[zaloguj się]

GANIĆ (585) vb impf

W inf gan- (120), gån- (2); gan-: gån- KwiatKsiąż (1 : 1), SkarJedn (1 : 1), ◊ W formach imp a pochylone. ◊ W pozostałych formach gan- (441), gån- (8); gån- KwiatKsiąż (1); gan-: gån- KrowObr (13 : 2), BibRadz (12 : 1), Prot (7 : 1), WujJud (15 : 1), BudBib (4 : 1), CzechRozm (28 : 1).

Fleksja
inf ganić
indicativus
praes
sg pl
1 ganię ganimy, gani(e)my, ganim, ganiém
2 ganisz ganicie
3 gani ganią
praet
sg pl
1 m ganił(e)m, -m ganił m pers
2 m -ś ganił m pers
f -(e)ś ganiła m an
3 m ganił, gani(e)ł m pers ganili
fut
sg pl
1 m ganić będę m pers
2 m ganić będziesz m pers
3 m będzie ganił, ganić będzie m pers ganić będą, będą ganić
n ganić będzie subst
imperativus
sg pl
1 gåńmy
2 gåń gåńcie
3 niech gani niechże ganią
conditionalis
sg pl
1 m bych ganił, bym ganił m pers
f bych ganiła, bym ganiła m an
n subst bysmy ganiły
2 m byś ganił m pers byście ganili
3 m by ganił m pers by ganili
impersonalis
praet gani(o)no
participia
part praet act ganiąc, ganiąć, ganięcy

inf ganić (122).praes 1 sg ganię (55) [w tym: -e (5)].2 sg ganisz (15).3 sg gani (113).1 pl ganimy (27), gani(e)my (5), ganim (3), ganiém (3); -imy Mącz WujJudConf (20), WierKróc, CzechRozm (2); -im SeklKat, SkarJedn, SkarKaz; -ém GliczKsiąż, Oczko (2); -imy : -(e)my KrowObr (2 : 4), RejZwierc (1 : 1): ~ -ém (2), -(e)m (1).2 pl ganicie (5).3 pl ganią (76) [w tym: -am (1)].praet 1 sg m ganił(e)m, -m ganił (2).2 sg m -ś ganił (1). f -(e)ś ganiła (1).3 sg m ganił (38), gani(e)ł (1) Diar.3 pl m pers ganili (29).fut 1 sg m ganić będę (1).2 sg m ganić będziesz (1).3 sg m będzie ganił (1) ModrzBaz, ganić będzie (1) GórnDworz, n ganić będzie (1).3 pl m pers ganić będą (3) OrzRozm, ModrzBaz, ReszPrz, będą ganić (1) KrowObr.imp 2 sg gåń (13).3 sg niech gani (4).1 pl gåńmy (2).2 pl gåńcie (2).3 pl niechże ganią (1).con 1 sg m bych ganił (3), bym ganił (2); bych NiemObr, PaprUp; bym OrzQuin; bych: bym BudBib (1 : 1). f bych ganiła (2), bym ganiła (4); bych RejJóz; bych : bym RejKup (1 : 1).2 sg m byś ganił (2).3 sg m by ganił (3).1 pl subst bysmy ganiły (1).2 pl m pers byście ganili (1).3 pl m pers by ganili (7).impers praet gani(o)no (1).part praes act ganiąc (33), ganiąć (1), ganięcy (1) SarnUzn; -ąc : -ąć CzechEp (8 : 1).

stp, Cn notuje, Linde XVIXVII w.

1. Krytykować, oceniać negatywnie, nie pochwalać, mieć za złe; wytykać błędy, potępiać, winić, obciążać odpowiedzialnością; karcić; udzielać nagany; reprehendere Mącz, Calag, Cn; damnare, improbare, vituperare Mącz, Calep, Cn; dare vitio Mącz, Cn; culpare, culpitare, reprobare Calep, Cn; carbone a. obelo notare, confundere, confutare, criminari, despicere, despicari, futare, lacerare, mordere, obtrectare, redarguere, vellicare Mącz; elevare, incilare Calep; adducere in vituperationem, in crimen vocare a. ducere a. vertere, ponere in culpa a. in vitio a. in crimine Cn (583): Bo ſnadz káżdy może temu ſproſtáć Co złe/ gánić/ a przy dobrym zoſtáć RejRozpr A2; RejKup k6v; Yeſliże kogo vſłyſzyſz komu by ſye zdáło/ Ze nie wſzytko doſtátecznie tu ſye nápiſáło. Proś niech zárázem nie gáni GroicPorzRej C4; RejWiz 87v; RejFig Ee4; Y nie gańmy komu cżás/z dobrą myſlą ſchodzi RejZwierz 88; OrzRozm 13; Improbo, Gánię/ niepodoba mi ſie/ nie zda mi ſie. Mącz 323d, 38a, 68c, 77c, 91d, 405d, 478c; Prot Ev; iuż to ták w obycżaj weſzło/ iż thego nikt nie gáni/ iáko nie gániono zá ſtárych/ kiedy kto chodził bez vbrániá GórnRozm Iv; Powiedáią niektorzy gánięcy/ że więcey ieſt/ práwi/ tego obiáwienia w piſmie niżeli to czo ſie wſpomina SarnUzn C4v; RejZwierc 236 [2 r.]; CzechEp 80; Náucżyliſmy Plebany y káznodźieie/ áby tę náukę/ o dwu oſobách Sákrámentu/ mocno y śmiele wſzędźie kazáli/ [...] á żadną miárą iedney oſoby nie przyznawáli/ ále gánili iáko rzecż bezbożną ReszPrz 59; KochPieś 34; KochWr 41; Culpo ‒ Ganie, winnuie. Calep 276a, 276a, 915a, 1131b [2 r.]; GórnTroas 74.

ganić kogo, co (390): BierEz A4v, S; BielŻyw 73, 88, 125; LibLeg 11/40v, 170v; Więczey tobie nie przyſtoi moia miła pani Iż ſie w takie plotki wdawaſz czo każdy czny gani RejJóz E8, E [2 r.], [L3]v; RejKup i5v, k5v, k6, q7, ſ6 (8); KromRozm I F2, G2, H, Kv; MurzNT 51 marg; I Jeronim ś. zawżdy ganiał to, kto by się chciał szczycić consvetudine a do prawdy, kto ją opowiada, nie dać się przywieść Diar 48; BielKom D6v, E5v; GliczKsiąż O4; LubPs aa3v marg; Kthorzy tylko cudze prace wedle ſwey głowy zwykli ſzácowáć/ á ſwoich żadnych nie okázowáć/ iż łacwiey cudze gánić/ niż ſwoie czynić. GroicPorz Bv; Iż ieſli małżeńſtwá niegániſz miedzy proſtym ludem/ tzemuſz ie tedy gániſz miedzy ſlugámi kośćiołá krześćijáńſkiego? KrowObr 222, A2v, C4, 60v, 141, 222 (10); ách ma páni miła/ A wſzákeś tu nie dawno ten rozum gániłá/ Ktory podpárt nie bywa roſtropnym ćwicżeniem RejWiz 90v; Y ktoż gáni náuki kto ich ták vżywa/ Iż z nich y inym ludzyom pożytecżnym bywa. RejWiz 90v, 11, 39v, 49 [2 r.], 67, 91v; Leop Prov 21 arg; OrzList b [2 r.], e3v, f2v; RejFig Aa7v, Cc8, Ee4; bo to ieſth ludzka náturá/ wſzyſtko gánić/ áby w tym káżdy rozumian był/ iż tho lepyey y vmye/ y rozumye. RejZwierz A2v, 59; BibRadz I 143c marg, Ez 10 arg, Os 4 arg, 12 arg [2 r.], I 458d marg, Mich 6 arg (10); OrzRozm I, I3, L4, T3v; Gánili drudzy tę zyemię mowiąc/ iż tám żadny długo żyw być nie może BielKron 40v; Bacżąc ią iego powieść a Krześćijáńſtwie tym więcey gániłem mu ten lud y ich wiárę BielKron 457v, 25, 40v, 46, 186 [2 r.], 198v (15); GrzegRóżn I2v [2 r.]; KochSat ktv, KwiatKsiąż G2v; Aristarchus, Grammátyk tego ymienia który Homeruſowe Xięgy gánił. Mącz 16a; Critici dicuntur librorum censores et reprehensores, Którzy xięgi ſzáczuyą/ gánią Mącz 69a, 19e, 39b, 77c, 139d, 210d (11); OrzQuin E3; Prot A2v, C, C3v, C4v [2 r.], D; LeovPrzep a2v, b; RejAp 43; GórnDworz B, Cv, C8v, E8, F [2 r.] (19); RejPos 43v, 70v, 119v, 153, 306, Ooo4v; BiałKat 261; O cżym Páweł S. do Gálátow ták piſał/ kiedy gánił ty ktorzy Moyzeſzowych obrzędow ieſzcże byli nieprzeſtáli. KuczbKat 295; Ták ſie nam więcz zda gdy ſpráwy gániemy/ Iż wſzyſcy rzeką lepiey tho vmiemy. RejZwierc 219v, A3v, 91 [2 r.], 158v, 177, 236; BielSpr 46v; WujJud 91v, 106v, 109, 109v [2 r.], 112 (17); gánimy też Rzymſką náukę o Pokućie WujJudConf 91, 43, 80v, 91 [2 r.], 92, 109 (20); BudBib b2, b3, Sap 2/12; WierKróc B [2 r.], Bv, B3v; BiałKaz D2v, D3; CzechRozm I8v, 39, 39v, 66, 67 (18); PaprPan R, Ff3v; ModrzBaz 6v, 9, 17, 30, 34v [2 r.] (14); SkarJedn 214, 279, 319; Oczko 2v, 28v; SkarŻyw 89, 93; Włádisław Iágeło Krol Polſki podnioſł ſłuſzną woynę ná Włádiſławá Xiążę Opołſkie/ ktory bárdzo wiele Imion y Zamkow w Polſzcze od Ludwiká Krolá Węgerſkiego y Polſkiego nádánych trzymał/ á Iágełá gánić ſobie ważył/ y zwierzchnośći iego niechciał znáć StryjKron 502; ieſt w tym X. K. bárzo ná odpor: gániąć ſkrętne X. K. bádánie ſię o rodzeniu przedwiecżnym ſyná Bożego. CzechEp 220; Y mogł ći by mi iuż X. K. nie mieć zá złe: gdyby ſię w tym chćiał pocżuć/ żem ia gánił/ y gánię ono ich [...] wymyślone ná niebie bez mátki á ná źiemi bez oycá rodzenie. CzechEp 260, 52 [2 r.], 71, 76, 77, 80 [4 r.] (26), NiemObr 5, 6, 11, 64, 66 [2 r.] (11); KochFr 28, 61, ReszPrz 10, 34, 96; Ieślibyſmy ſwe męże gániły/ Sobiebyſmy ſromotę cżyniły.BielSjem 6; PudłFr [2] [2 r.], 23; ArtKanc C18; GórnRozm C4, F4, H3v, L4v; PaprUp F4, G2; ZawJeft 38; ActReg 102, 128; Phil G, G4, K3 [2 r.]; LatHar 594; WujNT przedm 10, 11 [2 r.], 12, 14, s. 27 (24); SarnStat 1274; Przetoż bárzo gánim w kośćiele witánia/ rozmowy SkarKaz 609a, 41b, 209b, 385b [2 r.], 420a, 520a; CiekPotr 78; CzahTr [D]v; SkarKazSej 689a, 690b [3 r.], 696b; KlonWor 47; Nie gniewayćieſz ſię proſzę moię miłe Pánie/ Ze ią to wáſze ſtroie w tych Xiążęczkách gánię. ZbylPrzyg B4, A3v; Tyś wſkrześił náſzę ſławę/ Ty bowiem pokoie Wyrodnym ſmáczne ſercom gániſz: y do zbroie Potrzebny chęć pobudzaſz SzarzRyt C3, Av, C3v. Cf ganić kogo, co czym; co w kim, w czym; Fraza.

ganić czego (4): KrowObr 228; BiałKaz M3v; Poty tedy chćiwość sławy ma być chwaloná/ pokiby ſię o cnotę opieráłá/ á ſzłá zá nią iáko cień zá ćiáłem. Tego ktoby gánił/ á cżego inſzego prágnie/ iedno tego/ ábyſmy niebyli widzeni tákiemi/ iákiemi ieſteſmy? ModrzBaz 59; ActReg 141.

ganić kogo, czego (po przeczeniu) (133): SeklKat Zv; RejKup k6v, m6v; KromRozm I G4, N2 [2 r.], [P2]; MurzNT 56; GliczKsiąż O6v, O7, P3, P3v; GroicPorz c3 [2 r.], nnv; KrowObr C4, 60v, 61, 222 [2 r.], 224v [2 r.] (10); OrzList f2; RejZwierz 53, 74, 77, 120; BibRadz I 346a marg; OrzRozm L3, Q3v, T3v; BielKron 194, 213, 455; KwiatKsiąż G2, Q; Hanc faciem ne Momus possit reprehendere, I Momus by ták piękney vrody nie vmiał gánić. Mącz 230c; Prot B3, C4; A ták mam zá tho iż cżłowiek bácżny wſzytko to moię położenie/ y obmowę w dobre obroći/ áni tego gánić będzie/ iżem ia y thu/ y owdzie cożkolwiek ſwego przyłożył GórnDworz B6v, C2, F2v, Iv, N5; RejPos 162, 306; KuczbKat 255; RejZwierc B2v, 147, 168 [2 r.]; WujJud 43 [2 r.], 106v, 140, 176, 185, 198v, 199; WujJudConf 13, 206; BudBib b3; Strum G3v; BiałKaz D3, K; CzechRozm 12, 29v, 70v, 71 [2 r.], 72 (11); ModrzBaz 6v, 17, 34v, 50, 58 (10); SkarJedn 72, 126, 133, 239, 296, 385, D5; ácz w práwdźie/ dnia piérwſzégo y wtórégo przy piérwſzym pićiu/ nie bárzo gániém womitu gdyż żołądek czyści Oczko 20; SkarŻyw 47, 538; CzechEp 82, 84, 122; NiemObr 8, 72, 176; KlonŻal C2; KochSz B2v; PaprUp E3, G3v; ZawJeft 38; ActReg 100; GostGosp 152; Phil S4; To iednák rozumiém/ iż W. M. ieſli Trágoedijéy téy Polſkiéy nie pochwaliſz/ wdy pracéy méy gánic nie będźieſz. GórnTroas 5; LatHar +5; WujNT 63, 97, 98 [2 r.], 233, 298, 439, 782; SarnStat 1285; Gdy ſerce náſze gánić nas nie będźie: vfność mamy ku Bogu. SkarKaz 350b, 385a, b [2 r.], 386a, 456a; KlonFlis D3, D3v; SzarzRyt A2v.

ganić z czego (2): LeovPrzep a3v; Ieſce ktobimi zmarlego Pana z ſprawiedliwoſci chwalic chcial/ muſial bich mu na to/ to powiedziec/ zebich go ya zniei bich ia bel wnim batzel nieganil PaprUp G3v.

ganić komu, czemu (20): Mowilem cy iuż kroċ kyla By czie roſpaċ nieruſyla. [...] Choczcie ſprawuie ta pany Czo nam wſytko dobre gany. RejKup k5v, aa6v, cc4v; OrzList f2v; BibRadz I 143c marg; RejZwierc 177; BudBib b4v; BudNT przedm c5; CzechRozm 234, 253, 253v; PaprPan Ff3v; SkarJedn 214; CzechEp 80, 82; ActReg 141; Niechże nam nie gánią cmyntarzow y kośćiołow/ y mieyſc do pogrzebow Chrześćijáńſkich náznáczonych: gdy ná nie y z trudnośćią y z koſztem ćiáłá przyiaćiół náſzych prowádźim. SkarKaz 386a; SkarKazSej 689a; KlonWor 47. Cf sobie nie ganić.

ganić prze co (4) : LibLeg 11/170v; Gáni Zydy prze ich niewdzięczność BibRadz Mich 6 arg; Y tu Pan Pháryzeuſzow nie gáni prze ich vczynki dobre WujNT 98, 180.

ganić kogo, co czym (7): Drugi lepak ſłowy ſromotnymi ganił go [Diogenesa] BielŻyw 72; Mącz 231d; CzechRozm 208; ModrzBaz 40; Cnotá to, nie występek gánić złe słowem Bożym. CzechEp 82 marg, 5 marg; KochFrag 22.

ganić kogo, co czym [= za co] (2): Vpomina lud áby ſie niebali niebieſkich známion/ áni Báłwánow/ okázuiąc ich nikcżemność/ iż nikomu nie niemogą vcżynić/ y wielą inych rzecży gáni Báłw⟨á⟩ny. Leop Ier 10 arg; CzechRozm 67.

ganić co w kim, w czym (37): RejJóz E7v; KromRozm I C3v, Kv, K2v; KromRozm II q2, yv; BibRadz Is 66 arg; Dáry Boże gánić w ludźioch/ wielki grzech. OrzRozm P4tv marg; KochSat B3; OrzQuin E; Ięſt [!] v mnie náuczyćiel iśćie bárzo tani/ Ktory w cudzey oſobie ſwoy wyſtępek gáni. Prot C4v; RejAp 42v; GórnDworz E7, Iv, Aa2, Hh2v; Czo w kiem gániſz to w ſobie karz. RejZwierc 81 marg [idem] Aaa3; WujJud 186, Nn4; WujJudConf 189v; Tego vcżynku/ dobrego cnotliwego/ y rzeży náſzey poſpolitey dobrze záſłużonego Krolá/ chwalić niemogę/ wiem teſz/ że ich śiłá było/ y ieſt/ ktorzy to w nim gániam/ y gánili BiałKaz K2, K3; CzechRozm 67v, 76; ModrzBaz 61v [2 r.], 65v; Oczko 28v; Iednę tylko rzecż wnim ludzie gánili: iſz drugdy tákie po ſobie weſele pokázował/ iſz kto by go był nieznał/ nigdy by go zá cżłeká tákich cnot pełnego niemiał. SkarŻyw 325, 589; CzechEp 33; NiemObr 154; ReszPrz 57; NIewiém co wżdy gánićie w Iędrzeiu Pánowie/ Nie ledá człek w bieśiedźie/ nie ledá w rozmowie PudłFr 57; GórnRozm D2v.

ganić w czym [w tym: kogo, co w czym (7), kogo (po przeczeniu) (2)] (9): Zwingliuſá y Oecolámpádiuſá w wyelu rzeczy Luter gáni KromRozm I G2, F2; MurzNT 56; GrzegRóżn I2v [2 r.]; Mącz 513a; Prot D; Gdybyśćie (iáko okázuiećie) prawdźiwie wierzyli/ że w tym Sákrámenćie ieſt prawdźiwie P. Chriſtus/ tedybyśćie w tym Catholikow nie gánili WujJud 176; CzechEp 80.

cum inf (2): Takieſz y dla odpuſzcżęnia dobrze cżynić/ niewiem prze co gánić maćie WujJud 108; LatHar 198.

Ze zdaniem dopełnieniowym i przyczynowym [w tym z zapowiednikami: dlatego (2), przeto (2), stąd, w tym; (12), że (4)] (16): Swoię niefortunę gańćie/ Iż nácżym iecháć nie maćie. BierEz A4v; KromRozm I G3; MurzNT 56; KrowObr 228; IEdnego ná bieſiedzie iż żádny gánili RejFig Cc8; BielKron 46, 203v; Dopierucżkoś w. m. gánił niektore narody/ y náſze drugie Polaki/ iż náuki zá nic ſobie niemáią GórnDworz G7v, K7v; KuczbKat 255; WujJud 190; WierKróc Bv; Oczko 2v; SkarŻyw [197]; ActReg 85; WujNT 180.

Fraza: »nie masz (a. było) co ganic« (10): A niemas co ganicz yſczie Krzeczi mowi wſytko cziſczie. RejKup m8v; O Pyetrze piſſe Páweł/ iż było co wnim gánić KromRozm I C3v; KromRozm II q2; WujJud 180, 186 marg, Nn4; Strum M4v; BiałKaz K2; SkarŻyw 589; CzechEp 33.
Zwrot: »sobie nie ganic« = być zadowolonym (1): Nigdy ty ſobye nie gań/ páná ſpokoynego/ Boć ſie rychley doſtánie/ w łeb zá zuchwáłego. RejZwierz 120.
Szeregi: »(częścią, raz, nie) chwalić (a. pochwalać), (częścią, raz, ani też, a (nie), a(l)bo, i, ale (owszem)) ganić« = quae(dam) laudare, quae(dam) vituperare a. damnare Modrz [szyk 29 : 17] (46): BielŻyw 125; LibLeg 11/40v; RejJóz L[3]v; I zaż mie tak proſtą żoną Rozumies álbo ſſáloną Abym cżię teraz gányła Com cżj ay [!] prżet tym chwaliłá RejKup ſ6; BielKom E5v; KrowObr C4, 236v; RejWiz 49, 67; Leop Prov 21 arg; co mowią/ to fáłſz: co gánią/ to dobre: co chwalą/ to złe BielKron 186; KwiatKsiąż Q; Mącz 231d; OrzQuin E3; GórnDworz C8v, H7, K3; RejZwierc 147, 158v, 168; WujJud 109v; WujJudConf 206; WierKróc B [2 r. ]; áby ná Potym gdyby potrzebá vkázowáłá/ gotowi byli wſzytkie ſpráwy żywotá ludzkiego/ ábo chwálić/ ieſli z cnoty poſzły: ábo gánić [vel probandas... vel improbandas] ieſliby wádę iáką w ſobie miáły. ModrzBaz 130v, 17, 61v [2 r.]; CzechEp 52 [2 r.], 233; NiemObr 6; KochFr 61; Ia tedi to otzijm wi iawnie gadacie [...] chwalic y ganic bede/ gdis mi też iuſz moi ſiwi wlos ynatzei wam ſluzic niedopuſci PaprUp F4; ActReg 128; Calep 514a; LatHar 198; WujNT 837; JanNKar D4v; SkarKaz 310a, 420a; CiekPotr 78; SkarKazSej 690b [2 r.]; Chwal przedawáiąc/ gań kupuiąc KlonFlis H2; Prożno chwalą y gánią ten kruſzec łágodny [złoto]/ Komu Pan Bog dał rozum/ záwżdy ieſt ſwobodny. SzarzRyt C3v. [Ponadto w innych połączeniach strukturalnych 14 r.].

»ganić, (albo) karać« (3): Futo, id est Redarguo, Gánię Karzę. Mącz 141c, 318b; á tym ſpoſobem poddáni będą dobrzy/ y pan/ dáleko naydzie więcey co w nich chwalić/ y nágradzáć/ niż gánić/ ábo káráć. GórnDworz Hh2v.

»ganić, (a) lżyć« [szyk 3 : 3] (6): Vitiligo, Háńbię/ lżę/ gánię/ vſzczipliwie omawiam. Mącz 499d, 500b; RejAp 42v; bo ten kto lży/ á gáni/ im to z więtſzą furią cżyni/ tym go ludzie zá złoſliwſzego/ á onemu o kim zle mowi/ więtſzego nieprzyiacielá rozumieią GórnDworz Dd7; Calag 475b; Calep 355b.

»napominać, ganić« (1): W tych tedy wſzytkich rzecżách Ezáiaſz między inemi Proroki był biegleyſzy y pilnieyſzy/ ſzczyrze vcżąc prawdy Bożey/ nápomináiąc/ gániąc/ grożąc/ y cieſząc. BibRadz I 353v.

»(nie, ani) ganić, (ani, albo, i) odrzucać (a. odrzucić)« [szyk 19 : 7] (26) : KromRozm I G3; Confuto, Gánię/ Odrzucam/ Wywrácam ná ręby/ to yeſt okázuyę fáłſz/ Odpor czinię. Mącz 141c; WujJud 116v; A ták gánimy y odrzucamy wſzyſtki niezbożne y wſzetecżniki/ ktorzy opowiedánie łáſki Páńſkiey dáremney/ lekkomyślnie vważáiąc zwykli mowić WujJudConf 91, 80v, 91, 114v, 116v, 170, 214v; Ale chwały Bożey prawdziwey duchowney nie odrzucał/ áni ganił CzechRozm 72, 12, 71v, 72v, 76, 80 (9); CzechEp 122, 289; Incilo – Odrzucząm, ganię. Calep 520a; WujNT przedm 14, s. 63, 64, 733.

»ganić i posądzać« (1): Y ia w tym piſániu ſwoim/ przywiodłem wiele ſentenciy z oycow dawnieyſzych/ ktorzy wiárę Pápieſką gánią/ y poſądzáią. NiemObr 175.

»potępiać, (i) ganić« [szyk 3 : 2] (5): Mącz 77b; WujJudConf 215; á ktore oſoby/ y rzecży ten Kośćioł Rzymſki gáni y potępia/ oni teſz y zá zgánione y potępione máią SkarJedn 319; Damno ‒ Potepiąm, ganie, gardze. Calep 287a; WujNT 726.

»(ani) ganić i (ani) przymawiać« (2): tákich ia thedy áni gánię/ áni im nigdy przymawiam. Ale gánię y przymawiam tym wſzytkim co przeciw woley Bożey [...] ſkáżenie vználi CzechEp 82.

»ganić i psować« (5): I niewſtydałeś ſie thego nápiſáć [...] iákobych ia miał gánić y pſowáć/ tę vſtáwę wáſzę KrowObr 228, 228; Mſzą s. ſzátan z ſwemi Miniſtry gani y pſuie. WujJud 231 marg [idem Mm6], 231, Mm6.

»ganić, (i) sromocić (a. zasromawać)« [szyk 4 : 1] (5): A ták obatz pierwey dobrze/ co maſz gánić/ álbo co maſz chwalić/ ábyś Duchá ſwiętego nie gánił/ y nie ſromoćił á Duchá złego nie chwalił KrowObr C4, A2v, 141, 228v; Confundo etiam significat, Záſromawam/ Gánię kogo. Mącz 139d.

»(nie) ganić, (ani, i, albo) strofować« [szyk 10 : 1] (11): BielKron 213; CzechRozm 39; Tedy ia/ to tylko ná to mowię: iż znáć że I. M. X. K. nie ſwymi tám ocżymá pátrzał: gdyż mi to przycżyta za wyſtępek/ co ia tám borzę/ y iáko rzecż ſproſną gánię y ſtrofuię CzechEp 221, 76, [386]; NiemObr 5, 11, 66 [2 r.]; We wſzytkim tym ſtrofowániu pilnie obácz/ iż Pan Zbáwićiel náſz nigdy żadnego kápłaná nie gánił/ áni ſtrofował dla ſtanu iego WujNT 98, 837.

»ganić i s(z)kalować« [szyk 1 : 1] (2): Ktorą przypowieść Plutárch ſzkáluie y gáni GórnDworz B; Trefiłem z przygody ná Zydy: z ktorimi gdym mowić pocżął/ wnet ſie zemną w rzecż wdáli/ bárzo mi wiárę ſwą zálecáiąc: á inſze wſzyſtkie [...] gániąc y ſkáluiąc. CzechRozm 67.

»(nie) ganić i (ani) zakazować« (4): RejPos 162; CzechRozm 253v; GDy Pan IEZVS mowi tey wdowie/ nie płácz: nie gáni ani zákázuie płákánia nád vmárłym. SkarKaz 385a, 385b.

»(nie) ganić a (ale owszem) zalecać« [szyk 3 : 2] (5): Záleca pracą oycá ich Iakobá/ á gáni złoſćiwe chytroſći ich. BibRadz I 458d marg; CzechRozm 67, 67v; Káżdemu przystoi słowem Bożym złe gánić á dobre zálecáć. CzechEp 5 marg; NiemObr 72.

»ganić, (i) (z)hańbić« [szyk 7 : 1] (8): BielKom D6v; OrzList e3v; Obelo notare, Gánić/ Háńbić y odrzucić. Mącz 256b, 210d, 478c; ponieważ/ nie w mnieyſzey nienawiśći ieſteś v wſzytkich/ nikcżemnośći twoiey świádomych/ ktorziby ćię táiemnemi myślámi gánili/ háńbili [qui te tacitis cogitationibus condemnent] ModrzBaz 40; Tymże obycżáiem możećie inſze kázde wiáry y náuki chrześćijáńſkiey ártykuły/ iáko ná probierzu złotnicżym kámieniu/ złotá probowáć/ gdy co tákowego/ co kośćioł vcży/ kácerze teráźnieyſzy/ gánić y háńbić będą ReszPrz 34, 57.

»ganić, znieważać« (1): Bo on nietylko vcżynki dobre odrzucał/ iákoby ku doſtąpieniu zbáwienia niepotrzebne/ ále ie też y gánił/ znieważał/ twierdząc to/ że wſzyſtkie vcżynki káżdego cżłowieká/ by też naylepſze/ grzechámi ſą WujJud 109.

2. Zaczepiać, zaskarżać wyrok, pozywać do Sądu; improbare Mącz; accusare Cn (2): Testamentum improbare, Gánić/ káźić. Mącz 324a.

ganić co (1): SarnStat 1282 cf Szereg.

Szereg: »trybować i ganić« (1): Potrzećié dopiéro pozew tribuią y gánią. SarnStat 1282.

Synonimy: 1. hańbić, karać, lżyć, napominać, potępiać, przymawiać, psować, sromocić, strofować, szkalować, ważać.

Formacje współrdzenne: naganić, poganić, przyganić, zganić; przeganiaćprzyganiać.

Cf GANIĄCY, GANIENIE, GANION

MM