[zaloguj się]
[pdf]

PIRWORODZIEŃSTWO (22) sb n

pirworodzieństwo (16), pierworodzieństwo (6), [pirworodeństwo, pirworodzeństwo]; pirworodzieństwo LubPs (3), RejAp (3), RejPos (9), MycPrz; pierworodzieństwo BibRadz, BudBib (5).

Teksty nie oznaczają ó oraz é; wszystkie o prawdopodobnie jasne (tak w pierworodny oraz -stwo).

Fleksja
sg pl
N pirworodzieństwo pirworodzieństwa
G pirworodzieństwa
A pirworodzieństwo pirworodzieństwa
I pirworodzieństw(e)m

sg N pirworodzieństwo (2). ◊ G pirworodzieństwa (6). ◊ A pirworodzieństwo (8). ◊ I pirworodzieństw(e)m (1). ◊ pl N pirworodzieństwa (2). ◊ A pirworodzieństwa (3).

Sł stp, Cn brak, Linde XVI w.

1. Starszeństwo, przywileje pierwszego syna; primogenitura PolAnt (17): Y rzekł Ezaw: oto iá wneth vmrę/ á ná coſz mi pierworodzieńſtwo? BudBib Gen 25/32, Gen 25/34; [á pirworodzeńſtwo Iozefowi (należáło). BudBib 1.Par 5/2 (Linde błędnie: pierworodzeństwo)].

pirworodzieństwo czyje (3): Y rzekł Iáákob przeday(że) mi dziſia pierworodzieńſtwo twoie. BudBib Gen 25/31, Gen 25/33. Cf Wyrażenie przyimkowe.

W charakterystycznych połączeniach: przedać pirworodzieństwo (2); wzgardzić pierworodzieństwem.

Wyrażenie: »prawo pierworodzieństwa« (1): Iozefowi dáne ieſt práwo pierworodźieńſtwá/ á odięte Rubenowi. BibRadz 1.Par 5 arg.
Wyrażenie przyimkowe: »wedle pierworodzieństwa [czyjego]« (1): Y poſádzeni przed oblicżem iego/ pierworodny wedle pierworodźieńſtwá ſwego/ á młody wedle młodośći ſwey BudBib Gen 43/33.
Przen (11):

pirworodzieństwo czyje [w tym: pron poss (4), G sb (1)] (5): RejAp 119 [2 r.]; Pátrzayże ieſzcże/ co ten twoy dobrotliwy Pan/ potwirdzáiąc tobie tego práwá á tego przywileiu/ ná to pirworodzieńſtwo twoie/ á ná tho błogoſłáwieńſtwo twoie/ vcżynić racżył RejPos 57, 56v [2 r.].

Zwrot: »(s)tracić pirworodzieństwo« (3): Drugie mamy pomnieć/ iż iáko prze pychę á prze wzgárdzenie tráćili pirworodzieńſtwo rozlicżni ſtanowie ſthárego zakonu/ ábychmy ná to vſtáwicżnie pomnieli/ á záchowáli ſie w ſkromnośći/ á w wierze á w pokorze RejPos 58, 57, 58.
Wyrażenie: »prawo pirworodzieństwa« (3): Y ná wielu mieyſcach tho práwo pirworodzieńſtwá prze złość ludzką iuż ſie połamáło było. RejPos 56v, 56v, 57.
Szereg: »pirworodzieństwo (a. prawo pirworodzieństwa) a (i) błogosławieństwo« (3): Bo owdzie [Anjoł ciemności] ſtráćił pirworodzieńſtwo ſwoie y błogoſłáwieńſtwo ſwoie/ á tobie ie dano. RejPos 57, 57 [2 r.].
2. Urodzony jako pierwszy (4): Wſſytki pirworodzyeńſtwá w Egipcye zmordował [et percussit omne primogenitum Vulg Ps 77/51]/ W domyech Cham LubPs S, Yv [2 r.]; RejAp 129v.
[Wyrażenie: »prawo pirworodeństwa«: Wſzákoſz pirworodnym Páná opiſuie [Pismo Św.] być względem práwá rzecży pirworodnych/ ktore gdy bywáły poſwięcone Pánu Bogu/ iuż też y ine drugie rzecży tego rodzáiu były tym práwem pirworodeńſtwá poſwięcone GilKaz Cc3 (Linde błędnie GilKat).]
3. pl t W Starym Testamencie: pierwszy zbiór plonów przeznaczony na ofiarę dla Boga (1): czemuż theż offiáry zginęły? Obrzázowánie/ pirworodźieńſtwá y inſze rzeczy MycPrz II B2v.

Synonim: 3. prymicyje.

Cf PIERWIASTEK, PIERWIZNY, PIERWOCINY, [PIERWORODY], PIERWORODZTWO, PIERWOTKI, PIRWIAZNEK, PIRWINA, PIRWORODNOŚĆ, PIRWOSTKI, PIRZWIANKI

JR