[zaloguj się]

OBŁĄDZENIE (45) sb n

o oraz pierwsze e jasne, końcowe e pochylone.

Fleksja
sg
N obłądzenie
G obłądzeniå
D obłądzeniu
A obłądzeni(e)
I obłądzeniem
L obłądzeniu

sg N obłądzenie (9); -é (1), -(e) (8).G obłądzeniå (10); -å (9), -(a) (1).D obłądzeniu (2).A obłądzeni(e) (5).I obłądzeniem (7); -em (1), -(e)m (6).L obłądzeniu (12).

stp, Cn brak, Linde XVIXVII w. s.v. obłądzić.

1. Błąd, pomyłka; error PolAnt (9): DiarDop 102; BibRadz Gen 43/12; We wſzelkich ſpráwach innych ná świećie może być popráwá/ ieſli ſie kto w cżym omyli/ ále porażká Woienna nie może być nigdy nágrodzoná/ gdyż zárázem idzie ſzkodá y winá/ y śmierć zá obłądzeniem. BielSpr 6.
Zwrot: »obłądzeniu podlegać« (1): Pytaymyż ich powtore/ ieſli ći ludźie/ ábo káżdy z nich zoſobná/ omyłce/ y obłądzeniu nie podlegli/ gdyż káżdy cżłowiek kłamcá. NiemObr 174.
Szereg: »omyłka i obłądzenie« (1): NiemObr 174 cf Zwrot.
a. Błąd drukarski (3): iákoż y w druku trudno ſię było vſtrzedz żeby ſię iákie obłądzenie ſtáć nie miáło BibRadz *5v.
Wyrażenia: »obłądzenie w ortografijej« (1): Do Bogomyslnego cżytelnika. Moy namileyſzy w panie Chriſtuśie braćie/ ieſlizebyś iakie obłądzęnie w ortografiey obacżył/ tedy lepſzą iakoś zwykł ſtronę wykładay. KwiatKsiąż Q3v.

»obłądzenie słow« (1): Obłądzenie słow niektorych w tych Kſięgach. BielKron Mmmm2.

b. Wyrażenie: »obłądzenie przeciwko prawu« (1): Z tychże trzech obróny kauz czérpáią: ábowiém obłądzenié ſie dźieie zſtrony Perſon, ábo Res, ábo Actiones, przećiwko piſánému práwu. SarnStat 552.
c. Przywidzenie (1): Allucinatio – Przeirzenie, obłądzenie. Calep 54b.
2. Zły postępek, upadek, grzech [czyje: pron poss (5), G sb (2)] (7); RejAp 157; Vciekayże nędzniku á vciekay rádzęć co narychley s tego ták ſrogiego obłądzenia ſwego RejPos 196v.
Zwrot: »złożyć z siebie obłądzenie swoje« (1): Ni s cżego cie więcey nie vpomina ten błogoſłáwiony á tu zeſłány Ian s. iedno ábyś złożywſzy s ſiebie przez pokutę s. ſtáre obłądzenie ſwoie/ á vznawſzy ſie w vpádku ſwoim/ ſzukał á zábiegał tey drogi/ iákobyś ſie s pokornym ſercem/ mogł vkázáć Pánu Bogu ſwemu RejPos 14.
Wyrażenie: »obłądzenie świata« (2): Tu iuż dáley Apoſtoł powiáda/ zá tym obłądzeniem ſwiátá iáko mieli powſtáć pogánie á bicż Boży ná złoſniki. RejAp 80v, CC2.
Szereg: »obłądzenie a upadek« [szyk 1:1] (2): O wſzechmogący náſz miły Pánie/ otrzyſz ty błogoſłáwione łzy ſwoie z ocżu ſwoich/ gdyż wiemy iákoś ieſt żáłośćiw s tego obłądzenia á s tego vpadku náſzego RejPos 198, 121.
3. Fałszywe, błędne mniemanie; error Modrz [w tym czyje (15): pron poss (13), ai poss (2)] (25): Ktory ieſt pokornego ſercá ty rzeczy vważa/ á głupi z obłądzeniem ſzalone rzeczy myſli [vir stultus cogitat errans fatua]. BibRadz Eccli 16/22[23], II 54d marg; RejAp BB3; Pátrzayże záſię co tu Pan cżynić racży nád wiernymi ſwoiemi/ ktorzy ácż vpádáią [...] nigdy ich opuſzcżáć nie racży/ á nigdy ich w żádnym obłądzeniu ich/ odſtąpić á zániecháć nie racży. RejPos 120v, 121 marg, 184, 197v, 198v, 207v; CzechRozm 161v; CzechEp 265; Phil L.

W przeciwstawieniu: »obłądzenie ... droga prawa« (1): racz mily panie oddaliwſſy ciemnoſći ſmyſłow naſſych oſwiecić ie: aby zrozumiawſſy doczeſnemu obłądzeniu ſwemu przyſzli na drogę prawą RejPs 65.

Zwroty: »w obłądzeniu być« (1): W iákim obłądzeniu ieſt dziſieyſzy koſcioł Krześćiańſki. RejPos 197 marg.

»w obłądzeniu nawrocić [kogo]« (2): W káżdym obłądzenyu ſam yą [duszę] on náwroći/ Záłoſne me cżáſy w weſele obroći. LubPs F3 [idem] ArtKanc Q6.

»obaczyć (a. obaczać) się w obłądzeniu« (2): A iáką záſię rádoſcią á iákim weſelem oni duchowie chwálebni á Anyołowie ſwięći bywáią vweſeleni [...] gdy ſie nędznicżek obacży w onym obłądzeniu ſwym/ á náwroći ſie RejPos 115v, 10.

»[kogo] odwrocić od obłądzenia« (1): ieſliż ſie vznaſz á ſthánieſz mocnie przy rádzye á przy woli Páńſkiey/ á iż będzyeſz prawdziwie obiaſniał ludowi iego ſłowá iego ſwięte/ iż cie ieſzcże Pan chce odwroćić od tego márnego obłądzenia twoyego RejPos 189.

»[kogo] wyrwać z obłądzenia« (1): żadna moc áni ná niebie áni ná zyemi ciebie wyrwáć nie może s ták ſrogiego obłądzenia twoiego/ á s thák mocnych á okrutnych sprzećiwnikow twoich RejPos 196v.

»w obłądzeniu być zwiedziony« (1): Abowiem powſtáną fałſzywi Kryſtuſowie y fałſzywi Prorocy/ y będą wydawáć znáki wielkie/ y dziwy/ thák iżby w obłądzeniu mogli być zwiedzyeni y wierni/ ieſliby mogło być. RejPos 258v.

Wyrażenia: »doczesne obłądzenie« (1): RejPs 65 cf W przeciwstawieniu.

»jawne obłądzenie« (1): Izaż tho nie iáwne obłądzenie/ gdy oto wymyſły ludzkie wiárą názywáią/ iákoby nie doſyć było ná wierze Apoſtolſkiey/ w piſmie ś. opiſáney/ y zoſtáwioney? NiemObr 131.

»serdeczne obłądzenie« (1): ácż ći nie wiem iákobyſmy to włáśnie obráżeniem názwáć mogli/ co pod cżás z nieiákiego ſerdecżnego obłądzenia my ſámi zmyślamy [quas saepe errore quodam mentis fingimus ipsi]. ModrzBaz 66.

Szereg: »uniesienie a obłądzenie« (1): iákie tu obiecował [Pan] pociechy á rádośći Apoſtołom ſwoim po onym vnieſieniu á obłądzeniu ich/ gdy nie mogli zrozumieć ſwiętym ſłowam iego á táiemnicam Boſtwá iego. RejPos 126.
a. Odstępstwo od wiary (1): [X.K.] twierdźi [...] y wyznawa/ że to náſze (iáko on zowie) obłądzenie: ktore też potym grubiey krzći/ názywáiąc ie heretyctwem: nie należy do żadney ſekty z onych ſtárych CzechEp 96.
4. Wprowadzenie w błąd; error SarnStat (4):
Wyrażenie: »obłądzenie od drogi zbawiennej« (1): Bo y w tym teraznieyſzym piſániu moim [...] niecoć ſię inſzego zámyka: tylko to áby ſie przez nie záwiedzenie y obłądzenie od drogi zbáwienney [...] ludźiom nie cżuiącym ſię w tym/ pokázowáło. CzechEp 72.
Szeregi: »obłądzenie, (i) zawiedzienie« [szyk 1:1] (2): Wszczynają się bowiem wielkie niesforności, w ktore przywiedzione są rozmaite stany roztargnieniem sumnienia, gdy doznawają obłądzenie swe pirwsze zbawienia, zawiedzienie z prawej drogi Diar 84; CzechEp 72.

»nie obłądzenie ani zdrada« (1): ſtrony chcąc ku zgodźie bez obráżenia ſumniéniá przyść/ ná nas dobrowolnie z pewnéy wiádomośći nie żadnym obłądzeniem/ áni iáką zdrádą oſzukáni [non per errorem, nec aliquo dolo, vel fraude circumventi] [...] dáli ſie ná náſz wyrok SarnStat 184.

»obłądzenie a zginienie« (1): Aby on márny rozboynik á ſprzećiwnik náſz/ kthory ſie náſádził ná obłądzenie á ná zginienie náſze/ nie miał pociechy żadney nád námi nędznemi owiecżkámi twemi. RejPos 186.

Synonimy: 1. błąd, chyba, chybienie, myłka, omyłka, uchybienie; 2. błąd, grzech, występek; 3. błąd, fałsz; 4. obmamienie, oszukanie, zwiedzienie.

Cf OBŁĄD, OBŁĄDZIĆ SIĘ, OBŁĘDZIĆ

JB