[zaloguj się]
[pdf]

OBJECHAĆ (22) vb pf

objechać (18), objachać (4) Leop.

Wszystkie samogłoski jasne.

Fleksja
inf objechać
praet
sg pl
1 m objechåłem m pers
3 m objechåł m pers objechali
plusq
sg
3 m był objechał
imperativus
sg
2 objedź
3 niech objedzie
conditionalis
sg
1 m bych objechåł

inf objechać (7). ◊ praet 1 sg m objechåłem (1). ◊ 3 sg m objechåł (2). ◊ 3 pl m pers objechali (4). ◊ plusq 3 sg m był objechał (1). ◊ imp 2 sg objedź (1). ◊ 3 sg niech objedzie (1). ◊ [con 1 sg m bych objechåł.] ◊ part praet act objechåwszy (5).

Sł stp notuje, Cn s.v. objeżdżam, Linde XVI – XVIII w.

1. Być tu i tam; odwiedzić kolejno różne miejsca; circuire, perambulare Vulg (10): Rewizorowie tylko obiecháć/ praecedente publicatione rewidowáć [...] máią. SarnStat 403.

objechać co (8): KrowObr 219v; [Józef] Trzydźieści lath miał kiedy ſtánął przed oblicznośćią krolá Pháráoná y obiáchał wſzyćkie Egypthſkie powiáthy [circuivit omnes regiones Aegypti]. Leop Gen 41/46; Obiedź wſſyſtkie pokolenia Iſráelſkie od Dan aż do Berſábee/ á policz wſſyſthek lud/ ábym wiedziáł liczbę iego. Leop 2.Reg 24/2; SarnStat 234, 401. Cſ »objechać ziemie«.

objechać kogo (1): Ku pułnocy tám rozmáity narod Tátárſki/ ktorych nikt obiecháć áni wypiſáć może dla trudnego przebyćia ieźior/ błot/ y morzá [...] thylko ſam Bog onich wie BielKron 269.

[Ze zdaniem okolicznikowym miejsca: nic krotochwilnieyſzego nie mogę ſobie bácżyć/ iedno gdybych drugą cżeść [!] świátá oglądał/ á tám obiechał/ gdziem drzewiey nie był. HistFort H5.]

W charakterystycznych połączeniach: objechać miasta, pokolenia, powiaty.

Zwroty: »objechać w koło« (1): ták wielką część świátá, Y morzá, y rożnych źieḿ obiechałem w koło, Ktorych oczy me iáko żywo nie widźiáły CiekPotr 66.

»objechać ziemie, wiele ziem« [szyk zmienny] (2:1): ANi Vlyſses/ áni Iaſon młody [...] Ták wielé źiemie ſnadź nieobyecháli/ Iáko ty KochFr 87; StryjKron 637; CiekPotr 66.

2. Przebyć drogę wokół czego, okrążyć co; circumlegere Vulg, Cn; circumequitare, circumire, circumvectari, circumvehi, obequitare, obire Cn [w tym: co (4), kogo (1)] (7): Tegoż dniá náſz Hethman z lekkim okrętem obiechał położenie okrętow nieprzyiaćielſkich/ áby obacżył proporce/ znaki tákież ſprawę ich BielKron 459v; A przypłynąwſzy do Syrákuzy/ zmieſzkáliſmy tám trzy dni. Skąd obiáchawſzy przybyliſmy do Rhegiu WujNT Act 28/13.
Zwroty: »w koło, kołem objechać« (1:1): KochPieś 2; koni nie puſzcżáć/ áż Máſztálerze pierwey go [pastewnik] w koło obiechawſzy opátrzą. GostGosp 102.

»wszystek świat kołem objechać« (1): Zeglarze bywáli Wſzyſtek świát iáko wielki kołem obiecháli. KochPieś 2.

a. Otoczyć (o działaniach wojennych) kogo lub co (2): Nieumieią obiecháć nieprzyiaćielſkiego/ Woyſká/ áni záſádek cżynić przes chytrego. BielSat L3.
Zwrot: »objechać w koło« (1): Philip Heſki vpominał/ áby żadnego ne żywili obiechawſzy ie w koło/ wyrozumiał ich mieyſce y ſpráwę/ puśćili ná nię ſtrzelbę gęſtą BielKron 202v.
b. Ominąć [co] (1):
Zwrot: »objechać daleko« (1): A w tym Turcy goniąc náſze obacżyli moſth ſkáżony od náſzych/ pomyſlili iż ſie boią/ obiecali [lege: objechali] onę rzekę dáleko około ieźiorá y pośćignęli náſzych woyſko v Iuwenki BielKron 309v.
3. Przebyć drogę, pokonać jakąś odległość; circuire Vulg [co] (5):
Zwrot: »objechać drogę« = viam conficere Mącz; circuire per viam Vulg [szyk zmienny] (4): Ciągnęli tedy Krol Iſráelſki/ Krol Iudſki/ y Krol Edom/ y obiácháli drogę zá ſiedḿ dni Leop 4.Reg 3/9; Drógę odpráwić álbo obyecháć. Mącz 492a, 265d; KochFr 128.
W przen (o słońcu) (1): Phebus iuſz puł Niebá był obiechał iáſny StryjKron 528.

Synonimy: 1. nawiedzić; 2. okrężyć; a. otoczyć; b. ominąć; 3. odbyć, przebyć.

Formacje współrdzenne cf JECHAĆ.

Cf OBJECHANIE

JB