] Taką wtenczas kurzawę idąc poruszyli I niewymownie prędko pole przemierzyli. KochMon 19; HistHel C4v; MycPrz I [A3]; ModrzBazBud ¶6; KochOdpr B4v; KochPs 189; KochTr 7; MWilkHist H4; Iáko więc orzeł młody/ ná gniaźdźie wyſokiem Siedząc/ zá oycem pátrza nieſpuſzczónym okiem. Kiedy álbo wyſoko buia pod obłoki/ Albo prędki źwiérz goni/ [...] ten ſwéy bróni Ieſzcze niepráwie świádom/ bez obrázy góni [...] Ták ty [...] O Zacny RADZIWILE/ z napirwſzéy młodośći/ Myſliłeś [...] o miłą oyczyznę śmiele ſye záſtáwić. KochJez A2; KochPhaen 14; KochPam 88; KochProp 14; KochWr 34; KochFrag 20 (2); OstrEpit A2; KmitaSpit C5 (2); SkarKaz 159a; CzahTr H3; GosłCast 47; KlonFlis F4v (3); Suknia ná Apoſtole, iáko więc nád bloty Pozorny kwiát zákwita iákby miał być złoty. KlonWor **2.

»własnie jako, jako (...) właśnie« (12 : 2): LubPs N2; RejZwierc 90v; StryjWjaz A4; Syn potym chciał durowáć ále prętko ſkrocon / Właſnie iák żabá z wirſze thák też był wyrzucon. PaprPan Ee4; StryjKron 105; BielSen 11; PudłFr 70; WyprPl B3; Roſpuſzcżał ſwe po leśie/ áby ptaki krádli Gdźieby ie kolwiek iedno kryiomo nápádli. Właſnie iáko ná gorách Węgierſkich dźiáłáią A nád kramnicą nędzne Słowaki łápáią. KmitaSpit B2v (5); PowodPr 64.

D. Wprowadza określenie lub wypowiedzenie porównujące dwa elementy pod względem stopnia lub miary; tanquam, sicut Vulg, PolAnt; iuxta, quemadmodum PolAnt; quam, ut Mącz; atque, prout Modrz; quasi Vulg; velut(i) PolAnt (1357):