[zaloguj się]
[pdf]

BŁĄDZĄCY (56) part praes act

błądzący (55), błądząc (1); błądzący : błądząc Mącz (2 : 1).

błą- (55), błu- (1); błą- : błu- CzechEp (13 : 1).

Fleksja
sg
mNbłądzący, błądząc fN nN
Gbłądząc(e)go Gbłądzącej, błądzący G
Dbłądząc(e)mu Dbłądzącej D
Abłądząc(e)go, błądzący Abłądzącą Abłądząc(e)
Ibłądzącym I I
Lbłądzącym L L
pl
N m pers błądzący
subst błądząc(e)
G błądzących
D błądzącym
A m pers błądząc(e)
subst błądząc(e)
inne formy
pl I - błądzącymi

sg m N błądzący (6), błądząc (1). ◊ G błądząc(e)go (5). ◊ D błądząc(e)mu (1). ◊ A błądząc(e)go (6), błądzący (1). ◊ I błądzącym (1). ◊ L błądzącym (1). ◊ f G błądzącej (1) CzechEp, błądzący (1) GrabowSet. ◊ D błądzącej (1). ◊ A błądzącą (1). ◊ n A błądząc(e) (1). ◊ pl N m pers błądzący (3). subst błądząc(e) (3). ◊ G błądzących (5). ◊ D błądzącym (8). ◊ A m pers błądząc(e) (6). subst błądząc(e) (2). ◊ I m błądzącymi (2).

Sł stp s.v. błędzić, Cn s.v. błędny, Linde XVII w. s.v. błądzić.

1. Błąkający się, tułający się, zabłąkany; errans Mącz; errabundus Calep (42): Ták iż ſye tułáć będą błądzący bez drogi LubPs Y5v; BudBib I 109c marg, Deut 22/1; [ciało] ſámego cżłowieká do ſtátecżnych ſpraw nieſpoſobnego/ á nákoniec wſzetecżnym y zuchwáłym/ á iáko bez vzdy koniá zdrogi błądzącym cżyni. ModrzBaz 51v; Calep 372b.
Szeregi: »podrożny a błądzący«: Mieſiąc to też iuż wiemy co ieſt zá płánethá/ bo w nocy ſwieći podroznym á błądzącym ludziom RejAp 99v.

»błądzący a tułający się«: Pociechá pierwſzego ſtanu ludzi błądzących á thułáyących ſie/ iż ye pan wywiedzye ná práwą drogę. LubPs Y4v marg.

a. W odniesieniu do spraw wiary; heretycki (35): RejPs 92; Bráćią zowie obłudzoną, á przedśię krwie prágnie, tákći brátá błudzącego ſzukáią. CzechEp 95 marg, 26 marg, 95 [2 r.], 96 [2 r.], 99 [2 r.]; NiemObr 68, 98; błądzącego mię do gośćińcá przywroćił LatHar 560.

W charakterystycznych połączeniach: błądzący brat, bracia (7), ludzie (2).

błądzący w czym: A to ieſt właſne/ proſte y nieomylne ſłow tych wyrozumienie: á nie to ktore I. M. X. K. z ſwoiego ktoregoś princypałá w tym błądzącego/ przywiodł. CzechEp 156.

W porównaniu (2): TarDuch C2; Bośćie byli iáko owce błądzące WujNT 1.Petr 2/26.

W przen (3):
Wyrażenie: »owca błądząca; błądząca owieczka« = dusza zabłąkana w grzechu (2 : 1): ReszList 142; Owce błądzące byliſmy przed náwroceniem. WujNT Aaaaaa3, Aaaaaa3.
α. W funkcji rzeczownika (17): á mnoſtwo błądzących vſtąpi troſze wiernych. GrzegRóżn A2v; RejZwierc 95; WujJud 255; SkarŻyw 125; CzechEp 11, 94, 264; LatHar 340.

błądzący z kimś [= tak jak ktoś]: To naprzod X. K. y káżdemu z nim błądzącemu trzebá mieć ná pilney bácżnośći CzechEp 123.

Zwroty: »nawracać, nawracający, nawrocenie błądzącego« (4): Wſpomoſz mdłe/ y náwroć błądzące. KrowObr 176v, 192; HistRzym 126v, 127v.

»błądzącego nawodzić«: Niechay mię idącego w drogę prowádźi/ błądzącego ná gośćiniec náwodźi LatHar 226.

Wyrażenie: »z niewiadomości błądzący«: y máiąc o káżdym z niewiádomośći błądzącym dobrą otuchę CzechEp 72.
W przen (2):

błądzący w czym (2): Koſcioł Páńſki [...] ſwieći záwżdy ſwiętemi á wiernemi náukámi y ſpráwámi ſwemi błądzącym w nocy/ tho ieſt w ciemnoſciach márnych ſwiáthá tego RejAp 99v, 99v.

2. Fałszujący, mylący, wprowadzający w błąd (1):
Wyrażenie: »błądząc rzeczą«: Testis depraehensus, Swiádek náleziony w nieprawdźiwim świádectwie/ błądząc rzeczą. Mącz 318b.
3. Grzeszący, zły; errore deceptus Vulg (8): LubPs gg3v; BudBib Ez 45/20; Duſzá wyſtępna; á w cnotách kwitnący/ Od złośći odwiedźiona/ Nie wracáłá ſię/ do chęći błądzący. GrabowSet G; WujNT Tit 3/3; Gdy tedy kogo widźiſz błądzącego/ ábo złą drogą do grzechu idącego/ [...] pierwey ſam ná ſię weyrzy. SkarKaz 279b.
a. W funkcji rzeczownika (3): Błądzące grozbámi przywodząc do pokuty. WujNT 846, Hebr 5/2.
Szereg: »błądzący albo grzeszny«: Rozlicżnie błądzącego/ álbo grzeſzącego [...] od błędow y grzechow odwodził LatHar 674.
4. Szalony, obłąkany; delirus, phreneticus BartBydg, Murm (3): Phreneticus qui eo vitio laborat, Eyner der vnſynnig iſt. Rłądzący [!]. Delyrus idem. Murm 75; BartBydg 40.
Wyrażenie: »błądzący od wina [= z powodu pijaństwa]«: BIádaſz [... ] pijánym Effráimitom/ [... ] kthorzy po wierzchu padołu bárzo tłuſtego byli błądzący od winá [errantes a vino]. Leop Is 28/1.
*** Bez wystarczającego kontekstu (2): Aplanes [...] Non vagus [...] Niebłądzący. Mącz 12b; Errans, Błądzący. Mącz 108a.

Synonimy: 1. błąkający się, podrożny, tułający się; 3. grzeszny; 4. obłędliwy, obłędny, obłąkany, szalony.

Cf BŁĄDZIĆ, BŁĘDLIWY, BŁĘDNIK, BŁĘDNY

DM