[zaloguj się]
[pdf]

PRZECZYŚCIAĆ (9) vb impf

przeczyściać (8), przeczyszczać (1) Calep.

e oraz a jasne.

Fleksja
inf przeczyściać
indicativus
praes
sg pl
1 przeczyściåm
3 przeczyściå przeczyściają
praet
pl
3 m pers przeczyściali

inf przeczyściać (1). ◊ praes 1 sg przeczyściåm (2). ◊ 3 sg przeczyściå (4). ◊ 3 pl przeczyściają (1). ◊ praet 3 pl m pers przeczyściali (1).

Sł stp, Cn brak, Linde XVII(XVIII) – XVIII w.: przeczyszczać s.v. przeczyścić.

1. Usuwać brud, zanieczyszczenia, składniki zbyteczne lub szkodliwe; perpurgare Mącz; perputare Calep [w tym: co (5)] (7): Perpurgo, Przecziśćiam/ przechędożam Mącz 332b; Calep 788b; [Wokabul 1539 k3].

W porównaniu (1): á iżby ie [Pan wierne swoje] ſobie płáwił iáko złotnik płáwi á przecżyſcia złoto ſwoie/ w tych omylnych pokuſach á w tych obłudnych zwodzyech ſwiátá tego. RejPos 187v.

a. Usuwać z organizmu ludzkiego szkodliwe substancje (4): Też bańki na łyſtoch poſtawione/ krew przecżyſciaią/ y ſwoię rzecz białem głowam poruſzaią. FalZioł V 60v, V 59.
α. Powodować wypróżnienie, przeczyszczenie (2):
Zwrot: »przeczyściać żywot« [szyk zmienny] (2): Też ślaz w koźim mleku wárzony á trochę ſolony/ przeczyśćia żywot lekko/ gdy go kto ije SienLek 38v, 39.
b. [O zasiewach: usuwać chwasty, pleć: A Látem też roſkoſzne polá przeglądáią/ Roſkwitłoprzyodźiane role przecżyśćiáią (marg) Zábawki Męſkie koło goſpodárſtwá. (–). KołakWiek B4.]
2. Uwalniać od zła moralnego [co] (2):

przeczyściać od czego (1): y onę [religię] od błędow y báłwochwálſtwá z kápłanmi przeczyśćiáli. SkarKazSej 679a.

a. Oczyszczać z popełnionych win [czym] (1): Pánie BOże/ ktory Kośćioł twoy rocżnym poſtu cżterdźieſtu dni záchowániem przecżyśćiáć racżyſz: day to cżeladce twoiey/ áby to o co ćię przez poſt prośi/ dobremi ſpráwámi wypełniáłá. LatHar 350.

Synonimy: 1. chędożyć; a. uzdrawiać; α. purgować; b. ochędażać, pleć, plewić.

Formacje współrdzenne cf CZYŚCIĆ.

Cf PRZECZYŚCIAJĄCY

MC