Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: PRZYPATRZANIE

Następne hasło: PRZYPATRZENIE SIĘ »

PRZYPATRZENIE (6) sb n

a oraz pierwsze e jasne; końcowe e z tekstów nieoznaczających é oraz -é.

Fleksja

	sg
N	przypatrzeni(e)
G	przypatrzeniå
I	przypatrzeniém

sg N przypatrzeni(e) (4). ◊ G przypatrzeniå (1). ◊ I przypatrzeniém (1).

Sł stp, Cn, Linde brak.

Znaczenia

I. Rzeczownik od „przypatrzyć”: dopilnowanie, opieka (1)
II. Rzeczownik od „przypatrzyć się” (4)
III. Wniosek godny uwagi (1)

I. Rzeczownik od „przypatrzyć”: dopilnowanie, opieka [czyje] (1): Tych tedy obywátelów źiemie Bełzkiéy wierność [...] zá przypátrzeniém Królewſkim [Regali consideratione JanStat 796] vważáiąc ſłuſznie ich przerzeczoną wiárę łáſkáwą y ſczérą przychylnośćią vmyſłu/ [...] oné w náſzé y potomków náſzych obronę Królewſką y Korony znowu wźięliſmy SarnStat 1053.

II. Rzeczownik od „przypatrzyć się” (4):

1. Pilne patrzenie na kogoś a. na coś, przyglądanie się, obserwowanie (1): Observatus, Observatio – Przipatrzenie, dozrzenię. Calep [717]a.

[Wyrażenie przyimkowe: »za przypatrzeniem«:

~ Wyrażenie: »za pilnym przypatrzeniem«: ILe bacżyć mogę zá pilnym przypátrzeniem: nayduię że dwá Plánetowie ſobie rowni ſą MusProgn B4.] ~

2. Przemyślenie, rozważenie czegoś, zastanowienie się nad czymś (2): O ſłábeżby to było przypátrzenie ſwiátá tego/ á nędznażby to byłá nádzyeiá náſzá/ áby był ná cżłowieku ſmiertelnym miał Pan fundowáć á záłożyć ten Koſcioł ſwoy RejPos 300v.

a. Rozważenie działania Boga [czego a. czemu] (1): A thák ty ſłowá [...]/ ktore tho ty mizerne tłuſzcże/ máło poznawſzy Boſtwá onego/ tylko s przypátrzenia dziwney możnośći iego/ wołáły á wyznawáły/ ſłuſznieby záwżdy miáły brzmieć w vſzoch náſzych. RejPos [203].

3. Osłabienie, zepsucie wzroku [Cf PRZEPATRZYĆ SIĘ] (1):

Wyrażenie: »przypatrzenie oczu« (1): Hebetatur acies oculorum, Przepátrzawáyą mi ſie oczy. [...] Hebetatio, Stępienie. Oculorum hebetatio Przypátrzenie oczu. Mącz 153d.

III. Wniosek godny uwagi (1): Oſobliwe thu ieſt przypáthrzenie/ iż iednego cżłowieká zowie piſmo śmierthelnym/ vmárłym: á thegoſz záś zowie żywiącym żywotem wiecżnym GrzegŚm 52.

Synonimy: I. baczenie, doglądanie, obaczenie, opieka, piecza, pieczołowanie, staranie, wejźrzenie; II.1. doglądanie, dojźrzenie, obejźrzenie, oględowanie; 2. obaczanie.

Cf 1. PRZYPATRZYĆ, PRZYPATRZYĆ SIĘ