[zaloguj się]
[pdf]

PODSTATA (6) sb f

o prawdopodobnie jasne (tak w pod-); pierwsze a jasne, końcowe prawdopodobnie jasne (tak w -a).

Fleksja
sg pl
N podstata
G podstaty
A podstatę podstaty
V podstato

sg N podstata (2). ◊ [G podstaty.] ◊ A podstatę (2). ◊ V podstato (1). ◊ pl A podstaty (1).

Sł stp notuje, Cn brak, Linde także XVII w.

1. Byt, istota, natura (2):
Wyrażenia: »boska podstata« (1): O Swiátłośći wiecżna Troyco święta/ Y też iedyna Boſka podſtáto: Oświeć nas ArtKanc I10v.

»jed(y)na podstata« (2): Znáki tey ſwey Troiákośći świętey/ Vkazałeś iáwnie w ſtworzeniu ſwym Moc, mądrość, wiecżność, dobrotę/ á ktemu iednę podſtátę. ArtKanc I11, I10v.

2. Jedna z trzech osób boskich (1): A iże ty Podſtáty zowiemy Perſonámi/ y toć [...] piſmem ſwięthym dowieść ſie może. SarnUzn B6v.
3. Właściwości, cechy; habitus, quantitas Calep (1):

podstata czego (1): Corporatio, Quantitas vel habitus corporis – Cziała podſtata, ſtąn. Calep 262b.

[Szereg: »podstata albo własność«: Chleb iednák chlebem/ á Wino winem zoſtawa/ áni ſwoiey podſtaty álbo właſnoſći przyrodzoney oboie trácą. HerbOdpow Ff6.]
4. Podstawa, to, co najistotniejsze (2): [a tu szerokie mówienie uczynił o tym zbawieniu, jak go człowiek z podstaty i służby dostawa. AktaSynod I 89.]
a. To, co jest początkiem, źródłem (2):

podstata czego (1): Czo ieſt Bog [Sekundus] odpiſał, nie ſmiertelna myſl, niewymyſlona wyſokoſć, podſtata wſzitkich rzecżi BielŻyw 135.

α. Stan pierwotny, początkowy (1): Rácż że im dáć náſz Pánie [...]. By záś twoy Kośćioł święty/ przyſzedł w ſwoię podſtátę ArtKanc K10.

Synonimy: 1., 2., 4. podstać; 1., 2. essencyja, istność, substancyja; 1., 4, materyja; 1. byt, bytność, egzystencyja, istota, jestestwo, natura, substancyja; 2. osoba, persona; 4. podstawek.

Cf PODSTATNOŚĆ

KW, MM