Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: OBWIĄZANY

Następne hasło: OBWIĄZKA »

OBWIĄZEK (8) sb

obwiązek m [w znacz. 2.] (3), obwiązka f [w znacz. 1. i 2.] (3), obwiązek a. obwiązka (2); obwiązek RejPos, SkarŻyw (2); obwiązka Mącz, Calep (2).

o oraz a jasne; e prawdopodobnie jasne (tak w -ek).

Fleksja

	sg	pl
N	obwiązka, obwiązek	obwiązki
G		obwiązkow
A	obwiązek
I		obwiązkami

sg N obwiązka (3), obwiązek (1). ◊ A obwiązek (1). ◊ pl N obwiązki (1). ◊ G obwiązkow (1). ◊ I obwiązkami (1).

Sł stp brak, Cn: obwiązka s.v. obwiąsło, Linde XVI – XVII w.

Znaczenia

1. Opaska, to czym można coś owinąć (2)
2. Zobowiązanie, powinność (6)

1. Opaska, to czym można coś owinąć; fascia PolAnt, Cn; capistrum Cn (2): Diadema, obwiąská głowna z purpury yáką przed láty Krolowie y krolowe noſyly. Mącz 84b.

obwiązka na co (1): Focale – Obwiaska na ſziie Calep 425b.

[Wyrażenie: »obwiązka grobowa«: I wyſzedł on ktory był vmarł/ maiąc związané nogi i ręce obwiąſkami grobowemi MurzNT Ioann 11/44 (Linde s.v. obwiąsło).]

2. Zobowiązanie, powinność; obligatio Calep (6): Aſz Ociec wſpomniawſzy ná on obwiązek [obietnicę złżoną pod przysięgą]/ kazał to cżynić/ co iego ſyná wola byłá. SkarŻyw 136; Calep [714]a.

obwiązek czego [= przez co narzucony] (1): pewnie pokropiwſzy nas ſiedḿ kroć onym fiedmiorákim dárem Duchá ſwego ſwięte^go/ wypuśćić nas będzye racżył [Bóg] z onych cięſzkich á twárdych obwiąſkow zakonu drugiego. RejPos 215.

obwiązek czyj [w tym: G sb (1), ai poss (1)] (2): SkarŻyw 520 marg; 4. przednieyſze obwiąſki Iágełowe. StryjKron 612 marg.

Wyrażenie: »pod obwiązkami przysiąg« (1): [różnice między narodami polskim i Wielkiego Księstwa Litewskiego uspokojone są] tym ſpoſobem niżéy opiſánym/ [...] pod obwiąſkámi przyśiąg ná Vniiéy vczynionych. SarnStat 1200.

Szereg: »obwiązek i przysięga« (1): Obwiążek [!] y przyśięgá Bonifacyuſza. SkarŻyw 520 marg.

Synonimy: 1. binda, chusta, przepaska; 2. obligacyja, powinność.

Cf OBOWIĄZEK, OBWIĄSŁO, OBWIĄZANIE