[zaloguj się]
[pdf]

OMYCIE (56) sb n

o jasne, w e wahania.

Fleksja
sg
N omycié
G omyciå
D omyciu
A omycié
I omyci(e)m, omycim
L omyciu

sg N omycié (8); -é (1) Calep, -e (1) BiałKat, -(e) (6). ◊ G omyciå (12); -å (11), -a (1) MurzNT. ◊ D omyciu (2). ◊ A omycié (21); -é SiebRozmyśl (2), -e (2) OpecŻyw, BiałKat, -(e) (17). ◊ I omyci(e)m (6) WujJudConf, WerKaz, LatHar, WujNT (3), omycim (3) KrowObr (2) KuczbKat. ◊ L omyciu (4).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI w. s.v. omyć.

1. Uczynienie czystym za pomocą wody lub innej cieczy; ablutio Mącz, Cn; baptismus PolAnt, Calep; lavacrum Vulg (33): przez ſwoie omycie: [popioł] nabywa ſobie iż ſpaia y wyſuſza przez kąſania. FalZioł IV 52d; Mącz 199d; tąż máśćią po omyciu pomázuy. SienLek 75; Baptismus – Krzeſt, ponorzenię, omiczię. Calep 123b, 123b.

omycie czego (2): y támże baptiſmata calicum nie nurzánie/ ále omyćie kubkow? WujNT 12. Cf omycie czego z czego.

omycie czego z czego (1): Bywáło [...] że żołnierze kąpáli ſię w rzekach ktore niedáleko mieć mogli/ nietylko dla omyćia ćiáłá z brudu y z potu [sordium ex sudore eluendorum]/ ále też áby ſię vcżyli pływáć. ModrzBaz 111v.

W przeciwstawieniach: »nurzanie (2), ponurzenie ... omycie« (3): Lecz ieſli ſłowo greckie βαπτισμóς (iáko oni mowią) v Ewángeliſtow zgołá ponurzenie/ á nie ráczey myćie ábo omyćie známionuie WujNT 11, 12 [2 r.].

W charakterystycznych połączeniach: omycie ciała (2), kubkow; cebr do omycia; wanna ku omyciu.

Szereg: »mycie abo omycie« (2): Náwet y Cáſtálio/ choć też nie kátholik/ Baptiſmum tákże nie nurzániem (merſionem) ále myćiem ábo omyćiem (lotionem ábo ablutionem) pirwey był przełożył. WujNT 12, 11.
W przen (1): Abowiem mowi Dijabeł/ iż kiedyby iemu tákowa wánná/ ku omyćiu byłá nágotowaná/ dawnoby ſię iuſz od wſzelkiey ſſkárádośći omył/ y ku pierwſzey cudnośći przywroćił. KrowObr 70v.
a. Rytualne oczyszczenia u Żydów (3): BibRadz Hebr 9/10; CzechRozm 171v; Niecżyſte w Zakonie dwoiáko ocżyśćiano/ pokropieniem y omyćiem LatHar 165 marg.
b. Chrzest (20): Iá potrzebuie abych był od ciebie ochrcżón Onto święty [Jan Chrzciciel] [...] piérwyi oſobie powiedźiáł/ że i bótów pańſkich niegodźien nośić/ terás téſz pługaſtwo do śiebie zná i omyćia pragnie MurzNT 11; przeto teſz Páweł ſwięty zowie krzeſt/ odrodzenia náſzego omyćim/ á nie Oleiowánim/ álbo mázánim. KrowObr 83; KuczbKat 125, 238v.
Wyrażenia: »omycie chrztu« (1): iedno ónemu: kthóry prawdźiwie wierzy to/ czego vczymy/ y ieſt omyty do żywotá wiecznégo przez omyćie Chrztu BiałKat 273v.

»omycie odrodzenia (i odnowienia) (Ducha Świętego a. z Duchem Świętym a. przez Ducha Świętego)« (8): KrowObr 46, 148, 157v; WujJud 163v; WujJudConf 163v; nie z vczynkow ſpráwiedliwośći ktoreſmy my vczynili/ ále podług miłośierdźia ſwego zbáwił nas [Bóg] przez omyćie odrodzenia/ y odnowienia z Duchá świętego [per lavacrum regenerationis et renovationis Spiritus Sancti] WujNT Tit 3/5, s. 12, 747.

»pierwsze omycie« (1): gdy záś vſtąpiemy po náſzym pierwſzym omyćiu od prawdziwey Chrześćiáńſkiey drogi/ [...] miły Pan pokutę świętą vſtáwił KarnNap C3.

»święte (i zbawienne) omycie« [szyk 2:1] (3): iż od omyćia Swiętego ſłuſznie ma być odrzucon ten/ ktory w złośćiách y w grzechách trwáć vmyślił KuczbKat 135, 130, 145.

»omycie wody (w słowie a. przez słowo), wodą« (4:1): KrowObr 46; KuczbKat 140; WerKaz 286; iáko y Chriſtus vmiłował kośćioł/ y ſámego śiebie wydał zań: áby gi poświęćił/ oczyśćiwſzy gi omyćiem wody w ſłowie (marg) żywotá. (—) [lavacro aquae in verbo vitae] WujNT Eph 5/26, s. 12.

Szereg: »omycie abo kąpiel« (1): Przetoż y Páweł ś. krzeſt ś. nie nurzániem/ ále omyćiem ábo kąpielą odrodzenia y odnowienia zowie. WujNT 12.
2. Uczynienie niewinnym (5): Owdzie nas [Chrystus] obiecuie wierne ſwoie omyć á ochędożyć/ nie liedá cżym/ ále oną przenadroſzſzą krwią ſwoią/ y s tego omycia pocżynić nas krolmi y kápłany wiecżnemi Bogu Oycu ſwemu. RejAp 9v.

W połączeniach szeregowych (2): Abowiem tylko przes ſámę krew kryſtuſowę mamy/ y odkupienie y odpuſztzenie/ y omyćie/ od wſzelkiego grzechu. KrowObr 178v; Stąd znáć/ że vſpráwiedliwienie ieſt nie tylko zá ſpráwiedliwego poczytánie/ ále prawdziwe omyćie/ poświęcenie/ grzechow zgłádzenie/ á ſpráwiedliwośći vżyczenie. WujNT 591.

Szereg: »omycie i dosyć uczynienie« (1): iáko wodá y kreẃ wypłynęłá z boku iego/ ták theż okázuie iż mamy zupełne omyćie y doſyć vcżynienie zá grzechy náſze w nim. BibRadz II 133b marg.
W przen (1):
Szereg: »zbawienie i omycie« (1): iáko był okrutnie przebodzyon bok ſwięty iego/ s ktorego wypłynęłá wodá y kreẃ ná zbáwienie y ná omycie ſwiáta tego nędznego. RejPos [105].
3. Usunięcie brudu za pomocą wody [czego] (2): Poſpolite było w onych kráinách vmywánie nog/ ták dła omyćia plugáſtwá iáko też ku vlżeniu ſtrudzenia/ á dla ochłodzenia w gorącośći. BibRadz I 9c marg; gdyż w omyćiu brudu ćieleſnego álbo zmázy iákiey ná ſzáćie wielką pilność cżynimy KuczbKat 215.
4. Usunięcie grzechów (16):
Wyrażenia: »omycie grzechu (a. grzechow)« [szyk 9:5] (14): OpecŻyw 153v; [Chrystus] myal u boga oczcza zaſluzycz mąką ſwą y ſzwyątoſzcz krzſtu oſtauycz na omyecze [!] tego grzechu [pierworodnego] PatKaz I 6v; KrowObr 71, 200v; Wiecżerza Páńſka/ ćiáłá Chriſtuſowego [...] y krwie ná omyćie grzechow náſzych wylaney/ ieſt przypominánim. CzechRozm 260, 259v, 260v, 261v, 263; CzechEp 362; LatHar 258, 262; SiebRozmyśl Kv, [M].

»omycie złości« [szyk 1:1] (2): KarnNap D4v; Krew á wodá wypłynęłá/ z iego ćiáłá świętego/ Ku omyćiu náſzych złośći/ y wſzelakich niepráwośći. ArtKanc D19v.

Szeregi: »omycie i oczyszczenie (a. oczyścienie)« (2): Tákże chleb ieſt piecżęćią ćiáłá Chriſtuſowego zá nas wydánego: á wino krwie iego ná grzechow náſzych omyćie y ocżyſzcżenie wyłaney. CzechRozm 263, 260v.

»omycie i zgładzenie« (1): ále ábyſmy ſobie łámánim chlebá wydánie zá nas ná śmierć ćiáłá Chriſtuſowego przypomináli: á lánim záś winá do kubká y pićiem iego/ wylanie krwie Chriſtuſowey ná náſzych grzechow omyćie y zgládzenie. CzechRozm 261v.

Synonimy: 1. umycie; a. kąpiel; b. krzest, nurzanie, ponurzanie, ponurzenie, zanurzenie; 2. odpuszczenie, odkupienie; 4. zgładzenie.

Cf OBMYCIE, OMYĆ

MMk