[zaloguj się]
[pdf]

NIECIĆ (14) vb impf

inf i imp z tekstów nie oznaczających é; w pozostałych formach e pochylone.

Fleksja
inf ni(e)cić
indicativus
praes
sg pl
1 niécę
3 niéci niécą
imperativus
pl
1 ni(e)ćmy
conditionalis
sg
3 m by niécił

inf ni(e)cić (6). ◊ praes 1 sg niécę [zapis: -e] (1). ◊ 3 sg niéci (2). ◊ 3 pl niécą (1). ◊ imp 1 pl ni(e)ćmy (1). ◊ con 3 sg m by niécił (1). ◊ part praes act niécąc (2).

Sł stp brak, Cn, notuje, Linde XVII ‒ XVIII w.

Zapalać; podtrzymywać ogień; affulgere Calep; reconflare Cn (14): Affulgeo ‒ Neſcie [!], Swiece, oſswiecam. Calep 40b.

W porównaniu (1): ogoliwſzy głowki ich/ mocną oną máśćią námázał/ y do gorącey łaźnie wſadził. Tedy ſie głowy ich ták rozgorzáły/ iákoby ogień ná nich niecił SkarŻyw 46.

Zwrot: »ogień niecić [w tym: na czym (2), pod czym (1)]« = flammas excitare, focum investare a. investire, ignem accendere a. facere a. moliri, ignes festinare Cn [szyk zmienny] (10): SienLek 62; Nuż owo co on zá dziw kłádzie/ [...] áby ná ledzie mogł ogień niećić żaden dziw nie ieſt/ bo ſie thego ocży náſze doſyć nápátrzywáią. GórnDworz B3, P5; SkarŻyw 46; W nocy náſzy obaczą áno ognie niecą Turcy StryjKron 602; KochPieś 15; A teraz ten wieczór ſławny/ Swięćmy iáko zwyczay dawny: Niécąc ognie do świtania KochSob 57; GostGosp 12, 166; KlonWor 7.
Przen (3):
Zwroty: »[komu, czemu] niecić ogień [w tym: z czego (1)]« = przysparzać stawy, przedstawiać w korzystnym świetle [szyk zmienny] (2): on [papież] ſobie nieći ogień z ćiał y kośći ich [świętych] CzechEp 425; PudłFr 42.

»ogień wieczny niecić« = zasługiwać na potępienie (1): Lepiey ták być w niebie/ Vboſtwo mężnie ćierpiąc o żebránym chlebie: Niż ſię z złego nábyćia w tym żywocie świećić/ A zdrádliwie tu żyiąc ogień wiecżny niećić. KlonWor 44.

Synonimy: palić, rozpalać.

Formacje współrdzenne: naniecić, niecić się, podniecić, podniecić się, rozniecić, rozniecić się, wzniecić, wzniecić się, zaniecić, zniecić, zniecić się; podniecać, rozniecać, wzniecać, wzniecać się.

Cf NIECĄCY

MM