[zaloguj się]
[pdf]

ROZMOC SIĘ (17) vb pf

sie (14), się (3).

Pierwsze o jasne; inf z tekstu nieoznaczającego ó; w praet sg m -mógł; w pozostałych formach drugie o prawdopodobnie jasne (tak w 2. moc).

Fleksja
inf rozmoc się
praet
sg pl
1 m rozmogłem się m pers
2 m -ś się rozmógł m pers
3 m rozmógł się m pers rozmogli się
f rozmogła się m an
n rozmogło się subst
plusq
sg pl
3 m m pers byli się rozmogli
f była się rozmogła m an

inf rozmoc się (2) [w tym zapis: -c (1), -dz (1)]. ◊ fut 3 sg rozmoże się (1). ◊ 3 pl rozmogą się (1). ◊ praet 1 sg m rozmogłem się (1). ◊ 2 sg m -ś się rozmógł (1). ◊ 3 sg m rozmógł się (4). f rozmogła się (2). n rozmogło się (2). ◊ 3 pl m pers rozmogli się (1). ◊ plusq 3 sg f była się rozmogła (1). ◊ 3 pl m pers byli się rozmogli (1).

Sł stp notuje, Cn brak, Linde XVI (cztery z niżej notowanych przykładów) – XVII w.

Stać się mocniejszym i/lub liczniejszym; magnificare facere, multiplicari, roborari PolAnt (17):
a. O ludziach (10):
α. Stać się potężnym, potężniejszym (też o Bogu) (6): rozmogli ſię nieprzyiaćiele moi tępiący mię prożno BudBib Ps 68/5; Oto ia rozmogłem ſię y przycżyniłem mądrośći náde wſzytki/ ktorzy byli przedemną w Ieruſzalimie BudBib Eccle 1/16.

[rozmoc się na kogo [= przeciw komu]: Bo nie nieprzyiaćiel (ieſt) ktory mię zelżył/ bo bych śćierpiał/ (á)ni nienawiſtnik moy co ſię ná mię rozmogł [adversum me magnificavit os suum]/ bo bych ſię ſkrył przed nim. BudBib Ps 55/12 (Linde).]

rozmoc się w czym [= objawić jakąś cechę w większym stopniu] (2): Bo ſie ſrodze w pyſze ſwej rozmogł cżłek złośćiwy/ A dziwnie ieſt vdręcżon káżdy ſpráwiedliwy LubPs C2v; Z Wyernym ſercem wyznawaycie Páná ták dobrego W miłoſierdziu ſwym ná wieki tu nye przebránego [...]/ On nas s pośrzod nieprzyyacyoł ſwą możnoſcią wywiodł A w obfitey dobroći ſwey ná wieki ſie rozmogł LubPs dd5.

W połączeniu szeregowym (1): ROzpłodźił ſie Turecki Lud/ rozmogł y wyniosł ku gorze ták bárzo/ iż iuż nie prziydzie mu ná inſzą/ iedno ná doł ſchodźić/ ginąc á niſzcżeć/ bo thák bywa według przyrodzenia wſzelkich rzecży BielSpr 58.

Szereg: »rozwielmożyć się i rozmoc« = magnificari et roborari PolAnt; magnificari et invalescere Vulg (1): Ty ieſteś krolu ktoryś śię rozwielmożył y rozmogł/ á wielmożność twoiá rozmnożyłá ſię y śięga do niebios/ á pánowánie twe do końcá ziemie. BudBib Dan 4/22[19]; [WujBib Dan 4/19 (Linde)].
β. Rozmnożyć się (4): [Jozue wezwał lud i rzekł:] Sſtárzałem ſie/ dobrzeby ábyſcie byli rozdzyeleni kráinámi tymi ktoreſmy Páńſką mocą pobrali według iego woley. [...] Potomkowie Iozefowi pocżęli mowić iż máły dzyał ná nie przyſzedł/ mowiąc: że w ich narodzye wielki ſie lud rozmogł. BielKron 48, 8v; [Bo ieść będą/ á nie náiedzą ſię/ błazniliſię [tj. cudzołożyli]/ lecż nie rozmogą ſię [non multiplicabuntur]/ bo opuśćili przyſtrzegáć Iehowy. BudBib Os 4/10].
αα. Rozmnożywszy się, zająć większe terytorium (2): Gdy iuż było imię Zydowſkie po wſzytkich zyemiach ſąſiednich rozſławione/ bali ſie ich okolicżni krolowie. Przeto zebrawſzy ſie [...]/ zmowili ſie ná nie áby ie poráźili á wygłádzili precż/ poki ſie bárzo nie rozmogą. BielKron 31v; [Słowianie] Wzgárdzili pokoiem zowąc to gnuſnośćią/ ćiągnęli záſię do Trácyey/ Mácedoniey/ Dárdániey Miſiey/ Pánnoniey [...]/ miáſtá zamki pobieráiąc/ á oſadzáiąc ſwym narodem/ [...] y thák ſie rozmogli byli aże do morzá Tráckiego BielKron 338v.
b. O zjawiskach społecznych (zwłaszcza negatywnych): rozprzestrzenić się (7): [bogowie] chodzili po rozmáitych kráinach vcżąc ludzi [...]/ ſobie kościoły ná pámiątki cżynili y obrázy wnośili/ tákże w obycżay przychodziło iż ie zá iedny ſwięte potym święcono [...]. Nawięcey tych zbytkow było w Egipcie/ w Greciey/ á we Włoſzech. A gdy ſie to báłwochwálſtwo nawięcey rozmogło/ wſtępowáli cżárći w ony obrázy/ á ludziem odpowiedzi dawáli BielKron 25; [król angielski pisze do książąt saskich] żáłuiąc tego/ iáko wiele złego im y wſzey Niemieckiey ziemi/ ten Luter ſwą náuką nádzyáłał [...]/ theż y Cżechy przypomina ná przykład w ſamſiestwie/ áby w cżás temu złemu zábieżeli poki ſie bárdziey nierozmoże BielKron 199v, 6, 320v; [Owa gdźie iedno w piſmo poyrzyſz wſzędźie o ninieyſzych cżáśiech proroctwá znaydźieſz [...]/ że wiará miałá zginąć/ miłość oźiębnąć/ niepráwość ſie rozmoc BudArt b8, b8v].

[rozmoc się za czym [= z jakiego powodu]: ktora niemoc [francuska] w Polſzce iáko oſobliwa plagá Boża zá wſzeteczeńſtwem ludzi ſwowolnych prętko ſię rozmogłá. StryjKron 668.]

rozmoc się gdzie (3): kupiłem ia ſyná Ianowego v matki y okrzćił/ wſzákże vmárł rychło ná fráncę/ ktora ſie tam byłá ná ten cżás bárzo rozmogłá BielKron 459v, 133v, 399; [StryjKron 668].

Szereg: »rozpłodzić się i rozmoc« (1): Tegoż roku (náſz Kronikarz Miechowitá nápiſał) wrzod Gálliyſki/ ktory zowiemy Fráncą/ do Polſki przynioſłá iedná niewiáſtá z Rzymá ná odpuſt chodząc. Pothym z Węgier ſłużebni/ áż ſie rychło roſpłodziłá y rozmogłá v nas BielKron 399.
W przen (1): Tá [Sybilla Samijska] chodziłá vbrana cudnie w ſubtylnym záwiciu/ miecż goły pod nogámi máiąc/ ná znák iż ſiemiał [!] ná ſwiecie rozmodz. BielKron 133v.
c. [O przeżyciach indywidualnych (chorobie, bólu): nasilić się:

rozmoc się w kim: Ale iáko [...] [Malwezjusz] do Komorná przyiáchał [...] ták ſię w nim chorobá/ ktorey w więźieniu nábył/ odnowiłá y rozmogła/ áż też o zdrowiu zwątpiwſzy/ záſtánowić ſię muśiał BusLic 2v.

rozmoc się po czym: Pięć boleśćy raczyłeś wziąć na ſie dla nas panie [...]. Pierwſſa boleść rozmogła ſię wſſedzie po twym ćiele/ Ze niebyło żadne mieſce całe/ Gdy ćię tak miotłamy barzo zbyli/ A wſſyſtko ćiało twoie krwawili. SeklPieś 16v.]

Synonimy: a.α. pokrzepić się, rozwieliczyć się, rozwielmożyć się; β. rozmnożyć się, rozpłodzić się, rozrodzić się; b. rozmnożyć się, rozpłodzić się, rozroić się, rozsiać się, rozszerzyć się; c. nasilić się.

Formacje współrdzenne cf 2. MOC.

Cf ROZMOŻENIE, ROZMOŻONY

AĆ