[zaloguj się]
[pdf]

PALICA (16) sb f

Oba a jasne (w tym w końcowym 1 r. błędne znakowanie).

Fleksja
sg pl
N palica palice
A palice
I palicą palicami

sg N palica (9). ◊ I palicą (4) [w tym: -a (1)]. ◊ pl N palice (1). ◊ A palice (1). ◊ I palicami (1).

Sł stp, Cn notuje, Linde także XVIII w.

1. Kij, laska, pałka; bacillum Mącz, Cn; fustis Mącz; clava Calep; rudis, virga, vitis Cn (14): ZapMaz VII Z 17/231v; Rudicula, Máła pálicá którą gdy wárzimy ogniá popráwiamy Mącz 359c, 141c; Calep 204a.
Szeregi: [»palica albo maczuga«: Z gáłęźi migdałowego drzewá bywáią cżyſte palice álbo mácżugi Cresc 1571 400 (Linde).]

»palica albo rozga« (1): Pertica, Długá pálića albo rózgá. Mącz 293c.

a. Jako przedmiot służący do bicia, popędzania; verber Mącz, Cn; stimulus Mącz (6): Stimulus, rustica fustis qua boves stimulant, Koźicá/ pálicá/ pręt. Mącz 415d.
Zwrot: »palicą bić, wezbrać, [utłuczon]« = fustem impingere Mącz (2:1): drudzy palitzami ij oſſcżepy w iego ſwiętą glowę bili. OpecŻyw 107v; Mącz 141c, 484b; [Pozdrowiono bądz naſlicżnieyſze cżoło pana Kriſtuſowo/ [...] kthoreſz było paliczami vtłucżono y oſtrem cirniem zbodziono Pozdraw A2v, B7v].
Wyrażenie: »palica pasturska« (2): Pedum, Pręt álbo pálicá páſturska. Mącz 286c, 294a.
Szereg: »pręt albo palica« (2): Mącz 286c, 294a cf Wyrażenie.
[Przen: [śmierć] ſtoi zá tobą z dużą pálicą. SkarKaz 512 (Linde).]
b. Kostur, laska służąca do podpierania się (3): Scipio, Pálcat/ laská/ pálicá do podpieránia. Mącz 373c, 125a, 248a.
2. Gruba gałąź (2): Ferula, Chróſt/ dębicá/ krzewie álbo pálicá wiele członkow álbo ſeków máyąca Mącz 125a; Iuniculus, in vitis dicitur quos Dracones alio nomine vocant, Wielkie ſtáre korzenie álbo pálice winne. Mącz 178b.

Synonimy: buława, kij, laska, palcat, rozga; a. kozica, pręt; b. kostur.

ZCh, (JZ)