Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: POCHŁUBIĆ SIĘ

Następne hasło: POCHŁUBNIK »

POCHŁUBKA (9) sb f

o prawdopodobnie jasne (tak w po-); a jasne.

Fleksja

	sg	pl
N	pochłubka	pochłubki
G	pochłubki	pochłubek
A	pochłubkę	pochłubki

sg N pochłubka (2). ◊ G pochłubki (1). ◊ A pochłubkę (1). ◊ pl N pochłubki (1). ◊ G pochłubek (1). ◊ A pochłubki (3).

Sł stp, Cn brak, Linde XVI (trzy z niżej notowanych przykładów) i XVIII w. błędnie: pochlubka.

Znaczenia

1. Pycha, hardość; harde myśli; postępowanie dogadzające miłości własnej (6)
2. Powód do dumy, do radości, do podziwu ze strony innych ludzi (3)

1. Pycha, hardość; harde myśli; postępowanie dogadzające miłości własnej (6): A w ſercu ſwym [nieprzyjaciele] pochłubki ták ſproſne dzyáłáli/ Mowyąc zborzmy przybytki Bogá nawyzſſego LubPs R3; Bárzoby [każdy] rad był widzyan mądry y cnotliwy/ A ktoż ſie w tym nie kocha/ byłby błazen żywy. Ale rozno od prawdy będą obycżáie/ Ták nam też tá pochłubká ſtoi zá pſtre iáie. RejWiz 101, Cc3; To też wieſz/ iż Pan obiecuie w pośrzodku tych pochłubek á roſkoſzy twoich poſłáć po duſzę twoię. RejPos 201.

W połączeniu szeregowym (1): A ty nie tylko ábyś ſie miał z iákim miłoſierdzyem obroćić do niego [Łazarza]/ ále ieſzcże ktemu ná ty wymyſły ſwoie/ á ná ty pochłubki/ á ná ty ſwowoleńſtwá ſwoie/ radbyś y oſtátek wełny zdárł z nędzney głowy iego. RejPos 192.

Szereg: »powyzszenność a pochłubka« (1): gdyż krewkość á przyrodzenie nędznego cżłowiecżeńſtwá náſzego/ záwżdy nas wiedzye á ciągnie ná powyzſzennośći á ná pochłubki ſwiátá tego RejPos 300v.

2. Powód do dumy, do radości, do podziwu ze strony innych ludzi (3):

pochłubka z czego (1): Pochłubká wyernych z otrzymánia zwycięſthwá nád niewiernymi. LubPs cc6 marg.

pochłubka w czym (1): Wſſákoż ſie ią tych pogrożek namnyey nie będę bał/ Gdiżem w tobye o moy Pánie záwżdy mocnye vfał/ W twych ſłowiech pochłubki moie záwżdi miły pánie LubPs O2.

pochłubka czyja [w tym: pron poss (1), G sb (1)] (2): LubPs O2 cf pochłubka w czym, cc6 marg cf pochłubka z czego.

Szereg: »sława a pochłubka« (1): Abowiem ták ſie więc zda káżdemu tákiemu/ iż ſobie tym [że nie będzie dawać chwały panu memu] ſławę wielką á pochłubkę cżyni/ iż go ſtąd wſzyſczy wyſławiáć będa [!]. RejZwierc 190v.

Synonimy: 1. buta, butliwość, chełpa, chełpliwość, duma, hardość, nadętość, prożność, pycha, wyniosłość, 2. chwała, cześć, sława.

Cf POCHŁUBA

EW, (JDok)