[zaloguj się]
[pdf]

OBIECANY (668) part praet pass pf

obiecany (571), obiecan (96), obiecany a. obiecan (1).

o oraz e jasne; -an-; -ån, -åna, -åno, -any.

Fleksja
sg
mNobiecany, obiecån fNobiecanå, obiecåna, obiecan(a) nNobiecané, obiecåno
Gobiecan(e)go Gobiecanéj, obiecané Gobiecanego
Dobiecan(e)mu Dobiecan(e)j Dobiecan(e)mu
Aobiecany, obiecan(e)go Aobiecaną Aobiecan(e)
Iobiecanym Iobiecaną Iobiecanym
Lobiecanym Lobiecan(e)j Lobiecanym, obiecan(e)ḿ
Vobiecany Vobiecana V
pl
N m pers obiecani
G obiecanych
A subst obiecan(e)
I m obiecanymi
n obiecan(e)mi
L obiecanych
inne formy
pl N subst m - obiecane; pl N subst f - obiecan(e); pl N subst n - obiecan(e), obiecany

sg m N obiecany (97), obiecån (46); ~ (attrih) obiecany (83): ~ (praed) obiecån (46) WróbŻolt, KromRozm I, KromRozm II, Dior, BibRadz (6), RejPos (29), WujJud, BudNT, ZapKościer, CzechEp, ArtKanc (3), obiecany (14) BielKron, RejAp, RejPos, CzechRozm (5), SkarŻyw, CzechEp (2), KochJez, ReszPrz, WujNT. ◊ G obiecan(e)go (50). ◊ D obiecan(e)mu (5). ◊ A obiecany (8), obiecan(e)go (36). ◊ I obiecanym (15). ◊ L obiecanym (14). ◊ V obiecany (3). ◊ f N obiecanå (23), obiecåna (2), obiecan(a) (1); ~ (attrib) -å (10), -a (1) RejAp; ~ (praed) -å (13), -a (1) RejZwierz, -(a) (1) BielŻyw. ◊ G obiecanéj (106), obiecané (1) OpecŻyw, ~ -éj (1), -(e)j (105). ◊ D obiecan(e)j (2). ◊ A obiecaną (35). ◊ I obiecaną (4). ◊ L obiecan(e)j (15). ◊ V (attrib) obiecana (1) BielKron. ◊ n N obiecané (32), obiecåno (42); ~ (attrib) -é (24); ~ -é (1), -(e) (23); ~ (praed) -o (42) LibLeg, OpecŻyw (2), PatKaz III, GlabGad KromRozm II, KromRozm III, Diar, LubPs, RejWiz, Leop, BibRadz, BielKron, RejAp (3), RejPos (24), CzechRozm, WujNT, -(e) (8) LubPs (2), BibRadz (2), RejPos, ModrzBaz, PowodPr, SkarKaz. ◊ G obiecanego (34); -ego : -égo OpecŻyw (1:1), -(e)go (32). ◊ D obiecan(e)mu (3). ◊ A obiecan(e) (25). ◊ I obiecanym (3). ◊ L obiecanym (5), obiecan(e)ḿ (1) ModrzBaz. ◊ N pl m pers (praed) obiecani (1). subst m obiecane (3). f obiecan(e) (11), obiecany (3); ~ (attrib) ~(e) (5); ~ (praed) -(e) (6), -y (3); -(e) KromRozm I, Leop, RejAp, KuczbKat, RejZwierc; -(e): -y LibLeg (1:3). n obiecan(e) (3), obiecany (1); ~ (praed) -(e) : -y RejPos (2:1). ◊ pl G obiecanych (14). ◊ A subst obiecan(e) (17). ◊ I m obiecanymi (1). n obiecan(e)mi (1). ◊ L obiecanych (4).

Składnia dopełnienia sprawcy: obiecany od kogo (65), przez kogo (25); obiecany od kogo PatKaz II RejPs (3), Leop, LubPs, RejWiz, OrzRozm, BielKron (4), RejAp (2), RejZwierc, WujJud, SkarŻyw, ZapKościer, NiemObr (2), ReszList, ArtKanc, LatHar; obiecany przez kogo OpecŻyw, BibRadz (3), ModrzBaz, SarnStat; obiecany od kogo: obiecany przez kogo LibLeg (3:4), KromRozm II (1:1), KromRozm III (2:2), Diar (1:1), RejPos (21:7), CzechRozm (3:2), CzechEp (10:1), WujNT (1:1).

Sł stp s.v. obiecać, Cn s.v. oblubienica, abo małżonka obiecana, ulubiona, Linde XVII(XVIII) w. s.v. obiecać.

1. Ten, który jest przedmiotem obietnicy; przyrzeczony; (re)promissus Mącz, Vulg, Modrz, JanStat; (de)sponsus Mącz, Calep, Cn; voverans Vulg; pollicitus Calep [w tym o karach (33): LubPs (2), OrzRozm, Mącz, RejAp (10), RejPos (16), BiałKat, GórnTroas (2)] (650): OpecŻyw 8v, 175; LibLeg 10/71v; RejPs 140, 149v, 181v [2 r.], 184v, 194, 197; KromRozm III B4, E2v; BielKom G6; LubPs K2 marg [2 r.], K2, K2v, M2v marg, N4 marg; A bowiem thu nie ſzłáby iuż ſpráwá álbo ſpor o dług ze gry/ ále z obiecáney zapłáty. GroicPorz d; Zbáwienie obiecáne nie minie pokutuiących BibRadz Iob 13 arg, *6v [2 r.], Gen 12 arg, 17 arg, I 12a marg, 371b marg, II 128b marg; BielKron 13, 55, 104, 119, 380v; Stare condicionibus Obiecáne rzeczy ſpełnić/ Trzimáć vmowę. Mącz 63a; Desponsa et destinata laus, Obiecána chwałá. Mącz 410b, 36b, 116a, 191b, 227a [2 r.], 333c (10); Gdy kto vſłyſzy [...] ony roſkoſzy nieomylnie obiecżáne/ y wiecżne y docżeſne/ o bárzo będzie ſłodko w vſciech. RejAp 88v, 9 [2 r.], 26v, 84v, 94, 127 (10); HistRzym 67v; RejPos 12v, 17 [2 r.], 17v, 32v, 39v (42); GrzegŚm 30; Abowiem y my co po tym ſwiecie do tego kryſu obiecánego wędruyemy/ ieſtechmy podobni ku onym co w drogę idą RejZwierc 170; A brni beſpiecżnie/ á płyń beſpiecżnie do togo porthu obiecánego ſwoiego. RejZwierc 177, 114, 127, 127v, 139v, 141v, 177; WujJud 165v, 253v; WujJudConf 113; BudNT Ff8v; CzechRozm 105, 105v, 106v, 113v; vmysł [...] w miłośierdźiu Bożem przez Chriſtuſá Iezuſá obiecánem vfaiąc [...] zmacnia ſię ModrzBaz 109; Hárfą/ y rymem będę ćię wyznawał: Abych ták tobie wedle powinnośći Dług obiecány dźiéń po dźiéń oddawał. KochPs 88; SkarŻyw 262; wydali oſtatek przidaczy ſzyeſtrze swoy Malgorzaczyę then ktory bel obyeczan ot oycza y ot matky ZapKościer 1587/70; CzechEp 235; Chriſtus obiecánego duchá/ wźiąwſzy od Oycá/ wylał ná Apoſtoły. NiemObr 103; KochPam 88; ZawJeft 28; ActReg 9, 26; Calep 313a, 817b; GrabowSet O; WujNT 84, 2.Cor 9/5, Hebr 3 arg, s. 796.

obiecany dla kogo (1): Trzy głowne Páńſkie rády w S. Ewángeliey. Vboſtwo dobrowolne/ cżyſtość wiekuiſta/ y poſłuſzenſtwo doſkonáłe/ cżłowieku dla Páná Bogá obiecáne. LatHar +++2v.

obiecany komu (147), czemu (5): OpecŻyw 174v, 184v; PatKaz II 65; PatKaz III 105; WróbŻołt 79/10; Azeby themu Czo nam yeſth obyeczano doſicz sią sthalo, otho syą pylnye stharay LibLeg 7/103, 7/103, 103v, 11/27v; RejPs 37, 207v; KromRozm I B2v marg; KromRozm III B5; Diar 40 [2 r.]; BielKom G5; Abowiem to zbáwienie/ ktore żydom obiecano było/ tho ieſt nam przez tego Krolá náſzego dáne. LubPs Y6, T4, dd2v marg, dd4 marg; Pewnie ſłyſzą y widzą/ iż ſie im ſpełniło/ Cokolwiek im od Páná obiecano było. RejWiz 164v; Leop 2.Par 31/12, 4.Esdr 4/27; BibRadz Gen 15 arg, 17 arg, 18 arg, I 12b marg, Ps 7 arg, I 476b marg; BielKron 45v, 77v, 130v, 264, 318, 462, 464; Mącz 176b, 272a [2 r.]; RejAp 5 [2 r.], 6v, 33v, 56v, 107 (9); RejPos 2, 2v [3 r.], 5, 5v, 6v (71); KuczbKat 111; RejZwierc 4v, 37, 128v; WujJud 35v; BudBib 2.Mach 4/27; BudNT Ff8v; CzechRozm 53v [2 r.], 104, 131v, 251; ModrzBaz 105v; KochPs 27; SkarŻyw 285; StryjKron 637; KochJez B2v; ReszPrz 10; ReszList 185; ArtKanc T15; LatHar 109; WujNT 68, 366, 657 marg, Hebr 6 arg, Yyyyy2v; SarnStat 4, 1086; PowodPr 14 marg; Płáczącym obiecána poćiechá. SkarKaz 638b, 6b, 517a, 638b.

obiecany czemu [= za co] (1): Mamy też wyedźyeć/ iż odpłáty ſą obyecáne dobrym vczynkom KromRozm I H2v.

obiecany na co (3): RejPos 273; á od Duchownych y Rycerſkich ſtanow oſmą część dochodow ná Zołnierze Pruſkie obiecána byłá Krolowi StryjKron 637; KochPam 87.

obiecany za co (4): [złościwego nie minie] czo ieſt złemu zá grzech iego nieomylnie obiecano. RejAp 5; RejPos 89, 244; LatHar 605.

obiecany za co [= jako co] (1): [trzej królowie] dawno do zbáwienia v Prorokow y do Meſſyaſzá przyzwáni/ y iemu ſą zá dźiedźictwo iego obiecáni: áby mu ſłużyli SkarKaz 517a.

obiecany w czym (4): [zbawienie] bylo obietzáno oyttzom w ſtarym zákonie. OpecŻyw 150; Promissus in scripturis, W piſmie obiecány. Mącz 227a; RejAp 96v; WujNT 600.

Ze zdaniem dopełnieniowym [w tym z zapowiednikami: to (4), co (1); iż (5)] (5): obácż/ iż to było obiecano onemu Iákobowi Pátriárſze ſwiętemu/ iż nie miáło wyniść ſceptrum krolewſkie z narodu iego RejPos 18v, A5v, 18v, 149, 177.

W przeciwstawieniach: »obiecany ... nie dany, stracony« (2):Desponsa provincia nondum decreta, Obiecáne ſtároſtwo ále yeſzcze nie dáne. Mącz 410b; RejPos 106.

W połączeniach szeregowych (2): [żadna rzecz nie jest pożyteczniejsza] iáko pokóy w Národzeniu Odkupićielá Páná náſzego Iezu Kryſtá ludźiom dobréy woléy przez Anyoły opowiedźiány/ y w odeſzćiu do Oycá zebrániu Apoſtolſkiém y wſzyſtkim którzy po Apoſtoléch idą powtórzony/ dárowány/ y obiecány [donatione relicta et repromissa. JanStat 863]. SarnStat 1086 [idem] 4.

Przysłowie: Obiecżane rżecży nykogo nieminą RejJóz K2v marg, K2.

W charakterystycznych połączeniach: obiecane(-y, -a, -o) błogosławieństwo(-a) (23), chwała (3), cokolwiek (2), dar(y) (5), dekrety pańskie [= boże], dług, dobrodziejstwa (2), dom [= królestwo niebieskie] (6), droga do Bogu Ojca, Ducha Św. (6), dziecię, dziedzictwo [= królestwo niebieskie] (2), gody, kościoł, królestwo (niebieskie, święte, wieczne) (22), krys [= kres], łaska (święta) (5), krolewska łożnica, mąż [= małżonek], miejsce (6), miłosierdzie (święte) (6), moc (rozgrzeszenia) (2), nagroda, nasycenie, niebo (2), niewinność, niewola, odpłata, odpoczynienie w chwale, ogień wiecżny, ojczyzna (wiekuista) (5), opatrzenie, pałace [= królestwo niebieskie], pieniądze, płaca, pociecha (7), pokoj (3), pomsta (9), port [= królestwo niebieskie] (5), prawa, prorok (5), przymierze (2), radości (wieczne) (7), rozkoszy (3), rzeczy (17), skarby a klenoty (krolestwa niebieskiego) (2), srogości, starostwo, strachy (3), syn (2), szaty złotem tkane, szczęście, szczodrobliwość, śmierć, towarzystwo, wieczerza [= królestwo niebieskie] (2), wrzody, wybawienie (4), wysławienie, zaplata (niebieska) (9), zbawienie (6), zmartwychwstanie, znak (3), żywot przyszły (wieczny) (4), żywność; obiecany od Boga (4), od cesarza, od KJM [= Króla Jego Miłości], od ojca, od matki, od Pana (Chrystusa) (10), od pospolstwa; obiecany przez cesarza, przez (Pana) Krystusa (Chrystusa) (Jezusa) (4), przez KJM [= Króla Jego Miłość]; obiecany z dekretu pańskiego [= bożego]; obiecany na sejmie; obiecany cesarzowi, cnotliwemu, dobremu, niewinnym dziatkom, kościołowi [= wiernym], krolowi, krześcijanom, ludowi (ludziom) (3), mężowi, niewiernikom, Panu [= Bogu], pogaństwu, przodkom, sprawiedliwym, światu (wszytkiemu) (4), dobrym uczynkom, każdemu wiernemu (wiernym) (8), złemu; obiecany za grzechy (2); obiecany na [czyj] przyjazd, na zbawienie, na żołnierze; obiecany w Ewanjelijej, w piśmie(ch) (2), w starym zakonie; obiecany jawnie, mocnie (2), nieomylnie (2), osobliwie, rozlicznie, od początku świata, wiernie, wprzod.

Fraza: »(tak) jako było (a. jest) obiecano« [= część zdania złożonego] (5): wypiſzemy gadki o rzecżach człowieku przyrodzonych [...] tak iako ieſt na przodku obieczano. GlabGad F4; RejPos 18, 22v, 26v, 107v.
Wyrażenia: »czas obiecany« [w tym: na czas obiecany (2)] [szyk 3:1] (4): BielKron 107; Diem promissorum repraesentare, Nieco ná obiecány czás pełnić/ czinić doſić obiecániu ſwemu tego dniá ná który przirzekł. Mącz 431b; RejAp 157; A gdy iuſz cżás obiecány ześćia iey bliſki był/ [...] chwáliłá Páná Bogá SkarŻyw 583.

»darem obiecany« (1): [Abrahamowi błogosławieństwo] było ták dárem obiecáne ieſzcze przed tym niż ſię Izáák vrodźił. BibRadz I 12b marg.

»z dawna (przed tym), przed tym obiecany« [szyk 20:4) (23:1): RejPs 37, 207v; BibRadz I 12b marg; BielKron 318; RejPos 2v, 9, 12v, 22v, 69 (18); [chodząc w poczciwości żywota swego nadziewać się masz] żywotá ſwego wdzięcżnego á wiecżnego ſobie z dawná obiecánego. RejZwierc 128v; [Malachijasz] o tymże/ z dawná przedtym obiecánym/ mowi (káp. 3.v 1.) w ty ſłowá: Oto ia poſyłam poſłá mego CzechEp 301.

»obiecana godzina« (1): niewieſz ktorey godziny przypádnie tobie obiecána godziná twoiá. RejPos 6v.

»obiecana nadzieja« (1): pámiętayćie/ żeście y wy niegdy byli Pogány w ćiele/ [...] bes Chryſtuſá/ [...] nie máiąc obiecáney nádzieie [promissionis spem non habentes] Leop Eph 2/12.

»obietnica obiecana« [szyk 2:1) (3): OpecŻyw 174v; Iż gdy iuż wnidzyecye do tych ſwoich wam z dawná o demnie [!] obiecánych obietnic/ thedy proſzę was moie miłe dzyeći ábyſcie mocno ſtali przy mnie RejPos 188; CzechRozm 132v.

»pewnie obiecany« (1): [cnotliwy człowiek] przeſtąpi s tego żywota omylnego á docżeſnego do żywotá onego wiecżnego/ iemu od wieków z dziwnemi roſkoſzámi zgotowánego á pewnie obiecánego. RejZwierc 4v.

»posłuszeństwo obiecane« (1): Rebellis – Posłu ſzenſtwo obiecane łamiaci. Calep 897a.

»obiecane słowo« (3): A ty iedno moy pánie pokornie proſſę rácz vtwierdzić myſl moię/ áby niewątpiłá w obiecánych ſlowiech twoich RejPs 184, 182; RejPos 160v.

»ziemia obiecana« = terra (re)promissa Vulg, Modrz [szyk 80:35] (115): WróbŻołt O5, O5v, ccv, cc2; KromRozm I C3v; LubPs K2v, S marg, V4, Z4v, dd4 marg; Leop Gen 15 arg, Hebr 11/9; Ziemiá Chánáán ieſt iemu [Abrahamowi] obiecána piąty kroć. BibRadz Gen 17 arg, Ex 6 arg, I 121 [2 r.], Ios 1 arg; OrzRozm E4; BielKron 19, 30v, 37, 40, 40v [5 r.] (21); GrzegRóżn G; Gomorrha, Miáſto przedtym było/ in Palestina, W obiecáney źiemi gdzie teras yeſt yezioro álbo martwe morze. Mącz 147b; Alias Palestina terra Chanaan, Obiecána ziemiá yż byłá Abráhámowi Iſáákowi y Iákobowi Pátriárchóm świętym y ych pokoleniu obiecána. Mącz 176b; OrzQuin Ov; RejPos 2, 2v [4 r.], 5, 24, 56 (16); KuczbKat 25, 139 [2 r.], 140, 240; RejZwierc 64v, 204 [2 r.], 257; CzechRozm 17, 31, 53v, 57, 74v (17); KarnNap A2v; ModrzBaz 109; SkarŻyw 112, [197], 283 [3 r.], 325, 348 (19); ArtKanc T15; WujNT 72, 330, Hebr 11/9, Zzzzzv; WysKaz 11, 29 [2 r.]; Y niechćiał go [Józef swego ojca] ládá gdźie grześć/ ále ná mieyſcu ná to obránym y poświęconym/ w źięmi obiecáney w Hebronie SkarKaz 386a.

»obiecana ziemia« [o miejscu szczęśliwym, do którego się dąży] [szyk 3:2] (5): do obiecaney ſię ziemie y ráiu z któregośmy wygnáni ſą wracaymy. SkarŻyw 264, 560; SkarKaz 516b, 552a; zá ktorym [Odyseuszem] w też tropy pływał AEneas Troiáńcżyk/ Itáliey iákoby obiecáney źiemie ſzukáiąc/ o cżym świádcży AEneis Wergiliuſzowa KlonFlis A3v.

Szeregi: »obiecany, (i) dany« [szyk 3:1] (4): LubPs Y6; RejAp 56v; RejPos 219; Stąd widzimy/ iż nie ſámym Apoſtołom Duch S. był obiecány y dány WujNT 366.

»obiecany i dobrowolny« (1): tám przychodzić będzyecie/ y ofiárować ofiáry [...] y ine ſwiątośći pełnić/ to ieſt/ przednieyſze obiecáne y dobrowolne BielKron 39.

»przepowiedzian i obiecan« (1): A yáko ſye to [przyjście Chrystusa] wypełniło/ [...] iż ſye y oſtátek co yeſt [...] y przez ſámego páná Kryſtuſá y ápoſtoły yego przepowyedźyano y obyecano/ pewnye wypełni KromRozm II kv.

»obiecany i utwirdzony« (1): [wiesz] coć zá dobrodzyeyſtwá ſą zá to [za wiarę] obiecáne/ y mocno vtwirdzone RejPos 89.

»założony i obiecany« (1): A przedśię w piśmie świętym żywot był zámkniony: y w piśmie ś. zbáwienie od Bogá záłożone y obiecáne CzechEp 119.

»obiecany a (i) zaślubiony« (5): ſłyſzyſz/ iákie obietnice á iákie błogoſłáwieńſtwá thym wiernym ſą obiecáne y záſlubione RejPos 278, 107v, 182, 195v, 316v.

»obiecany i zesłany« (1): [kościołowi] właſnie ieſt obiecány/ y zeſłány Duch święty/ Duch wſzelákiey prawdy. ReszPrz 10.

»obiecany i (a) zgotowany (a. nagotowany, a. gotowy)« [szyk 7:7] (14): RejAp 192; [wierny człowiecze] wſzytko ſie błogoſłáwieńſtwo wypełni nád tobą/ co ieſt zgotowano á obiecano wſzytkim wiernym iego RejPos 67v, 2v, 69, 115, 177, 182v (10); RejZwierc 4v; LatHar 605; CONDVCTIO. Ten co rzeczy potrzebuiąc onę naymuie zá gotową álbo obiecáną zapłátę do czáſu. SarnStat 1271.

α. O Chrystusie (125): KromRozm II e4, i3v, i4; KromRozm III B4v, B5; LubPs aa6v marg; Przyſzedł potym prawdźiwy Koſćioł pan Kryſtus obiecány/ w ktorym boſtwo ieſt OrzList c2; BibRadz *6v [2 r.] Gen 3 arg; BielKron 36; RejAp 1v [2 r.]; RejPos 2, 8v, 9 [2 r.], 15v, 19 (45); RejZwierc 124v; Abowiem w obiecánym Meſiaſzu Iezuſie ſynu ſwym/ Bog ſam nas przeyźrzał/ obrał/ y vmiłował CzechRozm 25, 25, 30v, 92v, 107 [2 r.], 122v (10); SkarŻyw 3, 263, 268, [282], 349, 383 [2 r.]; gdy ſię ſłowo ćiáłem ſtáło/ to ieſt gdy ſię iuż cżłowiek od Bogá obiecány národźił/ tedy ten wolą Bożą y Bogá ſamego nam opowiedał CzechEp 250, 119, 292, 297 [3 r.], 298, 299 (13); NiemObr 117; Otoż śię národźił Kryſtus obiecány/ Syn Bogá żywego, Pan nád wſzemi Pány ArtKanc B19v; LatHar 275; WujNT 1 marg, 49 marg, 229 marg, Ioann 3 arg, Act 3 arg; SkarKaz 117b, 421b.

obiecany komu, czemu (69): OpecŻyw 33v, 150; WróbŻołt vv; Y nieoddálay długo miły panie nam zeſláć obiecánego z dawná od ćiebye Kryſtuſá RejPs 199; KrowObr 82v, 142v, 216; RejZwierz 106v; BibRadz II 2a marg, 7a marg; RejAp 51v; Iż zbáwiciel náſz był obyeczan nie tylko wiernym/ ále y niewiernym RejPos 34v marg, 1v, 2v, 8, 9, 11v (43); RejZwierc 42; CzechRozm 30v, 35v, 57v [2 r.], 222; SkarŻyw 82, 478; Iamći ieſt on obiecány Wam od Bogá náznácżony. Któregośćie tu cżekáli MWilkHist F2v; CzechEp 294 302, 306; LatHar 340, 395, 528; WujNT przedm 31, s. 165 marg.

obiecany na co (6): to iuż ten przyſzedł/ ktory obiecan był ná zbáwienie ſwiátá wſzytkiego. RejPos [310], 28v, 157v marg, 230v, 272v, 273v.

Ze zdaniem dopełnieniowym [iż] (3): my inácżey o tym Kriſtuſie nie wiemy/ [...] iedno iż obiecan ieſt/ iż miał być ſynem Dawidowym RejPos 231, 4v, 149v.

W połączeniu szeregowym (1): [Baranek] iuż był ná to zábicie zgotowány/ y iáwnie obiecány y obwołány RejAp 109.

W charakterystycznych połączeniach: obiecany(-e) Baranek (3), Bog, bostwo z człowieczeństwem złączone, (święty) człowiek (nasienia niewieściego) (14), dzieciątko, jednacz, Jezus (Chrystus) (6), klenot Syna Bożego, (Święty) Krol (17), kwiat święty, mistrz, Mesyjasz (70), odkupiciel (2), Pan (Krystus) (26), pasterz (święty) (2), pocieszyciel, prorok (2), przyście, syn(aczek) (boży, Dawidow) (14), wybawiciel, zasługi zbawiciela; obiecany ludzkim (wszytkim) narodom (4), ludzkiemu plemieniu, przodkom (2), (wszytkiemu) światu (7), wiernym i niewiernym, wszystkim; obiecany na odkupienie świata (2), na ożywienie wieczne, na wybawienie, na zbawienie (2); obiecany od Boga (16), od Ojca Wiecznego; obiecany jawniej, własnie, na skończeniu świata.

Fraza, »jako obiecany był« (1): gdy ſię ſłowo ćiáłem ſtáło. To ieſt/ gdy ſię cżłowiek národźił/ iáko od Bogá obiecány był. CzechEp 306.
Wyrażenie: »z dawna, dawno, przed tym, od wiekow obiecany« [szyk 36:2] (29:5:2:2): Enoch z Eliáſſem/ poznali go ijż on był zbawiciél w zákonie dáwno obietzany. OpecŻyw [162]v; RejPs 199; RejAp 51v; [Pietrze] iuż wiedz o wielkiey pocieſze [...] iżechmy iuż oglądáli ocżymá ſwemi Páná ſwego/ á onego Meſyaſzá nam od wiekow záſlubionego y obiecánego. RejPos 275v, 1v, 9, 15v, 17v, 22v (17); [Jezusowi już za żywota oddawali chwalę onę] ktora mu iáko Krolowi przedtym obiecánemu y figurowánemu należáłá. CzechRozm 195v, 57v, 70, 159, 165, 171 (8); Ale iż Bog będąc prawdźiwy/ vcżynił doſyć obietnicy ſwey/ dawſzy páſterzá iedynego/ przedtym zdawná obiecánego CzechEp 332, 307; NiemObr 97, 117; ArtKanc B2v, B3, B15v, N17v; WujNT 299.
W wyrażeniach peryfrastycznych oznaczających Chrystusa:»obiecana krew testámentu (nowego)« (2): RejAp 8v; Prożnoć moy miły Pánie/ iedno iż muśiſz zeſłáć onę obiecáną kreẃ teſtámentu nowego RejPos 89.

»obiecane nasienie« [szyk 6:6] (12): KrowObr 216; GrzegRóżn G2v; RejPosRozpr cv [2 r.]; CzechRozm 44, 44v, 45v, 46v, 179; Cżemu iż nie ieſt X.K. ná odpor/ że przez naśienie niewieśćie od Bogá obiecáne/ ku ſtárćiu głowy wężowey właśnie y zoſobná rozumieć mamy: [...] cżłowieká potomká niewieśćiego: á mianowićie Chriſtuſá Iezuſa CzechEp 292, 294 [2 r.].

»obiecane plemię (święte), obiecany potomek« [szyk 11:7] (14:4): KrowObr 82v, 142v; By nam było nie to obiecáne plemię/ bylibychmy ieſzcże w więthſzym przeklęctwie niż miáſtá Sodomſkie á Gomorſkie. RejPos 15v, 12v, 15v [2 r.], 32v, 38v, 101 v (12); ten obiecány potomek Dawidow/ naśienie niewieśćie y Abráhámowe/ [...] śmierćią ſwą śmierć zgłádził CzechRozm 24v, 57v [2 r.]; CzechEp 302.

»obiecana (święta) światłość« [szyk 6:1)] (7): Záſpiewał [Symeon]/ iż ſie oná/ iuż ſwiátłość zyáwiłá/ Ktora ludzkim narodom/obiecaná byłá. RejZwierz 106v; RejPos 15 [2 r.], 15v, 16, 58; CzechRozm 30v.

»obiecany w zakonie« (14): Symeon/ duchem ſwiętym nadchniony vznal Iezuſa miłego bytz zbawicielem w zákonie obietzanym OpecŻyw 25v, 33v, 65v, 66, [162]v; PatKaz III 109v; KromRozm II d, d2v, k; SkarŻyw 82; CzechEp 412; Iezu Meſſyaſzu w zakonie ludzkiemu plemieniu obiecány/ zmiłuy ſię n. LatHar 340; WujNT przedm 31; SkarKaz 349b.

Szeregi: »obiecany, (i) dany« (2): Pokroṕ co narychley rádzęć pilno nędzne podwoie mizerney duſzycżki ſwoiey tą niewinną krwią báránká tego ſwiętego/ tobie obiecánego y dánego. RejPos 158v; CzechEp 296.

»obiecan i prorokowan« (1): tenli to iuż ieſt/ ktory z dawná ſwiátu ná odkupienie iego obiecan y prorokowan był RejPos 28v.

»przejrzany i obiecany« (1): ten ſwięty páſterz/ s tháiemnośći á z iednośći Boſthwá nam zeſłány/ od wiekow przeyrzány y obiecany RejPos 122v.

»obiecany i (a) zaślubiony« [szyk 1:1] (2): przez wiárę ſwoię/ [...] naydzyeſz w ſercu ſwym tego to Kriſtuſá á tego to Meſyaſzá z dawná obiecánego á záſlubyonego thobye RejPos 275v, 275v.

αα. O Eucharystii (1):
Wyrażenie: »chleb obiecany« (1): Toć nie o duchownym pożywániu/ [...] ále o ſákrámentálnym y iſtotnym Pan mowi: [...] Bo ten chleb tu obiecány/ Pan potym ná oſtátecżney Wiecżerzy podał WujJud 172.
a. Potwierdzony ślubem; sponsus, votivus, votus Calep (6): Votus – Obiecani, poſwięconi. Calep 1140b, 1000a.

obiecany komu (2): Votivus – Bogu obiecani. Calep 1141a. Cf »mężowi obiecana«.

Wyrażenia:»droga obiecana« (2): [Helena] wezbráłá ſie do kościołá Wenery ná odpuſt/ rzekąc iż tám drogę obiecáną miáłá. BielKron 56; KochFrag 42.

»mężowi obiecana« (1): [Scypijo] miedzi innymi więzniami vzrzał iednę pannę piękną [...] ktora znamienitemu młodzienczowi była poſlubiona, y przyſtąpewſzi [!] ku oyczu iey y ku mężowi, ktoremu była obieczana onę pannę nie ſkażoną im dał BielŻyw 116.

2. Przeznaczony; destinatus Mącz, Calep; ſatalis Mącz (8): richlo prziſzlo ſceſcie obiecane na lokietka PaprUp B3v; Calep 313a.

obiecany komu, czemu (4): Fatifer ensis, Miecz od którego komu obiecána rzecz yeſt zginąć Mącz 118c, 315d; Niebá nie znáć przed dymem/ przyſzedł obiecány Troiéy oſtátni ſtráſzną dźiéń chmurą odźiány. GórnTroas 9, 33.

Wyrażenie: »obiecane nieszczęście« (1): Ut, Fatalis calamitas. Obiecáne nieſzczęście. Mącz 118c.
Szereg: »obiecany i przeznaczony« (1): mówi Ian S. iż od początku świátá obiecána y przeznáczóna byłá śmierć iego [Baranka]. BiałKat 296.
3. Zapowiedziany (10): á opuſzcżona miáłá być [ziemia]/ pierwey niżby dziećię ono obiecáne [aluzja do proroctwa Izajasza Ecce virgo concipiet tą pαriet filium Vulg Is 714]/ [...] vmiáło obráć dobre á odrzućić złe CzechRozm 135v.
Wyrażenia: »przez proroka, przez Ezajasza (a. Jeremiasza, a. Abrahama) obiecany« [szyk 7:1] (5:3): Wybáwienie obiecáne Syonowi przez Proroki. BibRadz Is 41 arg; A wy wierni ktorzy ſtale ſtoicie przy Pánu ſwoim/ cieſzcie ſie thą niewinną ſmiercią dzyatek tych/ á tą pociechą ktora im ieſt y wam wſzytkim przez Proroká obiecána. RejPos 27v; á thu dopirko prziymiemy wiecżne przymierze z nim [Jezusem]/ á wiecżne błogoſłáwieńſtwo od niego ná ſądzye iego/ nam ieſzcże przez ábráámá obiecáne. RejPos 33v, A5v, 26 [2 r.], 149; CzechRozm 132v.

»na dzień obiecany« (1): wſzytko Przeworſko ná dźień od niego obiecány/ zgorzáło OrzRozm G2v.

Synonimy: 1. narzeczony, przyrzeczony; a. ofiarowany, poświęcony, ślubowany; 2. przeznaczony; 3. przepowiedziany, zapowiedziany.

Cf OBIECAĆ, [OBIECONY]

DJ