[zaloguj się]
[pdf]

NIEKIEDY (252) pron

niekiedy (250), nikiedy (2); nikiedy KmitaSpit; niekiedy : nikiedy Calag (1:1).

W pisowni łącznej (243), w rozłącznej (9).

nie- (79), nié- (3) SienLek, BiałKat (2); drugie e jasne.

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVII w. (z Cn).

Zaimek przysłówkowy (252):
I. Nieokreślony, zastępuje określenie czasu (238):
1. Kiedyś, w jakimś momencie lub przez jakiś ciąg czasu; aliquando PolAnt, Vulg, Mącz, Modrz, Cn; quondam Mącz, JanStat, Cn; quandoque HistAl, Vulg; nuper PolAnt; nonunquam, olim Cn (120):
a. W bliżej nieokreślonej przeszłości (108):
α. Dawno temu, dawniej, przedtem (95): LibMal 1543/68v; Bo ſnáć mowiſz/ ze teſz niekiedy przodkowie twoj pogani byli MurzHist M4; MurzNT Ioann 9/13; Leop Gal 1/23, Eph 2/2, 13; BibRadz 2.Petr 1/21; To miáſto [Wissemburg] było też niekiedy pod krolmi Fráncuſkiemi. BielKron 284, 281, 282v, 284, 286v, 289v, 290v; KwiatKsiąż H3, I2v, P2v; Cyclopes, Obrzimowie byli niekiedy w Siciliey o yednym oku. Mącz 76a, 344b; KuczbKat 185; RejPosRozpr c2, c3v; RejPosWstaw [1102]; BiałKaz M4v; BudNT Philem 11, 2.Petr 1/21; Wſzákże vmieią [Burzyńscy] cżyſcie dáć odpor pogánom/ Iák niekiedy Achiles cżynił więc Troianom. PaprPan Bb3, Eev; A niebędzie mu to policżono ku potępieniu/ że niekiedy [tj. przed ostatnim namaszczeniem] cżłonki ſwe ná niedobre żyćie obrácał KarnNap E4v; ModrzBaz 94v, 105; SkarJedn 131; CzechEp 112, 267, 268 [2 r.]; NiemObr 70 [2 r.]; ReszPrz 22, 54, 78, 106; ReszHoz 129; ReszList 153, 155, 161, 188; Calep 180b; GórnTroas 9; KochFragJan 4; Bośćie ſłyſzeli o moim obcowániu niekiedy w Zydowſtwie WujNT Gal 1/13, Rom 7/9, Eph 2/2, 3, 11, 13 (10); Wielka władza y derewnia [= potęga] bywáłá niekiedy Woiewodza: ále po trzy kroć iest inż vmnieyſzona SarnStat 240, 232, 524, 541, 834, 894, 1070; iáko Niemiec zbroyny/ Ktory nikiedy z Krolem chćiał koſztowáć woyny. KmitaSpit B4v; Wyrzucał niekiedy ná ocży Pan Kryſtus/ y pierwſzy Męcżennik iego Szcżepan ś. zákámiáłym Zydom/ iż zakon Boży przyięli od Moyzeſzá/ [...] á przedśię go nie chowáli. PowodPr 27, 4, 6, 9, 18, 30, 61, 85; KlonWor 6, 11, 18; Znałem ſię niekiedy práwie dobrze ná tym/ [...] Iáko wdźięczną Pánienkę nalepiey vſtroić ZbylPrzyg B3v.

W połączeniu z rzeczownikiem = były (1): S Króla Dawida a z (niekiedy żony) Vrjáſzowyi [ex ea quae fuit Uriae] poſzedł Solomon. MurzNT Matth 1/6.

W połączeniu z rzeczownikiem osobowym = nieboszczyk, już nie żyjący (3): ZapKościer 1580/6v; O tym /cz/ coby zá rozumienia był on niekiedy záwołány Stániſław Orzechowſki JanNKar E2v, F3.

W przeciwstawieniu: »niekiedy ... teraz« (10): BudNT 1.Petr 2/10 [2 r.]; co byli niekiedy Cherubinowie/ to teraz ieſt głos ſ. Páwłá. ReszList 181, 142; Iż ten ktory prześladował nas niekiedy/ teraz opowieda wiárę/ ktorą przedtym borzył WujNT Gal 1/23, Rom 11/30, Eph 5/8, Col 1/21, Philem 11, 1.Petr 2/10.

Wyrażenie: »niekiedy będący« = już nie żyjący (1): synowie nyekiedj bendączego vielinoznego allexego Nadarzinskiego ZapWar 1548 nr 2668.
β. Pewnego razu (13): BielŻyw 58; Aza nye wyeſz iż nyekyedy Dionizius Bachus [...] wlzedł do Indiey walcżyć HistAl G7; KrowObr A2v; KwiatKsiąż G3; O ktorych [zbożnych ludziach] niemam cobych rzekł/ chybá ono co niekiedy Bog do Ioſziiahá Krolá przez Chuldę mowił BudNT przedm a4v; ModrzBaz 107; ReszList 191.
αα. Rozpoczyna opowiadanie (6): Pies przed domem niekiedy ſpał/ Ták ſpiącego wilk go zdybał BierEz K3, K4, K4v, Pv, Q; Wilk niekiedy páſterzom/ ktore w ich pilnośći oſzukáć chciał/ to perſwádował/ áby s nim do przyiáźni przyſzli Phil R2.
b. W bliżej nieokreślonej przyszłości; potem, wkrótce, w końcu (12): wſpominaiąc na ziznoſc j roſz oſz ziemie Pannonſkiey powiadali potomkom ſwoim, radząc aby ſie tam nie kiedy wrocili. MiechGlab 58; HistAl E6v; MurzNT Luc 22/32; Leop 4.Esdr 8/9; KwiatKsiąż E2v; Mącz 509c; HistRzym 12; Naprzod/ pokázuie/ iſz wierzy niekiedy być dźień oſtátecżny/ ktorego świát śię ma ſkońcżyć BiałKaz D4; ModrzBaz 134; GórnRozm H4; álem ia prośił zá tobą áby nie vſtáłá wiárá twoiá: á ty niekiedy náwroćiwſzy ſię/ potwierdzay bráćią twoię. WujNT Luc 12/32; SarnStat 882.
2. Kilkakrotnie w nieokreślonych odstępach czasu, od czasu do czasu, co jakiś czas, nieraz, czasem; quandoque HistAl, Calag, JanStat; aliąuando PolAnt, Mącz, Modrz; nonnunquam Miech, JanStat; interdum Calag, JanStat (118): PatKaz III 147; Ty riby niekiedi wielkoſć wody wyrzygaią FalZioł IV 31b, V 35; Godzili ie też nie kiedy vpijać, gdiż mnodzi ludzie powiadaią by nie mieli zdrowi być gdy by ſie nieupijali. GlabGad G8; LibMal 1543/69v; GroicPorz b2; BibRadz Sap 16/18, 19; KwiatKsiąż F4; Calag 92b; PowodPr 15.

W przeciwstawieniach: »niekiedy ... nie zawsze, nigdy« (2): bowiem j tam nie żawſze ſnieg ſpada, ale nie kiedy iako y w inſzych ſtronach. MiechGlab *4v; Iáko Xenokrateſá Philozophá/ kthory powiedział/ że niekiedy żáłował powieśći ſwey/ ále milcżenia nigdy. Phil G.

Połączenia w znaczeniu ‘raz tak, raz tak’: »niekiedy ... czasem« (1): Z Perſkim krolem Huſakazan vſtawicżnie wałcżył, gdzież caſem zwyciężał, nie kiedy też bywał zwyciężon. MiechGlab 68.

»niekiedy ... drugdy« [szyk 1:1] (2): Ktory to pan Bog/ niekiedy poſyła fortunę cnotliwym/ [...] á drugdy theż poſyła nieſzcżęſcie GórnDworz Hh6v; SkarŻyw 14.

»niekiedy ... niekiedy ... (a teraz)« (3): Chriſtus [...] częſto ſwoim dawał ſwoie przeżegnánie: niekiedy onymi ſłowy/ Pokoy wam: niekiedy wkłádániem ręku: á teraz podnieśieniem ręku nád vczniámi WujNT 297; áby w niektórych klaſztorách niekiedy Niemcy/ niekiedy [nunc ... nunc JanStat 208] Polacy ná Opáctwá byli wybiáráni SarnStat 207, 926.

»niekiedy ... niekiedy ... niekiedy« (1): którémi [posługami] Prełaći/ Pánowie/ Przełożeni/ ſzláchtá y wſzyſtko Rycérſtwo Króleſtwá náſzégo niekiedy Nam rádząc/ niekiedy ná woynách/ niekiedy [nunc ... nunc JanPrzyw 8] w inych przygodách y przypadkach náſzych przy nas nigdy nie zmordowaną wiárą ſtoiąc [wdzięcznymi się nam uczynili] SarnStat 886.

»niekiedy ... poniekąd« (1): ábowiem ták ſię ten Bog obrotny odmienia/ iż niekiedy bywa w Perſonách/ poniekąd záſię Perſony w nim GrzegRóżn 12.

Przysłowie: Im ſlodkosći trzebá nyekyedy kwásnego. GliczKsiąż F8v.
Szereg: »podczas albo niekiedy« (1): Interquiesco. Podczſás álbo niekiedy odpoczywam/ przeſtáyę. Mącz 341d.
a. Dotyczy wydarzeń dziejących się w różnym miejscu i czasie: zdarza się (zdarzyło, może się zdarzyć) że ..., w niektórych wypadkach (90): Abowiem niekiedy zatworą [!] ſpodnia macicze niewieſciey: thak bywa ſzyroka iż ſie dobrze zamknąć nie może FalZioł V 29v, IV 31b; GlabGad C2, K7; HistAl K5v; LubPs K; KwiatKsiąż Cv; Słodzoná s wątrobą niekiedy ſie mieyſcy przemieniáją Mącz 239c, 195c; SienLek 100, 169v; wiele było białychgłow przycżyną dobrego/ [...] niekiedy y obłędy ich [mężów] nápráwić/ á ku dobremu nákierowáć vmiáły. GórnDworz Y2, Hh8; Apoſtołowie odmieniáli niékiedy niéco w Kośćiele BiałKat 36, 28v, 123v, 311; ModrzBaz 24, 90v, 119v; WerKaz 304; Phil S; Swiętym niekiedy przypiſuiem/ co Bogu ſámemu właśnie należy. WujNT Ccccccv, 114, 627; POZWANEMV, niekiedy winien pożyczyć pozwu Aktor. SarnStat 569, 49, 61, 143, 145, 300 (15); Iáko drzewo bez ſznurá niekiedy vroście/ Właśnie iákoby pod ſznur/ ozdobnie y prośćie KlonWor 66, 31, 66.

W połączeniu z czasownikiem oznaczającym powtarzalność (3): Trafiáło ſię niekiedy w ſzpitalách niktorych że [...] ReszHoz 124; któré [sprawy] niekiedy tákowé przypadáią/ iż Duchownéy oſobie ſkutecznéy exequuciiéy ich czynić ſie nie godźi. SarnStat 944, 589.

Połączenia w znaczeniu 'albo, też, między innym’: »a niekiedy« (6): S przipadku zaś álbo ſcześćia á niekiedy z wybránia ná ludzie oyczyzná á máiętnośći przypadáyą. KwiatKsiąż A3v; w vpraſzániu iáłmużny oſtátek żywotá ſwégo pokłádáią/ [...] á niekiedy gdy vprośić nie mogą/ zdrádámi doſtáiąc. SarnStat 517, 658, 927; PowodPr 37, 64.

»niekiedy ... czasem ... czasem ... czasem« (1): Nie kiedy prawi ſny pochodzą z napełnienia ciała, albo z wyprożnienia, cżaſem zmyſli przeſzłey, cżaſem z obłudy, cżaſem z myſli y z obłudy ſpołem GlabGad L4.

»i niekiedy« (3): Ten kamień [granat] podług wiele doctorow: bywa znalezion w Murzyńſkiey ziemi, y niekiedy w Tyru przy piaſkoch morzkich. FalZioł IV 53d; PowodPr 30, 76.

»niekiedy ... niekiedy« (7): Mącz 4b; Przychodźi tho záćiékánié/ á odewſtánié kopyt z rozmáitych przyczyn/ niekiedy z zákłoćia/ álbo z zábićia do żywégo/ niekiedy z odráżenia podeſzw. SienLek 177v; RejPosRozpr c4; zá którym wnieśieniém [ksiąg] poddáni náſzy zapiſów y liſtów z wielkiémi trudnośćiámi/ y niekiedy zá wielkim nakłádem wyymowáć muſzą: y niekiedy dla wielkiéy płacéy wyćiągánia żwykli ich nie otrzymawáć SarnStat 537 [idem 937], 839, 934, 937.

»niekiedy też« (2): SienLek 174; kthorzy tákową miłość á powinowáctwo przećiw rodzicom ſwoim wſzelkim ohycżáiem pokázowáli/ y niekiedy też niebeſpiecżnoſcią żywotá tego [...] ná żadną ſie rzecż nie oglądáiąc potwirdzáli. RejPosWstaw [414]v.

Przyslowie: A widząc táko ſzpetnego [Ezopa]/ Mnimáli wiłę iákiego. Nie bacżąc iż w ſzpátnym ſędzie/ Niekiedy też bálſam będzie BierEz Gv.
α. O tekście: tu niektórych miejscach (4): BibRadz *5v; żem niekiedy nie słowo słowem przekłádał/ wſzákże tylko tám/ gdzieby inácżey rzecż náſzá nie ćirpiáłá. BudNT przedm d; WujNT przedm 11.

Połączenie: »niekiedy ... a drugdzie« (1): po Zydowſku Tſemách, ktore ſłowo Graeccy tłumácze wyłożyli niekiedy ᾽ανατολή; á drugdzie też βλάςος, to ieſt látoroſl. WujNT 196.

β. O znaczeniu wyrazów: w niektórych kontekstach słownych (13): Arbitror, Mniemam/ Sądzę/ Niekiedi/ Baczę/ Rozumiem. Mącz 14a, 15c, 39a, 191c, 271c, [460]c, 499b; w Hiwreyſkiem Cypor/ co niekiedy wroblá znácży. BudBib I 326c marg; DVSZA z Zydowſkiego znáczy niekiedy cáłego człowieká. WujNT Yyyyy2v, Yyyyy2v, Zzzzz3v.

Połączenie: »też (...) niekiedy« (2): Delibero, Rozmyſlam ſie/ rádzę ſie/ też niekiedy wątpię Mącz 191b, 160d.

II. Uogólniający: kiedykolwiek, obojętnie kiedy; quando JanStat (2): ieſliby Poborce niekiedy nád Liſt Vniwerſałowy w płáceniu kogo vćiſnęli/ tedy ná ſkárgi poddánych o tákowé krzywdy przed Biſkupem onéy źiemie/ [...] odpowiádáć [...] będą powinni. SarnStat 343, 910.
*** Bez wystarczającego kontekstu (12): Murm 15; Nequando, Aby niekiedy/ álbo áby którego czáſu. Mącz 245d, 227d, 250a [2 r.], 254d, 338a, [503]d; Vorzeiten. Dawno. Niekiedy. Olim, quondam. Calag 551a; Aliquando – Czaſem, Podczas, Niekiedy. Calep 52a, 550b, 885b.

Synonimy: I., II. niegdy; I.1. gdy, kiedyś; a. ongi; b. »wkrotce«; 2. »czasem«, drugdy, drugdzie, kiedy, niegdzie, podczas; II. kiedykolwiek.

Cf KIEDY, NIEKIEDYŚ, OD NIEKIEDA

ASt