.
a.
W stosunku do Boga: mieć mocne przekonanie, wiarę w Boga, pewność zbawienia; niewątpienie w łaskę bożą (53):
A my ktorzychmy pilni przebywánia wzebrániu tem zwielkiem duffániem mieſkamy RejPs 71v;
LubPs T2;
KrowObr 212 [2 r.];
Błogoſłáwiony tho mąż ktorego duffánie [spes] ieſt imię Páńſkie Leop Ps 39/5,
1.Par 17/25,
Tob 4/12,
Prov 21/22,
Hebr 3/6;
BibRadz Is 36/4;
ArtKanc F13v.
dufanie w kogo (1): pierwſza wiárá ieſt [...] dufánie/ [...] w Páná Iezu Kryſtá Syná Bożego KrowObr 142v.
dufanie w kim, w czym (26): Sędzia wezrawſzy nań/ niedla iego złoſci albo zaſłvgi/ ale dla ſwoiei dobroci/ y obietnicze/ y też dla doſtatecżnego dvfania/ winnego cżłowieka/ w iego miłoſierdziv/ y łaſce/ nie iedno, że mv onę winę odpvſcża żywotem darvie/ ale go teſz ſobie wezmie za Syna ſwego przywłaſzcżonego SeklWyzn b3; KromRozm II ev. Cf »mieć dufanie«, »dufanie pokładać«.
W charakterystycznych połączeniach: dufanie nieomylne, stałe, uprzejme, wielkie (4), wszytko (4), zupełne.
Zwroty: »mieć dufanie« [
w tym:
w kim,
w czym (
16),
o kim (
1)] =
habere fiduciam Vulg [
szyk zmienny] (
20):
Tedy wielkié dufanijé będzie miál vbogi ij pokorny a będzie ſie lękál wſądzie pyſſny. OpecŻyw [192],
44,
55;
TarDuch A2v,
A6;
WróbŻołt 10/2;
żadny ſtrách ná nas nieprzydzie gdy będziemy mieć dufánie wtobie. RejPs 69v;
RejKup q6,
v4v;
Rátuy nas Pánie Boże náſz ábowiem w thobie á w imieniu twoim máiąc duffánie [in tuo nomine habentes fiducia]/ wyſſliſmy przećiwko temu mnoſtwu. Leop 2.Par 14/11,
2.Par 20/20,
Iob 39/11,
Sap 3/9,
Is 18 arg,
57/13 (
11).
»dufanie pokładać (a. kłaść, a. położyć) [w kim, w czym]« [szyk zmienny] (8): Thu wſzyſtko thwoie dufauie [!] Wczim inem kladzież niewpauie [!] RejKup Qv, r5v; W iego obronie (Ianowey) pokłádamy dufánie/ y wybáwienie/ ratz nas Kryſtuſowi zálećić twoimi modlitwámi. KrowObr 168v, 215, 215v, 241; Leop 2.Mach 8/18; RejPos 130.
»nie tracić dufania« (1): Przetoſz nietráććie dufánia wáſſego [nolite itaque amittere confidentiam vestram]: ktore ma wielką odpłátę. Leop Hebr 10/35.
Wyrażenia: »dufanie w (Panie) Bodze, Panie, Panu, Panu Bogu, o Panu, o Panie« [
w tym:
dufanie mieć (
8),
pokładać (
3)] =
confidere a.
credere in Domino,
fiduciam habere in Deo Vulg [
szyk 13 :
5] (
5 :
4 :
3 :
3 :
2 :
1):
OpecŻyw 55;
vſtały ocży moie gdy dufanie mam wpanie bodze [dum spero in Deum meum Vulg Ps 68/4; gdy mam nádzieię Wujek] TarDuch A6,
A2v;
WróbŻołt 10/2;
RejKup q6,
r5v,
12,
v4v;
KrowObr 215v;
A mam tho dufánie [confido] w Pánie/ że y ſam prziydę do was w rychle. Leop Philipp 2/24,
2.Par 20/20,
2.Mach 8/18,
1.Thess 2/2;
RejAp 43;
RejPos 131v,
132v marg;
Do Nádzieie przybędzie wnet Státecżna myſl/ á nieomylne dufánie o Pánu ſwoim. RejZwierc 127v;
SkarŻyw [282].
»wierne dufanie« (4): RejKup ſ2, v4v; też tu nie mowi Prorok/ ktho będzie kurzył/ kropił/ kádził/ [...] iż będzie w obronie Páńſkiey/ ále tylko ten kto z wiernym dufániem położy w nim vprzeymą nádzieie ſwoię. RejAp 6v, 43.
Szeregi: »nadzieja, (i, abo) dufanie« [
szyk 2 :
1] (
3):
RejKup r5;
W boiáźni Páńſkiey duffánie możnośći: y ſynom iego będzie nádzieiá [in timore Domini fiducia fortitudinis, et filiis eius erit spes]. Leop Prov 14/26;
RejPos 130.
»wiara i (a) dufanie« [szyk 3 : 2] (5): Tu bacż dóſtoynoſtz a motz wiary a dufaniá. OpecŻyw 43, 44, 55; RejPos 131v; O wielka wiárá y dufanie P. Bogu/ y bez wymowki poſłuſzeńſtwo: przetoſz nie dármo ſię oycem wiernych wſzytkich zowie. SkarŻyw [282].
b.
W stosunku do ludzi, ludzkiego działania (13):
Wynidzie z niego [człowieka, który dufa w człowiece] duſza/ á on ſie w ziemię ſwoię obroci á w on więcz dzień zaginą wſzythki ich myſli. [...] myſli, to ieſt dufania takie. WróbŻołt vv;
SarnStat 1020.
Zwroty: »mie(wa)ć dufanie« [
w tym:
w kim (
1),
o kim (
1)] (
2):
Ieden káżdy niech ſie ſtrzeże bliźniego ſwego/ á w żadnym bráćie ſwoim/ niechay niemiewa duffánia [non habeat fiduciam] Leop Ier 9/4,
2.Cor 7/4.
»dufanie [w kim] pokładać (a. kłaść)« [szyk zmienny] (3): RejKup c5v; Leop Ps 145 arg; Fidem suam in aliquo reponere, Dufánie ſwe w kim pokłádáć. Mącz 311d.
Szereg: »śmiałość i dufanie« (1): Miloſciwy pán Iezus aby ijm [swoim zwolennikom] ſmiałoſci dodál ij duffaniá/ obrocil ſie k nim mowiątz OpecŻyw 39.
α.
Poleganie na sobie, wiara tylko w siebie i swoje działanie; zarozumiałość, pycha, nadętość;
fiducia Mącz (5):
De gradu deijcere, Odyąć komu dobrą myſl/ Dufánie y świebodę. Mącz 147c;
Fiducia ac spiritus, Dufánie y nádętość. Mącz 408c,
420a.
Wyrażenie: »dufanie sobie, o sobie« (1 : 1): RejZwierz 25v marg; Co Pháryzeuſzowi záſzkodziło. 1. Dufánie ſobie. SkarKaz 352a marg.
c.
W stosunku do rzeczy i abstraktów, poleganie na czymś;
fiducia Mącz, Cn; confidentia Vulg [w czym] (8):
Dufania w nie ſprawiedliwey obronie zawſze ſie wiaruj BielŻyw 52;
In quo nostra spes sita est, W którim náſzá nádzieyá położona yeſt/ to yeſt/ w którym my dufánie mamy. Mącz 397c.
Zwrot: »mieć dufanie« [szyk zmienny] (7): o Alexandrze nie podnos ſie nad ſwoy ſtan ani miey dufania w ſwieczki cżci BielŻyw 154; Leop Prov 14/32, Philipp 3/3, 4; Pecunia qua multum poterant freti, Máyąc dufánie w pieniądzách których názbyt mieli. Mącz 430b, 316c, 397c.
![[zaloguj się]](/static/img/icons/lock.png "Zaloguj się"){kind=icon}
![[SŁOWNIK POLSZCZYZNY XVI WIEKU]](/static/img/spxvi-logo.jpg){kind=logo}
![[pdf]](/static/img/icons/document-pdf-text.png "Pobierz artykuł hasłowy w formacie PDF"){kind=icon}