Fleksja
|
sg |
pl |
du |
| N |
chłop |
chłopi |
|
| G |
chłopa |
chłopów |
|
| D |
chłopu, chłopowi |
chłopóm |
|
| A |
chłopa, w chłop |
chłopy, chłop(o)w |
chłopu |
| I |
chłopem |
chłopy |
|
| L |
chłopie |
chłopiech, chłopach |
|
| V |
chłopie |
chłopi |
|
sg N chłop (328). G chłopa (47). ◊ D chłopu (84), chłopowi (2); -u : -owi LibMal (51 : 2). ◊ A chłopa (87), w chłop (1) GrochKal. ◊ I chłopem (17); -em (1), -(e)m (16). ◊ L chłopie (7). ◊ V chłopie (18). ◊ pl N chłopi (130). ◊ G chłopów (35); -ów (8), -(o)w (27). ◊ D chłopóm (16); -óm (3), -(o)m (13). ◊ A chłopy (33), chłop(o)w (1) PaprPan. ◊ I chłopy (27). ◊ L chłopiech (2) UstPraw, SarnStat, chłopach GórnRozm (2); -ech (1), -(e)ch (1); -ach : -åch GórnRozm (1 : 1). ◊ V chłopi (1). ◊ du A (cum nm) chłopu (2) LibMal 1546/123v, GroicPorz y.
1.
Wieśniak; kmieć, rolnik poddany;
rusticus Mymer1, BartBydg, Mącz, Calag, Calep, Cn; vicanus Mącz; paganus, ruricola Calep; agrestis Cn (581):
March1 A3;
Iż śię groźi chłop żytá żąć BierEz O,
A2,
D2 [4 r.],
D3,
G4v,
H2v (
20);
Mymer1 15v;
BartBydg 134b;
FalZioł I 155a,
b,
V 1v;
GlabGad I7v;
A gdzieby chłop vmarl, tedy iego maiętnoſcz wſſystka ma bycz wroczona z zoną, zdzieczmi, i z viną. ComCrac 17;
RejRozpr B4v,
Hv;
ſzyekyerą vkradl, kthora chłopu na wendeczye przedal LibMal 1545/97v;
powyedzial yſch zelyaza [...] vkradl, kthore chlopu na wyeſz przedal za 2 groſſa LibMal 1545/106;
powyada yſch pyotrovi Splawſkyemv wklyonowczu dwu chlopu zabill LibMal 1546/123v;
konya zyemyanynovi a wozek chlopu przedali. LibMal 1547/128v;
Item Nadrodze Chlopowy yednemu gdi yachal a wthen czaſz chlop na wozie ſpal ſuknya vkradl LibMal 1548/147,
1544/78 [5 r.],
78v [5 r.],
79 [2 r.],
1545/94v [2 r.],
95 [2 r.] (
70);
Bo i w karmiecz to więcz biwa Iſz ſie chlop krolem naziwa RejRozm 395,
402;
A zatem mu poviedzial pothstarosczi: wiecz o thym, chlopie, ysz yusz laski nye bendziesz myecz [...] v sliachthy ZapWar 1548 nr 2656;
tego mieiscza niepoczytam w Siedlisko na ktorim ten Chlop siedzi iedno w Rolią. ZapWar 1553 nr 2685,
1553 nr 2685 [4 r.];
RejKup bb6,
bb6v;
wyem iż chłopow on nye podburzył KromRozm I Dv;
MurzOrt B2v;
O chłopy też, ktorzy się po wsiach tułają, [...] mały podatek jest postawion Diar 83,
77 [2 r.],
80,
90;
Bo nie zawsze chłop nasz sobie chleba zarobi, często go żywić musiem DiarDop 114;
BielKom A2v,
D2v,
F6;
GliczKsiąż K6v;
GroicPorz aa4v,
hh4v;
Niech chłop idzye zá pługyem RejWiz 98;
Bo kiedy pan woiuie/ iuż day chłopie kury RejWiz 172v,
12,
13,
17,
25v,
41 (
22);
Zá vderzenie od chłopá ſláchćicowi ma być dano trzy grzywny UstPraw D4;
O ćiążániu chłopá w mieſćie. UstPraw F2v [
idem F4],
D3,
D4,
E3,
F2v,
F4;
Chłopiby też do herbow nigdy ſie nie bráli RejFig Ddv;
Chłopá co do páná nie puſzcżono. RejFig Eev,
Aa2v [2 r.],
Aa4v [2 r.],
Aa6 [2 r.],
Aa8 [3 r.],
Bb2v [2 r.] (
65);
MOtyká gdy ſie z nią chłop/ wierći po ſzelinie/ Tedy iuż wſzytko tłucże/ co mu ſie náwinie. RejZwierz 139,
aa2,
101,
103v,
116,
117 (
26);
po Mſzy ćiął pod wiechą z chłopy kozerę/ záłby z chłopy około kuflá [...] chadzał OrzRozm H2v,
H2v;
w Sźwábſkiey ziemi/ powſtáli chłopi przećiw pánom ſwoim dla obciążenia płátow BielKron 201v;
chłopi ie też bili po wſiách w Bulgáryey/ w Miſyey/ Serbiey BielKron 243v;
áno dwá chłopi ćieſzą drzewo BielKron 319,
6,
20v,
56,
61,
107v (
31);
To iuż rotmiſtrz/ co fuka na chłopy u pługa KochSat A3,
A4v;. Rusticus,
Chłop/ Gbur/ Kmieć/ Wieśniak. Mącz 362b;
Rusticarius, Co chłopóm należy. Mącz 362b,
41b,
272d,
296b,
299d,
493c;
SienLek 4;
bo tám więc w ſzermierſtwie nie idzie o ſláchectwo/ [...] á śiłá/ mocz [...] może być thák wielká w chłopie/ iáko we mnie GórnDworz I8;
Chłop chudziná/ doſyć długo ná onym mieyſcu ſtał GórnDworz T7,
I8v,
M,
M5v,
P4 [2 r.],
P5 (
15);
GrzepGeom K4v; HistRzym 42,
42v,
43,
44,
44v [2 r.];
RejPos 306v;
KMiecy Lud poſpolićie Chłopy przezywamy BielSat D4v [
idem BielRozm 31];
Chłopi będą na żywność/ rolą pługiem płużyć. BielSat [I4]v;
Iako pręt nád dziećięćiem/ kiy nád chłopem wiśi/ Ták miecż goły nád krolem/ na ćienuchney [!] nići. BielSat N4v,
L3v [2 r.];
a y miedzy chłopy iuż dziś vrodziwſzego naydzie niżli miedzy tą roſpieſzcżoną ſláchtą RejZwierc 7;
bo ſie pánowie poiednáią/ á chłopu w thym roſterku záwżdy w łeb. RejZwierc 72v,
B3v,
15v,
31v,
65v,
72v [2 r.] (
23);
BielSpr 36v,
57v,
69;
WujJud 89v;
BudBib Ier 2/14;
HistHel C;
Tárliſki/ Sadzáwek/ rozmáitych Stawków/ y innych máią bárzo wielé ná to/ Nie rzkąc ſámi Pánowie/ Ale y miedzy chłopy naydźie tęgo bárzo wielé. Ieſli ſye mu domá nie zdárza/ Tedy chłopóm zápowié Strum P3v,
D2v,
E2,
E2v,
E4v,
I (
25);
WierKróc A2;
StryjWjaz C2;
PaprPan B3v;
áby głowá ich od chłopá gárdłem/ á głowá chłopſka tylko dźieśiąćią grzywien [...] od Sláchćicá płácona byłá. ModrzBaz 27v;
Ieſt v nas wiele bogacżow/ [...] Ktorzi ile ſet grzywien mogą mieć/ [...] tyle chłopow zábić śmieią ModrzBaz 79v,
21v,
73v,
80,
118v;
KochOdpr B2v;
Oczko 8v;
Calag 375a;
Ty Chamie oraz rolą [...] iáko CHłop: Ty Iáphet rządź y broń [...] iáko Kro1 y Slachcic StryjKron 6,
161 [2 r.],
230,
390,
487,
772;
CzechEp 244;
KochFr 42 [2 r.];
ReszPrz 73;
WerGośc 245 [2 r.];
KochPieś 20,
47;
PudłFr 20;
BielRozm 31;
ſyn będźie chćiał bydź rowny Oycu/ [...] chłop Pánu ſwemu GórnRozm D4v,
E4 [2 r.],
F,
H;
Ruricola ‒ Chłop, gbur, ſiodłak, oracz. Calep 933a,
567a,
[745]b,
933a;
Vrzędnik ma to opátrzyć/ kiedy Páńſki właſny rzemieſłnik álbo chłop robi w ktorym inſzym imieniu GostGosp 12,
12 [2 r.],
14,
30,
34,
36 (
36);
WyprPl B4v;
ABy chłopi z Króleſtwá wychodźić niemogli ku podpomagániu robót poſtronnych źiem SarnStat 519,
519 [2 r.],
520,
618,
619 [5 r.],
622 (
14);
GrabPospR M3v;
KmitaSpit A3v,
B4,
C5;
To wſzyſtko práwo Polſkie ná chłopá/ iż ſie ná dźiedźinie vrodźił. PowodPr.68;
Biednym chłopom rozbiorą konie ná podwody CiekPotr [31];
PaxLiz Dv;
KlonWor 21 [2 r.],
68;
Dáiąc tym znáć/ że y chłopi rádźi RybWit Cv.Przysłowia:
Więcey śię chłop onego boj co ſtoj. BierEz O3v.ſzkoda chłopu ſwieżego iaia. GlabGad H6.
Lepyeyći być dobrem chłopem niżeli złem [...] popem. GliczKsiąż O6.
Owa co przez cáły rok nań wyrobią chłopi/ To on zá ieden tydzyeń wſzytko w brzuch zátopi. RejWiz 30v.
Zwroty: »w chłopa się obracać« (
1):
bá nie iedno do vboſtwá prżychodźi Szláchćicowi/ ále y do tego że ſię w chłopá obraca. GórnRozm I.»za chłopa mieć« (2): RejKup t3v; Wiem tych wiele ktorży powinne ſwoie/ bráćią/ ſtryie/ kupiwſzy od nich máiętnośći/ zá chłopy iuſz maią GórnRozm I.
Wyrażenia: »poddany chłop« (
1):
Spitko z Melſtiná zebrawſzy potáiemnie woyſko niemáłe z przyiacioł zá pieniądze/ y z poddánych chłopow ſwych wołośći StryjKron 587.»chłop prosty« [szyk 12 : 7] (19): ſłychałem o tobie zdawnich tzáſow iżeś wymowny á chytry/ átzkolwieś chłop proſty á gruby March3 T7v; LibMal 1554/189v; O duchownych powiedzieli, że [...] nie chcą ani rownać stanu swego z chłopy prostemi Diar 78; GliczKsiąż N8; RejWiz 5, 103; BielKron 168, 260, 379v, 387; nápomináiąc chłopy proſté/ Potym przełożóné/ Kśiążęthá/ pány BiałKat 339; RejZwierc 52v, 242; BielSpr 69 [2 r.]; Gdyby prośći chłopi cżytáć vmieli Pſálmy Dawidowe CzechEp 161; WerKaz 290; GórnRozm F2; a to ſą tácy [...] chłopi prośći/ poimáni od roli/ z motłochu ludźi grubych OrzJan 38.
»chłop sielski« (1): y s chłopy sielſkimi/ ty naczynia ktorymi oni z roboty żywnośći nábywáli/ [...] palili/ ták wierząc/ iż s tymi rzeczámi weſpoł mieli z martwychwſtáć StryjKron 155.
»chłop ze wsi« (5): podwyką vkradl, thą przedal zá grofz yeden chłopu ze wſzy LibMal 1547/137, 1547/136; Willani to ieſt chłopi ze wśi BielKron 234v; BielSpr 27v, 48.
»chłop zbiegły« [szyk 3 : 2] (5): o chłopá zbiegłego dochodić [ ! ] niemáią/ ieno práwem źiemſkiem. UstPraw B; GórnRozm G4v marg, L; SarnStat 1180, 1223.
Szeregi: »prosty chłop a gbur« (
1):
Nye inácżey ſie ſnimi obchodzą/ yedno by z yákyemi niewolnikámi álbo proſtemi chłopy á gburámi. GliczKsiąż N8.»kmieć, (albo) chłop« = kmetho seu rusticus, rusticus seu colonus JanStat (2): A ieſliby kmiećie álbo chłopi żywnośći [...] do woyſká niechćieli wiéźć SarnStat 302, 652.
»kozopas a chłop« (1): [z listu hospodara wołoskiego] Tesch powiedzial zową mye kozopaſſem a chłopem LibLeg 11/14.
»mieszczanin albo chłop« (1): thedi choczia yego. C. M. bibil myeszczanyna albo chlopa yakiego prziſlal domnie LibLeg 10/152.
»pan czyli (albo) chłop« [szyk 1 : 1] (2): RejKup Xv; ále na to bacżenia niema/ ieſliże Pan/ cżyli chłop: ieſli śláchćić/ cżyli nieśláchćic [interea dominus sit, an servus, nobilis an plebeius] ieſt ten ktory lecżenia potrzebuie. ModrzBaz 71.
»sługa i chłop« (1): o ſługách y o Chłopiech zbiegłych Woiewództw, Kiiowſkiégo, Wołynſkiégo, y Brácłáwſkiégo. SarnStat 1180.
»chłop, (a, albo, i) szlachcic« [szyk 6 : 2] (8): Rzeczpoſpolita [...] nie oná nie pyta chłopli/ Szláchćicli [...] iey pomogł OrzRozm P3; Vcżyniliſmy rozność miedzy śláchtą y miedzy chłopy [nobilium et plebeiorum] ModrzBaz 142v, 85, 143; StryjKron 155, 385; GórnRozm E4; KochWr 33.
»wieśniak albo chłop« (1): Ktoby wieśniaká álbo chłopá zábił (bo ták káżdego nieśláchćicá zową/ chocżby [!] dáleko odewśi był) [„qui rusticum” (sic enim plebeios omnes vocant, quamuis a rure remotos),necavit”] iákoby też pſá zábił. ModrzBaz 89.
W przen (3): Swiát chytry chłop. RejWiz 103v marg [idem Dd3], 103v, Dd3.
a.
Człowiek niskiego stanu; sługa; pachołek dworski (też żołnierz dworski); parobek, robotnik;
petro, rupex, rupico, varo Cn (48):
Ia kom ya nyevygnal nyevyasty szdomu szwego przesz chloppa szevego [!] Gawlthem [!] ZapWar 1508 nr 2042,
1508 nr 2043;
BierEz C4;
FalZioł IV 38a,
40c;
RejJóz GV;
Ity też chlopie rataiu/ pytaż ſię drogy doraiu. SeklKat A4v;
KromRozm I A4v;
LibMal 1554/189v;
Zápłáć dzyewkom zápłáć chłopom BielKom A2;
á w káżdych drzwiach chłop z włocżnią ſtoi RejWiz 54;
Albo gdy ſie zá ktorym chłopow włecże rotá/ To iuż máią w powadze nawiętſzego kotá. RejWiz 97,
72,
73,
73v [2 r.],
192;
RejFig Dd4;
BielKron 420v,
432v;
Metallicus, Górnik/ chłop w górách robiący około kruſzców. Mącz 219c;
RejPos 88v;
HistLan C2,
C4v;
á ty niedbas kiloby kiſko węſátich chłopow z liśimi kolnierzmi przed tobą ſtało/ á iżćiby cżterzey ręcżnik dzierżeli RejZwierc 69v,
90,
101 [3 r.],
Aaa3;
BudBib Matth 18/32;
GórnRozm C4v;
Stráwá Fliſom ná káżdą ſzkutę ma bydź ſpiſána oſobno [...] wedle ſzkut/ á chłopow GostGosp 90,
40,
46,
94,
124,
152;
Ten brzuch [...]/ ten pod źiemią kruſzcow ſzukáiącego chłopá [... ] zápomnieć śiebie y godnośći ſwey przymuſza GostGospSieb +2v;
Dla chłopá Woźnégo miałbych wſzystko ſtráćić. SarnStat 1288. Wyrażenia: »chłop domowy« (
1):
Niżli weźmie ſwey woley/ chłopu domowemu. RejZwierz 129.»chłop loźny« = włóczęga [szyk 1 : 1] (2): Gdy chłop loźny prziydzie do miáſta á nie vrządźi ſię álbo nierobi rzemioſłá UstPraw D, D.
»chłop niewolny« [szyk 1 : 1] (2): nyegodna rzecż yeſt áby kto tę zapłátę [...] myał rownáć á ſkłádáć z zapłátą ſtą kthorą wydáye grábárzowi álbo chłopu yákiemu nyewolnemu. GliczKsiąż M3v, Mv.
Szeregi: »chłop i niewolnik« (
1):
Coż to tedy zá rozum/ chłopá y owſzem niewolniká wſadzáć ná Páná? PowodPr 61.»chłop i dworka« (1): tedy záśię z Dworá y chłop y Dworká będą kráść. GostGosp 124.
»chłop albo sługa« (1): wſzytek narod ludzki [...] ieſt ná trzy powagi rozdzyelon/ to ieſt/ Kápłany/ Rycerze/ y chłopy álbo ſługi BielKron 6.
b.
W odniesieniu do stosunków politycznych (z odcieniem pogardy); wasal, hołdownik (9):
Choczya tho yesth moldawsky. choczya walasky woyewoda. tedy Chlop moy yeſth. y mnye dani daye. MetrKor 46/46v,
46/47;
BielKron 256;
PaprUp G2v.Wyrażenie: »chłop poddany« (1): iż ćiągnie z wielkim ludem do nas/ ná ktorym Máchomet przełożył/ onego Bálábáná chłopá mego poddánego BielKron 255v.
Szeregi: »hołdownik abo chłop« (
1):
y niedarmo do was ſam liſtu niepiſal ale Baſzi roſzkazal/ tzego nigdi nietzinil/ á to przeto zeſcie beli holdownika abo iako on ſam powieda chlopa iego za Pana tobie przijeli PaprUp L3v.»chłop i niewolnik« (1) : ále y Moſkwę/ chłopy y niewolniki przed tym náſze/ ná nas pobudźił OrzQuin Y4.
»chłop i poddany« (2): a then walaſky woyewoda naſſ chlop y poddany yeſth. MetrKor 46/175v; PaprUp L3v.
2.
Mężczyzna (częściej z odcieniem pejoratywnym);
mas, masculus, sexus melior, vir Cn (258):
ForCnR D;
BielŻyw 65;
GlabGad K4v;
SeklWyzn e3 [2 r.];
kmyeczyow brath chlop blyaſkooky LibMal 1545/98v;
skrakowa chlop wyelky Wawrzinyecz chlop yuſz goleny [...] wſukny ſcharey chadza. LibMal 1547/128.;
Janek krawczik yeſth chlop nyſzky Byalokurowathi LibMal 1551/160,
1545/106,
106v,
107v,
1547/126,
129v (
21);
(did) Zephira freſuie Potifa. (‒) [...] Y iakoż cie za chłopa mieć RejJóz H7v,
C7v;
RejKup c2,
h5,
i7v,
13v,
r7v,
r8,
x2,
dd5 [2 r.];
A gdi iuż we trzech lecyech będzye/ [...] musi ſnim yáko yeden vroſly chłop pić. GliczKsiąż D8v;
A ku ſwey Przyſyędze dwu chłopu álbo ile potrzebá ſobie ziednáć GroicPorz y,
y;
Bo co ieſt ſproſnieyſzego nád chłopá hárdego/ Ktory powinowáctwá iuż zápomni ſwego. RejWiz 173v,
48v,
71v,
74v,
75,
163;
OrzList h3v;
RejFig Aa3,
Aa5v,
Bb [2 r.],
Bb2v,
Bb3 (
16);
Drożey wołu niż chłopá/ s koniem záceniono. RejZwierz 103,
bbv,
26,
69v,
73,
80 (
15);
W tey Vlmie [,,.] przędą ſámi chłopi kądziel ná thę robotę. BielKron 287v;
á rzecże: boday ſie chłopem nie rodźił. BielKron 465,
269v,
270,
301,
418,
430v,
448;
Virago, Swieża mocna/ krzepka á śmiała biała głowá/ męśka biała głowá/ która ſie nie lęknie chłopá. Mącz 498c;
O was przy pełney mowią chłopi (iáko wiećie) O was iáwnie gadáią y Báby ná Trećie. Prot A2v;
Ale ktho może wſzytki ſztuki/ wſzytki haki/ ktoremi chłopi ná białegłowy idą wylicżyć. GórnDworz Bb4v,
D6v,
E8v,
N,
Qv,
Rv;
BielSat L4 [2 r.];
KuczbKat 130 marg;
Więcz będą oſtrogi ná puł łokćiá/ to też ták cżyſcie/ ozdobny chłop ná koniu/ y koniá ſie mocno imie/ y wſzytko cżyſcie. RejZwierc 58;
Bo cnothá w chłopye niedbáłym ieſt iáko pozłoćiſta vzdá ná ſzkápie párſzywey RejZwierc 68;
Chłop vmizgány zniewieſciemi poſtháwámi. RejZwierc 83v marg,
28v,
53 [2 r.],
54,
58 [3 r.],
58v (
52);
Niewiaſt miedzy nimi doſyć w chłopim vbiorze bywa/ kthore [...] potykáią ſie iáko y chłopi. BielSpr 68,
4v,
59v,
66;
WujJud 89;
Strum G,
StryjWjaz C;
Rotmiſtrz Krepſki. [...] A też chlop nie do tańcá lecż práwie do boiu. PaprPan Y2,
O3,
R3,
T3,
Y3v,
Aa2v [2 r.],
[Gg]4,
Hh3v;
SkarŻyw 71,
212;
MWilkHist G4v;
StryjKron 134,
135,
161;
CzechEp 91;
KochJez B4;
WerGośc 235;
o śioſtry/ [...] Chłopi nas zniewolili/ ieſteſmy by ſłudzy BielSjem 11,
14,
18,
21,
22 [2 r.],
23 (
13);
KochPieś 27;
KochSob 59,
PudłFr 10,
45;
Staroscie Radzinski chłop trędowaty, chudy ActReg 130;
Scurrilis ‒ Chłop mewiparzonei [!] gębi plugawi wmowie. Calep 958b;
GostGosp 12;
WyprPl Bv;
KmitaSpit A2,
B2,
B3v,
B4,
C2 (
9);
CiekPotr 73;
CzahTr I4,
K4,
K4v [2 r.];
GosłCast 62;
Wſzákeś chłop duży. KlonFlis H5,
F2;
KlonWor 27,
49.Wyrażenia: »chłop w chłop« (
1):
Konie wypráwne/ koń w koń okazáłe/ Nioſą ná ſobie chłop w chłop/ ieźdzce śmiáłe GrochKal 25.»chłop czysty« = godny, prawy mężczyzna [szyk 3 : 3] (6): Wierz mi że s tego gniazdá wſzyſtko chłopi cżyśći. PaprPan X2, E2v, G, Ff2; StryjKron 205; PaprUp L3v.
»chłop hruby« = prostak (1): Tátárzyn ieden chłop hruby z zazdrośći powabił go ná rękę w ćiáſne mieyſce nágo ſie bić BielKron 242.
»chłop karczemny« (1): ták ſproſnie á nie vććiwie żyć zniewiáſtámi/ gorzey niż chłopi kárcżemni BielKron 201.
»łatany chłop« = ubogi (1): Ty łátany chłopie s tymi lotry drugiemi odrapanymi/ weſzliſcie tu iako świnie ForCnR D.
»opiły, pijany chłop« [szyk 7 : 4] (7 : 4): Doktor [...] Więc mu leie w gardło ſerop A on zdycha opiły chłop RejRozpr G4v; BielKom G2; RejWiz 67; RejFig Aa5v; RejZwierc [233], Bbbv, WerGośc 244 [2 r.], 245; BielSjem 17; TRáfiło ſię [...]/ że chlop bárzo pijány ſzedł przez vlicę CzahTr 3v.
»poł chłopa« = eunuch, rzezaniec (1): Semimas – Poł chłopa, omniſzoni, wirznioni. Calep 965b.
»prosty chłop« = prostak (3): OrzQuin M2; toć tedy y prośći chłopi y niewiáſty poświącáć y rozdáwáć Páńſkie Ciáło máią. WujJud 178; GórnRozm F.
»chłop rycerski« (1): Ważnieyſzyć Moſkiewſkiemu biegły chłop Rycerſki WierKróc B2v.
»chłop jako socha« (1): Longurio – Chłopiahoſoch[a] [!], longa. Calep 612b.
»chłop by żubr« (1): iácy ſie chłopi by Zubrowie rodzą RejZwierc 7.
Szeregi: »mąż i chłop« (
1):
Iuż y pánny mdłe/ y boiáźliwe/ męże y chłopy/ w miłośći Rzeczypoſpo: [...] przechodzą. SkarKazSej 669a.»(tak) chłop i (jako) niewiasta« [szyk 4 : 2] (6): z ruſznic miernie ſtrzeláią/ thák Niewiáſty iáko Chłopi. BielKron 434v; boi ſię podobno áby nie był iákiem mieſzáńcem z obudwu rodzáiow zlepiony/ to ieſt z chłopá y niewiáſty GrzegRóżn I2; WujJud 178; MWilkHist E4; GDyż wiele chłopów y niewiaſt [plures laici et mulieres] z źiem Mázoweckich [...] do Sląſká y do Prus czáſu żniwá zwykli przechodźić SarnStat 519 [idem] 926.
»chłop, żeńska płeć« (2): Chłopi piechotą poydą/ żeńſka płeć ná koniu. BielSat L3v [idem] BielSjem 26.
a. Małżonek; vir Cn (3): RejFig Bb; Zony rządzą/ á chłopi ſłużą im dokońcá BielSjem 8; Nie ieden chłopu z łożá weźmie gwałtem żonę KmitaSpit A3.
b. Rzeźba; figura mężczyzny (3): CHłopá w ſkrzyni rytego w koscioł wſzrotowáli RejFig Bb5v; vdziáłáli Cżechowie iednę modłę z ſzcżerego żłotá [!] (chłopá ná koniu) BielKron 319; RejZwierc 160v.
![[zaloguj się]](/static/img/icons/lock.55d5b47a78d5.png "Zaloguj się"){kind=icon}
![[Słownik Polszczyzny XVI wieku]](/static/img/spxvi-logo.9e6c364a84ff.png){kind=logo}
![[Szukaj]](/static/img/icons/magnifier-left.03d386f15d93.png){kind=icon}
![[pdf]](/static/img/icons/document-pdf-text.783deef3e87f.png "Pobierz artykuł hasłowy w formacie PDF"){kind=icon}