[zaloguj się]
[pdf]

NIEMIŁOŚCIWY (20) ai

niemiłościwy (19), niemiłościw (1).

W pisowni łącznej (16), w rozłącznej (4).

e oraz o jasne.

Fleksja
sg
mNniemiłościwy, niemiłościw nNniemiłościwé
G Gniemiłościw(o)go
Dniemiłościw(e)mu D
V Vniemiłościw(e)
pl
N m pers niemiłościwi
G niemiłościwych
D niemiłościwym
I m niemiłościw(e)mi
V m pers niemiłościwi

sg m N niemiłościwy (3), niemiłościw (1); ~ (attrib) niemiłościwy (1); ~ (praed) niemiłościwy (1) HistRzym, niemiłościw (1) Mącz. ◊ D niemiłościw(e)mu (1). ◊ n N niemiłościwé (3). ◊ G niemiłościw(o)go (1). ◊ V niemiłościw(e) (1). ◊ pl N m pers niemiłościwi (3). ◊ G niemiłościwych (2). ◊ D niemiłościwym (1). ◊ I m niemiłościw(e)mi (1). ◊ V m pers niemiłościwi (3).

Sł stp notuje, Cn, Linde brak.

Okrutny, nielitościwy, srogi; impius Vulg (20): O niemiloſciwi ludzie tak chcecie zabitz cżlowieka ieſſcże nieoſądzonégo. OpecŻyw [127], 89v, 116, 124v [2 r.]; RejPs 75.

niemiłościwy komu (2): Abhorret a nobis auris deorum atquae animus, Nie miłoſćiw yeſt nam Pan Bóg. Mącz 21a; przecżeś nam ták niemiłośćiwy był/ widziałeś oycá twego y mnie mátkę [...] w żáłośći będąc/ á nie opowiedziałeś ſie nam. HistRzym 125v.

Szeregi: »niemiłościwy i niewdzięczny« (1): ludzie niemiloſciwi ij niewdzięcżni/ cżemu tak mégo milégo ſyna barzo bez winy dręcżycie OpecŻyw 116.

»niemiłościwy a złosny« (1): Dáy mi proſſę cie mily panie dobrym vmyſlem poddatz ſie pod roſkazowanijé ſtarſſych/ ij owſſem téż niemiloſciwych a zloſnych dlá ciebie. OpecŻyw 122.

Przen (1): O nieſzcżęśćie nie miłośćiwe iakożeś ſwoy łuk ná mię wyćiągło/ á [...] ſwą kopiją ná ſtráconą dziewkę náoſtrzyło. HistRzym 20.
α. W funkcji rzeczownika (4): BielŻyw 16; Gdyby náſtáli niemiłośćiwi/ pokryią [= ukryją] ſie ludzie: á gdy oni zginą/ rozmnożą ſie ſpráwiedliwi. Leop Prov 28/28, Eccli 41/13.

W przeciwstawieniu: »niemiłościwy ... lutościwy« (1): O niewymowné taiemnice bożé zrządzenijé/ [...] obrazil niemiloſciwy/ za to ſkázán na ſmiertz lutoſciwy. OpecŻyw 134.

a. O czynach i cechach ludzkich (5): Iezuſa milégo ku Kaijfáſſowi niemiloſciwé wiedzienié. OpecŻyw 111v, 140; OpecŻywSandR nlb 5; Oto przyſzedł Pan w mocy ſwiętych iego/ ſądzić wſzyſki z niemiłośćiwych vcżynkow ich. BielKron 3v; HistRzym 120v.

Synonimy: gniewliwy, nielutościwy, nieludzki, niemiłosierny, nieubłagany, okrutny, przykry, srogi, twardy, złosny, złościwy, złośliwy, zły.

Cf BEZMIŁOŚCIWY, MIŁOŚCIWY

ASt