[zaloguj się]
[pdf]

PIRWORODNOŚĆ (10) sb f

pirworodność (6), pierworodność (4); pirworodność BielKron (4), Mącz, RejPos; pierworodność SkarŻyw (4).

Wszystkie o jasne; w pierworodność e pochylone.

Fleksja
sg pl
N pirworodność
G pirworodności
A pirworodność piérworodności

sg N pirworodność (3). ◊ G pirworodności (4). ◊ A pirworodność (3). ◊ [pl A piérworodności.]

Sł stp, Cn brak, Linde XVI w.: pierworodność.

1. Starszeństwo, przywilej syna pierworodnego (8): Rzekł Ezau/ ſpráwiedliwie ieſt imię iemu dano Iakob/ bo mię to iuż drugi raz podſzedł/ pirworodność mi pirwey wzyął/ teraz błogoſłáwieńſtwo podchwyćił. BielKron 14v, 6v; SkarŻyw 346; [pierworodność/ et pierworodztwo/ primogenitura. Volck Qqq3v].
Wyrażenia: »prawo pirworodności« = primogena Mącz (3): Mącz 322b; [Jakub] Kupił práwo pierworodnośći v brátá. SkarŻyw 346 marg, 346.

»przywileje pirworodności« (1): Iakob zá błogoſłáwieńſtwem oycá Izááká/ y zá przyiáznią y rádą mátki/ ktora go więcey niſzli ſtárſzego miłowáłá: ty przywileie pierworodnośći w oſobie Ezaego wziął BielKron 346.

Przen (1): Pirworodność krześćiáńſka przez krzeſt. RejPos 56v marg.
2. coll. Ludzie i zwierzęta urodzeni jako pierwsi (2): Pan Bog [...] pobił wſzytkę pirworodność w Egipcie BielKron 30v; [iż on pobiwſzy wſzytki piérworodnośći w Egiptćie/ ich tylko piérworodnośći wcále/ y we zdrowiu záchował BiałPos 259].
Wyrażenie: »pirworodność mężczyzniego rodzaju« (1): Mowił Pan Bog do Moiżeſzá/ [...] moiá ieſt wſzelka pirworodność męſzcżyzniego rodzáiu ktory żywot otwárza BielKron 30v.
3. [pl t W Starym Testamencie: pierwszy zbiór plonów przeznaczony na ofiarę dla Boga: ut tollant mihi primicias aby mÿ ſnyeſzlÿ pyrvorodnoſzczi TomZbrudzBrul Ex 25/2.]

Synonim: 3. prymicyje.

Cf PIERWIASTEK, PIERWOCINY, [PIERWORODY], PIERWORODZTWO, PIERWOTKI, PIRWIAZNEK, PIRWINA, PIRWORODNOŚĆ, PIRWORODZIEŃSTWO, PIRWOSTKI, PIRZWIANKI

JR