[zaloguj się]
[pdf]

OBŁĘDNOŚĆ (22) sb f

obłędność (21), obłądność (1) Calep.

Oba o jasne.

Fleksja
sg pl
N obłędność
G obłędności obłędności
D obłędności obłędnościåm
A obłędności
I obłędnościami
L obłędności obłędnościåch

sg N obłędność (1). ◊ G obłędności (1). ◊ D obłędności (1). ◊ L obłędności (2). ◊ pl G obłędności (2). ◊ D obłędnościåm (1). ◊ A obłędności (3). ◊ I obłędnościami (2). ◊ L obłędnościåch (7).

Sł stp, Cn brak, Linde XVI w.

1. To, co łudzi, mami, wprowadza w błąd (11): Rácż mie tego náucżyć/ co ieſt ſłuſzna drogá. Iáko ſie mam záchowáć w ſwoiey powinnośći/ Aby mie ſwiát nie vwiodł w márne obłędności. RejWiz 186.
Wyrażenie: »obłędności świata (tego)« [szyk 7:1] (8): Zimnego záſię ták maſz rozumieć/ kthory iuż ni o cżym áni wie/ áni dba/ iedno ſie ták puśćił bez wioſłá ná morze zá nędznym ſwiátem tym/ á zá obłędnoſciámi iego. RejAp 43; RejPos 127v; RejZwierc B3, 29v [2 r.], 165, 198, 269.
Szereg: »obłędności i obłudności« (1): [Stateczni ludzie] bárzo rádzi ſie ſchodzili/ nadobnie ſie ieden z drugim o dziwnych obłędnoſciach y obłudnoſciach ſwiátá tego y námowili y náſmiali RejZwierc 165.
a. Niebezpieczeństwa, złe przypadki, przeciwności losu (2):
Szeregi: »omyłki a obłędności« (1): Coż rozumieſz gdy ten ſtan záſię ku ſtárośći/ Przydzye w tákich omyłkach/ á w tey obłędnośći. RejWiz 92v.

»przeciwności i obłędności« (1): rácż nam miłośćiwie vżycżyć zdrowia y pokoiu: áby Kośćioł twoy zbywſzy wſzelkiey przećiwnośći y obłędnośći/ w beśpiecżney ſwobodźie ſłużył máieſtatowi twemu świętemu. LatHar 87.

2. Zły, niewłaściwy postępek; grzech, upadek (11): abowiem kto inſſy nas ſtey obłędnoſci wybawic moze gdyſz ſnadz nad wielkoſc włoſow naſſych roſſerzyłi ſie złoſci naſſe RejPs 61v; RejKup p8v.

obłędność czyja [w tym: pron poss (5), ai (3)] (8): RejKup o2, cc6v; RejWiz 116; A Ták moy miły ſwiatku iuż sfolguywá ſobie/ A co komu przyſtoi to myſlwá o ſobie/ Bo ty trudno maſz przeſtáć tych ſwych obłędnośći. A mnie iuż máło po nich gdym przyſzedł k ſtárośći. RejZwierc [272], 179. Cf Wyrażenie.

Wyrażenie: »ludzka obłędność« (3): RejJóz O7; Chriſtus Roſgnievawſy ſię chcze ſwiat ſądzycz wgniewie ſwoim dla Ludzkych oblędnoſczy. RejKup b4v; RejWiz 170.
Szereg: »strach a obłędności« (1): A to ia tu twemu rozumowi porucżam/ co ſobie obráć maſz/ ieſli ſie thák tułáć s tymi tułáiącemi w ſrogim ſtráchu á w obłędnoſciach twoich/ cżyli być w tákiey wielmożnośći [...] ták iákeś ſie iuż o tym doſyć náſłuchał. RejZwierc 179.
a. Intryga, podstęp, oszustwo (1): Sutela – Chytroſcz, włoſka ſztuczka, obłądnoſcz. Calep 1038b.

Synonimy: 1. błąd, fałsz, myłka, nieprawda, omyłka; 2. błąd, błądzenie, błędliwość, grzech, uchybienie, upadek, występek; a. chytrość, sztuczka.

Cf OBŁĄD, OBŁĘDLIWOŚĆ

JB