![[zaloguj się]](/static/img/icons/lock.55d5b47a78d5.png "Zaloguj się"){kind=icon}
![[Słownik Polszczyzny XVI wieku]](/static/img/spxvi-logo.9e6c364a84ff.png){kind=logo}
![[Szukaj]](/static/img/icons/magnifier-left.03d386f15d93.png){kind=icon}
| « Poprzednie hasło: POCZLIWOŚĆ | Następne hasło: POCZMATER » |
![[pdf]](/static/img/icons/document-pdf-text.783deef3e87f.png "Pobierz artykuł hasłowy w formacie PDF"){kind=icon}
POCZLIWY (4) ai
o jasne.
comp [i sup] [(n(a))]poczliwszy (1).
Fleksja
| sg | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| m | N | poczliwy | f | N | poczliw(a) | n | N | |
| A | A | A | n(a)poczliwsz(e) | |||||
| I | poczliwszym | I | I | |||||
| pl | ||
|---|---|---|
| I | m | poczliwymi |
sg m N poczliwy (1). ◊ I poczliwszym (1). ◊ f N poczliw(a) (2). ◊ [n A n(a)poczliwsz(e). ◊ pl I m poczliwymi.]
Składnia comp: poczliwszy nad kogo.
Sł stp notuje, Cn brak, Linde XVI w.
Znaczenia
1. Moralny, cnotliwy, obyczajny (3): Honestus, poczlyvi BartBydg 70.
[Szereg: »poczliwy a dobry«: ſkąd by ſie iedno wiele mowienia vtzyli/ chcąc więcey ozdobyć ięzik ſwoy/ niż też myſl ſwą/ á ſámi ſiebie potzliwymi/ á dobrymi obytzáymi/ á vtzynki. ErazmJęzyk E5v (Linde).]
a. O kobiecie: niewinna, skromna (2):
Szereg: »cudna a poczliwa« (2): Nyewyáſtá cudna á poczliwa/ ma być ſſánowaná nád wſſytki ine známienitſſe dáry. March1 5 [idem] March3 80.
[Przen:
Wyrażenie: »poczliwe łono«: potimesgo [Jezusa] ſwymi naſwiętſzemi rękoma piaſthowała y na ſwoie napocżliwſze łono ſadzała Pozdraw H6 [idem] ModlKobiet 28.]
2. Godny szacunku, szanowany wskutek zajmowania wysokiego miejsca w hierarchii społecznej; w funkcji rzeczownika (1): Brzemie ná ſie kłádzie/ ktory z pocżliwſſym nád ſie towárzyſzy [qui honestiori se communicat]. Leop Eccli 13/2.
Synonimy: 1. cnotliwy, dobry, godny, nabożny, obyczajny, pobożny, przystojny, zacny; 2. dostojny, godny, poszanowany, poważny, szanowany, ślachetny, zacny.
RS