[zaloguj się]
[pdf]

POCZESNIE (23) av

poczesnie (8), pocześnie (6), poczesnie a. pocześnie (9); poczesnie OpecŻyw (2), MiechGlab, GliczKsiąż, KochPhaen; pocześnie BierEz, PatKaz III, SkarKazSej; poczesnie : pocześnie ForCnR (1:1), HistRzym (2:2).

-e- (22), -ę- (1).

o oraz oba e jasne.

comp pocześni(e)j (2) BierEz, HistRzym, poczesni (1) MiechGlab.

Sł stp: pocześnie, poczestnie, Cn: poczeſnie, pocześnie, Linde XVI w. (dwa z niżej notowanych przykładów).

1. Ze czcią, z szacunkiem, z widomymi oznakami poszanowania; honorate, honorifice, perhonorifice Cn (10): Gdzie ie [ptaki na godach u orła] rządnie poſádzono/ [...] Wſzákoż wſzyſcy zá złe mieli/ Ptacy gdy dutká widzieli: Pocżeśniey poſádzonego/ Ptaká bárzo plugáwgo. BierEz O4v; OpecŻyw 7; Zapomniałem byś ma corká byłá/ ále mi ſie zda záwżdy ná myśli iże ieſteś mą żoną Rzekłá iemu [królowi] corká: pocżęśniey słynę krolewſką corką niżli żoną HistRzym 7v, 15; SkarKazSej 680a; [tam [Jan Czarny] od p. starosty książęcego proszon na ucztę i pocześnie traktowan był na zamku. AktaSynod I 322].

W połączeniu szeregowym (1): każdy s nich tak ſie k niemv [przybyłemu do ich domu młodzieńcowi] miáł iako na iego rząd ſłuſzało/ ochotnie/ pocżeſnie/ wdźięcżnie. ForCnR C2.

Zwrot: »poczesnie przyjąć, przyjęt« [szyk zmienny] (1:1): MiechGlab 32; ten [cesarz] [...] przyiął ie [Eustachiusza i jego rodzinę] pocżeſnie/ vcżynił wielkie gody. HistRzym 132v.
Wyrażenie: »pocześnie pochowany« (1): ádrugi tiſiąc [złotych] ná iey pogrzeb obroć/ aby pocżeśnie byłá pochowána/ iákoż ná tákową krolewnę słuſze HistRzym 16.
Szereg: »poczesnie a wdzięcznie« (1): aby go [Siachmeta] polaci do iego ziemie doprowadzili, á popiſawſzy w Radomiu nie kielo thyſięczy kozakow telko zbroynich iżby tak pocżeſni á w dzięcniey był przyięt. MiechGlab 32. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]
2. Poważnie, z godnością (2): [sędzia do stron:] patrzáycie abyſcie ſie przed ſądem pocżeśnie mieli/ a bez vrągania a ſwáru/ ſprawiedliwego rozſądu cżekali ForCnR D3v.

W połączeniu szeregowym (1): o z iaką miloſcią matuchna milá ij z Iozeſem iego [Jezusa] wodzila/ [...] s nijm ſie pocżeſnie/ miernie/ a vcżliwie acż rzádko vſmiéchaiątz. OpecŻyw 32.

3. Uczciwie, moralnie, cnotliwie; przyzwoicie (10): ysz slachethny mathvsz copczewycz [...] chowa szye poczesznye w kxyasthwye mazowyeczskym a nyezywye ze zlodzeymy ZapWar 1533 nr 2408, 1505 nr 1995 [2 r.], 1522 nr 2269, 1524 nr 2160 [2 r.]; PatKaz III 110; A [Kasjopea] nie práwie poczeſnie ná dół ſye podawa: Bo głowá tonie w morzu/ nogi ma ná goli KochPhaen 22.
Szereg: »dobrze, (i) poczesnie« (3): ZapWar 1505 nr 2009, 2010; oycżyznye/ rodzicom/ [...] y inſſym ludzyom wſpołek/ żebyſmy ſie dobrze/ pocżeſnye poſtáwili/ z nas áby im ſłowo dobre y pocyechá dobra vroſla. GliczKsiąż Ov.
*** Bez wystarczającego kontekstu (w tekście zdefektowanym) (1): A wżdyć [sie] mu [Plutonowi] stało szczęśnie Acz ... [p]ocześnie Iż w swo[jem] krol[est]wie ostał BierRozm 26.

Synonimy: 1. dostojnie, godnie, obyczajnie, poczciwie, przystojnie, wdzięcznie; 2. godnie; 3. cnotliwie, dobrze, godnie, poczciwie, przystojnie.

Cf NIEPOCZEŚNIE, POCZESNO

EW, ZCh