[zaloguj się]
[pdf]

NIECZYSTOŚĆ (360) sb f

Zawsze w pisowni łącznej.

e oraz o jasne.

Fleksja
sg pl
N nieczystość nieczystości
G nieczystości nieczystości
D nieczystości
A nieczystość nieczystości
I nieczystością nieczystościami
L nieczystości nieczystościåch
V nieczystości
inne sg a. pl G - nieczystości

sg N nieczystość (58). ◊ G nieczystości (54). ◊ D nieczystości (13). ◊ A nieczystość (28). ◊ I nieczystością (8). ◊ L nieczystości (11). ◊ V nieczystości (1). ◊ pl N nieczystości (23). ◊ G nieczystości (31). ◊ A nieczystości (89). ◊ I nieczystościami (5); -ami (1), -(a)mi (4). ◊ L nieczystościåch (5); -åch (3) BielKron, RejPosWstaw, StryjKron, -ach (2) BibRadz, WerGośc. ◊ sg a. pl G nieczystości (34).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVIII w.

1. Brud fizyczny; inquinamentum Mącz, Calep, Cn; spurcitia Mącz, Vulg, Cn; excrementum, illuvies, squalor Mącz, Calep (183): ábyś [sól święcona] byłá wſzyſtkim bierzącym ćiebie/ zdrowim duſznym y ćieleſnym/ iż tzegobyſiękolwiek álbo dotknęłá/ álbo teſz pokropiona była/ żeby wtey rzetzy/ wſzelkiey nietzyſtośći niebyło y wſzelkiego przenágábánia Duchá złego. KrowObr 73v, 71v; Excrementum, Káżda niecziſtość z ktorychkolwiek rzeczy. Mącz 49b; Interpurgo, Od niecziſtośći y plugáwſtwá wychędożam. Mącz 332b, 171a, 200a, 411a, b; Calep 383a, [505]b, 540b, 1002a.
Przen: Grzech (10):

W połączeniach szeregowych (3): Zową cie z łáćiny mundus/ Anoby lepiey immundus/ Boś pełen wſzech niecżyſtośći/ Pſoty biedy płácżu złośći BielKom D8v; KrowObr 94, 110.

Zwrot: »od grzechów nieczystości oczyści(a)ć, oczyścienie; nieczystości oczyściać; nieczystości bywają omyte« [szyk zmienny] (2:2;1;1): A ták thy záklęty Popiele/ w imię Swięthey Troycey/ nas od grzechow nietzyſtośći otzyść. KrowObr 92, 92, 92v, 97; że wſzyſtkie niecżyſtośći y plugáwośći náſze przez mię [ofiarę] bywáią omyte. WujJud 223v; SkarŻyw 91.
Wyrażenie: »nieczystość duszna« [szyk 1:1] (2): BibRadz I 113c marg; Náſzym kápłanom mowi/ nie trąd ćieleſny/ ále duſzne niecżyſtości/ dano [...] ocżyśćiáć. SkarŻyw 91.
Szereg: »nieczystość a (i) plugawość (a. plugastwo)« [szyk 1:1] (2): wykopaſz dołek w ktorym zágrzebieſz plugáſtwá ſwoie. (marg) Tu mámy náukę iáko ſie Pan brzydzi plugáſthwem á nieczyſtoſcią duſzną (–) BibRadz Deut 23/13; WujJud 223v.
a. Śmieci, błoto, odpadki; odchody ludzkie i zwierzęce; resztki organizmu; sordes Mącz, Calep, Cn; colluvies, eluvies Mącz; retrimentum Calep [w tym: pl (10)] (18): Też ná potrzeby chodząc dworowe przed namioty/ áby vkopał dołek w zyemi/ á zákrył niecżyſtość ſwoię BielKron 36v, 102v, 467v; Recuptaculum omnium purgamentorum urbis, Mieyſce gdzie wſziſtki niecziſtośći z miaſtá płiną. Mącz 36b; Sentina, Spodek łodźny/ do którego ſie ſmierdząca wodá/ y wſzelkie ynſze niecżyſtośći ściekáyą. Mącz 382c; Sordes, Plugáwſtwo/ niecziſtość/ ſmród. Mącz 403a, 58a, 199d [3 r.], 200a [2 r.], 421a; StryjKron 140; Calep 920b, 993a; Biádá wam Doktorowie y Pháryzeuſzowie obłudni: iż ieſteśćie podobni grobom pobielánym/ ktore zwierzchu zdádząć ſię piękne/ ále wewnątrz pełne ſą kośći vmárłych/ y wſzelákiey niecżyſtośći. WujNT Matth 23/27.

W porównaniu (1): iż tákowe dzyeći/ ktore ſie vrodzą z nyerządnego á ſwowolnego towárzyſtwá męſſcżyzny z byałą głową/ ſą przed panem Bogyem yáko błoto a wſſeláka nyecżyſtosć. GliczKsiąż B7v.

b. Osad, część zanieczyszczeń płynu osadzająca się na dole (4): Amurca, sordes olei, Niecziſtośćy Oleyne/ Drożdze. Mącz 8c; Quicquid fecis subsederit, Cokolwiek nieczyſtośći ńá [!] dno vpadnie. Mącz 380c, 380c.

W porównaniu (1): Taka vrina znamionuie flux w nogach/ á nawięczey gdy na dnie w ſkleniczy vſtogi ſie niecżyſtoſć iakoby drożdże. FalZioł V 2v.

c. Chorobowa wydzielina z organizmu ludzkiego (139): Też ſok tego ziela wnos napuſzcżony/ niecżiſtoſci zmozgu ſmierdzące prziciąga átak mozg cżiſci. FalZioł I 13d; Sok prawi Czelidonijey więcſzey z miodem warzony na węglu/ bielmo y inſze niecżiſtoſci z oczu ſpądza y ſciera. FalZioł I 30c; Też wino/ w ktorymby wrzała ſzańta/ zatkanie ſleziony y wątroby otwiera/ pierſi też y płucza z niecżyſtoſci flegmiſtich cżyſci FalZioł I 84d; naſienie thego ziela [...] ma thę włoſnoſć iſz z ielith wypądza wſzelkhie niecżyſtoſci/ á thak na kolikę ieſth dobre FalZioł I 109d, ‡2a, ‡3c, ‡5b, ++b [2 r.], ++c (126); Excrementa, vel recrementa narium. Smarki y inſze niecziſtośći z noſá idące. Mącz 49c, 38b, 298a; SienLek 55v.

nieczystość czego (1): ſok wierzbowy [...] rany goij wyſuſzaiącz ſnich niecżyſtoſć ropy. FalZioł I 134c.

nieczystość czego [= w czym] (1): ábowiem [kania przędza] cżyſci niecżiſtoſci mulne ielit y maciczę [!] y nyrek FalZioł I 29a.

W charakterystycznych połączeniach: nieczystości(-ość) czarne, dawne, duszące, flegmiste (17), grube (10), jadowite, klijowate (4), koleryczne, krwawe, lipkie (4), mulne, niewieście, skażone (2), smrodliwe, sprochniałe, subtelne, sucha, śmierdzące, wilkie, zgnile (3), zimne (2), złe (2); nieczystości(-ość) [skąd, z czego] czyścić (wyczyściać) (13), gubić, ocierać (ścierać, ocierający) (15), omywać (2), przyciągać (5), purgować, resolwować, spądzać (rozpądzać, wypądzać, rozpądzający) (23), trawić (4), wychędożać, wyciągać (7), wyganiać (zganiać) (2), wywodzić (13); odmiękczenie nieczystości, ostatek, płynienie (3), wysuszenie, zatkanie; nieczystościami wracanie.

α. Wypryski na skórze ludzkiej (7): á gdy to korzenie vwarzyſz z otrębami pſzenicżnemi w wodzie, á tem licze będzieſz mył/ ogorzelinę y inſze niecżiſtoſci zlicza zgania. FalZioł I 15d; ten proch zmieſzać z mydłem/ á tem pomazować liſzaie y inſze niecżyſthoſci nie przyrodzone z ciała ſpądza. FalZioł III 41c, I 93a, II 23, III 22a, 25d, 41c.

W charakterystycznych polączeniach: nieczystości gubić, spądzać (3), ścierać, zganiać.

2. Cecha polegająca na wzbudzaniu obrzydzenia (1):
Szereg: »nieczystość i plugawość« (1): Alexander widząc ich niecżyſtoſć y niewymowną plugawoſć wſtydził ſie ich y brzydził ſie imi/ ábowiem iedli wſzelki rodzay gádziny niecżyſtey y ſmrodliwey/ to ieſt pſy/ myſzy/ węże/ zdechlinę/ y wſzelki płod ktory ſie ieſzcże nie dobrze wcielił/ y nie wyprotki z żywotow ſmrodliwych zwierząt/ vmárłych ludzi nie chowáli ále ie iedli. HistAl M3.
3. Rozpusta, nierząd; luxuria HistAl, Mącz; immunditia Vulg, PolAnt; impudicitia Mącz, Modrz; fornicatio PolAnt, Cn; libido, stuprum Mącz, Cn; luxuries, salacitas Mącz; lascivia PolAnt; concubitus vagus, flagitium, nequitia, probrum, pudor Cn (157): FalZioł V 48v [2 r.]; BielŻyw 100; WróbŻołt oo; ktorzy yáko S. Yudaſz piſſe/ łáſkę páná náſſego przenoſſą álbo przemyenyáyą wnyeczyſtoſć. KromRozm I C2v; KromRozm II e3; iż ẃymyſlenie Obrázow/ ieſt potzątkiem nietzyſtośći KrowObr 116v; Ieſli teſz ieſztze małżeńſtwo ieſt nietzyſtość/ iáko ty powiedáſz/ thedyćby według ćiebie/ muſiał być Bog nietzyſty KrowObr 221; Dla vwiárowánia ſie nietzyſtośći/ niechay káżdy ma ſwoię żonę/ y káżda ſwego męża KrowObr 225v, 64, 143, 221v [2 r.], 222, 230v, 234v, 236v; BibRadz Eph 4/19; BielKron 259v; Luxuria cum omni aetati turpis, tum senectuti foedissima est, Niecziſtość gdy wſzelkiey letnośći nieprziſtoyi tedy zwłaſzcza w ſtárośći. Mącz 71d; Prostituo, Nierząd płodzęwy/ dawam [!] ſwe ciáło ná niecziſtość dla pieniędzy, ut meretrices. Mącz 413d, 50b, 151c, 192a, 201c, 364d [2 r.]; KuczbKat 320; CzechRozm 221; ćiáło moie niecżyſtośći ſłużyć niemoże: ále męcżeńſtwu może. SkarŻyw 342; Nie iſz by niecżyſtość więtſzy grzech był niſzli kácerſtwo SkarŻyw 442, 36, 147, 442 marg, 471; Cżemu Pan Bog zátopił był świat? Pátrz przycżyny w Bibliey/ znaydźieſz iż nie dla cżego inſzego iedno dla niecżyſtośći: Cżemu P. Bog Sodomę y Gomorę ogniem popalił? prze niecżyſtość. WerKaz 295, 296 [2 r.], 297, 298; GrabowSet H4v; Przećiwko Szoſtemu [przykazaniu]. CVdzołoſtwo/ y wſzelki ſpoſob niecżyſtośći vcżynkowey. LatHar 116, 116, 149, 608; podał ie Bog pożądliwośćiom ſercá ich/ ku niecżyſtośći WujNT Rom 1/24; SkarKazSej 660b.

nieczystość czego [= coś jest nieczyste] (2): kxięgi piſał/ o nietzyſtośći nieżeńſtwá wáſzego/ Sláchetny y vtzony mąſz/ Kxiądz Stániſlaw Orzechowſki KrowObr 236v; Potym áby ludzie zákazáney niecżyſtośći ſproſnego y bydlęcego żyćia/ ktore Pan Bog nienawidzi y cżęſto karze/ vſtrzec ſię mogli KarnNap F3.

nieczystość z kim (3): Mącz 511a; WerGośc 257; grzechow ktore rozum przyrodzony gánił/ zá grzech nie mieli. iáko niecżyſtośći z wolnemi od małżeńſtwá oſobámi SkarKazSej 696b.

W połączeniach szeregowych (35): RejKup d8v; O tym ya wáſſym nowym ſlowye Bożym mowyę/ pod ktorym ſye ſmrod/ to yeſt pycha łákomſtwo/ nyeczyſtoſć/ drapyeſtwo/ ſwa wola/ y wyele inego złego zákrywa. KromRozm I L[3]v; KromRozm II ev; KromRozm III D5v; Yáko tedi pożytecżno ma być chłopcá do dworu ná poſlugi dáć/ gdi práwye zá dzyećińſtwá/ nyecnoty/ nyeſtátecżnosći/ nyecżyſtosći ſie náucży/ á tego wſię nábyerze. GliczKsiąż I2v, E2; áby ſię wyſtrzegáli pijańſtwá/ obżárſtwá/ nietzyſtośći/ cudzołoſtwá/ bálwochwálſtwá/ leniſtwá/ drapieſtwá/ lichwárſthwá/ łákomſtwá/ zwády/ gniewu/ y ſwarow KrowObr 63v, B3v, 228v; Leop 1.Thess 2/3; Abowiem nápominánie náſze nie było z zdrády áni z niecżyſtośći/ ani z chytroſćią. BibRadz 1.Thess 4/3, Rom 13/13; KwiatKsiąż F3v; Stuprum, Wſzelákie nierządu płodzenie przećiwko zákazániu á zakonowi boskiemu/ kurewſtwo/ nierząd/ niecziſtość. Mącz 424a; GrzegŚm 32; WujJud 218; WujJudConf 189v; RejPosWstaw [212], [212]v; SkarŻyw 68, 87; WerGośc 209; Iáwne ſą ſpráwy ćiáłá ktore to ſą: cudzołoſtwo/ niecżyſtość/ wſzetecżeńſtwo/ niepowśćiągliwość. WerKaz 298; LatHar +++2, 28, 129, 130; WujNT 2.Cor 12/21, Gal 5/19, 1.Thess 2/3, Yyyyyv; Tá drogá [...] pełná błotá y złey drogi/ grzechow y niecżyſtośći y chęći złych do świátá. SkarKaz 245b; SkarKazSej 692b, 705b, 706b.

W przeciwstawieniach: »nieczystość ... poświęcenie (2), świątobliwość (2), niewinność« (5): ábowiem ſię thego wſzyſtkiego będzie mśćił Pan Bog/ ktory nas niewezwał ku nietzyſtośći/ ále ku poſwięceniu. KrowObr 64; RejPosWstaw [212]; Gdyż ich BOg przez Ewánielią ſyná ſwego Iezuſá Chriſtuſá/ nie wezwał ku niecżyſtośći: ále ku świętobliwośći. CzechRozm 220v; Iednák wolę/ wzdáć żywot w niewinnośći/ Niż Bogá gniewáć w niecżyſtośći GrabowSet B3; WujNT 1.Thess 4/7.

W charakterystycznych połączeniach: nieczystość przeklęta, uczynkowa, zakazana (2); nieczystość nieżeństwa; nieczystość chwalić, ganić, karać; nieczystości pełen (3); nieczystości dopuszczać się, nauczyć się, wystrzegać się; początek nieczystości, uwiarowanie się; dla nieczystości zginąć; pobudka do nieczystości (3), podmiotu, przyczyna; do nieczystości podżegać, przywieść; od nieczystości powściągać, strzec się, wolnym uczynić, wstrzymawać się (2), wściągać się; z nieczystości napominać; nieczystości służyć; ku nieczystości skłonny; na nieczystość przywodzić; w nieczystość wdać się; nieczystością brzydzić się, być skażony; w nieczystości chodzić (3).

Zwroty: »nieczystość płodzić, popełnić; popełnianie nieczystości« [w tym: z kim (2)] = abuti muliere, coire, inire, operari rebus Veneris, scortari Mącz; operatio immunditiae Vulg (5:2;2): KrowObr 227; Abuti muliere, Nierząd á niecziſtość s nią płodźić. Mącz 511a, 105a, 264c, 374a; WerGośc 257; Kto niecżyſtość ábo cudzołoſtwo popełnił: ten ſię niech ná czas wſtrzymawa y od właſney żony. WujNT 12; iż oni [Efezowie] vdáli ſię/ ábo podáli ſámi śiebie ná niepowśćiągliwość/ ku popełniániu wſzelákiey niecżyſtośći. WujNT 526, Eph 4/19.

»w nieczystości żyć, mieszkać« [szyk zmienny] (2:1): Abowiem nie ieſt Biſkupem/ ale Papieżem/ to ieſt/ Pogáninem/ y Apoſtátą/ ná kthorego nic inſzego nienależy/ iedno tylko pánowáć/ pieniądze wybieráć waltzyć/ żony iedney nie mieć/ wnietzyſtośći mieſſkáć KrowObr 7v, 139, 230v.

Wyrażenia: »nieczystość cielesna« (1): BierRaj 21v cf Przen »nieczystość duszna«.

»dom, miejsce nieczystości« = dom publiczny, miejsce wprawiania nierządu (1:1): Y wiedzioná ieſt ná ludzki pośmiech y ſromotę do domu niecżyſtośći. SkarŻyw 341, 69.

»występek nieczystości« (1): ktorzyby w wyſtępku nietzyſtośći leżeli/ zákázuiemy im s ſtrony Bogá wſzechmogącego [...] w chodzenie do kośćiołá KrowObr 234v.

»żądza nieczystości, ku nieczystości« (2:1): Aza nye chodzą zá ćyáłem/ wżądzy nyeczyſtoſci? gdy vczą/ iż głupya rzecz [...] czyſtoſć y pányeńſtwo chować. KromRozm I D3, D2v; Tentigo, pruritus libidinis quo virilia extenduntur, Ządza ku niecziſtośći. Mącz 448d.

Szeregi: »nieczystość i (abo) cudzołostwo« (3): SeklWyzn f3v; Ieſli krewkość moiá tego nieznośi/ tedy ſlubuię żyć/ wnietzyſtośći y w cudzołoſtwie/ aſz do ſmierći. KrowObr 139; WujNT 12. [Ponadto w połączeniach szeregowych 7 r.; w połączeniach niewspołrzędnych 2 r.]

»niecnota i nieczystość« (1): [pijaństwo] do wſzelákiey niecnoty y niecżyſtośći podżega. WerGośc 254. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»nieczystość i nieprawość« = immunditia et iniquitia Vulg (2): KromRozm II mv, WujNT Rom 6/19 cf W przen.

»nieczystość i niewstrzymałość« (1): ktorzy [hipokryci] zmyśláią ſobie cżyſtości ſwoie/ [...] będąc wſzech niecżyſtośći y nie wſtrzymáłośći pełnymi. WujJudConf 212v.

»nieczystość, (i) niewstydliwość« (2): Mącz 329d; iż przez to cudzołoſtwá zákazánie/ wſzyſtká niecżyſtośc y niewſtydliwośc ieſt zákazaná/ ktorąby ciáło pomázáne być mogło KuczbKat 320. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»nieczystość i plugastwo (a. plugawość, a. splugawienie)« [szyk 2:1] (3): WujJud 223v; áby ſie teſz ieſzcże hámowało plugáſtwo y niecżyſtość KarnNap F3; NiemObr 12. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»nieczystość i pohańbienie« (1): niecżyſtość y poháńbienie iego [Nabuchodonozora] [de immunditia illius et irreligiositate Vulg] wypiſáne ſą w kſięgach kronik Krolewſkich. BudBib 3.Esdr 1/41 [42].

»porubstwo i nieczystość« (1): A porubſtwo y wſzelka nieczyſtość [Fornicatio autem et omnis immunditia]/ ábo łákomſtwo/ niechay nie będźie áni pomieniono miedzy wámi WujNT Eph 5/3. [Ponadto w połączeniach szeregowych 2 r.]

»nieczystość i rozkosz (cielesna)« (2): Bo w nieczyſtośći y roſkoſzách ćieleſnych nikt mądrym być nie może. SkarKazSej 661a, 661a.

»nieczystość i sodoma« (1): iáko ſie wam thy náuki Dijabelſkie ſſáńcowáły potym/ doſić ſieroce vkázuią to wáſze właſne Synody [...]/ w iákowey nietzyſtośći y Sodomie kxięża żyli. KrowObr 234.

»swawola i nieczystość« (1): Ná on cżás duchowny ſtan był bárzo ſwąwolą y niecżyſtośćią ſkáżony. SkarŻyw 510. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»żądza zła i nieczystość« (1): LatHar 225 cf W przen. [Ponadto w połączeniach szeregowych 2 r.; w połączeniach niewspółrzędnych 2 r.]

W przen (15): Wenerę/ przeto iż byłá mátká niecżyſtoſći/ boginią cżłonkow táiemnych być mniemaſz. HistAl Kv; Yákoſcye wydawáli członki wáſſe ku ſlużbye nyeczyſtoſći y nyepráwoſci KromRozm II mv; ácz im [Koloseńczykom] yeſſcze każe martwić [= uśmiercać] nyeczyſtoſć KromRozm III D5v; [Nero] wielkimi okrućienſtwy y wſzelakimi niećzyſtośćiami/ tudzieſz złośćiami był oſzkarádzon. KwiatKsiąż F3v; Foedissima senectuti luxuria, Niecziſtość ſtárego człowieka hániebnie ſzpaćy y ſzkárádźy. Mącz 132d; Ták wiele śideł y pobutek do niecżyſtośći podawáią młodym ludźiom ModrzBaz 53v; A po dwu lećiech dowiedział ſię o niey gdzie byłá: á iáko ná ſproſnym wárſtáćie niecżyſtośći/ przy iednym gośćincu y kárcżmie záśiádłá. SkarŻyw [237]; iſz do niecżyſtośći śliżſza ieſt drogá SkarŻyw 442; Zazdrość pokoy niſzcży/ [...] Niecżyſtość gwałt cżyni GrabowSet N2v; niech będźie [ciała i krwie pańskiej pożywanie] wyſtępkow moich wyniſzcżeniem/ żądze złey y niecżyſtośći wykorzenieniem LatHar 225, 28; Wydawaymy członki ſwe ná poſługę ſpráwiedliwośći ku żywotowi: ktoreſmy pierwey wydawáli niecżyſtośći ná śmierć. WujNT Rom 6 arg; iż ich náuki y poduſzczánia [...] do błotá nieczyſtośći y ćieleſney wolnośći záwſze ćiągnąć będą. WujNT 875, Rom 6/19; SkarKaz 348b.
Przen (23): Duch pełen pychy/ ſerce niecżyſtośći GrabowSet I3, B4v.

nieczystość czego (1): áby ſie thwoich vſt niewſtydliwych nietzyſtość/ przed wſzyſtkim ſwiatem pierwey okázáłá KrowObr 221v.

Wyrażenie: »nieczystośc duszna« (1): Wibaw ze nas przeſto naſwyαtſſe cyalo twoye [...] od wſſitkych nyec[zi]ſtoſcy duſſnich ij cyelyeſnich BierRaj 21v.
a) W nawiązaniu do Apoc 18/3 (19): Tá ná tzele má nápiſáne imię/ Táiemnicá/ Bábilon wielka mátká nietzyſtośći/ y ohydzenie ziemie KrowObr 234, 241v, 242.

nieczystość czyja [w tym: pron poss (5), G pron (4)] (9): [Piotr Jan Piraneński powiedał] kośćioł Rzymſki być nietzyſthą niewiáſtą oną Bábilońſką/ ktora miáłá Krole y Pány tego swiátá ſkupká złotego nápawáć ſwoią nietzyſtośćią. KrowObr 39v; y popili ſie/ ktorzy mięſſkáią ná ziemi/ Winem iey nietzyſtośći. KrowObr 234, 28, 32, 241v [2 r.]; BibRadz Apoc 17/2; RejAp 140, 141v.

W charakterystycznych połączeniach: nieczystość wszelka (2); nieczystość ziemie (4); nieczystości pełen (pełny, napełniony) (4); matka nieczystości (6), wino (3); nieczystości (G sg) napawać; nieczystością napawać.

Zwrot: »[z kim] nieczystości płodzić, popełnić« (2:1): ſktorą [nieczystą niewiastą] nietzyſtosći płodzą Krolowie ziemſcy KrowObr 119v, 234; Z ktorą niecżyſtośći popełnili [fornicati sunt] krolowie źiemie BibRadz Apoc 17/2.
Wyrażenie: »plugastwo nieczystości« (3): KrowObr 241v; máiąc kubek złoty w ręce ſwoiey/ pełny brzydliwośći y plugaſtwá niecżyſtośći ſwoiey. RejAp 140, 141v.
Szereg: »nieczystość i obrzydzenie (a. brzydkość)« [szyk 3:2] (5): Biedá/ biedá onemu miáſtu wielkiemu/ w ktorym ſiedzi niewiáſtá przybrawſzy ſię w Purpurę/ [...] máiąc Kubek złoty w ręce ſwoiey/ nápełniony obrzydzenia/ y nietzyſtośći ſwoiey KrowObr 28, 28, 132, 132v, 241v.
4. Skażenie rytualne w myśl przepisów prawa Starego Testamentu (16): iż niewieście Iezabeli [...] dopuſzcżaſz vcżyć y zwodźić ſługi moie/ aby ſię niecżyſtośći dopuſzcżáli/ y iedli z tych rzecży ktore báłwanom bywáią ofiarowane. BibRadz Apoc 2/20, Apoc 2/14; RejAp 28v; WerKaz 296.

nieczystość z czego (1): Niecżyſtość cieleſna byłá s trądu/ á tháki nie był puſzcżan miedzy ludzi/ ále oſobno przed namioty mieſzkał BielKron 36v.

nieczystość przez co (2): á byłá dwoiá niecżyſtość iedná duſzna przez grzech/ druga przez ciáło niezdrowe/ to ieſt trąd. BielKron 36v.

W przeciwstawieniu: »czystość ... nieczystość« (1): SkarJedn 238 cf »nieczystość potraw«.

W charakterystycznych połączeniach: nieczystość z trądu; nieczystość przez ciało niezdrowe, przez grzech; nieczystości (G sg a. pl) dopuszczać (dopuścić) się (4); dla nieczystości (sg a. pl) odnieść pomstę na sobie, zatopić [co], zginąć; prze nieczystość ogniem popalić, potracić; nieczystością nieczysty.

Zwrot: »nieczystość oczyściać« (1): Tákie niecżyſtośći ocżyściáli s ſiebie obiátámi zá grzech zá wſzytek lud. BielKron 36v.
Wyrażenia: »nieczystość cielesna« (2): Poty [= dotąd] o wielkich niecżyſtoſciach cieleſnych. BielKron 37, 36v.

»nieczystość duszna« (2): przekażáłá do domu Bożego niecżyſtość duſzna/ rozumiey gdy ſie kto pomazał báłwochwalſtwem/ mężoboyſtwem/ cudzołoſtwem/ y ktemu rownemi. BielKron 36v, 36v.

»nieczystość mniejsza« [szyk 2:1] (3): A kiedy mnieyſza niecżyſtość/ to ieſt/ mnieyſzy grzech/ tedy ie kápłan ocżyściał wodą s popiołu Iáłowice żołtey. BielKron 36v, 37 [2 r.].

»nieczystość potraw« (1): Stárego zakonu o brákowániu y cżyſtośći ábo niecżyſtośći potraw nie trzymamy. SkarJedn 238.

»wielka nieczystość« (2): Niewiáſtá ktora porodzi/ niecżyſta będzye wielką niecżyſtoſcią ſiedḿ dni/ ták iż cżego ſie tknie nięcżyſte będzye BielKron 37v, 37.

α. Przedmiot skażony rytualnie (2): wycżyśćił dom w kthorym były báłwany/ thoż dopiero wſſedł do niego [...]. A wyrzućiwſſy ſniego wſſelką niecżyſtość [eiecta ... immunditia]/ poſtánowił w nim męże ktorzyby zakon Boży cżynili Leop 1.Mach 13/48; Nie będą mieſzkáć w ziemi Iehowy/ leż [!] wroći ſię Efraim do Micraimá y do Aſzurá/ niecżyſtość [polluta] ieść będą. BudBib Os 9/3.
*** Bez wystarczającego kontekstu (3): Immundicia vel immundicies, Niecziſtość. Plugáwość/ Leniwſtwo. Mącz 236d, 332c; Impuritas ‒ Plugaſtwo, niecziſtosćz. Calep 515a.

Synonimy: 1. brud, plugastwo, szkaradość; 2. plugawość; 3. cielesność, nierząd, plugastwo, rozpusta, sodoma.

Cf CZYSTOŚĆ, NIECZYSTOĆ, NIECZYSTOTA

AŻ