[zaloguj się]
[pdf]

KRWAWY (455) ai

krwawy (447), krawy (6), krawawy (?) (2); krwawy : krawy : krawawy ZapWar (126:6:2).

krw-, krv-, kru- (449), krff-, krph- (6).

a jasne (w tym 4 r. błędne znakowanie); krawawy z tekstu nie oznaczającego pochyleń.

Fleksja
sg
mNkrwawy fNkrwawå, krwaw(a) nNkrwawé
Gkrwaw(e)go Gkrwawéj, krwawy Gkrwaw(e)go
Dkrwaw(e)mu Dkrwaw(e)j D
Akrwawy, krwaw(e)go Akrwawą Akrwawé
Ikrwawym, krwaw(e)m Ikrwawą Ikrwawym
Lkrwawym Lkrwaw(e)j Lkrwawym
V Vkrwawå V
pl du
N m pers krwawi N m
subst krwawé n
G krwawych G krwawu
D krwawym D
A subst krwawé A n
I m krwawymi I m
f krwawémi, krwawymi f
n n krwawyma
L krwawych L
V subst krwawé V n

sg m N krwawy (32). ◊ G krwaw(e)go (9). ◊ D krwaw(e)mu (1). ◊ A krwawy (15), krwaw(e)go (2). ◊ I krwawym (27), krwaw(e)m (1) WujJud. ◊ L krwawym (5). ◊ f N krwawå (21), krwaw(a) (3). ◊ G krwawéj (71), krwawy (2): -ej : -y ZapWar (46:2); ~ -éj (5), -(e)j (66). ◊ D krwaw(e)j (2). ◊ A krwawą (45). ◊ I krwawą (8). ◊ L krwaw(e)j (8). ◊ V krwawå (1). ◊ n N krwawé (4); -é (1), -(e) (3). ◊ G krwaw(e)go (2). ◊ A krwawé (13); -é (1), -(e) (12). ◊ I krwawym (4). ◊ L krwawym (3). ◊ pl N m pers krwawi (1). subst krwawé (27); -é (7), -(e) (20). ◊ G krwawych (76). ◊ D krwawym (4). ◊ A subst krwawé (46); -é (10), -(e) (36). ◊ I m krwawymi (2). f krwawémi (8) BielKron, GórnDworz, RejPos, KlonŻal (2), SarnStat(3), krwawymi (4) OpecŻyw (2), SeklKat, VotSzl; ~ -émi (3), -(e)mi (5). ◊ L krwawych (2). ◊ V subst krwawé (1). ◊ du G (cum nm) krwawu (4) [w tym: -ą (1)] ZapWar 1516 nr 2140, 1521 nr 2168, 2270, 2272. ◊ I n krwawyma (1) OpecŻyw 148.

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XIX w.

Przymiotnik od „krew”:
1. Taki, z którego cieknie krew, broczący krwią, zraniony (163): OpecŻyw [127]v, 148; drugi ſie o máſzt vderzył ze krwáwym łbem chodzi RejZwierc 103v; StryjWjaz Av; cżytam o krwáwym ćiele P. mego Iezuſa/ ktore było zewſząd zá grzechy moie zekrwáwione/ wbicżowániu/ wkoronowániu/ wkrziżowániu SkarŻyw 312; ReszPrz 25; Strus [...] Padł krwawy/ gęſtemi przywálon ſtrzałámi SzarzRyt C2v.
Wyrażenie: »rana krwawa« = vulnus Vulg; cruentum vulnus Mącz [w tym: w tekstach prawnych (141)] [szyk 136:19] (155): Iakom ya nyezadal yemv czterech ran dw [!] krwaw [!] a dw [!] synv ZapWar 1521 nr 2168; anym mv zadal dzievyączy rany trzech kravych a szesczy synych ZapWar 1528 nr 2461; anym iey zadal dw [!] ran yeney kravawey wpalecz maly rąky pravey a drugyey syney wglowa ZapWar 1540 nr 2598, 1503 nr 1925, 1928, 1939, 1504 nr 1920, 1505 nr 2002 (134); OpecŻyw 102v; FalZioł *2, I 60a; GroicPorz k3; ráná krwáwa od kijá/ teyże wági iáko y od mieczá UstPraw D4, D3v; Rány krwáwe/ śine/ y opuchłe [vulnus, livor et plaga tumens Vulg Is 1/6]/ nie ſą záwiązáne áni vlecżone lekárſtwem/ áni pomázáne oleiem. BielKron 93v, 44v, 107; Emplastrum, Yeſt máść/ która bywa przikłádána ná otworziſte á krwáwe rány. Mącz 205a, 6d, 123c; SkarŻyw 4; KochFr 95; PudłFr 51; LatHar 71; áby ránny krwáwémi álbo śinémi ránámi [vulneratus cruentis vel lividis vulneribus JanStat 605] zá świéżá rány ſwé [...] vrzędowi Stárośćiému [...] pokazał SarnStat 616, 622 [2 r.], 1243; wźiętey Troi Zdrádzone mury łamał Grecżyn rozgniewány/ Długo pod nimi krwáwe podeymuiąc rány. WitosłLut A4.
W przen (1): ſkoro mu [diabłu] pokażę ſzpis álbo włocżnią ſłowá BOżego/ wnet plácu vſtąpi/ przedſię mię iednák zoſtáwi krwáwego álbo mię zárwie. ReszPrz 51.
2. Taki, w którym lub na którym jest krew (94):
a. Zmieszany z krwią; sanguinolentus Cn (60): OpecŻyw 193v; Iednego thedy wroblá kápłan ofiárował nád wodą żywą w nacżyniu gliniánym wypuśćiwſzy kreẃ ná wodę [...] kropił cżłowieká mácżáiąc pálec w oneyże wodzye krwáwey BielKron 37, 363v; StryjKron 345; KochPieś 15.
Wyrażenia: »krwawe charkanie, plwanie« [szyk 1:1] (1:1): Lakricija [...] plwanie krwawe s płucz z ropą/ to ieſt gdy płucza gniją [...] lecży. FalZioł I 78c, I 115d.

»ledwie nie, prawie krwawy« (2:1): KochTr 14; Teraz IANA płácże łzámi ledwie nie krwáwemi. KlonŻal B3v; oyczyzná náſzá/ [...] z wielkim á práwie krwáwym potem/ [...] ieſt od ſławnych przodkow náſzych nábyta VotSzl A4v.

»nieczystości niewieście krwawe« (1): To ziele ma mocz [...] roſpuſzcżać zatwardzenia wſzytkich zbytkow mechierzowych lędzwianych/ y niczżiſtoſci [!] niewieſciech wſzithkich krwawych/ mocz ma otwierać y wyrzuczać FalZioł I 69b.

»krwawy pot« [przelany przez Chrystusa na górze Oliwnej] [szyk 21:4] (25): BierRaj 23v; [Jezu] kthoryſz bαdαcz wtheſzklywoſczy. roſzlal pot krwawy zanaſz grzeſchne. nagorze Olywne. PowUrb +v, +v; krwawy pot pocżąl s niego [Jezusa] na ziemię padatz. A w tym vkázál ſwoy ſmutek/ ij mękę ſwą cięſſką OpecŻyw 101, 101v [2 r.], 102, 193v; KrowObr 49v; GrzegRóżn K2v; wołał do bogá oycá ſwoiego [...] iżby oddalił ten ſrogi kielich męki iego/ thák iż krwáwy pot á práwie z gorącośći wielkiey ze krwią zmieſzány/ tám wypłynął s ſwiętego ciáłá iego. RejPos 104, 107, 325v; BiałKat 86, 91; LatHar +10, 248, 289, 316, 337 (8); WujNT 282; SiebRozmyśl H2.

»krwawy stolec« (1): gdy ſye wczás opatrzenie nieſtánie/ wnątrze ſye ſtárga wydymánim/ iż potym krwáwe ſtolce przychodzą kthore czerwonką zową SienLek 101.

»krwawa uryna, mocz, woda [= mocz]« [szyk 4:3] (4:2:1): Ci robaczy [...] mechierzowi ſzkodzą kiedy okroſtawieie/ y raniaią barzo aż więcz y mocż krwawy ſie puſzcża FalZioł I 70a; NAprzod krwawa vrina znamionuie nakażenie wątroby. Drugie znamionuie rany w mechierzu/ a to gdy potroſſze odchodzi. Ale gdy tak krwawa obphicie odchodzi. Znamionuie naruſzenie ranne w ſlezionie. FalZioł V 6, V 6, 29v; BielKom C7v; Oczko 23.

Zestawienie: »biegunka krwawa« = czerwonka, krwawa dyzenteria, ostry nieżyt kiszek [szyk 11:4] (15): wino w ktorym wre tho ziele [...] zaſtanawia biegunkę krwawą to ieſt cżyrwoną niemocz. FalZioł I 27a, I 59c, 73c, 106b, 115b, II 6d (12); Czerwonkę álbo biegunkę krwáwą/ thym zaſtánowić możeſz/ gdy Wino álbo ocet pić będźieſz SienLek 102v, 102v; Oczko 23.
W przen (1): [Jezus] nie tylko ocżyma/ ale wſſytkimi cżlonki ciala ſwégo/ ſlzami krwawymi za nás plakál OpecŻyw 102.
b. Poplamiony, nasiąkły krwią; cruentus Mącz, Cn; respersus sanguine Mącz; sanguineus, pollutus sanguine Calag; perfusus a. foedatus sanguine, sanguinolentus Cn (15): Zyd może zaſtáwę wſzeláką przyiąć okrom rzeczy kośćielnych á ſzat krwáwych [exceptis vestibus ... madefactis sanguine; ſzáty ſkrwáwione JanStat 1117]. UstPraw I4v; powiedział krolowi/ podawſzy mu ſzáblę krwáwą w rękę [...] otho maſz ſzáblę tę ktorąmem małżonkę twoię zábił BielKron 302, 16v, [842]; Mącz 69c, 270d, 404b; A vmarłlibych ná tey walce [...] proſzę/ iedno áby mą zbroię krwáwą chowáłá ná známię moiey miłośći. HistRzym 105v, 105v, 106v; ModrzBaz 119; Calag 95b; biłeś ie w gęby/ A óni w krwáwym piaſku zbieráli zęby. KochPs 5; PudłFr 14; GrochKal 24.
c. Nabiegły krwią; cruentus Mącz (19): Ieſtli w ocżu cżyrwone białki/ á żyły krwawe na ocżu. [...] Ty ſą [...] v chorego złe znaki á ſmiertelne. FalZioł V 13v; SienLek 22v.
Zwrot: peryfr. »krwawą brozdę przez plecy napisać« (1): Złodźieiá niedoroſłká naprzod rozgą karzą [...] Cżáſem też krwáwą brozdę przez plecy nápiſzą KlonWor 37.
Wyrażenia: lek. »krwawe oczy (a. oko)« = cruentati oculi Mącz; suffusus sanguis oculis, suffusi cruore oculi Cn [szyk 7:6] (13): puſzcżay tego na nocz na ocży płynącze łzami y na krwawe y ſwierzbiące. FalZioł V 78v, IV 21a, b, 26c, V 78v; Mącz 69c; Ná krwáwe oko: weźmi Kozłek/ Bábkę/ Opich/ Roiownik SienLek 64v, 35, 64v [2 r.], 67, 68, S3v.

»krwawe oczy« = oczy zaczerwienione od płaczu [szyk 2:1] (3): OpecŻyw 148; Takież Oycowie ćięſzki ſmętek máią/ ſwe krwawe ocży łzámi oblewáią/ pátrząc ná ćiężkie dźiatek ſwych konánie ArtKanc R17v; GórnTroas 33.

3. Będący krwią (24): patrzyla na oblicżé ſyna ſwégo/ tako ijż téż krople krwawé na oblicżé iéy ij na odzienijé kapaly. OpecŻyw 145v, 105v; ciecżenie krwawe z noſa zaſtanawia ktore bywa z napełnienia mozgu. FalZioł IV 21b, I 71a, 79c, II 11d, III 30c; A gdy ſie obie ſtronie zeſzły, biły ſie od zaiutrza aż do wiecżora, tak iż rzeki krwawe wſzędy ciekły. BielŻyw 152; GlabGad H4v; A gdy drugi Anyoł zátrąbił [...] sſtháłá ſie trzecia cżęść morzá krwáwa RejAp 73v, 130v, 132v; Iákie muśi bydź żáłoſne weſtchnienie Snadź y tey rzeki/ kiedy iey ſtrumienie Będą przyymowáć/ od ſmutney Rudáwy/ Krwie chrześćiáńſkiey/ miedzy ſię/ bieg krwáwy. GrochKal 13; LatHar 99; CzahTrPapr ktv; KlonWor 31.
Wyrażenia: »krwawy deszcz« = imber sanguineus Mącz, Cn [szyk 4:1] (5): Támże w Micháłowie trzy dni krwáwy deſzcż ſzedł. Rychło pothym byłá táka powodź/ iż wiele miaſth y wſi rzeki záthopiáły [...] ſzcżego był wielki głod. BielKron 363v, 192v; Mącz 367b; StryjKron 345 [2 r.].

»siedmioraka krwawa kąpiel« (1): Dotknienie [Chrystusa ucierpiało] w boleśći nieznośney y niezmiernym kátowániu/ y ćiáłá wſzyſtkiego w śiedmiorákiey krwáwey kąpieli/ dla śiedmiorgá krwie iego świętey rozlania/ ponurzeniu. LatHar 679.

W przen (2):
Wyrażenie: »strumień krwawy« (2): tu [...] ieſt proroctwo o męce Páná Kryſtuſowey/ iáko miał w ſtrumieniu krwáwym pić/ to ieſt/ iáko miał przez mękę ſwą wnidź do vwielbienia ſwego/ y do chwały wiecżney. LubPs Z2, Z4.
4. Koloru krwi, czerwony; ruber Mymer1; sanguineus Cn (1): Ruber. Blutrod. Krwáwa [barwa]. Mymer1 19.
[Zestawienie: »krwawy kamień« = krwawnik, odmiana hematytu czerwonobrunatna, kamień półszlachetny: Prochy goyne do ran pod plaſtry. Weźmi winá coby bárzo cżerwonego/ krwáwego kámieniá/ oboygá po łotu SienHerb 393a, 330b.]
5. Związany z rozlewem krwi, zabójstwem, ranieniem (142):
a. Podczas którego następuje rozlew krwi; okrutny, ciężki, morderczy; cruentus, sanguinolentus Cn (55): GroicPorz g4v; RejZwierc 165; Pánowie ſwar zácżęli iáko żacy w ſzkole [...] A iuż ſie krwáwey burdy máło vmykáło/ Lecż ſie wżdy z łáſki Bożey wſzytko poiednáło. StryjWjaz C2v; Ięzyk roſtyrki sieie/ y krwáwé zwády KochPs 15; SkarŻyw 413; Długoż ták maćie/ o nieſprzyiáźliwi/ Tákowey krwáwey niezgody bydź chćiwi? GrochKal 23; OrzJan 28; Wźiął naprzod chleb w Swięte ręce/ Gdy iuż ku krwáwey męce/ Z Zwoleniki ſię roſtawał RybGęśli B4v; WujNT 287; róznogłośni wilcy ze lwy drapieżnémi/ Krwáwym obłowem żyią. GosłCast 52.
Wyrażenia: »krwawy (-a) boj, bitwa, walka« [szyk 9:8] (13:3:1): walkę krwáwą wzruſſył [Bóg] przećiwko ym/ y ſkrzynię w ktorey było przykazánie iego y nápis wiecznego przymierza iego wydał wſrogie ręce nieprzyiaćioł ich RejPs 117; KochPs 112, 204, 208; StryjKron 522, 527, 742; Ia chcę śpiéwáć krwáwé boie/ Luki/ ſtrzały/ miecze/ zbroie KochFr 4, 5; KochSob 67; KochWr 22; KołakSzczęśl Dv; RybGęśli B2; KlonKr D4; dla tey miłey oyczyzny [...] nie ćięſzko było [...] Krzywouſtemu kilkádzieśiąt bitew krwáwych y wygránych zwodzić VotSzl B; CzahTr F3; SapEpit B3.

»krwawa ceremonija« = rozpoczęcie wojny przez fecjałów – kapłanów starożytnego Rzymu – przez rzucenie zakrwawionej włóczni na teren wrogiego kraju (1): V Rzymian były ná to roźlicżne tráktaty/ Byli tám Foeciales y Patres patrati, Co im niegdy zlecano przymierza y boie/ Krwáwe Ceremonie/ woyny y pokoie. KlonWor 30.

»krwawy mord« (1): iákie nieſzcżęśćie/ rozruchy domowe/ gwałtowne łupieſtwá/ krwáwe mordy wyroſły [...] świádcżą to Francuſkie/ y Niderlándſkie kráiny NiemObr 20.

»krwawym obyczajem« = przelewając krew (5): offiáruiećie naſwiętſze ciáło y krew Páná Kryſtuſowę/ iuſz nie krwáwym/ áni krzyżowym obytzáiem/ ná Ołtarzu/ ále iáko powiedaſz in miſterio [...] bes rozlania krwie. KrowObr 178; WujJud 231v; WujNT 766 [2 r.], Aaaaaa3.

»wojna krwawa« [szyk 3:2] (5): Y zwodzili z Ruſkimi Kniáźmi woynę krwáwą. Krwáwą bo ſię częſto krwią ſwoią oblewáli StryjKron 250; RybGęśli C2; KmitaSpit Av; káżdy czynił co mu ſię zdáło. [...] ſámi z ſobą woynę bárzo krwáwą wiedli. SkarKazSej 689b.

»krwawa zasługa, posługa« = zasługi na wojnie (3:2): Ieſt też nád pokoiowe y nád krwáwe poſługi/ Ktore oycżyznie czynićie/ do was przymiot drugi. KlonŻal A2v; ZA znácznémi y krwáwémi zaſługámi Vrodzonégo Piotrá Podbiélſkiégo/ któré pokázował [...] w Woynách przećiw Moſkiewſkiému/ gdźie y vſczérbienié zdrowia ſwégo odnióſł z ran. SarnStat 450 [idem 1209], 1208, 1209; CzahTr A3.

»krwawe zwycięstwo« = zwycięstwo okupione wielkim przelewem krwi; cruenta victoria Mącz, Cn [szyk 4:2] (6): MiechGlab 44; Zoſtali ſie Krzeſćiánie przy zwyćięſtwie ále bárzo krwáwym/ bo y Lázarz Deſpot Serbſki zoſtał ná plácu z rycerſtwem co nacżelnieyſzym. BielKron 240; Mącz 69c; Náſzy otrzymáli plác ácz z krwáwym zwycięſtwem/ Lecz przemogli Rákuſzan y Węgrow ſwym męſtwem StryjKron 537, 205, 622.

Wyrażenia peryfrastyczne oznaczające wojnę, bój: »biesiada krwawa« (1): Opuśćiwſzy docżeſne te zyemſkie roſkoſzy [...] Stoi iáko mężny Lew wzniowſzy rękę práwą/ Prágnąc áby s pogány miał bieſiádę krwáwą. PaprPan Cc2v.

»krwawe niepokoje« (1): WOlę ia ſtánąć miedzy niezlicznémi Woyſki/ z trąbámi y bębny hucznémi. Wolę wytrzymáć krwáwé niepokoie/ Grády wé twoie. GosłCast 40.

»krwawy taniec« (1): porządny boiownik/ nie dla tego leie/ Krew ludzką [...] by nie było końcá Mordow/ płácżu/ rozniáty y krwáwego tańcá KlonWor 30.

»krwawe żniwo« (1): A ieſli więc niewiernie y nieſprawiedliwie Oddał/ co w boiu doſtał y ná krwáwym żniwie: Przypłacał tego dobrze KlonWor 17.

Szereg: »okrutny i krwawy« (1): Iezu ienżes okrutne y krwawe obrzezanie na młodziuchnem ciele cirpiał. TarDuch B.
b. Przelewający cudzą krew, żądny krwi; effundens sanguinem PolAnt (17): BudBib Ez 22/2; [prawdziwi chrystyjanie] iáko owiecżki miedzy wilki/ bes rogow/ ták oni miedzy Chrześćiány ludzmi obłudnymi/ krwáwymi/ prawdy Bożey nie nawidzącymi chodzą/ y rádſzey od nich morderſtwo ćierpią/ niżby ſámi kogo mordowáć mieli CzechRozm 112v; GrochKal 19; WujNT 858; SkarKaz 311b; nietylko wiek złoty W twey Polſzcze widźieć mamy/ lecz y przed náſzego Chryſtá krzyżem gwałt zwykły Máchmetá krwáwego. SzarzRyt C3, C2.
Wyrażenia: »krwawa bestyja« [o szatanie] (1): Marćin ś. tákże przy śmierći mowi do ſzátáná: Czego tu ſtoiſz krwáwa beſtya SkarKaz 351a.

peryfr. »Mars krwawy« = wojna (2): Tedybych rad y teraz tym żywot dárował/ Ktorych zá ich przyczyną Mars krwáwy zmordował. StryjKron 532; GosłCast 40.

bibl. »mąż krwawy« = vir sanguinolentus PolAnt (4): Nie racżi tracić boże moy ze złoſtniki duſze moiey/ ani z mężmi krwawymi [cum viris sanguinum] zywota mego. (koment) Męże krwawe zowie thy ktorzy nieſprawiedliwie ſądzą, biorącz dari za ktore skazuią na ſmierc niewinnie. WróbŻołt 25/9; BudBib Ps 5/6[7], 58/2.

W przen (3):
Wyrażenie: »ręka krwawa« [szyk 2:1] (3): KwiatOpis D; Mąż okrutny/ ręki krwáwéy/ Nigdy twarzy twéy łáſkáwéy Nie ma vznáć KochPs 7, 38.
c. Pobudzający do rozlewu krwi (7): Niechać kazdy obaczy iaki powod dali ku zabyciu tym krwawym ſtatutem okruthni/ zabiacze/ á vſtawcze tego ſtatutu SeklKat I4; GrzegRóżn C4v; Słowá ich (áż y ſłucháć ſtrách człowieká) krwáwé/ Iádowité/ śmiertelné/ wſzytko miecze práwé. KochPs 85; z ſłow X. K. [...] łácno poznáć co zá duch/ co zá właſna ſpráwiedliwość do ták gorliwego y krwáwego przećiw nam inſtygowánia. CzechEp 95, 7; dármo [...] rozruchy y woyny/ ktore ich krwáwa Ewángelia pobudza/ wymawiáią. WujNT 44.
Szereg: »okrutny a krwawy« (1): maią ſobie zagrzech zlęmac á caſſowac ten okrutni á krwawy ſtatut/ ktorego nikt yni nie vſtawył/ iedno haniebny zabiacze/ ktorzi ſobie za roſkoz maią omaczac polokcie we krwy niewinney ręcze ſwoie SeklKat I4.
d. Służący do rozlewu krwi, zabijania, ranienia (10): Ale ſye ſam oſtrzégay [Marsie]/ by twé krwáwé zbroie/ [...] Z ręku twych nie wypádły PudłFr 69.
Wyrażenie: »miecz krwawy« [szyk 7:2] (9): RejPos 223; ponieważ iemu/ iáko duchowney oſobie miecż krwáwy do karánia nie ieſt zwierzony: tedy ſię też dla tego vdał do duchowney broni/ to ieſt do ſłowá Bożego CzechEp 173; Iákoby to komu inſzemu miecż do ręku dáwáć/ [...] co inſzego było/ niż ſobie krwáwego miecżá pozwaláć y kreẃ wylewáć. CzechEp 173, 173; NiemObr 19; BielSen 9; ZawJeft 40; Iudit náwet/ boiáźliwa niewiáſtá/ mieczem krwáwym vćięłá głowę Holofernowi. OrzJan 33; WitosłLut A6.
e. Z którego wytoczono krew (o ofiarach religijnych) (53): RejPos 104; Ni przedtym [węzeł] będźie roźwiązány/ Aż nędznik naprzód dar móy obiecány/ Krwáwy przynioſę do kośćiołá twégo ZawJeft 28.
Wyrażenia: »baranek krwawy« (2): oná wielkánoc żydowſka álbo on Báránek/ ktorego żydowie kożdego roku offiárowáli krwáwego/ y iedli pietzonego/ nic ſie nieſtoſuie/ do tey wáſzey martwey/ álbo iáko ią ty zowieſz niekrwáwey/ á táiemney offiárze Mſzárſkiey KrowObr 184v; RejPos 345v.

»krwawa ofiara« = hostia, sacrificium Vulg [szyk 31:18] (49): ſkutek oney krwáwey offiáry Syná Bożego/ ieſt odpuſztzenie grzechow. KrowObr 188, 177, 177v, 178v [2 r.], 182v, 184v (13); I zażeśćie mi ofiárowáli zupełne y krwáwe ofiáry [victimas et hostias] przez cżterdzieśći lat ná puſzcży/ domie Iſráelſki? Leop Act 7/42; BibRadz II 133b marg; RejAp 8v, 109; RejPos 87v, 348v [2 r.]; BiałKat 348v, 351; WujJud 150 [2 r.], 231v [2 r.], Mm8; SkarŻyw 284, 306; CzechEp 66, 297; Nie damći krwáwéy ofiáry/ Bo co máią ſrogié dáry V boginiéy dobrotliwéy Czynić y świátu życzliwéy? KochFr 97; ślubował/ Ze/ co mi drógę zaydźie/ będę ofiárował Bogu ofiárą krwáwą. ZawJeft 6, 19, 42; LatHar 84; káżdy Arcykápłan [...] bywa poſtánowion w tym co ku Bogu należy: áby ofiárował dáry y krwáwe ofiáry [dona et sacrificia] zá grzechy. WujNT Hebr 5/1, s. 287 [2 r.], 773 [3 r.], 766, Hebr 9/9, s. 770, Aaaaaa3; Aaron krwáwe ofiáry bydlęce czynił/ á Melchiſedech bez krwie w chlebie tylo y w winie SkarKaz 156a, 156b, 158a.

6. Wynikający z bólu, udręczenia, bolesny, żałosny (17): ty [...] z moich powolnośći vmyſlnie żártuieſz. Y iużeś práwie oklnął [= ogłuchł] ná me krwáwe ſłowá PudłDydo B; Prze ſwiątośći tych bogow/ ktoreś wynioſł s Troiey/ Day mieyſce dziś v ſiebie krwáwey prośbie moiey. Zoſtań PudłDydo B4v.
Wyrażenia: »krwawe łzy« [szyk 7:2] (9): OpecŻyw 154; Iuż moie [Rachel] ocży biegaią Snadz krwawe łży wylewaią Podobno ſie vſpadaią Iożepha nie oglądaią RejJóz B4v; kxiać ſię ieſcze groſſa koledy vpomyna [...] dla tego groſza do ſacramentu go niedopuſci abi krwáwimy łzamy plakał SeklKat Z2v; BielKron 110; OrzQuin Z2; niechcze ſie vlitowáć nád tym nágim niebożątkiem/ ktory zdycháiąc głodem/ pieniądzá v niey krwáwemi łzámi prośi GórnDworz O4; KlonŻal A2v; VotSzl B2v; KlonWor **2v.

»krwawy(-e) płacz, płakanie« [szyk 1:1] (1:1): KlonŻal B4v; áni weſtchnie ná me to krwáwe płákánie/ Ani go ruſzyć może cięſzkie nárzekanie. PudłDydo Bv.

»krwawy pot« [szyk 3:1] (4): NIe bez cżęſtego á práwie oſmoletnego s krwáwym potem zątrwożenia [...] do záłożenia fundamentu tey przedſięwziętey Historiey [...] przyſtępuię StryjKron A; Iáko chcą ſobie mierzą bez wſzelkiey vſtáwy/ A przez Kmiotká idzie pot robiąc ná to krwáwy. BielRozm 11; CiekPotr 48; (marg) Krwáwy pot poddánych y vćiśnienie ich. (–) A oná kreẃ ábo pot żywych poddánych y kmiotkow/ ktory vſtáwicznie bez żadnego hámowánia ćiecze/ iákie wſzytkiemu kroleſtwu karánie gotuie? SkarKazSej 704a.

7. Zestawienia w funkcji nazw lekarskich (7):
»krwawa choroba« = krwotok; sanguinis fluxus Vulg (2): Leop Matth 9/20; grzeſzna oná Mágdálená nie bez przycżyny ocżom ſię iego ſtáwić nie śmie/ przy pokućie ſwey: iáko y Pogánká oná w krwáwey chorobie ſwey. LatHar 246.

»krwawa niemoc« = krwotok [szyk 3:2] (5): SienLek 20v; RejPos 255; LatHar 218; A oto niewiáſtá ktora krwáwą niemoc [sanguinis fluxum] (marg) krwotok (–) przez dwánaśćie lat ćierpiáłá/ [...] dotknęłá ſię kráiu ſzáty iego. WujNT Matth 9/20, przedm 35.

8. Zestawienie w funkcji n-loc: »krwawa rola« = rola kupiona za Judaszowe srebrniki, na której potem miano chować zmarłych pątników [kalka z hebr. Akeldema] (3): AKELDEMA, Krwáwa rola. ZA ćię/ zá ćię moy Chryſte/ kupiono tę rolą: Dla tych ktorzy z Oycżyzny záſzli w tę niewolą. KlonWor 81, 82 [2 r.].
9. W funkcji rzeczownika: »krwawe«: (prawdopodobnie błędnie zamiast „krwawne”) (1): OBWIEDZIENIE Woźnym do tegóż należy. Titulo, Krwáwe. w Polſkim, List 255. [Krwáwne. HerburtStat 255]. SarnStat 616.
*** Bez wystarczającego kontekstu (3): Mącz 367b; Cruentus – Krwawy. Calep 273a, 944a.

Synonimy: 1. zest.: biegunka, czerwonka, »czerwona choroba«, niemoc; 2.b. uposoczony; 4. zest.: ematytes, krwawiec, plustajn; 7. zest.: krwotok.

Cf BEZKRWAWY, KREWNY, KRWAWNY, [KRWAWOPOT], [KRWAWOTOK], NIEKRWAWY, RUMIANOKRWAWY

AK