[zaloguj się]
[pdf]

ODRAŻAĆ SIĘ (12) vb impf

się (7), sie (5).

o prawdopodobnie jasne (tak w od-); pierwsze a pochylone.

Fleksja
indicativus
praes
sg pl
1 odråżåmy się
3 odråżå się odråżają się
praet
sg pl
3 m odråżåł się m pers odråżali się
n odråżało się subst
imperativus
sg
2 odråżåj się
conditionalis
sg pl
3 m by się odråżåł m pers by się odråżali

praes 3 sg odråżå się (1). ◊ 1 pl odråżåmy się (1). ◊ 3 pl odråżają się (3). ◊ praet 3 sg m odråżåł się (1). n odråżało się (1). ◊ 3 pl m pers odråżali się (2). ◊ [imp 2 sg odråżåj się.] ◊ con 3 sg m by się odråżåł (1). ◊ 3 pl m pers by się odråżali (1). ◊ part praes act odråżając się (1).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVI – XVII(XVIII) w. s.v. odrazić.

1. O świetle: odbijać się od gładkiej powierzchni [od czego] (2): Tedy dniá iednego gdyſz ſzłá krolewnáz kośćiołá w ſzátách ze złotem koſztownie przypráwionych/ á słonecżny promień odrażáiąc ſie od złotá vderzał iey ná oblicże [...] HistRzym 8; [á pomaga też k temu ćiepłość, promieni ſłonecżnych ktore śię bárzo odrażáią od gornych bokow położyſtych przećiwko ſłońcu. Cresc 1571 135].
a. O wizerunku: odbijać się jak w lustrze (1): Bowiem od rzeci vgładzoney y polorowaney wſzelka rzec widoma lepiey ſie odraża. GlabGad B6.
2. Zrażać się, zniechęcać się, zaprzestawać uczestnictwa w czymś; abalienari, alienari, averti, inconciliare, inimicari, inimicum reddi Cn [od czego] (7): táki dar od Páná Bogá miał: iſz ſię nikt od iego kazánia nieodrażał/ ále więcey ieſzcże ſłucháć go prágnął. SkarŻyw 310; przetoſz ták zły obycżay niech będzie oddalon: áby ſię ludzie od pokuty y lekárſtwá/ dla wſtydu nie odrażáli SkarŻyw 320; SkarKaz 608a.

[odrażać się od kogo: Proźby vtrapionego lekce nie poważay/ Ani ſie prze chudobę od niego odrażay. ProtJałm 4 (Linde s.v. odrazie).]

odrażać się czym (4): SkarŻyw 59; áby ſię nikt trudnośćią y ludzkim niepoięćiem od wiáry tey świętey nie odrażał: niech ma táki pośiłek y náuki. SkarKaz 276b, 519b; Lecz iż przez te czáſy więcey ięzyczne pochlebſtwo ważyło/ á niżeli rzemięſło Rycerſkie: tedy ſię tym śiłá ludzi odrażáło od ſłużby Rzeczypoſp: VotSzl C3.

a. [Unikać jakiegoś miejsca: K temu jeszcze, że te fundusze wybierają swe niedzieli nie w Chenczynach, ale w Kunelyowye i w Malogoszu et in villa Konyeczna, dla czego się kupcy odrażają od tej komory. LustrSand 287.]
3. Różnić się, postępować inaczej; dissidere Cn (3):

odrażać się czym od czego (2): Odrażáyą ſye też tym znákyem [składem apostolskim] od koſcyołá zbory kácyrzow KromRozm III D7, D7.

Zwrot: »daleko się odrażać« (1): ktorzy káżdą ſpráwę ku doſkonáłośći/ á ono iey świát nie zna/ przywodząc/ w ſłowiech tylko onę zoſtáwiáią/ [...] á w ſámym záś ſkutku dáleko ſie odrażáią. GostGospPon 169.

Synonimy: 1. odbijać się; 3. oddzielać się, odłęczać się, odmieniać się, odstrzelać się, odstrzelawać się, odszczepiać się, roznić się.

Formacje współrdzenne cf PRZYRAZIĆ.

Cf ODRAŻAJĄCY SIĘ, [ODRAŻANIE], [ODRAŻANIE SIĘ]

MP, RS