[zaloguj się]
[pdf]

ODERWANIE (20) sb n

o pierwsze e oraz a jasne, końcowe e pochylone.

Fleksja
sg
N oderwanié
G oderwaniå
A oderwani(e)
I oderwaniém
L oderwaniu

sg N oderwanié (10); -é (2), -(e) (8). ◊ G oderwaniå (6). ◊ A oderwani(e) (1). ◊ I oderwaniém (2); -ém (1) SarnStat, -ęm (1) SkarJedn. ◊ L oderwaniu (1).

Składnia przydawki dopełniającej równoznacznej z dopełnieniem sprawcy: oderwanie przez kogo, przez co (2).

Sł stp, Cn brak, Linde bez cytatu.

I. Rzeczownik od „oderwać” (9):
1. Oddzielenie części większej całości, urwanie, wyszarpnięcie; revulsio Mącz, Calep; avulsio, distractio Mącz; carptus Calep (6): Distractio, Roſtárgnienie/ oddalenie/ oderwánie. Mącz 462a, 478c, 479a; Calep 167b, 921a.
a. O działaniu sił przyrody [czego] (1): Alluvio – Brżegu oderwanie przez powodz Calep 54b.
2. O ziemiach: zabranie, podbicie [czego] (2): do tego ſie chyli oderwánié [przez Turków] Wołoſkiéy źiemie OrzJan 83; iżebyſmy [...] nieprzyiaćielowi odpór dáć mogli/ y krzywd dawnych/ któré ćiérpi Rzeczpoſpolita [...] zá okupowániém y oderwániém zamków y źiem przez nieprzyiaćielá/ powetowáć SarnStat 851.
3. Spowodowanie zaprzestania czegoś; przen [czego od czego] (1): Powśćiągliwość (to ieſt vkáránie ćiáłá/ y oderwánie go od wſzytkiey roſkoſzy) [chrześcijanie] máią zá fundáment: ná ktorym inne cnoty buduią. SkarŻyw 362.
II. Rzeczownik od „oderwać się”: Wystąpienie ze wspólnoty (11):
a. Państwowej [czyje] (1): przywodził/ iż ná ten czás nie mogł doſyć pánow Polſkich żądániu vczynić/ dla niebeſpiecznośći głowy ſwoiey/ y oderwánia Litwy StryjKron 617.
b. Religijnej; herezja (10):

oderwanie od kogo, od czego (6): Oderwánie vcżniow Luterowych od niego [Kościoła]. ReszPrz 62 marg. Cf Wyrażenie.

oderwanie czyje [w tym: G sb pron (4), pron poss (1)] (5): Cżęſto bárzo Papieżowie [...] przez poſły ſwoie/ Greki obſyłáli/ y płácżliwie nád ich oderwánięm nárzekáiąc wſkázowáli SkarJedn 335, 265; ReszPrz 62 marg; WujNT 270, 333.

Wyrażenie: »oderwanie od Kościoła« (5): KromRozm III E3v, K8v, L; Lucyferanowie y Donátyſtowie vżywáli tego mieyſcá/ ná wymowkę oderwánia ſwego od kośćiołá WujNT 270, 31.
Szeregi: »kacerstwo i oderwanie« (1): iż nye z początku ták w krzeſciyańſtwye dźyerżano/ ále od Ariuſá w Alexándryey ſye to znyećiło było/ kácerſtwo było y oderwánye od koſcyołá powſſechnego KromRozm III E3v.

»oderwanie a odłączenie« (1): iż ono wſſyſtko co ſpráwuye z vrzędu ſwego kápłáńſkyego w onym oderwányu á odłączenyu od koſcyołá/ [...] ſkutku á pożytku żadnego duchownego [...] nye dáye. KromRozm III K8v.

»odstąpienie i oderwanie« (1): Owoce záſię żywotá y obyczáiow Haeretyckich ſą; Odſtąpienie od wiáry/ y oderwánie od kośćiołá powſzechnego. WujNT 31.

W przen (1):
Wyrażenie: bibl. [Hebr 10/39] »syn oderwania« (1): Z ktorego [Kościoła] iednośći ktorzyby ſie odłącżyli zowie ich indźiey filios ſubtractionis: ſynámi oderwánia ku zátráceniu PowodPr 29.

Synonimy: I.1. oddarcie, odłamanie; 2. odkupowanie; 3. odezwanie, odwabienie, odwiedzienie; II. odłączenie; b. apostazyja, heretyctwo, herezis, herezyja, kacerstwo, oddzielenie, oddzielenie się, odstąpienie, odstępstwo, odszczepienie, odszczepieństwo, odtargnienie, wyłączenie.

Cf ODERWAĆ, ODERWAĆ SIĘ, ODERWANIE SIĘ

MM