1. Poniżać, hańbić; reprehendere Mącz, Calag, Calep; dedecorare Mącz, Calep; detrahere, deridere, imminuere, improperare, repreheudere, vituperare Mącz; dehonestere, ignominare, infamare, sugillare Calep; inhonorare Vulg; allatrare, contumeliare, foedare, inquinare, lacerare Cn [w tym: kogo, co (101)] (119): RejPs 207; Bo iz muſzę wzdy ſtrzedz tego Bych nie lzyła ſtanu ſwego RejJóz C8; RejKup k6; KromRozm I 14; Przez Bog mili Polacy/ oſtrzegaycieſz tego/ Byſcie ni w cżym nie lżyli/ rodu ták ſławnego. RejZwierz 90; BibRadz Lev 19/12, Prov 14/31, Mar 8 arg; BielKron 275v; Mącz 79d, 205a, 223b, 326b, 427d (8); Ale w.m. więczey tego ſzukaſz/ żebyś lżył dworzániná/ niż ábyá wyſtáwił dworną pánią GórnDworz Kk2, N; RejPos 27, 164v, 201 v; RejZwierc 237v, 272v; Zdánie cudze zgániwſzy trzebá ſwe pokázáć. [...] Tákże by iedno ſłuſznie á s pożytkiem było/ Ażeby bes potrzeby ſiebie ſie nie łżyło. WierKróc B3v; CzechRozm 228; pomni/ wieczny pánie/ Iáko imię twé lżyli nieſzczęſni pogánie. KochPs 110, 111; SkarŻyw 153, 444, 595, 600; CzechEp *4, 21, 84, 113, 126 (7); NiemObr 94, 152, 157; Dehoneſto – Lzę vimuię pocziwosczi. Calep 298b, 502a, 1028a; Lżyćieś mnie nie dał/ gdy fałſze wſtawáły GrabowSet R2v, G3v, Q2v, V3; O ſprośni ludźie ktorzy ták lżyćie dáry Bożé. SkarKaz 348b, 456b; SkarKazSej 681a.

lżyć komu (3): Nielżiż mi powagy moiey RejKup bb4v; naprzod mu lżono przednieyſzą rádę iego OrzRozm I2v; RejZwierc 265v.

lżyć przez co (1): ktory ſię z zakonu chlubiſz/ przez przeſtępowánie zakonu Bogá lżyſz [per praevaricationem legis Deum inhonoras]. WujNT Rom 2/23.

lżyć kim, czym (9): prętko zápomniawſſy wſſythkiego nárzekáiąc ná niedoſtátki ſwoie/ lżyli powieſćiámi ſwemi możnoſći boſtwá twego. RejPs 157; BibRadz Rom 2/23; RejPos 314v; przyiaćioły ſwe złemi vcżynkámi lżą [paréntes et amicos dedecorant flagitiis suis] ModrzBaz 42; SkarŻyw 509; CzechEp 88; NiemObr 23, 132; Tho zla barzo vnas/ zemi takowe wiedzac y znayac cierpiemi ie miedźi ſobą/ á barzo nimi wſzitek naſz Narod lzimi PaprUp G4v.

Ze zdaniem dopełnieniowym [z zapowiednikiem: to (1); kto (1), że (1)] (2): WierKróc B3v; Ale ieſli go to nic nielży że teraz záwżdy mawia z námi przez ſłowo ſwe [...] tedy go to zelżyć nie mogło CzechEp 17v.

W połączeniach szeregowych (18): BielKom D6v; [tak czynić] nie inſzego nieieſt/ iedno ieſt háńbić ſromoćić/ lżyć y bluznić wietzne kápłáńſtwo Syná Bożego KrowObr 213, 209; á będzieć pokłádał [on omylny bóg ciemności] nędzne á mizerne nábycie ſwiátá tego przed ocży twoie/ przywodzącz cie ktemu ábyś dárł/ łupił/ niſzcżył/ á lżył bliźniego ſwego. RejPos 223, 74v, 164v, 202v, 227v, 305v; OrzRozm O4v; przetoż ſłowo Boże hydząc/ lżąc y tłumiąc/ ná wywody ſię Filozowſkie zdobywáią CzechEp 132, 15 [2 r.], 25, 26; NiemObr 5; OrzJan 121; SarnStat 1292.

W przeciwstawieniach: »czcić, zalecać [coś] (2) ... lżyć« (3): prozno goſpodarzá cżći/ kto małżonkę iego lży. SkarJedn 249; Ze też przedśię pod cżás ſłowo Boże záleca/ y onym obiecuie rzecży ſwey dowodźić: á indźie ielży [!]/ iáko ſię znáć dáło. CzechEp 109, 136.

W charakterystycznych połączeniach: lżyć biskupy, bliźniego, (Pana) Boga (4), Chryst(us)a (Pana) (3), chrzest św., chwałę, dary boże, dworzanina, imię (Boga) (5), kapłany, kapłaństwo, kościoły, krola, majestat, małżonkę, moc (boską), myśli (2), narod (3), Pismo św., prawo, słowo boże, stan (5), wiarę, wierne, występek; lżyć językiem, powieściami, przestępowaniem zakonu, słowy nieprzystojnymi, złemi uczynkmi, wymysłami; lżyć barzo, beśpicznie, (prawie) jawnie (2), srodzey zawżdy.

2. Czynić lżejszym, ulżyć, umniejszać; diluere, extenuare Mącz [co] (3): [każde książę] może prauo {v}lzycz {y} ſz nyego kogo chcze vyyącz PatKaz I 4.