[zaloguj się]
[pdf]

OBJAWIONY (178) part praet pass pf

objawiony (90), objawion (85), objawiony a. objawion (3).

Oba o oraz a jasne.

Fleksja
sg
mNobjawiony, objawion fNobjawiona, objawionå, objawion(a) nNobjawiono, objawion(e)
G Gobjawion(e)j G
D Dobjawion(e)j D
Aobjawion(e)go Aobjawioną Aobjawion(e)
Iobjawionym I I
Lobjawionym L L
Vobjawiony V V
pl
N m pers objawieni
G objawionych
A m pers objawionych
I f objawionymi
inne formy
pl N subst m i n - objawioné; pl N subst f - objawion(e), objawiony

sg m N objawiony (20), objawion (18); ~ (attrib) -ony (6); ~ (praed) -on (18), -ony (9); -on TarDuch, HistAl, MurzNT, Leop, SarnUzn, RejPos (3), BudNT, ArtKanc; -ony SeklKat, NiemObr, ReszPrz, LatHar, PowodPr, SkarKaz; -on:-ony CzechEp (3:2), WujNT (5:1). ◊ A objawion(e)go (1). ◊ I objawionym (1). ◊ L objawionym (1). ◊ V objawiony (2). ◊ f N objawiona (16), objawionå (13), objawion(a) (3); ~ (attrib) -å (2) WujNT, SkarKazSej, -a (1) GrzegRóżn, -(a) (1); ~ (praed) -a (15), -å (11), -(a) (2); -a BibRadz (4), BielKron (2), WujJud SkarŻyw, CzechEp, ReszPrz; -å RejAp, CzechRozm, WujNT (7); -a : -å HistAl (1:1), Leop (4:1). ◊ G objawion(e)j (10). ◊ D objawion(e)j (1). ◊ A objawioną (4). ◊ n N objawiono (44), objawion(e) (11); ~ (attrib) -(e) (2); ~ (praed) -o (44), -e (9); -o OpecŻyw (3), PatKaz II, RejRozpr, HistAl (3), MurzNT, Leop, BielKron (8), HistRzym, RejPos (5), CzechRozm (2), NiemObr; -e BibRadz (2), CzechEp (3); -o : -e PatKaz III (7:1), RejAp (5:1), WujNT (5:2). ◊ A objawion(e) (1). ◊ pl N m pers objawieni (3). subst m i n (praed) objawioné (6); -é (1), -(e) (5). f (praed) objawion(e) (11) BibRadz (2), GrzegŚm, BudBib (2), CzechRozm (3), NiemObr, WujNT (2), objawiony (7) KromRozm II (2), RejPos (5).◊ G objawionych (3). ◊ A m pers objawionych (1). ◊ I f objawionymi (1).

Składnia dopełnienia sprawcy: objawiony przez kogo, przez co (31), od kogo (12), kim, czym [= przez kogo, co] (3), w kim [= przez kogo] (1); przez kogo MurzNT, BibRadz (2), GrzegRóżn, BudNT, CzechEp (3), ReszPrz; od kogo KromRozm III; kim TarDuch; przez kogo: od kogo PatKaz II (1:2), HistAl (1:1), BielKron (3:3), RejAp (6:2), RejPos (1:1); przez kogo : w kim Leop (2:1); przez kogo : od kogo : kim CzechRozm (2:1:1), WujNT (6:1:1).

Sł stp s.v. objawić (się), Cn brak, Linde XVI w. s.v. objawić.

1. Uczyniony jawnym, wiadomym, podany do wiadomości; ogłoszony; ukazany; revelatus HistAl, Vulg, PolAnt; manifestatus Vulg, PolAnt; declaratus BartBydg; notus HistAl, patefactus, propalatus Vulg; detectus, famigeratus Mącz; manifestarius, promulgatus Calep (176): Dwie rzecży ſtaly ſie dzis/ iedna ijż miano naſſego zbawiciela/ [...] dzijs ieſt obiawiono OpecŻyw 21v, 115v; [Maryja] yeſt zbauyenye grzeſznych a naprauyczyelka upadu anyelſkyego czo yeſt obyauyono yſch ten dzyen wnyebye zawzdy od anyolow ſzwyączono PatKaz III 115; BartBydg 39b; Polſkie wypiſanie dwoiey krainy ſwiata: [...] Gdzież też obiawione ſą nie ktore dawne dzieie polſkie. MiechGlab kt; SeklKat R3v; A kto czyni [...] prawdę/ idźieć na światłość/ aby były obiawioné [ut manifestentur] vczynki iego MurzNT loann 3/21; Vſtáwy ktore w koſcyele ſą obyáwyony/ nyektore mamy z náuki ná piſmye wydáney/ nyektore z Apoſtolſkyego podánya w táyemnicyſmy przyyęli KromRozm II h4; KromRozm III B4; Ale theraz bez zakonu ſpráwiedliwość boża ieſt obiáwioná Leop Rom 3/21, 1.Petr 5/1; Káżdego robotá iawna będźie/ bo dźień okaże/ gdyż przez ogień obiáwioná będźie [quia in igne revelabitur] BibRadz 1.Cor 3/13, II 4d marg, Rom 3/22 [21], Hebr 9/8, l.Petr 1/5; BielKron 319 marg; Detectus, Odkryty obyáwiony/ osławiony Mącz 442b; SarnUzn Ev; A twoię właſną duſzę przeniknie miecż/ áby były z rozmáitych ſerc myſli ludzkye obiáwiony. RejPos 28v [przekład tego samego tekstu WujNT Luc 2/35]; Więc oni [poganie] miáſto tey obiáwioney ſwiátłośći [= Chrystusa] gromnicżkę z błáżeykiem wyſtáwili RejPos 305; WujJudConf 10; BudBib I 289b marg; A żywot ob-iáwion [!] ieſt/ y widzieliſmy/ y świadcżemy/ y przepowiedamy wam żywot wiecżny BudNT 1.Joann 1/2; ReszPrz 98; Calep 636a, 859b; Bo to wſzytko co obiáwiono bywa ieſt świátło [omne enim quod manifestatur lumen est]. WujNT Eph 5/13; Przez co dáie znáć Duch święty/ iż ieſzcze nie byłá obiáwiona drogá świętych/ poki ieſzcze ſtał pirwſzy przybytek. WujNT Hebr 9/8, Luc 2/35, s. 493, Rom 1/17, 3/21, 1.Cor 3/13 (10).

objawiony komu (51): OpecŻyw 103; PatKaz III 103v; Ieſli będzie obiáwioná niemoc Alexandrowa Dáriuſowi/ [...] iſcie nás zágłádzi. HistAl E2; ſą nyektore rzeczy ktore poſpolitemu człowyekowi nyemáyą być obyáwyony KromRozm II g3; LubPs bb5v; [tajemnica Chrystusa] ktora nie ieſt obiáwioná w inych narodziech ſynom ludzkim/ iáko teraz obiáwiono ieſth ſwiętym Apoſthołom iego y Prorokom w Duchu Leop Eph 3/5, Eph 3/10; BibRadz I 353v; A gdy w nocy widano iaſność wielką około niego/ obiáwiono ieſt ſtárſzym BielKron 376, 46, 198v, 214; Tu iuż mamy pocżątek textu/ iáko Ian S. opowiáda pirwſze ziáwienie ſwoie/ y od kogo/ y przez kogo było mu obiáwione. RejAp 3v, AA6, BB6, BB7v, 4v, 5; HistRzym 48v; to nam było ieſzcże obiecano/ iż nam więcey miáło być obiáwiono/ niżli przodkom náſzym. RejPos 149, 15v, 134; GrzegŚm 50; BudBib Eccli 3/19 [20]; Mowi też ták Páweł o ſobie y o inſzych iż nam dárowáná ieſt łáſká/ przed cżáſy wiekuiſtymi: á teraz ieſt obiáwiona przez znácżne przyśćie zbáwićielá náſzego lezuſá Chriſtuſá. CzechRozm 31v, 145v, 172v, 191 v, 226, 234v; tá [moc boża] Xiążętom świátá tego/ y mądrym y rozumnym nie bywa obiáwioná/ ále tylko málucżkim y podłym. CzechEp 69, 72, 159, 186; nie wſzytko wſzytkim obiáwiono być ma NiemObr 83; LatHar 372; áby ſię wypełniła mowá Izáiaſzá Proroká/ ktorą powiedźiał [...] á rámię Páńſkie komuż ieſt obiáwione? WujNT Ioann 12/38, s. 45, 505, 2.Cor 4 arg, s. 672, Eph 3/5. Cf »[komu] we śnie być obiawiony«, »być światu objawiony«.

W przeciwstawieniach: »objawiony ... (s-, za)kryty (7), (za)- milczany (3), nie oznajmiony, tajemny, tajny« (13): Abowiemći/ nie ieſt co ſkrytego/ żeby obiawiono być niemiało [Non enim est aliquid absconditum, quod non manifestetur]/ ani śię ieſt zakrytem sſtało/ ale żeby na iawnośc przyſzło. MurzNT Mar 4/22 [przekład tego samego tekstu RejPos (2)]; LubPs bb5v marg; Leop Rom 16/26; gdyżći ſie Pan iáwnie opowieda/ iż nie máſz nic ták táiemnego o tobie/ coby ſwiátu obiáwiono nie było. RejPos 309, 338v; BudNT Rom 16/29 [26]; CzechRozm 22v; Iż ſłowo Bog/będący iedney iſtnośći z oycem/ było iákoby zákryte v Bogá [...] w poſtępku odnowienia ſtworzenia przez odkupienie/ było ſtworzeniu obiáwione/ y w oſobliwy pożytek przywłaſzcżone CzechEp 186, 159, 256; [tajemnica Chrystusa] ktora inſzych wiekow nie byłá oznaymiona ſynom ludzkim/ iáko teraz obiáwiona ieſt [non est agnitum filiis hominum, sicuti nunc revelatum est] świętym Apoſtołom iego y Prorokom przez Duchá WujNT Eph 3/5, Rom 16/26, s. 694.

W charakterystycznych połączeniach: od światłości objawiony; objawiony przez anjoła, przez Chrystusa, przez Ducha Św. (4), przez kościoł, przez odkupienie, przez ogień, przez oświecenie, przez pijanice, przez pisma prorockie (3), przez przepowiedanie, przez zakon; objawiony w Duchu (= przez Ducha); nauką apostolską objawiony.

Zwroty: »[komu] we śnie być objawiony« (1): á ták to przykazał ſpráwić iáko mu weſnie było obiáwiono [quemadmodum somno sibi fuerat revelatum]. HistAl C2.

»być (wszytkiemu) światu objawiony« [szyk zmienny] (7): przeſz kazanye apoſtolſkye wſzytkyemu ſzwyatu obyauyona yeſt uyara o criſtuſye y yego mathcze PatKaz III 106, 127; BibRadz II 120c marg; áż gdy będzie obiáwiona Ewányelia z nowu wſzytkiemu ſwiáthu/ [...] theż ſie iuż dopiro końcá nádziewaycie. RejAp 87v; RejPos 309; WujJud 138; CzechEp 256.

»objawiony być w uszach« (1): Y obiáwiony ieſt w vſzách moich głos Páná zaſtępow PowodPr 74.

Wyrażenia: »prawda [= nauka Chrystusa] objawiona« [szyk 3:2] (5): GrzegRóżn A2v, G; [Pan Bóg] [...] tę ſtolicę Piotrá S. ſtolicę Rzymſką chciał mieć aż do tego cżáſu/ [...] zá podporę prawdy obiáwioney SkarJedn 144; CzechEp 72; káżdą z oſobná perſonę/ Bogiem y Pánem z obiáwioney Chrześćiánom prawdy wyznáwáć muśimy LatHar 372.

»przez przepowiadanie objawiony« (1): Iż przez ſzczere á nie obłudne przepowiedánie Apoſtolſkie/ ſłowo Boże ieſt wſzytkim obiáwione. WujNT 2.Cor 4 arg.

»tajemnice, skrytości, pokrytości (miały być, będą itp.) objawione« = mysteria patefacta sunt Vulg; mysteria manifestata a. revelata sunt PolAnt [szyk zmienny] (13:2:1): Leop Rom 16/26; Tymi słowy okázuie iż ſumnienie káżdego odkryie ſię á táiemnice ſerc wſzytkich będą obiáwione. BibRadz I 451b marg; RejAp 90; BudBib Eccli 3/19[20]; BudNT Rom 16/29[26]; CzechRozm 22v; Pan przyſzedł ná znák/ ktorym ſie ma być ſłuſznie ſprzećiwiono/ á ktorych miáły być obiáwiony ty pokrytośći sercá ich/ á ty potáiemne wymyſłi ich. RejPos 29v, 29v [2 r.]; tám [na sądzie ostatecznym] ſkrytośći wſzytkie ſerdecżne obiáwione będą NiemObr 17; ieſzcze cżás był nie przyſzedł/ ktorego táiemnice kroleſtwá Bożego/ obiáwione być miáły. NiemObr 90; ieſliby wſzyścy prorokowali/ á wſzedłby ktory niewierny ábo nieuczony: wſzyścy go ſtrofuią/ wſzyścy go ſądzą. y ſkrytośći ſercá iego bywáią obiáwione WujNT 1.Cor 14/25; temu ktory może was vtwierdźić/ [...] według obiáwienia táiemnice od czáſow wiecznych zámilczáney: á teraz obiáwioney przez piſmá Prorockie WujNT Rom 16/26 [przekład tego samego tekstu CzechRozm], s. 672, Eph 3/5, s. 694.

»wola (boża a. święta) (jest) objawiona« (3): MurzNT 76; [prorok Izajasz] iż gdzie o rzecżách przyſzłych wypráwuie/ cżęſthokroć iákoby cżás przeſzły przypomina/ oglądáiąc ſię ná wolą Bożą/ ktora mu byłá obiáwioná. BibRadz I 353v; A iż ná to poſtánowieni byli/ [apostołowie] áby nam wolą Bożą przez Chriſtuſá obiáwioną opowiedáli CzechRozm 191v.

»z nieba objawiony« (2): ten prorok roſkazał/ áby żadnych kſiąg niemieli/ tylko ſámę Biblią/ tho mu zniebá obiáwiono było BielKron 214; SkarKazSej 703a.

Szeregi: »objawion i objaśnion« (2): RejPosRozpr b4v; [słowo pańskie tylko sługom wiernym, którzy] mocno ſtoią przy ſwięthey woley iego tu iedno obiáwiono y obiáſniono w nich bywa RejAp 5.

»objawiony i otworzony« (1): y táiemnice od wiekow przed narody zákryte ſą iuż obiáwione y otworzone. CzechRozm 22v.

α. O osobach (39): Iezu ienżes był obiawion głoſem oyczowſkiem o tobie ſwiadecztwo dawaiączem/ iego ſynem namilſzym. TarDuch B2; Tákżeć y Páweł tych trzech obiáwionych licży/ Y ieden Bog/ ktory ieſt Oćiec/ [...] Y ieden Pan Iezus Kryſtus/ [...] Y ieden Duch Swięty GrzegRóżn A4v, H3v, L4v; CzechRozm 40; wſzákże wola Boża nie byłá/ áby obiáwioná oná dziwna zakonnicá [św. Eufrozyna] być miáłá SkarŻyw 15; Y obiáwion będźie on bezpráwnik [revelabitur ille iniquus Vulg 2.Thess 2/8]/ ktorego Pan zágłádźi duchem vſt ſwoich CzechEp 322, 351, 354, 355; NiemObr 163; iuż pułtorá tyſiącá lat/ iáko Pan Chryſtus obiáwiony ieſt ReszPrz 98; oznaymieni (marg) obiáwieni będąc. (–) że ieſteśćie liſtem Chriſtuſowym [maniſestati quod epistula estis Christi]/ od nas ſpráwionym/ y nápiſánym nie czernidłem/ ále Duchem Bogá żywego WujNT 2.Cor 3/3, 2.Thess 2/3, 6, 8, s. 716.

objawiony komu (12): A iámći go nieznáł/ ale żeby był obiawion [Chrystus] Iſraelowi [ut manifestetur Israel]/ dlá tegom iá przyſzedł/ chrcząc wodą. MurzNT Ioann 1/31; Leop Ioann 1/31; Biſkup Artykuły dał áby były dzyerżany/ a ktorzy by byli temu ná odpor/ Senátowi máią być obiáwieni BielKron 200; RejPos 259v; Kory Anielſkie ſpiewáią/ [...] Páſterzom w polu obiáwion/ KRyſtus ArtKanc C4; LatHar 273, 336, 339; Tegoć Bog wzbudźił dniá trzećiego/ y dał go żeby był obiáwiony nie wſzytkiemu ludowi [dedit eum manifestum fieri non omni populo]/ ále ſwiádkom przedtym zgotowánym od Bogá WujNT Act 10/40, Ioann 1/31; SkarKaz 513a. Cf »[komu] jawnie objawion«.

objawiony w czym [= jako czyniący co] (1): A tak będą obiawieni w bluźnieniu y w kłamſtwie ſwoim [de exeratione et mendacio annunciabuntur in consummatione in ira consummationis] aż do ich zniſcżenia WróbŻołt 58/13.

objawiony w kim, w czym [= jako kto, co] (7): Bog Oćiec obiáwiony w głoſie. GrzegRóżn I4v; Doktorowie iż to wykłádáli o iednym Bogu we trzech oſobach obiáwionym/ mieli do thego wielkie przycżyny. SarnUzn C7. Cf »Bog objawiony w ciele«.

Wyrażenia: »Bog objawiony w ciele« [szyk zmienny] (5): Słowo było Bogiem/ Kreẃ Boża/ Bog w ćiele obiáwiony/ Słowo ſtało ſię ćiáłem GrzegRóżn Lv, D2; Bog błogoſłáwiony Y człowiek/ Bog prawdźiwy w ćiele obiáwiony Prot C2; CzechRozm 39v,*.

»[komu] jawnie objawion« (1): Coż my rzecżemy niedoſzli Krześćiáni [...] ktorym ieſt iáwnie ten Kryſtus obiáwion y ſwięta náuká iego RejPos 29.

Szeregi: »objawion a objaśnion« (1): á będzye práwie obiáwion á obiáſnion Kriſtus wſzytkim narodom RejPos 259v.

[»sławny i objawiony«: [Medea] byłá ſlawna y obiáwioná wſzytkiemu ſwiátu. BielKron 1551 9v (Linde).]

»objawion i widan« (1): twirdzą/ że Syn nie znáiomy gdyż iednák podobniey temu było być znáiomym ktory był obiáwion y widan/ á niżeli temu ktory nigdy nie był widan. SarnUzn D3.

a. Wskazany w sposób nadprzyrodzony (2): Iáko obiáwione ieſt ćiáło S. Bárnáby. SkarŻyw 537 marg.

objawiony komu (1): Głowá ſwiętego Iana byłá potym obiáwioná Márcellowi Opátowi w Fenicyiey BielKron 137v.

b. Zapowiedziany, przepowiedziany w sposób cudowny, nadprzyrodzony (24):

objawiony komu (16): PatKaz II 21; bog yą [Maryję] obyauyl czaſu uybranya patryarchow bo abramouy yeſt obyauyono gdy yemu rzeczono wnaſyenyu thwym bądą blogoſlauyeny wſzytczy ludzye PatKaz III 100v; dzywne ludzyem naſzwyeczye bylo obyauyno narodzenye panny maryey PatKaz III 104, 100v, 101, 104v; HistAl L4v; BielKron 9v, 15, 214v [2 r.]; RejPos 17, 258; nie máło też obiáwionych ś. Brygidzie obietnic tám [w Hortulusach] naydźieſz LatHar 284; WujNT 1.Cor 14/30, 1.Petr 1/12.

Ze zdaniem dopełnieniowym [iż (2), aby] (3): Y obiáwiono ieſt przez iednego mnichá/ iż iuż Pan Bog racżył poćieſzyć krolá Polſkiego w potomſtwie. BielKron 349, 214v; Ktorym [prorokom] obiáwiono było [quibus revelatum est]/ iż nie ſámym ſobie/ ále wam tym vſługowáli co ſię teraz wam opowieda WujNT 1.Petr 1/12.

W charakterystycznyh połączeniach: objawiony dawno, rychło, z dawna (2).

Wyrażenia: »od Boga (a. bogow) (być) objawiony« [szyk zmienny] (6): PatKaz II 21; ty dzieie ktores pełnił/ nie telko od cżłowieká/ ále theż y od wſzytkich bogow twoich tobie ieſt obiáwiono [tibi extitit revelatum]. HistAl L4v; A gdy był Ian s. w leciech XC/ kazał ſobie doł vkopáć/ máiąc śmierć od Bogá obiáwioną BielKron 149, 15, 214v; RejPos 17.

»przez objawienie objawiony« (1): á thám mu dano imię Iezus Kryſtus/ przez obiáwienie Anyelſkie przed tym obiáwione. BielKron 138.

Szeregi: »objawiony i opowiedziany« (1): iákochmy ſłyſzeli/ iáko to z dawná o tym ſwiętym Kſiążęciu nam od Bogá Oycá obiáwiono y opowiedzyano było RejPos 17.

»objawiony, przepowiedziany« (1): Proroctwo śię ſpełniło, z dawná obiáwione/ przez Proroki Duchem świętym przepowiedziáne ArtKanc B9v.

α. O osobach (3): ani był obiáwiony [Syn Boży]/ áni w oſobliwy pożytek przywłaſzcżony CzechEp 160.

objawiony komu (2): przeto anyolom byla pyeruey obyauyona [Maryja] nyſz ludzyem PatKaz III 98v; gdiby thobie był obiáwion mąż [Si tibi panderetur vir] ktory cie ma z żywotem rozłącżyć/ tedybys go zábił HistAl L3.

c. Rozsławiony (3): Serapis rzekł [do Aleksandra] iáko tá gorá nie przemieni mieyſcá ſwego/ ták imię y dzieie thwoie będzie obiáwiono áż do skońcżenia wiekow [nomen et fatum tuum narrabitur usque ad viscera seculorum]. HistAl B6v, C4v; Famigeratus, Osławiony/ Obyáwiony. Mącz 117c.
2. Ten, któremu podano do wiadomości (1): ſzwątha anna [...] począla wduſſy tą rzecz [...] obyauyona od anyola gdy rzekl oto pocznyeſz panną a ſzdzyeyeſz yey ymyą marya PatKaz II 65.
*** Dubium (tekst uszkodzony) (1): Modlitwy obiá ⟨...⟩ Nápiſá ⟨...⟩ LatHar kt.

Synonimy: 1. obwieszczony, odkryty, ogłoszony, okazany, oznajmiony, wyjawiony; α. pokazany, ukazany, zjawiony; b. przepowiedany, przepowiedziany, zapowiedziany; c. rozgłoszony.

Cf OBJAWIĆ

AS