Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: [ODDZIELAJĄCY]

Następne hasło: 2. ODDZIELENIE »

1. ODDZIELENIE (8) sb n

o prawdopodobnie jasne (tak w od-); pierwsze i drugie e jasne; teksty nie oznaczają -é.

Fleksja

	sg
N	oddzieleni(e)
G	oddzieleniå
I	oddzielenim
L	oddzieleniu

sg N oddzieleni(e) (4). ◊ G oddzieleniå (1). ◊ I oddzielenim (1). ◊ L oddzieleniu (2).

Sł stp, Cn notuje, Linde brak.

Znaczenia

I. Rzeczownik od „oddzielić” (3)
II. Rzeczownik od „oddzielić się” (4)
- 1. Odłączenie się, zerwanie kontaktu fizycznego (1)
- 2. Wystąpienie z jedności kościelnej (3)
III. To, co zostało wydzielone dla kogoś (1)

I. Rzeczownik od „oddzielić” (3):

1. Wydzielenie, danie komuś jakiejś części; disclusio, sepositio Cn (1): Dimensio, Rozmierzenie/ Oddzielenie. Mącz 219d.

2. Wyłączenie ze wspólnoty (1):

Szereg: »klątwa i oddzielenie« (1): Wſzytkim [biskupom wschodnim] ieſt w tákiey klątwie y oddzieleniu/ od głowy y ſtárſze^go/ záhámowána [moc rozgrzeszenia]. SkarJedn 339.

3. Traktowanie odrębnie jako różnych istot (o osobach Trójcy Świętej) (1): Piſze tedy Mattheuſz/ iż Ian ſwięty krzćił v Iordaná/ Syn Boży wſthępował do wody/ á Ociec z niebá ſwiádectwo dawał [...]/ á Duch s. z niebá sſtępował. Thu mamy oznaymienie trzech perſon/ á wſzákoż nie rozumiey tákie być oddzielenie/ y nierozumiey żeby dla tego mieli być od ſiebie rozni/ iże ſą mieyſcem rozni. SarnUzn E8.

II. Rzeczownik od „oddzielić się” (4):

1. Odłączenie się, zerwanie kontaktu fizycznego [czego od czego] (1) : Gdyſz ſłowká o thym nie máſz w piśmie/ áby tho ſmierć byłá/ oddźielenie iákieś Duſze od ćiáłá. GrzegŚm A3.

2. Wystąpienie z jedności kościelnej [w tym: od czego (2)] (3):

oddzielenie czyje (1): To nie łáćinnik ktory/ ále Grecżyn/ á co więcey ten/ ktory iuż po oddzieleniu Grekow od ſtolice Apoſtolſkiey Hiſtoryą piſał/ y nie był práwym przyiaćielem ſtolicy Rzymſkiey SkarJedn 133.

Wyrażenie: »oddzielenie od Kościoła« (1): Oddzyelenye od koſćyołá yáko ćyęſzki grzech. KromRozm I O2v marg.

Szereg: »oddzielenie i zaniechanie« (1): gdzie ogrod bez plewidłá ieſt/ chwaſtow y byla prętko národzi/ y práwie wſzyćiek zárośćie y dobre naśienie ſtráći. Ták Grecki y Ruſki kośćioł/ będąc bez Zborow S. bez náuki/ bez porządnych páſterzow/ y to co dobrego ſię z pocżątku wśiało/ zepſowáć ſię muśi/ tákim oddzielenim y zaniechánim. SkarJedn 341.

III. To, co zostało wydzielone dla kogoś [czyje] (1): [w roku jubileuszowym] nie będziećie ſiać áni żąć ſámorodnego zboża iego áni zbieráć winá iego (marg) Właſnie/ oddzielenia ábo odłącżenia iego [dosłowny przekład z hebr.]. (–). BudBib Lev 25/11.

Synonimy: II.2. apostazyja, oderwanie, odłączenie, odstąpienie, odstępstwo, odszczepienie, odszczepieństwo, odtargnienie, wyłączenie.

Cf ODDZIELENIE SIĘ, ODDZIELIĆ, ODDZIELIĆ SIĘ

LWil