[zaloguj się]
[pdf]

PRZENAŚLADOWANIE (51) sb n

przenaśladowanie (50), przenaszladowanie (1) KochPs.

Pierwsze e, o oraz wszystkie a jasne (w tym w pierwszym a 1 r., w drugim 2 r., w trzecim 3 r. błędne znakowanie); -é (3) MurzNT, KochPs, też Calep, -e (1) MurzHist.

Fleksja
sg pl
N przenaśladowanié przenaśladowaniå
G przenaśladowaniå
A przenaśladowanié
I przenaśladowanim
L przenaśladowaniu przenaśladowani(a)ch

sg N przenaśladowanié (11); -é (2), -(e) (9). ◊ G przenaśladowaniå (10); -å (9), -(a) (1). ◊ A przenaśladowanié (13); -é (1), -e (1), -(e) (11). ◊ I przenaśladowanim (3). ◊ L przenaśladowaniu (12). ◊ pl N przenaśladowaniå (1). ◊ L przenaśladowani(a)ch (1).

Składnia przydawki dopełniającej równoznacznej z dopełnieniem sprawcy: przenaśladowanie od kogo (3).

Sł stp, Cn brak, Linde XVI w.

1. Ściganie, gonienie (1): Persecutio, Przenásládowánie/ Pogonia Mącz 386a.
2. Planowe i ustawiczne wyrządzanie komuś zła, gnębienie, dręczenie, prześladowanie; tribulatio PolAnt; persecutio Calep (48): [kapłan radził św. Dympnie, która uciekła przed groźbami ojca] áby [...] wpuſtym iákim mieyſcu ſłużyłá Pánu Bogu/ ktory jey do tego tákim przenáśládowánim przycżyny dawa. SkarŻyw 487; Calep 790a.

przenaśladowanie czyje [= przez kogo] (2): TarDuch B5v; Ono Dauid gdy był dlia przenáſládowánia Saulowego vćiekł do Get/ [...] BiałKaz B.

Zwrot: »przenaśladowanie cierpieć« [w tym: od kogo (1)] [szyk zmienny] (2): TarDuch B8 cf »przenaśladowanie i nienawiść«; KochPs 108 cf »niewczas, przenaśladowanie«.
Szeregi: »przenaśladowanie i nienawiść« (1): Iezu ktorys wiele przenaſladowania y nienawiſci odnichże cierpiał. ſ⟨miłuj⟩ ſie n⟨ad nami⟩. TarDuch B8.

»niewczas, przenaśladowanie« (1): Ciérpiałem niewczás/ przenáſzládowánié/ Podéymowałem cáły dźiéń karánié. KochPs 108.

a. Na tle religijnym (42): SkarJedn 303; ktory [Abdiasz] będąc ſprawcą domu Achábá Krolá/ cżáſu przenáſládowánia/ gdy Iezábel zábijáłá Proroki Boże/ [...] ſto kápłanow y sług Bożych żywił potáiemnie SkarŻyw 103, 299 marg, 392, 398, 532, 536, 537, 560; [kiedy P. Bog álbo od Pogánow/ álbo od Kácerzow przenáśládowánie ná Kośćioł ſwoy dopuſzcża WujPosN 1584 I 261].

przenaśladowanie czyje [= kto jest prześladowany; w tym: G sb (3), ai poss (3), pron poss (1)] (7): Tęć vphność Apoſtołowie wſzyſcy mieli/ kiedy w przenáſládowániu ſwym więcey ſłucháli Páná Chryſtuſá/ ániſz ludźi BiałKaz G2v; Czym rozne było przenáſládowánie Páwłá S. od innych Phárużow. SkarŻyw 80 marg. Cf »przenaśladowanie chrześcijańskie«, »przenaśladowanie kościelne«.

przenaśladowanie czyje [= kto prześladuje; w tym: G sb (3), ai poss (2)] (5): SkarJedn 390; Proroctwo S. Antoniego o przenáſládowániu Arryáńſkim. SkarŻyw 58 marg; ktory [Maksym św.] w oſtátnim przenáſládowániu Ceſárzow Pogáńſkich [...] oko iedno dla Chryſtuſa wyłupione/ y goleń iednę poderznioną ná krzyż miał. SkarŻyw 277, 178, 392.

Z liczebnikiem porządkowym (4): gdy mátká twoiá (ſtolicá Rzymſka) w dzieśiątym od Neroná przenáſládowániu/ okrutniki tyránny rozlewánim krwie ſwoiey zwyćiężyłá SkarJedn 388; Ná wtorym przenáśládowániu/ mieſzcżánie ſąśiedzi iego/ przyśięgáć chćieli/ iſz miedzy nimi żadnego niemáſz Chrześćiániná SkarŻyw 328, 328, [407].

W połączeniach szeregowych (3): A co mię iuſz od ćiebie/ odkupićielu moy odſtráſzyć y oddzielić może [...]? izali vćiſk iáki/ y nędzá? izáli głod y nagość? izali iáka niebeſpiecżność? iżali iákie przenáſládowánie? izali miecż y śmierć? SkarŻyw 82, 206, 268; [WujPosN 1584 II 259 (Linde s.v. przenaśladować)].

Zwroty: »przenaśladowanie cierpieć« [w tym: od kogo (1)] [szyk zmienny] (4): MurzHist E4; GliczKsiąż O7v; Tym cżáſem oni Biſkupi ktorzy przy S. Chryzoſtomie ſtali/ ćierpiąc od przećiwnych onych Biſkupow przenáſládowánie: do Rzymſkiey ſię ſtolice vćiekli SkarŻyw 89; Pozdrowćie wſzytki święte. pozdrawiáią was bráćia ktorzy známi przenáśládowanie ćierpią. SkarŻyw 329.

»mieć przenaśladowanie« (1): Bo kośćioł Boży miał záwżdy ná tym świećie mieć przenáſládowánie/ vćiſki/ y nędze: áby do niebá y wiecżney oycżyzny teſknił. SkarŻyw 268.

»przenaśladowanie podnieść, puścić, wzburzyć, wzruszyć [na kogo]« [szyk zmienny] (1:1:1:1): áleś y cżáſu pokoiu/ wielgie przenáſládowánie ná Bogá y kośćioł iego podnioſł. SkarŻyw 90, 187, 300, 392.

Wyrażenia: »przenaśladowanie chrześcijańskie, chrześcijan (a. krześcijanow)« (2:2): KromRozm I M4; Zá iey cżáſow przyiáchał do Cezaryey ná przenáſládowánie Chrześćiańſkie/ Stároſtá Saprycyus SkarŻyw 124, 402, 443.

»przenaśladowanie kościelne« (1): Przenáśládowánie kośćielne kośćioł mnoży. SkarŻyw 536 marg.

»okrutne przenaśladowanie« (1): A gdy náſtáło ono okrutne przenaſládowánie Dyoklecyaná/ y Máximianá/ kośćielną y poſpolitą nędzą záfráſowáne/ one pánienki za rádą ſtárſzey ſwey Bázyliſſy/ prośiły Páná Bogá y ſwego oblubieńcá Iezuſa/ áby ie do kroleſtwá ſwego wziąć racżył. SkarŻyw 178.

»przenaśladowanie prawdy« (1): Co iedno zbawiciél naſz tu abo indźié wielé kroć/ o przenaśladowaniu práwdy i tych którzy iéi ſczérze nauczaią abo ią mocnie dźierżą powiedac ráczy MurzNT 46.

Szeregi: »męczeństwo i przenaśladowanie« (1):iſz Stolicá Cárogrocka w wielkim pokoiu Chrześćiáńſkim iuż po wſzytkim Pogáńſkim przenáśládowániu vrodzona/ y wielkimi dobry świeckimi od Konſtántyná vbogácona/ z proznowánia puſtą być bárzo pocżęłá/ y niepoſłuſzną á nie ſpokoyną/ żadnego męcżeńſtwá y przenáśládowánia dla Chryſtuſa nie ſkoſztowawſzy. SkarJedn 390. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»przenaśladowanie i morderstwo« (1): Z przodku ſtárał ſye [czart] o to yáwnye przez żydy y pogány wſſelákim przenáſládowánim y morderſtwem krzeſćiánow/ áby wyárę krzeſćiáńſką zniſſczył KromRozm I M4.

»przenaśladowanie i potwarz« (1): Ná ktorey iako wiele od Arryanow vćierpiał: w rozmaitych á iádowitych przenáśládowániąch [!] y potwarzách dla Kátholickiey prawdy: teraz ſię iuſz pokaże SkarŻyw 389.

»ucisk i (a, abo) przenaśladowanie« = tribulatio et persecutio PolAnt [szyk 2:1] (3): MurzNT Matth 13/21; Nye rozumyem tu przenáſládowánya á vćiſkow/ ktore popadáyą vbodzy kápłani dla imyenyá páná á zbáwicyelá náſſego. GliczKsiąż O7v; SkarŻyw 408. [Ponadto w połączeniach szeregowych 2 r.]

3. Zadawanie bólu fizycznego, męczenie, bicie (1):
Szereg: »bicie i przenaśladowanie« (1): Ieſzcże ſię dziwuię y bárzo mi to pięknie záwoniáło w tym Swiętym: iſz ſię kámieni/ kiiow/ ran/ v tych ludzi nieboiał: á miłośći ſię/ y życżliwośći ich boiał. Od bićia y przenáſládowánia nie vćiekł. á od przyiáżni ich vćiekał. SkarŻyw 238.
4. Fałszywy zarzut, oszczerstwo (1): Insectatio, Criminatio, obtrectatio – Przenaśliadowanie. Calep 542a.

Synonimy: 1. gonienie, pogonia, pogoń, ściganie; 2. dręczenie, gnąbienie, męczenie, trapienie, uciskanie; 3. bicie, męczenie.

Cf PRZENAŚLADOWAĆ, [PRZENAŚLADOWSTWO]

RS