[zaloguj się]

1. PRZYGANIAĆ (37) vb impf

W inf oba a jasne (w tym w drugim 1 r. błędne znakowanie); w pozostałych formach -ga- (20), -gå- (6); -ga- BielKron (2), Mącz (4), HistHel, NiemObr, WujNT, SkarKaz (2); -gå- BierEz, BudNT (2); -ga- : -gå- SkarJedn (6:2), SkarŻyw (3:1).

Fleksja
inf przyganiać
indicativus
praes
sg pl
1 przyganiåm przyganiåmy
2 przyganiåsz
3 przyganiå przyganiają
praet
sg pl
3 m przyganiåł m pers przyganiali
n przyganiało subst

inf przyganiać (10).praes 1 sg przyganiåm (2).2 sg przyganiåsz (1).3 sg przyganiå (4).1 pl przyganiåmy (3).3 pl przyganiają (4).praet 3 sg m przyganiåł (5). n przyganiało (1).3 pl m pers przyganiali (4).part praes act przyganiając (3).

stp, Cn notuje, Linde XVIIXVIII w.

Krytykować, wypominać, zarzucać, źle oceniać, ganić, oskarżać; damnare, vellicare Mącz, Cn; vituperare Vulg, Cn; accusare, culpare, improbare, notare, reprehendere, sugillare Cn [w tym: komu, czemu (32)] (37): Drudzyć ſwoie niedoſtátki/ Gdy wſtępuią w prozne gatki: Sámi ná ſie wyiawiáią/ Kiedy komu przyganiáią. BierEz P3; Tobie ſłuſſei ýako złemu Zawzdy prziganiacz kazdemu RejKup aa6v; A jakobyśmy mieli się strzec od złych prorokow, gdyby się nam prorocy naszy sprawować nie winni, gdy ich nauce przyganiamy? DiarDop 101; BielKron 197, 214; Cynici, Sectá byłá Philoſophów którym ſie nic nie podobáło/ káżdey rzeczi s vrąganiem przyganiáli Mącz 76c; Vellico, Szczipię. Metaphorice pro Criminor, mordeo, lacero, Gánię/ przigániam/ złorzeczę/ vſzczipliwie o kim mówię. Mącz 478c, 77b, c; HistHel C; BudNT przedm c3v; SkarJedn 241, 371 [2 r.]; NiemObr 177; SkarKaz 4a.

przyganiać o co (5): Iáko zá Leoná Papieżá dziewiątego Grekowie o przáſny chleb przygániáć kośćiołowi Rzymſkiemu pocżęli SkarJedn A*, 241, 247 marg, D5v, d8v.

przyganiać w czym [= z jakiego powodu] (3): iż tego nigdy wſzyſcy ſtárſzy y młodſzy Grekowie ná kośćioł Rzymſki mienic [!] nieśmieli (wcżym dziś niektorzy z Ruśi y Heretykow vſłyſzawſzy przygániać śmieią) áby wtym Kośćioł Rzymſki błądził SkarJedn 241, 176. Cf Ze zdaniem.

Ze zdaniem dopełnieniowym i przyczynowym [w tym z zapowiednikiem: w tym (1), przeto (1); (6), jakoby (2), iżeby (1)] (9): Potym on puſtelnik wſzedł ná mieyſce gdzie ſie zwykł modlić/ y pocżął pánu Bogu przygániáć/ iżeby nie był ſpráwiedliwy ſędzia HistRzym 88; To dla tego tu przypominam/ że mi niedawno ieden przyganiał/ iż to słowo/ y ktemu ine niektore/ niezáwżdy iednáko przekłádam. BudNT Ii6; Przećiw tym ktorzy tego S. Zboru Floręnckiego nie trzymáiąc iáko ſą winni/ vpornie y bezrozumnie mu przyganiáią/ iákoby tám Grekowie zniewoleni być do tákiey vniey mieli SkarJedn A*; y wiele mu [św. Wiktorowi papieżowi] Biſkupow w tym przyganiáło/ iż ták wyklął wiele kośćiołow/ y od ćiáłá iednego odćiął SkarJedn 125; A co im [Grekom] zá krzywdá/ iż kto pośći? iáko my im nie przygániamy/ iż ſobie zapuſtu vmnieyſzáią/ á pośćić pierwey pocżynáią SkarJedn 233, 36, 287; Krol mu przyganiał/ przeto iſz boſo á wgrubych y odártych ſzátách chodził SkarŻyw 576, 403.

Z przytoczeniem [w tym: »przyganiać mowiąc« (2), »przyganiając mowić« (1)] (3): Drugdy ſię po ćierzniu y pokrzywách trapił/ y ćiáło młode kroćił. á gdy mu brát ieden przygániał mowiąc: Hypokryto cżemu to tylko ábyś był od ludzi widzian/ cżyniſz? on nic nierzekł SkarŻyw 575; Abowiem przygániáiąc im mowi: Oto dni przyidą/ mowi Pan [...] WujNT Hebr 8/8; SkarKaz 514a.

W przeciwstawieniu: »przyganiać ... podwyzszać« (1): Tullus też powiedzyał przez poſły/ dziwuiąc ſie temu iż narodowi náſzemu [rzymskiemu] Mecyus przygánia/ á ſwoy podwyzſza BielKron 101v.

Przen (1): A rzeká bezrozumna/ rozumnym przygániáiąc/ ćiáło męcżeńniká świętego iuſz vmárłe/ ná ieden kámień wynioſłá SkarŻyw 403.

Synonimy: karać, lżyć, napominać, potępiać, przymawiać, psować, sromocić, strofować, wyrzucać.

Formacje współrdzenne cf GANIĆ.

Cf PRZYGANIANIE

PP