[zaloguj się]
[pdf]

KRADZIESTWO (26) sb n

kradziestwo (20), kradziectwo (6), [kradzierzstwo]; kradziestwo SeklKat (4), HistAl (2), BibRadz, Mącz (2), HistRzym, WujJud, SkarŻyw, WujNT (2), SarnStat, SkarKaz; kradziectwo OpecŻyw; kradziestwo : kradziectwo LibMal (2 : 1), GroicPorz (2 : 2).

a pochylone (w tym 1 r. błędne znakowanie); e oraz o jasne.

Fleksja
sg pl
N krådziestwo krådziestwa
G krådziestwa
D krådziestwu
A kradziestwo krådziestwa
I krådziestw(e)m
L krådziestwie

sg N krådziestwo (7). ◊ G krådziestwa (5). ◊ D krådziestwu (2). ◊ A kradziestwo (4). ◊ I krådziestw(e)m (2). ◊ L krådziestwie (1). ◊ pl N krådziestwa (3). ◊ A krådziestwa (2).

Sł stp notuje, Cn brak, Linde XVI – XVII w.

1. Potajemne przywłaszczenie (przywłaszczanie) sobie cudzych rzeczy, złodziejstwo; furtum Vulg, JanStat (22): Staniſlaw Zglvchowa o kradzieczthwo pogymani LibMal 1543/14, 1544/80, 93v, 1545/99, 1550/151; Iako ſą roſmaite kradzieſtwa/ tak też rozmayte karania pan Bog przepuſſoza. SeklKat L3, L2 [2 r.]; Zá pierwſzym kradźieſtwem ie [złodzieje] ná twarzy cechuią. GroicPorz kkv, kk, kk2, oo4v; BibRadz Lev 19 arg; Ale gdźieby (czego Boże vchoway) Student/ żak/ álbo który z przerzeczonych ná kradźieſtwie [in furto JanStat 219]/ [...] był poimany/ iuż to nie Rektorów ſąd będźie SarnStat 203; [Ieſly by ktra ſioſtra lekiego ſviątokradztwa ſie dopuſczila albo lekiego kradzierzſtua. Iako o malą rzecz [...] ma bicz poddana pod káſn [!] za vyną naviączſzą StatNorb 58v].

W połączeniach szeregowych (5): SeklKat F2v; HistAl K2; Ze żaden grzech/ żadne krádźieſtwo / żadna niecżyftość/ żadne cudzołoſtwo nie dźieie ſie od cżłowieká/ ktoregoby Pan Bog w cżłowiecże nieſpráwił. WujJud 218; Abowiem z ſercá wychodzą złe myśli/ mężoboyſtwa/ cudzołoſtwá/ porubſtwá/ kradźieſtwá/ fałſzywe świádectwá/ bluźnierſtwá. WujNT Matth 15/19, s. 274.

Zwrot: »kradziestwo czynić« (1): Zadnego kradzieſtwá nie cżyniemy/ á dla náſzego ſąmnienia ná iáwnoſć wychodzimy. HistAl K4.
Wyrażenie: »kradziestwo nocne« (1): Byłem złodzieiem/ á wſzytko co mam nábyłem zkradzieſtwá nocnego. HistRzym 92.
Szereg: »kradziestwo i łupiestwo« (1): Nie máſz nigdźież podobno w Chrześćiáńſkich kroleſtwách ták znácznego y iáwnego kradźieſtwá y łupieſtwá SkarKaz 458a.
2. Okradanie, pozbawianie kogoś własności przez kradzież (2):
Wyrażenie: »kradzieſtwo Rzeczypospolitej« = peculalus Mącz (2): Mącz 286b; ále ſię racżey złego nábywánia/ nieſpráwiedliwego z kradzieſtwem rzecży poſpolitey/ ábo wyſługą nieprzyſtoyną wſpánoſzenia/ lichwiárſtwá/ zbytnych zyſkow/ proznowánia wſtydzić mamy. SkarŻyw 241.
3. Skłonność do kradzieży; furacitas Mącz (2): Bieda waám licemiernicy ij przykryci/ ktorzy ocżyſciácie co ieſt zewnątrz a w nątrzeſcie pelni krádzietztwa/niecżyſtoty/ lakomſtwa/ ij wſſech grzéchow [Vulg Matth 23/25]. OpecŻyw 76v; Mącz 141a.

Synonimy: 1. branie, drapiestwo, grabież, łapiestwo, łupienie, łupiestwo, łupież, złodziejstwo; 3. drapiestwo, złodziejstwo.

Cf [KRADNIENIE], KRADZIENIE, KRADZIEŻ, KRADZIEŻNOŚĆ, [KRADŹBA], ŚWIĘTOKRADZIESTWO

TG