[zaloguj się]
[pdf]

ŁAJANIE (58) sb n

Oba a, jasne, e pochylone.

Fleksja
sg pl
N łajanié łajaniå
G łajaniå
D łajaniu łajaniåm
A łajanié łajaniå
I łajani(e)m, łajanim
L łajaniu

sg N łajanié (17). ◊ G łajaniå (5). ◊ D łajaniu (1). ◊ A łajanié (12); -é (4), -(e) (8). ◊ I łajani(e)m (9), łajanim (7); -(e)m Leop, UstPraw, RejPosWstaw, Bud, ModrzBaz (2), SkarŻyw, WujNT; -im BierRaj, ForCnR, GliczKsiąż, KrowObr (2), Calep; -(e)m : -im LubPs (1 : 1). ◊ L łajaniu (2). ◊ pl N łajaniå (3). ◊ D łajaniåm (1). ◊ A łajaniå (1).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVII w.

Urąganie, karcenie (przeważnie obelżywe); contumelia, obiurgatio, reprehensio Mącz, Cn; eonvctium BartBydg, Mącz; increpatio Calag, Cn; maledictum Calep, Cn; dedecus, derisio, exprobratio, iniuria BartBydg; efflagitatio Mącz; velitatio Calep; admonitio, carreptio, castigatio, incessio, incusatio Cn (58): BierRaj 23v; ForCnR D; BartBydg 72b: Iezu ktorys od opętanego/ od pijanicze łaianie ſkromnie cierpiał. ſ. ſie nad. TarDuch B4v, C3; MurzHist Q3v; Bo dwoyeć to bywa karánie/ y bić y łáiáć/ á ſnadź cyęſzſſe łáyánye kyedy ze ſromotą á háńbą bywa. GliczKsiąż G4, P; LubPs aa5v; Ale ći co ſie w mieſćie zámknęli/ duffáiąc w mocne mury/ y doſtátku ſpiże/ oſlábiále ſobie pocżýnáli/ wyzywáiąć ſproſnem łáiániem Iudę/ y bluźniąc [maledictis lacessentes ludam et blasphemantes]/ á mowiąc tákowe rzecży kthore nie przyſtały. Leop 2.Mach 12/14; A ktoryby ſię tákiego dlugu y ſzkody z łáiániem vpominał/ tákowy ma dáć ſądowi trzy grzywny. UstPraw B3v; Efflagitatio, Láyánie, Upominánie s gniewem á slemi słowy. Mącz 129b, 64b, 316d; GórnDworz K3; kiedy ſie miedzy ſobą wádzą małżonkowie/ iuż tám wſzytko s trzaſkiem á z łáiániem być muśi RejPos Wstaw [412]; Krolewſka to rzecż/ gdy co dobrze vcżyniſz/ łáiánie odnieść [cum bene faceris, male audire]. ModrzBaz 81v; Calag 41 1b; KochFr 49; Calep 399b.

łajanie komu (2): ModrzBaz 107v; Velitatio ‒ łacanie [!] ieden drugiemu, ſwar. Calep 1106a.

łajanie czyje [w tym: łajanie kogo (3)] (5): [Spiera] na łaianié wnuka ſwego odpowiedźiáł MurzHist Q4v; BielKron 80v; Oto łáiániem moiem oſuſzam morze [in increpatione mea desertum faciam] czynię rzeki puſzcżą/ że zgniją ryby ich bez wody y pomrą z prágnienia. BudBib Is 50/2, Ps 18/14, Ier 20/10.

W połączeniach szeregowych (16): [Jezu] gdzie ſproſné vcżynki / gdzie mężoboijſtwa/ młerziącżki/ krzywdy/ laianiá ij bluznieniá/ dlá ktoryches na ſmiertz ſkázán ij oſądzon? OpecŻyw 134; BartBydg 35; pełno ſproſnego y hanyebnego łáyánya/ bluźnyenya/ złorzeczenya y przeklinánya/ roſtyrk y odſſczepyenye od yednoſći koſćyołá. KromRozm I B4; Vmieyże rozdział vtzynić/ miedzy dobrym/ ſwiętym/ nápominánim/ treſtánim/ y łáiánim: A miedzy złym/ grzeſznym/ y Dijabelſkim nápominánim/ treſthánim/ y łáiánim. KrowObr C3v, C3v [5 r.]; Mącz 318b; BudBib 4.Reg 19/3; przećiw wſzelákiemu ſromoceniu/ łáiániu/ zbiciu/ ośiecżeniu/ y wſzelákiemu oſzpeceniu [de aliis convicionum generibus, de maledictis, pulsationibus, mutilationibus et omni turpitudine] cobykolwiek gwałt cżyiemu żywotowi przynośiło/ niech ná to będą ártykuły ſpiſáne. ModrzBaz 77v, 13, 107v; Tám dopiero walki/ háńby/ tám ſromocenia/ łáiánia/ bluźnierſtwá tákie/ iákich żaden nigdy w nanierządnieyſzym domu nie ſłyſzał ReszPrz 61; WujNT 835.

W charakterystycznych połączeniach: łajanie cierpieć, dopuścić, odnieść, słyszeć (słychać) (5), znosić; łajaniem trapić, wyzywać; łajaniem sromocon; łajanie haniebne, okrutne (2), sprośne (2), srogie.

Przysłowie: Lepiey ieſt ſłyſzeć łáiánie mądrego/ niż ſpiewanie ſzalonego/ to ieſt pochlebſtwo [Melius est a sapiente corripi, quam stultorum adulatione decipi. Vulg Eccle 7/6]. BielKron 80v.
[Wyrażenie: praw. »łajanie prawu« = apelacja: Tu maſz wiedźieć troiáki ſpoſob ápellátiey/ ktorą my łáiániem práwu zowiemy. SzczerbSpecSax 12 (Linde).]
Szeregi: »fuk a łajanie« (1): A choć ſie ná mie oborzy s fukiem á z łáiániem wſzelkim/ Wſzákże mie nic w gniew nie wzruſzy LubPs ee3v.

»gniew i łajanie« (1): Aſteriſius kleryk iego/ zgniewem y łáiániem od niego iść precż chćiał SkarŻyw 354.

»karanie a (i) łajanie« [szyk 3 : 1] (4): BartBydg 54b; Mącz 178c; thego nyemáła potrzebá yeſt/ áby rodzicy dzyeći á ſyny ſwe ná wodzy mieli/ ony od zbytkow yakich nyefrymusnych/ karánim á łayánim hámowáli GliczKsiąż F8v; KuczbKat 310. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.].

»łajanie i krzywdy« (1): Laiánie y krzywdy zniſzcżáią maiętność [obiurgatio et iniuriae annullabunt substantiam]. Leop Eccli 21/5. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»przymowki i łajanie« (1): Ieſli w poſądzániu ſkwápliwym/ y w ſłowiech/ á oſobliwie w przymowkách/ y łáiániu popędliwym nie ieſt. LatHar 135 marg.

»sromoty albo łajanie« (1): ty boiąc ſię śmierći/ muśiſz ſzkody y ſromoty álbo łáiánie od niego [pana] ćierpieć [damna et contumelias omnes ab eo ferre eogeris]. ModrzBaz 71.

»urąganie, łajanie« (1): [on] widzątz naſzę pokorę/ pirwey vrąganijm/ potym łaianim/ aż na konietz siłą a gwałtem powſtał przećiw P. Przigodźie ForCnR E.

»łajanie i uszczypliwe mowy« (1): niczyią mową niegardźił na łaianiá i vſzczypliwé mowy [...] ſkromniuczko odpowiedáł i za dobre ié przyimowáł MurzHist T2.

»łajanie, (i) nieuczciwe (a.) przykre słowa« [szyk 1 : 1] (2): LubPs H2v; Powodowá ſtroná áby ſie ſámą prawdą podpieráłá/ vcżćiwa rzecż ieſt: ále łáiániem y nieucżćiwemi słowy [conviciis autem et maledictis] ſię puſzcżáć ſproſna y niełudzka. ModrzBaz 95.

»złorzeczenie (a. złorzeczeństwo) i (albo) łajanie« [szyk 2 : 1] (3): Mącz 101c; Co y lekárze poſpolićie cżynią/ ſkromnie á ćierpliwie znoſząc łáiánie y złorzecżenie od ſzalonych [convicia et maledicta patienter ferendo a phreneticis] y ktorym ná rozumie ſchodźi. ModrzBaz 67v; Calep 632b. [Ponadto w połączeniach szeregowych 2 r.].

Synonimy. bluźnienie, fuk, fukanie, fulminacyja, ganienie, gniewanie, gromienie, hańbienie, lżenie, markotanie, przeklinanie, przestrzeganie, strofowanie, trestanie, uhamowanie, upominanie, urąganie, złorzeczenie.

Cf [ŁACHANIE], ŁAJAĆ

JZ